czyli Prekolumbijskie Cywilizacje Andów

Transkrypt

1 Spotkanie Dwóch Kultur cz.2 Spotkanie Dwóch Kultur cz.2 czyli Prekolumbijskie Cywilizacje Andów

2 Kultury przedinkaskie Przed powstaniem Imperium Inków, w strefie andyjskiej dominowały następujące kultury: Chavín Moche Nazca Tiahuanaco Huari Chimú

3 Kultura Chavín Kultura Chavín ( p.n.e.) rozwinęła się w Andach na wysokości m. n.p.m. Podstawa ekonomii: rolnictwo, ale również wymiana nowych gatunków roślin. Rolnictwo i rzemiosło kontrolowane przez kapłanów. Główni bogowie to nadprzyrodzone istoty o charakterystyce i formie zwierząt (jaguar i puma), przede wszystkim ptaków jak orzeł czy sokół. Formy architektoniczne: budowanie miast na planie litery U.

4

5 Kultura Moche Kultura Mochica lub Moche ( r.n.e.)rozwinęła się na nadbrzeżnych równinach na północy dzisiejszego Peru. Lud Moche żył przede wszystkim z rolnictwa, uprawy były natomiast możliwe dzięki rozwiniętemu systemowi irygacji półpustynnych terenów. Indianie Moche budowali kanały i akwedukty, które doprowadzały wodę z andyjskich rzek, aż do pól uprawnych. Rolnicy zmuszeni byli, w związku z tym, do dodatkowej pracy przy budowie tego systemu.

6 W okolicach miasta Trujillo, wykopaliska odsłoniły 2 piramidy schodkowe Słońca i Księżyca wybudowane przez Indian Moche. W Piramidzie Księżyca zachowały się fragmenty fryzu przedstawiające przedmioty codziennego użytku atakujące ludzi.

7 Kultura Moche zasłynęła dzięki innowacjom w technologii i produkcji metalurgicznej (obróbka złota, srebra i brązu). Największe osiągnięcie kultury Moche to ceramika przedstawiająca zwierzęta i ludzi.

8 Kultura Nazca Kultura Nazca rozwinęła się w środkowej części Peru. Do najważniejszych zabytków związanych z kulturą Nazca należą naczynia ceramiczne. Znano je już pod koniec XIX w. Znaleziska o kształtach figuralnych należą do rzadkości. To najbardziej tajemnicza z kultur prekolumbijskich.

9 Z Nazca związane są też gigantyczne wizerunki zwierząt i motywy geometryczne widoczne z lotu ptaka. Pierwsza wzmianka XVI wiek relacja konkwistadora Cieza de Leona Pierwszy ogląd naukowy połowa XX wieku badania Paula Kosoka (USA) Zidentyfikowano ponad 30 tzw. geoglifów. Trzy hipotezy: -linie stanowiły rodzaj prekolumbijskiego kalendarza -część kultu przywoływania wody -teza Danikena lądowiska dla statków kosmicznych

10

11

12 Kultura Tiahuanaco Tiahuanaco (w języku keczua) lub Tiwanaku (w języku ajmara) to największy ośrodek kultury andyjskiej z okresu regionalnego, przedinkaskiego, został wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

13 Tiahuanaco to prawdziwe państwo-miasto, które w momencie apogeum rozwoju osiągnęło około mieszkańców.

14 Tiahuanaco 1877

15 Tiahuanaco uzyskało status centrum pielgrzymkowego strefy Andyjskiej, podobnie jak Teotihuacan w strefie mezoamerykańskiej. Główna działalność: rzemiosło, manufaktury, wyroby z brązu i turkusów, produkcja artykułów luksusowych. Religia to najważniejszy aspekt łączący społeczeństwo Tiahunaco. Najczęściej powtarzającym się wizerunkiem boga na ceramice, biżuterii, jest widniejący na Puerta del Sol bóg stwórca i bóg słońca Viracocha.

16 Kultura Huari Rozwinęła się pod wpływem kulturowym Tiahuanaco. Jest to również miastopaństwo. W mieście mieszkały elity rządzące i klasy wyższe, rolnicy zamieszkiwali okoliczne tereny, a ich głównym zadaniem było wytwarzanie pożywienia. Organizacja społeczno-polityczna Huari stała się modelem dla społeczeństwa Inków: centralizacja władzy i podział obowiązków.

17 Kultura ta rozwinęła się na północy strefy Andyjskiej. Charakteryzowała się społeczeństwem podzielonym na liczne kasty. Podział na klasy był dokładnie określony przez skomplikowany system biurokracji. Klasy rządzące mieszkały w pałacach i bogatych domach, a klasy niższe w wielorodzinnych budynkach poza pokazową częścią miasta. W kulturze Chimú niezwykle ważny jest kult bóstwa księżycowego Si, patrona rybołówstwa i rolnictwa. Kult księżyca jest charakterystyczny dla kultur wojowników, które sakralizują wojnę. Lud Chimú wierzył, że pochodzi od 4 głównych gwiazd.

18 Wspólne cechy rozwoju wszystkich kultur prekolumbijskich -Indianie nie udomowili zwierząt jak koń, krowa, wół, nie potrafili także jeździć konno -Koło nie zostało przez nich zastosowane w celach transportowych -Odkrycie kauczuku liczne zastosowanie -Zwyczaj rytualnego wdychania oparów z ziół m.in. tytoniu -Rytuały szamańskie i składanie ofiar z ludzi lub/i zwierząt -Rolnictwo jako podstawa bytu -Religia na usługach polityki teokracja

19 Cywilizacja Inków Inkowie to ludność tubylcza zamieszkująca terytoria przybrzeżne wzdłuż środkowych Andów w Ameryce Południowej. Państwo Inków zostało w rozległe imperium w ciągu niespełna 200 lat przed odkryciem Ameryki. Na początku XVI w..

20 Imperium Inków rozwinęło się ok. XII-XII wieku, zajmowało dzisiejsze tereny Peru, Ekwadoru, Boliwii, południowej Kolumbii i północnego Chile. Rozkwit kultury przypada na około rok 1438, stolicą Imperium było Cuzco, a państwo liczyło około 12 milionów mieszkańców.

21 Cuzco

22 O pochodzeniu Inków mówi bardzo znana legenda. W hiszpańskich kronikach znajdujemy mit, zgodnie z którym stolica państwa Inków została założona przez władcę o imieniu Manco Cápac. Był to półbóg, który otrzymał od ojca, boga słońca, zadanie ucywilizowania dzikich plemion w dolinie Cuzco. Manco Cápac był pierwszym legendarnym Sapa Inaca. To on ustanowił reguły obowiązujące społeczność Inków.

23 Imperium Inków dzieliło się na 4 regiony. Łączyła je wspólna administracja i język: el quechua. Mieszkańcy imperium należeli do różnych plemion. W stolicy, Cuzco, mieszkał władca i mieścił się aparat administracyjny.

24 Władcy Inków byli czczeni jak bogowie. Po śmierci ich ciała mumifikowano i oddawano im boską cześć. Do nich i kapłanów należała cała ziemia w państwie. Główną jednostką społeczną w państwie Inków było ayllu czyli grupa rodzin połączona przez wspólnego przodka. Ayllu otrzymywało ziemię od państwa. W państwie Inków dopuszczona była poligamia i konkubinat!

25 Organizacja społeczna: Społeczeństwo opierało się na więzach krwi oraz pokrewieństwie rodzin. Wyróżniamy 2 podstawowe grupy społeczne: -rodziny szlacheckie cieszące się przywilejami -większość społeczeństwa pracująca na utrzymanie imperium

26 Grupa osób uprzywilejowanych nie jest jednorodna: -arystokracja inkaska -dalsi krewni rodu królewskiego -arystokracja podbitych plemion włączonych do imperium Nieco niżej znajdowały się dwie uprzywilejowane grupy: -kobiety wybrane -wojownicy Utrzymanie klasy wyższej zależało od hombres de pueblo.

27 Władca Inków otrzymywał tytuł: el hijo del Sol. Sapa Inca dysponował następującymi możliwościami karania nieposłuszeństwa: -wygnanie -utrata stanowiska -tortura -śmierć Ziemia była podstawą ekonomii, ale także własnością państwową. Inkowie pracowali na niej wspólnie i dzielili się zbiorami po równo.

28 Organizacja polityczna: stworzenie ujednoliconego imperium. Totalitaryzm: państwo miesza się również w sprawy małżeńskie. Rolnictwo podstawa ekonomii: uprawa ziemi i hodowla. Co roku dokonywano podziału ziemi pośród rodzin.

29 Najczęstsze uprawy: ziemniak, kukurydza, papryka, papaja, pomidor i fasola. Zwierzęta hodowlane: lamy (zdjęcie po prawej) i alpaki (zdjęcie po lewej). Udomowienie psa.

30 Rzemiosło: Ceramika, tkactwo, wytwarzanie ozdób z metalu i bogato zdobionej broni. En toda la historia del Imperio inca no se usaron monedas ni mercados. Nie używano monety, wszyscy pomagali sobie wzajemnie na podstawie relacji pokrewieństwa. Praktycznie nie potrzebny jest handel: zasada podziału dóbr.

31 Imperium Inków konsolidowała religia oficjalna, politeizm. Najważniejszymi bóstwami były Wirakocza ( Viracocha Espuma de las aguas ) bóg stwórca świata i człowieka oraz Inti, czyli słońce. Były też inne bóstwa: Kylia żona Inti, bogini księżyca czy matka ziemia Pacha Mama. Na ich cześć budowano kamienne piramidy. Pośród kapłanów znajdujemy także dziewice słońca.

32 Ceremonie były związane z cyklem uprawy roli. Rytuały wymagały licznych ofiar: -poświęcano setki zwierząt (lam) -czasem poświęcano dziecko lub dziewicę. W religii Inków istniało również: wyznanie grzechów oraz przepowiadanie przyszłości.

33 Medycyna -choroby były przez Inków uważane za działalność sił nadprzyrodzonych. Sposób leczenia: magia i religia. -konieczność leczenia ran wojennych doprowadza do wykształcenia zaawansowanej chirurgii łącznie z wymianą kości i innymi transplantacjami.

34 Inkaskie drogi cz.1 Doskonała sieć dróg: 6000 km długości. Wiadomość docierała w 5 dni z Quito do Cuzco oddalonych od siebie o ok km.

35 Inkaskie drogi cz.2 Dzięki swym drogom Inkowie mogli względnie szybko podróżować, transportować towary czy przemieszczać wojska w czasie wojny lub zamieszek. Służyły też one do przesyłania wiadomości, czym zajmowali się specjalni biegacze zwani chasci. Przesyłanie wiadomości i drobnych przesyłek tym sposobem odbywało się na zasadzie sztafety.

36 Kipu (quipu, khipu - w języku keczua nudo czyli węzeł) - forma trójwymiarowego zapisu Inków. Nazywane "pismem węzełkowym", ze względu na swoją formę: zbiór wykonanych zwełny lub włosia lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do zapamiętywania liczb i innych informacji. Nie było to więc pismo, a swoista technika mnemotechniczna pomagająca zapamiętać informacje.