REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ
|
|
- Stanisław Milewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 20/2013 Dyrektora SPMZOZ w Słupsku z dnia 29 października 2013 REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ 1 PRZEPISY OGÓLNE 1. Regulamin kontroli zarządczej ustala się na podstawie art. 69 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz w oparciu o komunikat nr 23 Ministra finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych. 2. Wyżej wymienione standardy stanowią zbiór wytycznych, które wskazują na ogólne założenia w zorganizowaniu systemu kontroli zarządczej w SPMZOZ w Słupsku. 3. Zakres kontroli zarządczej obejmuje: analizę i ocenę pod kątem zgodności i kompletności bazy prawnej jednostki, w tym wymaganych przepisów zewnętrznych (ustaw i rozporządzeń) oraz procedur wewnętrznych (instrukcji, zakresów obowiązków, upoważnień i innych dokumentów wewnętrznych regulujących działalność jednostki), określenie celów i zadań jednostki, identyfikację i ocenę ryzyka oraz określenie reakcji na zidentyfikowanie ryzyko, dokonywanie okresowych czynności sprawdzających w poszczególnych obszarach kontrolnych pod kątem zgodności działań z przepisami prawa i procedurami wewnętrznymi, celowości i oszczędności w wydatkowaniu środków publicznych a także terminowości, efektywności i skuteczności, przeprowadzanie okresowej samooceny systemu kontroli zarządczej w oparciu o wytyczne do samooceny określone przez Ministra Finansów. 2 Terminologia: Zakład Samodzielny Publiczny Miejski Zakład Opieki Zdrowotnej w Słupsku (SPMZOZ), Dyrektor dyrektor SPMZOZ w Słupsku, Kontrola jest to czynność polegająca na sprawdzeniu stanu faktycznego i porównaniu ze stanem wymaganym w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych, regulaminach 1
2 i procedurach oraz sformułowaniu wniosków i zaleceń pokontrolnych mających na celu zlikwidowanie nieprawidłowości i zwiększenie prawdopodobieństwa zrealizowania ustalonych celów i zadań. Kontrola zarządcza ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy, obejmujący formułowanie celów i zadań, a następnie sprawdzanie ich realizacji. Samoocena czynność polegająca na ocenie funkcjonowania kontroli zarządczej przez każdego pracownika i kierownictwo Zakładu, prawidłowości wykonywania własnej pracy, z uwzględnieniem postanowień zawartych w istniejących w Zakładzie procedurach oraz obowiązków wynikających z posiadanego zakresu czynności. Kwestionariusz samooceny zestaw pytań odrębnych dla kierownictwa i pracowników, na które udziela się odpowiedzi zachowując anonimowość. 3 CELE ORAZ STANDARDY KONTROLI ZARZĄDCZEJ 1. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności: zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, skuteczności i efektywności działania, w tym w szczególności oszczędne i efektywne wykorzystanie zasobów majątkowych i ludzkich, wiarygodności sprawozdań, ochrony zasobów, w tym zabezpieczenie składników majątku przed zniszczeniem, utratą oraz zabezpieczeniem danych osobowych, przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania, efektywności i skuteczności przepływu informacji dla zapewnienia osobom zarządzającym i pracownikom informacji niezbędnych do wykonania przez nich obowiązków oraz skutecznej komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. zarządzania ryzykiem dla zwiększenia prawdopodobieństwa osiągnięcia celów i realizacji zadań poprzez zapobieganie niekorzystnym zjawiskom w działalności SPMZOZ, wskazanie sposobu i środków zapobiegających powstawaniu nieprawidłowości, jak również ich likwidacji. 2
3 2. Standardy kontroli zarządczej W SPMZOZ w Słupsku wdraża się standardy kontroli zarządczej w następujących obszarach: GRUPA STANDARDÓW (A) ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE Standard 1: przestrzeganie wartości etycznych Standard 2: kompetencje zawodowe Standard 3: struktura organizacyjna Standard 4: delegowanie uprawnień GRUPA STANDARDÓW (B) CELE I ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Standard 5: misja Standard 6: określanie celów i zadań, monitorowanie i ocena ich realizacji Standard 7: identyfikacja ryzyka Standard 8: analiza ryzyka Standard 9: reakcja na ryzyko GRUPA STANDARDÓW (C) MECHANIZMY KONTROLI Standard 10: dokumentowanie systemu kontroli zarządczej Standard 11: nadzór Standard 12: ciągłość działalności Standard 13: ochrona zasobów Standard 14: szczegółowe mechanizmy kontroli operacji finansowych i gospodarczych Standard 15: mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych. GRUPA STANDARDÓW (D) INFORMACJA I KOMUNIKACJA Standard 16: bieżąca informacja Standard 17: komunikacja wewnętrzna Standard 18: komunikacja zewnętrzna Standard 19: monitorowanie systemu kontroli zarządczej Standard 20: samoocena Standard 21: ocena systemu kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny Standard 22: uzyskanie zapewnienia o stanie kontroli zarządczej 3
4 4 ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE Dyrektor Zakładu dąży do zapewnienia optymalnych warunków do realizacji kontroli zarządczej, a w szczególności do zapewnienia, aby struktura organizacyjna SPMZOZ była dostosowana do realizacji zadań oraz aby zatrudniane osoby były o odpowiednich kompetencjach. Dyrektor dąży również do tego, aby zasady etyczne obowiązujące pracowników zapewniły praworządność, dbałość o dobre imię SPMZOZ, godne zachowanie w miejscu pracy oraz uprzejmość i życzliwość w kontaktach z pacjentami, pracownikami, instytucjami i innymi podmiotami gospodarczymi. 5 PRZESTRZEGANIE WARTOŚCI ETYCZNYCH 1. Osoby zarządzające i pracownicy są świadomi wartości etycznych przyjętych w Zakładzie i przestrzegają ich przy wykonywaniu powierzonych im zadań. Osoby zarządzające wspierają i promują przestrzeganie wartości etycznych dając dobry przykład codziennym postępowaniem i podejmowanymi decyzjami. 2. Wartości etyczne, którymi kierują się pracownicy SPMZOZ wynikają z: Kodeksu Etyki Pracowników SPMZOZ Kodeksu Etyki Lekarskiej Kodeksu Etyki Pielęgniarki I Położnej Kodeksu Etyki Diagnosty Laboratoryjnego Kodeksu pracy Polityki jakości ogólnie przyjętych norm wyników badań satysfakcji i zadowolenia pacjenta. 6 KOMPETENCJE ZAWODOWE 1. Wymagania dotyczące kwalifikacji pracowników wynikają z przepisów prawa obowiązującego dla poszczególnych grup zawodowych. W SPMZOZ zostały określone i opisane poszczególne zadania wykonywane na każdym stanowisku pracy. Opisy są 4
5 aktualne i podlegają okresowym przeglądom dokonywanym przez kierowników komórek. Przeglądy opisów są dokonywane także w przypadku zmian organizacyjnych. Na podstawie analizy zadań wykonywanych na każdym stanowisku pracy, został określony zakres wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które są niezbędne do ich prawidłowego wykonywania. Zapisy z analizy są dokonywane w kartach stanowiska pracy w ramach funkcjonującego Systemu Zarządzania Jakością. 2. Rekrutacja nowych pracowników przebiega w taki sposób, aby zapewnić wybór najlepszego kandydata na podstawie wymaganych kwalifikacji. 3. Pełna dokumentacja personalna dotycząca postępowania rekrutacyjnego przechowywana jest u specjalisty ds. kadrowo socjalnych. 4. Pracownicy SPMZOZ uczestniczą w szkoleniach wewnętrznych i zewnętrznych poszerzających ich wiedzę i umiejętności zawodowe zgodnie z aktualnymi potrzebami i możliwościami finansowymi. Został sporządzony odpowiedni plan szkoleń stosownie do uzasadnionych potrzeb wszystkich pracowników. Plan szkoleń jest spójny z celami i zadaniami jednostki i jest analizowany i aktualizowany jeden raz w roku na zasadach określonych w procedurze będącej częścią dokumentacji nadzorowanej w ramach Systemu Zarządzania Jakością. W planie finansowym jednostki zostały zaplanowane środki na szkolenia w wysokości wystarczającej na realizację planu szkoleń. Dokumenty realizujące niniejszy standard: Regulamin organizacyjny, Regulamin pracy, Regulamin wynagradzania, instrukcja komunikowanie uprawnień i odpowiedzialności, procedura kompetencje, świadomość i szkolenie, roczny plan szkoleń, plan finansowy. 7 STRUKTURA ORGANIZACYJNA 1. Struktura organizacyjna w SPMZOZ w Słupsku jest dostosowana do celów i zadań aktualnie realizowanych przez Zakład. 5
6 2. Zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności Zakładu, poszczególnych komórek organizacyjnych oraz zakres podległości pracowników określa się w formie pisemnej w sposób przejrzysty i spójny, co ułatwia przepływ informacji w całym Zakładzie zarówno w kierunku pionowym jak i poziomym. 3. Struktura organizacyjna w przypadku zmian jest na bieżąco aktualizowana. O zmianach informowani są wszyscy pracownicy. 4. Kierownicy każdego szczebla zostali poinformowani o swoich obowiązkach i odpowiedzialności i są ich w pełni świadomi. 5. Każdy pracownik ma dostęp do aktualnego schematu lub Regulaminu organizacyjnego jednostki zawierającego zakres obowiązków i odpowiedzialności kierownictwa i poszczególnych komórek organizacyjnych. Dokumenty realizujące niniejszy standard: Statut, Regulamin organizacyjny, Regulamin pracy, karty stanowiskowe pracy dla każdego pracownika SPMZOZ przechowywane w aktach osobowych. 8 DELEGOWANIE UPRAWNIEŃ 1. Zakresy delegowania uprawnień zostały określone w sposób odpowiedni do wagi podejmowanych decyzji, stopnia ich skomplikowania i ryzyka z nim związanego. 2. Delegowanie uprawnień poszczególnym osobom ma pisemny charakter i jest każdorazowo potwierdzane podpisem przez osobę przyjmującą. Dokumenty z delegowania uprawnień są przechowywane w aktach osobowych pracowników. 3. W zakresie gospodarki finansowej lub majątkowej dyrektor SPMZOZ przydziela uprawnienia lub obowiązki odpowiednim pracownikom adekwatnie do celów i zadań w formie upoważnień, pełnomocnictw. W upoważnieniu precyzyjnie i jednoznacznie określa się zakres przekazywanych uprawnień np.: rodzaj decyzji do podejmowania, których upoważnia się pracownika, kwotę do wysokości, której pracownik może podejmować decyzje, termin obowiązywania upoważnienia. Przyjęcie uprawnień lub obowiązków przez pracownika jest potwierdzone jego podpisem. 6
7 4. W Zakładzie został powołany główny księgowy. Zakres obowiązków i odpowiedzialności głównego księgowego jest zgodny z przepisami prawa. Główny księgowy jest świadomy swoich obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności w zakresie gospodarki finansowej, rachunkowości Zakładu i kontroli finansowej. Powierzenie głównemu księgowemu obowiązków i odpowiedzialności nastąpiło w drodze pisemnej. Przyjęcie obowiązków i odpowiedzialności jest potwierdzone podpisem głównego księgowego. Dokumenty realizujące niniejszy standard: Polityka bezpieczeństwa informacji, Instrukcja Zarządzanie systemami informatycznymi służącymi do przetwarzania danych osobowych, Polityka rachunkowości oraz zasady obiegu i kontroli dokumentów księgowych, Karty stanowiskowe pracy dla każdego pracownika SPMZOZ. 9 MISJA, CELE, ZADANIA ZAKŁADU Misja SPMZOZ określa najważniejszy powód istnienia Zakładu, najważniejszy cel w zakresie świadczenia usług zdrowotnych. Postanowienia zawarte w Regulaminie kontroli zarządczej SPMZOZ określają sposób ustalania celów, zadań oraz mierników ich realizacji. 10 MISJA SPMZOZ 1. Misja Zakładu została określona w Statucie nadanym Uchwałą nr XXIV/353/12 przez Radę Miejską w Słupsku z dnia 27 czerwca 2012 roku. Sprzyja ona ustaleniu celów ogólnych i szczegółowych SPMZOZ. 2. Misja Zakładu może być weryfikowana z punktu widzenia jej aktualności lub potrzeb określenia nowych celów oraz wprowadzenia nowych zadań. Dokumenty realizujące niniejszy standard: Statut, Polityka jakości. 7
8 11 OKREŚLENIE CELÓW I ZADAŃ, MONITOROWANIE I OCENA ICH REALIZACJI 1. Cele, zadania oraz mierniki realizacji celów dla SPMZOZ określone są w rocznej perspektywie. Zapisy dotyczące powyższego należy wykonać w Planie celów, zadań oraz mierników ich realizacji stanowiącym załącznik nr 1do niniejszego regulaminu. 2. Cele, zadania oraz mierniki realizacji celów ujęte są w planach procesów realizowanych przez SPMZOZ w ramach Systemu Zarządzania Jakością wg normy ISO 9001: Kierownicy komórek organizacyjnych oraz pracownicy Zakładu dążą i odpowiadają za realizację celów i zadań na poziomie przyjętych wartości i mierników. 4. Każdy pracownik (właściciel procesu) może przedstawić, propozycję celów szczegółowych oraz zadań służących realizacji celów głównych. 5. Analiza realizacji celów, zadań według mierników ich realizacji wskazuje na poziom osiągniętych wyników w odniesieniu do poziomu zakładanego oraz informuje o przyczynach nieosiągnięcia zakładanych wyników i propozycji podjęcia działań korygujących i zapobiegawczych. 6. Zbiorcze wyniki analizy realizacji celów, zadań oraz mierników przedkładane są kierownictwu, tj. kierownikom, przełożonym wszystkich jednostek organizacyjnych SPMZOZ w formie pisemnego sprawozdania rocznego na odbywającym się raz w roku przeglądzie zarządzania w ramach Systemu Zarządzania Jakością Dokumenty realizujące niniejszy standard: Regulamin organizacyjny, Polityka jakości, plany procesów opracowane na kartach i wskazujące na mierniki i ich monitorowanie przegląd zarządzania. 12 IDENTYFIKACJA, ANALIZA ORAZ REAKCJA NA RYZYKO 1. Ryzyko rozumiane jest jako zagrożenie w realizacji celów i zadań wykonywanych na wszystkich szczeblach SPMZOZ. 2. Co najmniej raz w roku dokonywana jest identyfikacja ryzyk w odniesieniu do celów, zadań ustalonych w trybie określonym w 11 niniejszego regulaminu. 8
9 3. Identyfikacji ryzyk dokonuje zespół ds. kontroli zarządczej powołany przez dyrektora SPMZOZ oraz kierownicy komórek organizacyjnych. 4. Zidentyfikowane ryzyka poddaje się analizie mającej na celu określenie prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka i możliwości jego skutków. 5. W stosunku do każdego istotnego ryzyka określa się rodzaj reakcji np. tolerowanie, przeniesienie, wycofanie się. W celu zmniejszenia danego ryzyka do akceptowalnego poziomu wdrażane są działania korygujące lub zapobiegawcze zgodnie z procedurami obowiązującymi w tym zakresie. 6. Cele i zasady zarządzania ryzykiem zostały określone w Regulaminie zarządzania ryzykiem oraz w procedurze P-16 Zarządzanie ryzykiem. 13 MECHANIZMY KONTROLI W SPMZOZ w Słupsku wprowadza się następujące mechanizmy kontroli zarządczej: 1. dokumentowanie systemu kontroli zarządczej, 2. nadzór, 3. ciągłość działalności, 4. ochronę zasobów, 5. szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych, 6. mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych. Mechanizmy kontroli stanowią ważną część istniejących polityk, procedur, instrukcji w ramach wdrożonego w Zakładzie Systemu Zarządzania Jakością za pomocą, którego Zakład dąży do osiągnięcia celów i zadań. Wykaz dokumentów stanowi załącznik do Księgi Jakości SPMZOZ. 14 DOKUMENTOWANIE SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ, NADZÓR NAD CIĄGŁOŚCIĄ DZIAŁALNOŚCI Dokumentowanie systemu kontroli zarządczej Zarządzenia, pełnomocnictwa, upoważnienia, zasady, wytyczne, karty stanowiska pracy określające zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności pracowników i inne dokumenty 9
10 wewnętrzne określa się w formie pisemnej i znajdują się one na stanowiskach pracy, zgodnie z zakresem obowiązków. W SPMZOZ w Słupsku obowiązują zasady opracowywania, uaktualniania i wydawania procedur i instrukcji według zasad określonych w normie ISO 9001:2008. Zbiór taki prowadzi pełnomocnik ds. Systemu Zarządzania Jakością. Nadzór kierowniczy Prowadzi się nadzór kierowniczy nad wykonaniem zadań w celu ich oszczędnej, efektywnej i skutecznej realizacji. Nadzór realizowany jest w szczególności poprzez: 1. monitorowanie działań podejmowanych przez podległych pracowników, w tym realizację celów i zadań, 2. weryfikację dokumentów przedkładanych przez podległych pracowników, 3. udzielanie pracownikom instruktażu i wyjaśnień, 4. przeprowadzanie kontroli, 5. organizowanie spotkań i posiedzeń w celu rozwiązywania bieżących problemów, 6. wydawanie w razie stwierdzenia nieprawidłowości w działaniu podległym pracownikom wiążących poleceń mających na celu ich usunięcie. Ciągłość działalności 1. Zapewnione są odpowiednie mechanizmy w celu utrzymania ciągłości działalności Zakładu, w szczególności operacji finansowych i gospodarczych. 2. Zidentyfikowano pracowników, którzy z uwagi na swoją szczególną wiedzę, doświadczenie lub umiejętności posiadają duże znaczenie dla prawidłowej działalności Zakładu oraz których odejście poważnie zagroziłoby osiąganiu celów. W tym celu określono i wdrożono odpowiednie środki zaradcze: urlopy pracownicze są odpowiednio planowane i wykorzystywane nie dopuszcza się do zaległości w ich wykorzystywaniu, zostały ustalone zastępstwa pracowników w czasie ich nieobecności tak na poziomie administracyjnym jak i na poziomie podległych jednostek, określono odpowiednie środki zaradcze w przypadku losowej nieobecności pracowników odpowiedzialnych za gospodarkę finansową jednostki. 3. Ważnym elementem utrzymania ciągłości działalności jednostki jest w szczególności ochrona systemów informatycznych, na których oparta jest praca całego Zakładu. 10
11 4. W celu ochrony prawidłowej pracy urządzeń komputerowych systemu informatycznego zastosowano wielopoziomowe systemy wykonywania kopii zapasowych i przy serwerach zainstalowano urządzenia podtrzymujące napięcie (ups). Dokumenty realizujące niniejszy standard: dokumentacja i zapisy SZJ procedura kompetencje, świadomość i szkolenia karty stanowiskowe pracy Polityka bezpieczeństwa informacji instrukcja Zarządzanie systemem informatycznym identyfikacja, analiza oraz reakcja na ryzyko 15 OCHRONA ZASOBÓW, SZCZEGÓŁOWE MECHANIZMY KONTROLI DOTYCZĄCE OPERACJI FINANSOWYCH I GOSPODARCZYCH, MECHANIZMY KONTROLI DOTYCZĄCE SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH 1.Ochrona zasobów W SPMZOZ w Słupsku wdrożono mechanizmy i procedury gwarantujące ochronę zasobów majątkowych, finansowych i informatycznych, przetwarzanych i przechowywanych danych oraz informacji i dokumentów wynikających z ochrony danych osobowych. Dostęp do zasobów Zakładu mają wyłącznie upoważnione osoby. Podstawowe mechanizmy ochrony zasobów SPMZOZ w Słupsku obejmują: nadzorowanie dostępu do budynków i jego pomieszczeń jest chronione monitoringiem, klucze do budynków posiadają osoby upoważnione, ograniczenie (dla uprawnionych osób) dostępu do określonych zasobów informatycznych na podstawie uprawnień, w tym kontrolowanie i rejestrowanie dostępu do IT i serwerowni. Dostęp do pomieszczeń, w których eksploatowane są systemy informatyczne chronią odpowiednio do wagi zagrożeń: zamykane drzwi, alarmy, szafy pancerne, ochrona mienia monitoring, wejście do serwerowi chronią antywłamaniowe drzwi i system alarmowy przy wejściu. zainstalowanie w pomieszczeniach o szczególnym znaczeniu czujek ognia, dymu. 11
12 przechowywanie dokumentów, kartotek papierowych w szafach zamykanych na klucz, na stanowiskach pracy, nadzorowanie przez wyznaczoną osobę przestrzegania zasad ochrony w celu zapewnienia danym bezpieczeństwa, zwanym ABI. 2. Szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych W SPMZOZ w Słupsku wprowadza się mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych, a w tym: rzetelne i pełne dokumentowanie i rejestrowanie operacji finansowych i gospodarczych, zatwierdzanie (autoryzacja) operacji finansowych przez dyrektora lub osoby przez niego upoważnione, podział obowiązków, weryfikacja operacji finansowych i gospodarczych przed i po realizacji. 3. Dokumentowanie operacji finansowych i gospodarczych Wszystkie operacje finansowe i gospodarcze są rzetelnie dokumentowane, zgodnie z Zasadami obiegu i kontroli dokumentów księgowych w celu umożliwienia prześledzenia każdej operacji finansowej i gospodarczej lub sprawdzanie zdarzenia od samego początku, w trakcie jego trwania i po zakończeniu. Transakcje i zdarzenia są właściwie klasyfikowane i bezzwłocznie rejestrowane. Klasyfikacja operacji finansowych i gospodarczych spełnia wymogi przepisów o rachunkowości i jest zgodna z Polityką rachunkowości w SPMZOZ. W Zakładzie prowadzony jest rejestr umów, zamówień itp. dostęp do nich mają wyłącznie upoważnione osoby. 4. Zatwierdzanie (autoryzacja) operacji finansowych Dyrektor lub upoważnieni przez niego pracownicy zatwierdzają wszelkie operacje finansowe i gospodarcze przed i po ich realizacji. Operacje finansowe i gospodarcze przed zatwierdzeniem są szczegółowo analizowane co do celowości i zasadności poniesienia wydatku. Zatwierdzaniu podlegają wszelkie wydatki przed ich dokonaniem oraz wszelkie zobowiązania przed ich zaciągnięciem, Zatwierdzaniu podlega, także rozpoczęcie operacji mogącej skutkować zaciągnięciem zobowiązania lub dokonaniem wydatku np. wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia 12
13 publicznego, złożenie zamówienia u dostawcy, podpisanie umowy, polecenie wyjazdu służbowego. Poszczególne czynności związane z realizacją operacji finansowych lub gospodarczych są wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione; np. wypisywanie i pobieranie czeków, wypisywanie przelewów, uzgadnianie salda z bankiem i kontrahentami, pobieranie gotówki z banku, przyjmowanie gotówki od wpłacających, pobieranie czeków z banku, kontaktowanie się z oferentami, odbiór dostaw lub usług. 5. Podział obowiązków Obowiązki dotyczące kontroli, i księgowania operacji finansowych i gospodarczych są przypisane do pracowników działu ekonomiczno-finansowego, z uwzględnieniem obowiązków i odpowiedzialności głównego księgowego Zakładu określonych w przepisach prawa. Dowody księgowe podlegają zatwierdzeniu przez dyrektora lub przez osoby upoważnione i wskazane w Zasadach obiegu i kontroli dokumentów księgowych. Dokumenty finansowo - księgowe podlegają kontroli i są podpisywane pod względem merytorycznym oraz formalno rachunkowym przez osoby upoważnione i wykazane w Zasadach obiegu i kontroli dokumentów księgowych. Zasady ochrony ksiąg rachunkowych oraz dowodów księgowych określone zostały w Polityce rachunkowości i Polityce bezpieczeństwa informacji. 6. Główny księgowy SPMZOZ w Słupsku Główny księgowy jednostki sektora finansów publicznych jest pracownikiem odpowiedzialnym za prowadzenie rachunkowości Zakładu, wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi, dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym oraz dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych. 7. Mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych W SPMZOZ w Słupsku wprowadzono mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych. Składają się na nie mechanizmy kontroli dostępu do zasobów informatycznych, sprzętu, aplikacji, danych mające na celu ich ochronę przed nieautoryzowanymi zmianami, utratą lub ujawnieniem. Mechanizmy te opisane są w Polityce bezpieczeństwa informacji i Instrukcji 13
14 zarządzania systemem informatycznym" służącym do przetwarzania danych osobowych. Wyznaczony jest administrator systemu informatycznego tzw. ASI. Dokumenty realizujące niniejszy standard: Polityka rachunkowości Zasad gospodarowania środkami trwałymi, Zasad obiegu i kontroli dokumentów księgowych Instrukcja kancelaryjna Polityka bezpieczeństwa informacji Instrukcja Zarządzanie systemem informatycznym 16 INFORMACJA I KOMUNIKACJA Osoby zarządzające oraz pracownicy mają zapewniony dostęp do informacji niezbędnych do wykonania przez nich obowiązków. System komunikacji umożliwia przepływ potrzebnych informacji wewnątrz Zakładu oraz komunikację z podmiotami zewnętrznymi. 17 BIEŻĄCA INFORMACJA. KOMUNIKACJA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA 1. W SPMZOZ funkcjonują efektywne mechanizmy przekazywania ważnych informacji w obrębie struktury organizacyjnej Zakładu, a także korespondencji między SPMZOZ a odbiorcami zewnętrznymi. 2. W Zakładzie zapewnia się wszystkim pracownikom dostęp do informacji niezbędnych do wykonywania przez nich obowiązków służbowych. Informacje te są rzetelne i efektywne przekazywane w odpowiednim czasie i formie. System komunikacji zapewnia przepływ informacji pomiędzy przełożonym a pracownikiem i odwrotnie. 3. System komunikacji umożliwia przepływ niezbędnych informacji wewnątrz Zakładu, zarówno w kierunku pionowym jak i poziomym w sposób efektywny, tj. właściwe zrozumienie informacji przez odbiorców (zakresy czynności, polecenia służbowe, spotkania robocze, rozmowy, korespondencja wewnętrzna, przesyłanie komunikatów za pomocą sieci informatycznych). 14
15 4. Pozyskiwanie i wymiana informacji z podmiotami zewnętrznymi odbywa się poprzez przyjmowanie pacjentów, interesantów, rozpatrywanie skarg, korespondencję. 5. Korespondencja wewnętrzna i zewnętrzna odbywa się zgodnie z trybem i zasadami obiegu kontroli dokumentów księgowych określonymi odrębnym zarządzeniem dyrektora. 18 MONITOROWANIE SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ, SAMOOCENA 1. Dyrektor oraz kierownicy zobowiązani są do bieżącego monitorowania skuteczności poszczególnych elementów kontroli zarządczej. 2. Ocena systemu kontroli zarządczej dokonywana jest przede wszystkim przez: samoocenę, nadzór, kontrole wewnętrzne i zewnętrzne 3. Pracownicy na samodzielnych stanowiskach i pracownicy administracji są zobowiązani do samooceny w ramach kontroli zarządczej zgodnie z załącznikiem nr 2 do niniejszego regulaminu i przekazania kierownikowi komórki do 30 grudnia każdego roku. 4. Kierownicy komórek organizacyjnych zobowiązani są do samooceny w ramach kontroli zarządczej sporządzonej według wzoru stanowiącego kwestionariusz samooceny załącznik nr 3 do niniejszego regulaminu, do 05 stycznia każdego roku i przekazania koordynatorowi kontroli zarządczej. 5. Koordynator przedstawia sprawozdanie z samooceny kontroli zarządczej dyrektorowi SPMZOZ w Słupsku do 31 stycznia każdego roku załącznik nr 4 6. Koordynator do końca lutego każdego roku sporządza i przedkłada dyrektorowi informację o sposobie funkcjonowania kontroli zarządczej według wzoru zawartego w załączniku nr 5 do niniejszych zasad. 7. Corocznie opracowany kwestionariusz samooceny zostanie przekazany kierownikom komórek, pracownikom pracującym na samodzielnych stanowiskach i pracownikom administracji. 8. Opinie winny rzetelnie oceniać obszary działalności Zakładu, a pracownicy nie będą ponosić żadnych negatywnych konsekwencji związanych z przedstawioną przez nich opinią. 15
16 9. Dyrektor odpowiedzialny jest za dokonywanie oceny funkcjonowania systemu kontroli zarządczej w Zakładzie. 10. Koordynator przygotuje i przedstawi dyrektorowi do podpisu ocenę z funkcjonowania systemu kontroli zarządczej w formie oświadczenia według wzoru zawartego w załączniku nr 6 do niniejszego regulaminu do 30 marca każdego roku. 11. Źródłem uzyskania zapewnienia o stanie kontroli zarządczej przez dyrektora powinny być w szczególności wyniki: monitorowania, samooceny oraz przeprowadzonych kontroli. 12. Koordynator przekazuje dyrektorowi do 30 marca każdego roku informację zbiorczą w postaci sprawozdania z funkcjonowania kontroli zarządczej w SPMZOZ w Słupsku. 13. Organy kontroli zewnętrznej przeprowadzają kontrole według odrębnych przepisów. Dokumenty realizujące niniejszy standard: dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością w zakresie auditów wewnętrznych, monitorowanie procesów, przegląd zarządzania Zobowiązuje się kierowników, pracowników zatrudnionych na samodzielnych stanowiskach oraz pozostałych pracowników odpowiedzialnych za poszczególne zadania i procesy, do monitorowania skuteczności kontroli zarządczej i jej poszczególnych elementów, w ramach wykonywania bieżących obowiązków. Zidentyfikowane problemy winny być na bieżąco rozwiązywane. 2. Kierownicy i pracownicy merytoryczni ponoszą odpowiedzialność za zespół procesów, których celem jest nadzorowanie i kontrolowanie podlegających im zadań, operacji w sposób dający rozsądne zapewnienie, że: działania podległych pracowników pozostają w zgodzie z przepisami prawa oraz procedurami przyjętymi w Zakładzie, zasoby są używane oszczędnie i w sposób przynoszący pożytek, a jakości usług nadano odpowiednią rangę, plany, programy, zamierzenia i cele są osiągane, 16
17 dane i informacje publikowane lub udostępniane wewnętrznie i na zewnątrz są dokładne, wiarygodne i aktualne, zasoby organizacji (włączając w to pracowników, systemy oraz informacje) są dostatecznie zabezpieczone i nadzorowane, ryzyka związane z realizacją zadań są na bieżąco identyfikowane i monitorowane celem ciągłego udoskonalania procesów. 17
Standardy kontroli zarządczej
Zespół Szkół Integracyjnych w Siemianowicach Śląskich Standardy kontroli zarządczej Podstawa prawna: 1. Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009r. (Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1240). 1 Zarządzenie
2 Użyte w niniejszym dokumencie określenia oznaczają: 1. Procedura Procedura kontroli zarządczej obowiązująca w Miejskiej Bibliotece
Zarządzenie nr 12/11 Dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej im. prof. Władysława Studenckiego w Bytomiu z dnia 15-09 - 2011 r. w sprawie ustalenia procedury kontroli zarządczej w Miejskiej Bibliotece
KONTROLA ZARZĄDCZA. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz.
KONTROLA ZARZĄDCZA Podstawa prawna Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.) Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny
Zarządzenie nr ZEAS 0161/-5/2010 Dyrektora Zespołu Ekonomiczno Administracyjnego Szkół w Sandomierzu
Zarządzenie nr ZEAS 0161/-5/2010 Dyrektora Zespołu Ekonomiczno Administracyjnego Szkół w Sandomierzu z dnia 28.04.2010 r. w sprawie ustalenia zasad kontroli zarządczej Na podstawie art. 53 w zw. z art.
SKZ System Kontroli Zarządczej
SKZ System Kontroli Zarządczej KOMUNIKAT Nr 23 MINISTRA FINANSÓW z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych Na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy z
Zarządzenie wewnętrzne Nr 1 / 2011
D/BK-K 02003 1 /11 Zarządzenie wewnętrzne Nr 1 / 2011 Dyrektora Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Namysłowie z dnia 14.02.2011r. w sprawie ustalenia zasad kontroli zarządczej w Powiatowej
Polityka kontroli zarządczej w Bibliotece Publicznej im. Jana Pawła II w Dzielnicy Rembertów m.st. Warszawy
Załącznik do Zarządzenia nr 5/12/2017 z dnia 28 grudnia 2017 r. Dyrektora Biblioteki Publicznej im. Jana Pawła II w Dzielnicy Rembertów m.st. Warszawy Polityka kontroli zarządczej w Bibliotece Publicznej
Zarządzenie Nr OR.0050.40. 2012.OR Burmistrza Gminy i Miasta Lwówek Śląski z dnia 30 lipca 2012r.
Zarządzenie Nr OR.0050.40. 2012.OR Burmistrza Gminy i Miasta Lwówek Śląski z dnia 30 lipca 2012r. w sprawie organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy i Miasta Lwówek Śląski. Na
Regulamin kontroli zarządczej w Gminnym Ośrodku Kultury
Załącznik do zarządzenia Nr 5/2011 Dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Dębnicy Kaszubskiej z dnia 9 listopada 2011 r. Regulamin kontroli zarządczej w Gminnym Ośrodku Kultury w Dębnicy Kaszubskiej 1 Kontrolę
SAMOOCENA SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ
Załącznik Nr 3 Do Zarządzenia Nr 56/10 STAROSTY KOSZALIŃSKIEGO z dnia 1 października 2010 r. SAMOOCENA SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ W STAROSTWIE POWIATOWYM W KOSZALINIE Do sporządzenia samooceny wykorzystano
ARKUSZ SAMOOCENY SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ UWAGI/DODATKOW E INFORMACJE
Załącznik Nr 2 do zasad monitorowania i dokonywania samooceny systemu kontroli zarządczej oraz udzielania zapewnienia o stanie kontroli zarządczej ARKUSZ SAMOOCENY SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ w nazwa jednostki
ARKUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ URZĘDU GMINY I MIASTA NOWE SKALMIERZYCE
ARKUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ URZĘDU GMINY I MIASTA NOWE SKALMIERZYCE Załącznik nr 4 do zarządzenia Nr 163/2011 z dnia 29.12.2011 r. Standard 1: Przestrzeganie wartości etycznych Kierownika 1.1
Zarządzenie nr 98/2012. Wójta Gminy Żórawina z dnia 26 stycznia 2012 w sprawie wprowadzenia standardów kontroli zarządczej w Gminie Żórawina
Zarządzenie nr 98/2012 Wójta Gminy Żórawina z dnia 26 stycznia 2012 w sprawie wprowadzenia standardów kontroli zarządczej w Gminie Żórawina Na podstawie art. 53 ust. 1, art. 68 ust. 1 i art. 69 ust. 1
ZARZĄDZENIE NR 483/14 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 22 grudnia 2014 r.
ZARZĄDZENIE NR 483/14 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 22 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Zduńska Wola oraz w pozostałych jednostkach
Standardy kontroli zarządczej
Standardy kontroli zarządczej Na podstawie Komunikatu nr 23 Ministra Finansów z 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych by Antoni Jeżowski, 2014 Cel
2. Wykonanie zarządzenia powierza się pracownikom Szkoły Muzycznej. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Podpis dyrektora szkoły
Zarządzenie Nr 1 KZ/2010 Dyrektora Szkoły Muzycznej I stopnia w Dobczycach Z dnia 30 października 2010 r. w sprawie kontroli zarządczej oraz standardów kontroli w Szkole Muzycznej I stopnia w Dobczycach
ZARZĄDZENIE NR 36/2016 BURMISTRZA KSIĄŻA WLKP. z dnia 22 marca 2016 r.
ZARZĄDZENIE NR 36/2016 BURMISTRZA KSIĄŻA WLKP. z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie wprowadzenia procedury dokonywania samooceny kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Książu Wlkp. Na podstawie art. 33
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ W DRYGAŁACH W ZAKRESIE STOSOWANIA STANDARDÓW KONTROLI ZARZĄDCZEJ
ZAŁĄCZNIK Nr 2 do Regulaminu kontroli zarządczej KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ W DRYGAŁACH W ZAKRESIE STOSOWANIA STANDARDÓW KONTROLI ZARZĄDCZEJ CZĘŚĆ I ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE 5. 7. 9. 1 1 PRZESTRZEGANIE
Zarządzenie nr 28/2014 z dnia 21 października 2014 roku Dyrektora Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Jaworku
Zarządzenie nr 28/2014 z dnia 21 października 2014 roku Dyrektora Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Jaworku w sprawie określenia sposobu prowadzenia kontroli zarządczej Na podstawie art. 69 ust. 1
Kontrola zarządcza stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.
ANKIETA / KWESTIONARIUSZ DLA JEDNOSTEK PODLEGŁYCH / NADZOROWANYCH PRZEZ MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO W ZAKRESIE STOSOWANIA STANDARDÓW KONTROLI ZARZĄDCZEJ Kontrola zarządcza stanowi ogół działań
ANKIETA dla kadry kierowniczej samoocena systemu kontroli zarządczej za rok
ANKIETA dla kadry kierowniczej samoocena systemu za rok Załącznik nr 6 do Zarządzenia nr 0050.67.2016 Burmistrza Miasta Kościerzyna z dnia 31.05.2016r. Przedstawione poniżej pytania ankietowe są elementem
Kwestionariusz samooceny kontroli zarządczej
Kwestionariusz samooceny kontroli zarządczej załącznik Nr 6 do Regulaminu kontroli zarządczej Numer pytania Tak/nie Odpowiedź Potrzebne dokumenty Środowisko wewnętrzne I Przestrzeganie wartości etycznych
I. Postanowienia ogólne.
PROCEDURY KONTROLI ZARZĄDCZEJ Załącznik Nr 1 do zarządzenia nr 291/11 Prezydenta Miasta Wałbrzycha z dnia 15.03.2011 r. I. Postanowienia ogólne. 1 Procedura kontroli zarządczej została opracowana na podstawie
Rozdział I Postanowienia ogólne
ZARZĄDZENIE NR 178/11 PREZYDENTA MIASTA ZDUŃSKA WOLA z dnia 21 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalenia organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Zduńska Wola oraz w pozostałych jednostkach
Kwestionarisz samooceny
Kwestionarisz samooceny 1) Przynajmniej raz w roku należy przeprowadzić samoocenę systemu kontroli zarządczej przez osoby zarzadzające, tj. Dyrektora jednostki, Kierowników jednostek organizacyjnych. Proces
Zarządzenie Nr 38/2015 Wójta Gminy Michałowice z dnia 24 lutego 2015 roku w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej.
Zarządzenie Nr 38/2015 Wójta Gminy Michałowice z dnia 24 lutego 2015 roku w sprawie ustalenia wytycznych kontroli zarządczej. Na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.
Kontrola zarządcza w szkołach i placówkach oświatowych. Ewa Halska, Andrzej Jasiński, OSKKO
Kontrola zarządcza w szkołach i placówkach oświatowych. Ewa Halska, Andrzej Jasiński, OSKKO Istotną kwestią podjętą w w Ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157 poz. 1240) jest
Procedura Systemu Zarządzania Jakością wg PN-EN ISO 9001:2009 Kontrola zarządcza w jednostkach organizacyjnych Gminy Wólka poziom II
Strona 1 z 5 Opracował Sprawdził Zatwierdził Ewa Flis Halina Gąsior Pełnomocnik ds. SZJ Ewa Flis Wójt Gminy Edwin Gortat 25.10.2011r.... 25.10.2011r.... 25.10.211r.... 25.10.2011r.... data podpis data
PROCEDURA KONTROLI ZARZĄDZCZEJ. Szkoły Podstawowej w Ligocie Małej
PROCEDURA KONTROLI ZARZĄDZCZEJ Szkoły Podstawowej w Ligocie Małej I. Postanowienia ogólne 1. Procedury kontroli zarządczej zostały opracowane na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia
ZARZĄDZENIE NR 558/2010 PREZYDENTA MIASTA KIELCE. z dnia 31 grudnia 2010 r.
ZARZĄDZENIE NR 558/2010 PREZYDENTA MIASTA KIELCE w sprawie organizacji i zasad funkcjonowania oraz metod monitorowania systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Kielce Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt
ZARZĄDZENIE NR BURMISTRZA TYCZYNA z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Gminie Tyczyn
ZARZĄDZENIE NR 31.2016 BURMISTRZA TYCZYNA z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Gminie Tyczyn Na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990
ZARZĄDZENIE NR 9/2010/2011 DYREKTORA SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. STANISŁAWY GRELLI WE WROCANCE z dnia 22 grudnia 2010 r.
ZARZĄDZENIE NR 9/2010/2011 DYREKTORA SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. STANISŁAWY GRELLI WE WROCANCE z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie kontroli zarządczej w Szkole Podstawowej im. Stanisławy Grelli we Wrocance
Dokumenty, programy i czynności składające się na system kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy w Wierzbicy. A. Środowisko wewnętrzne.
Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 18/2016 Wójta Gminy Wierzbica z dnia 31 marca 2016 r. Dokumenty, programy i czynności składające się na system kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy w Wierzbicy Standardy
Zarządzenie NR 4/2013 Dyrektora Tarnowskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Tarnowie, z dnia 7 stycznia 2013 r.
Zarządzenie NR 4/2013 Dyrektora Tarnowskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej i Wsparcia Ofiar Przemocy w Tarnowie, z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie określenia zasad funkcjonowania i koordynowania kontroli
Zarządzenie Nr 32/2013 Dyrektora Tarnowskiego Organizatora Komunalnego z dnia 12 listopada 2013 roku
Zarządzenie Nr 32/2013 Dyrektora Tarnowskiego Organizatora Komunalnego z dnia 12 listopada 2013 roku w sprawie wprowadzenia Regulaminu kontroli zarządczej w Tarnowskim Organizatorze Komunalnym Na podstawie
Sprawozdanie. I. Środowisko wewnętrzne
Sprawozdanie Przepisy ustawy o finansach publicznych wprowadziły obowiązek utworzenia kontroli zarządczej na dwóch poziomach. Podstawowym poziomem funkcjonowania kontroli zarządczej jest jednostka sektora
Zarządzenie Nr 15/2015 Burmistrza Miasta Łańcuta z dnia 21 stycznia 2015 r.
BURMISTRZ MIASTA ŁAŃCUTA ul. Plac Sobieskiego 18 37-100 ŁAŃCUT OA.0050.15.2015 Zarządzenie Nr 15/2015 Burmistrza Miasta Łańcuta z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie określenia organizacji i zasad funkcjonowania
Zasady monitorowania i dokonywania samooceny systemu kontroli zarządczej oraz udzielania zapewnienia o stanie kontroli zarządczej
Załącznik Nr 2 do zarządzenia w sprawie organizacji i funkcjonowania w Urzędzie Miejskim w Głogowie i pozostałych jednostkach organizacyjnych Gminy Miejskiej Głogów. Zasady monitorowania i dokonywania
Zarządzenie Nr 21/2010 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Machowinie z dnia r.
Zarządzenie Nr 21/2010 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Machowinie z dnia 29.10.2010 r. w sprawie określenia organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Domu Pomocy Społecznej w Machowinie
Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 3/2011
Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 3/2011 Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzeszczanach z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie: ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
R /11. Zobowiązuję wszystkich pracowników do zapoznania się z treścią zarządzenia. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
R-0300-62/11 Zarządzenie Nr../2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku z dnia... 2011r. w sprawie Regulaminu Kontroli Zarządczej w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Płocku Na podstawie
Załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 84 z dnia 15 listopada 2010 roku KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY
Załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 84 z dnia 15 listopada 2010 roku KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY Lp. Standardy kontroli zarządczej TAK NIE NIE W PEŁNI UWAGI/DOD ATKOWE INFORMACJE ODNIESIENIE DO DOKUMENTÓW, PROCEDUR,
Zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej im.t.j.działyńskich w Plewiskach z dnia 14 stycznia 2011r. w sprawie ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej
Zarządzenie Dyrektora Szkoły Podstawowej im.t.j.działyńskich w Plewiskach z dnia 14 stycznia 2011r. w sprawie ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 w powiązaniu z art.
Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 19 /11. Dyrektora Zarządu Budynków Mieszkalnych w Suwałkach z dnia r.
Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 19 /11 Dyrektora Zarządu Budynków Mieszkalnych w Suwałkach z dnia 12.04.2011r. W sprawie organizacji i funkcjonowania kontroli zarządczej w Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Suwałkach.
Zarządzenie Nr 01/2011 Dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Nieporęcie z dnia 23 marca 2011
Zarządzenie Nr 01/2011 Dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Nieporęcie z dnia 23 marca 2011 w sprawie wprowadzenia procedur kontroli zarządczej. Na podstawie art. 69 ust. 3 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009
ZARZĄDZENIE NR 19/2011/2012 DYREKTORA PRZEDSZKOLA KRÓLA Maciusia I w Komornikach z dnia w sprawie przyjęcia regulaminu kontroli zarządczej
ZARZĄDZENIE NR 19/2011/2012 DYREKTORA PRZEDSZKOLA KRÓLA Maciusia I w Komornikach z dnia 30.11.2011 w sprawie przyjęcia regulaminu kontroli zarządczej Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27
publicznych (Dz. U. z 2009r. Nr 157, poz. 1240) wprowadza się w Szkole
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ Podstawa prawna: Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 Ustawy z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009r. Nr 157, poz. 1240) wprowadza się w Szkole Podstawowej
1. 1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Z 2013 r. Poz. 885, z późn. zm.).
Formalno-prawne podstawy kontroli zarządczej 1.1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.). Komunikat Ministerstwa Finansów nr 23 z dn. 16 grudnia
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241)
Zenon Decyk Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241) Od 2001 roku funkcjonowała w postaci kontroli finansowej, która dotyczyła
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Na podstawie ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. oraz ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. z 1996 r.
Regulamin stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania. Dyrektor. mgr inż. Jerzy Bryś
Zarządzenie nr 71/10/2010 Dyrektora Zespołu Szkół nr 2 im. H. Kołłątaja w Myszkowie z dnia 25 października 2010 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 Ustawy
Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej. Wójt Gminy Biesiekierz
Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej Wójta Gminy Biesiekierz za rok 2013 Dział I Jako osoba odpowiedzialna za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej, tj.
1. Wprowadzam Zasady kontroli zarządczej w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Toruniu, stanowiące załącznik do niniejszego zarządzenia.
ZARZĄDZENIE NR 71 /17 DYREKTORA MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY RODZINIE W TORUNIU z dnia 28 listopada 2017 r. w sprawie wprowadzenia Zasad kontroli zarządczej w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Toruniu. Na
Regulamin kontroli zarządczej
Regulamin kontroli zarządczej REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ PRZEDSZKOLA NR 4 NA 2010 ROK Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 Ustawy z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009r. Nr 157, poz.
Regulamin Kontroli Zarządczej
Regulamin Kontroli Zarządczej Podstawa prawna: art. 69 ust. 1 pkt 3 Ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych / Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 / Postanowienia ogólne 1 Ustalenia niniejszego
2 Kontrola zarządcza w Gminnej Biblioteki Publicznej w Przyłęku to system realizowanych procedur oraz nastawienie kierownictwa i pracowników.
ZARZĄDZENIE NR 12/2016. Kierownika Gminnej Biblioteki Publicznej w Przyłęku z dnia 31.12.2016 r. w sprawie zasad prowadzenia i procedur kontroli zarządczej w Gminnej Bibliotece Publicznej w Przyłęku 1
Zarządzenie Nr 1152/2014 Prezydenta Miasta Sopotu z dnia 24 stycznia 2014 r.
Zarządzenie Nr 1152/2014 Prezydenta Miasta Sopotu z dnia 24 stycznia 2014 r. w sprawie zmiany zarządzenia nr 1099/2010 z dnia 11 maja 2010 roku w sprawie określenia sposobu prowadzenia kontroli zarządczej
ZARZĄDZENIE Nr 128/2012 BURMISTRZA ŻNINA. z dnia 25 września 2012 r.
ZARZĄDZENIE Nr 128/2012 BURMISTRZA ŻNINA z dnia 25 września 2012 r. w sprawie funkcjonowania kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych Gminy Żnin Na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ dla pracowników. Komórka organizacyjna:... A. Środowisko wewnętrzne
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ dla pracowników Komórka organizacyjna:... A. Środowisko wewnętrzne Środowisko wewnętrzne to: zarówno struktury wspierające zarządzanie (odpowiednia struktura
Zarządzenie Nr 26/2011 Starosty Węgorzewskiego z dnia 27 września 2011 r.
Zarządzenie Nr 26/2011 Starosty Węgorzewskiego z dnia 27 września 2011 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej w Starostwie Powiatowym w Węgorzewie i jednostkach organizacyjnych Powiatu Węgorzewskiego
Zasady sprawowania kontroli finansowej
Zarządzenie nr 11/11 Rektora Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z dnia 07.03.2011 r. w sprawie ustalenia zasad kontroli zarządczej w Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku Na podstawie art. 53 w zw.
Zarządzenie Nr 33/2011 zmieniające zarządzenie nr 23/2010 z dnia
Zarządzenie Nr 33/2011 zmieniające zarządzenie nr 23/2010 z dnia 10.12.2010 Dyrektora V Liceum Ogólnokształcącego im. Kanclerza Jana Zamoyskiego w Dąbrowie Górniczej z dnia 21.11.2011 r. w sprawie ustalenia
ZARZĄDZENIE Nr 14 /2013. w sprawie przeprowadzenia samooceny kontroli zarządczej
ZARZĄDZENIE Nr 14 /2013 Starosty Staszowskiego z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie przeprowadzenia samooceny kontroli zarządczej w Starostwie Powiatowym w Staszowie 1 Działając na podstawie art.34.ust.1
Regulamin Kontroli Zarządczej
Regulamin Kontroli Zarządczej Regulamin Kontroli Zarządczej w Przedszkolu Nr 9 w Gdyni (uwzględniono zmiany z dn. 31-01-2011) Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 Ustawy z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ DLA ZACHODNIOPOMORSKIEGO CENTRUM DOKONALENIA NAUCZYCIELI. Postanowienia ogólne
Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 5/2011 z dnia 26 stycznia 2011 r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ DLA ZACHODNIOPOMORSKIEGO CENTRUM DOKONALENIA NAUCZYCIELI Postanowienia ogólne 1 Ustalenia niniejszego regulaminu
Regulamin organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu
Regulamin organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnobrzegu Postanowienia ogólne 1 1. Kontrolę zarządczą w PUP stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia
PROCEDURA zarządzania ryzykiem w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Świdwinie
PROCEDURA zarządzania ryzykiem w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Świdwinie I. Postanowienia ogólne 1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Świdwinie jest jednostką finansów publicznych realizującą zadania
Polityka Zarządzania Ryzykiem
Polityka Zarządzania Ryzykiem Spis treści 1. Wprowadzenie 3 2. Cel 3 3. Zakres wewnętrzny 3 4. Identyfikacja Ryzyka 4 5. Analiza ryzyka 4 6. Reakcja na ryzyko 4 7. Mechanizmy kontroli 4 8. Nadzór 5 9.
1. Wprowadza się organizację, tryb i zasady funkcjonowania kontroli zarządczej w Uniwersytecie Wrocławskim.
ZARZĄDZENIE Nr 97/2011 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 23 września 2011 r. w sprawie organizacji, trybu i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Uniwersytecie Wrocławskim Na podstawie art.
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W ZESPOLE SZKÓŁ Nr 3 W PŁOŃSKU
Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 z dnia 20.10.214r REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W ZESPOLE SZKÓŁ Nr 3 W PŁOŃSKU Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
Regulamin kontroli zarządczej
Regulamin kontroli zarządczej Zarządzenie Nr 4 Dyrektora Gimnazjum Nr 7z Oddziałami Integracyjnymi im J. Korczaka w Tarnowie z dnia 20 października 2010r. w sprawie: ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej
Przedszkole Nr 30 - Śródmieście
RAPORT OCENA KONTROLI ZARZĄDCZEJ Przedszkole Nr 30 - Śródmieście raport za rok: 2016 Strona 1 z 12 I. WSTĘP: Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych
Regulamin Kontroli Zarządczej
Regulamin Kontroli Zarządczej A. Postanowienia ogólne 1 Załącznik nr 1 do Zarządzenia Dyrektora nr 23/2010 Ustalenia niniejszego regulaminu dotyczą sposobu organizacji i zasad przeprowadzania kontroli
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY W ZAKRESIE STOSOWANIA STANDARDÓW KONTROLI ZARZĄDCZEJ
Załącznik nr 2 do zasad kontroli zarządczej II poziomu w powiatowych jednostkach organizacyjnych L.p. KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY W ZAKRESIE STOSOWANIA STANDARDÓW KONTROLI ZARZĄDCZEJ TAK NIE NIE W PEŁN I
Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin
Minimalne wymogi wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach organizacyjnych miasta Lublin A. Środowisko wewnętrzne 1. Przestrzeganie wartości etycznych: należy zapoznać, uświadomić i promować
Właściwe środowisko wewnętrzne w sposób zasadniczy wpływa na jakość kontroli zarządczej.
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 119/2010 Starosty Zduńskowolskiego z dnia 31 grudnia 2010r. Procedury w sprawie funkcjonowania Kontroli Zarządczej w Starostwie Powiatowym w Zduńskiej Woli wg Standardów
S Y S T E M K O N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J W U NI WE RSYTECIE JANA KO CHANOWS KIE GO W KIE LCACH
Załącznik do zarządzenia Rektora UJK nr 67 /2017 z 30 czerwca 2017 r. S Y S T E M K O N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J W U NI WE RSYTECIE JANA KO CHANOWS KIE GO W KIE LCACH 1 Przepisy ogólne Niniejszy dokument
ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej
Zarządzenie Nr 1 /2010/2011 Dyrektora Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Toruniu z dnia 30 sierpnia 2010 r. w sprawie : ustalenia Regulaminu Kontroli Zarządczej Na podstawie art. 69, ust. 1 pkt.
Obszary zarządzania jednostką a regulacje wewnętrzne Lokalnej Grupy Rybackiej. Poznań, dnia 28 kwietnia 2011 r.
Obszary zarządzania jednostką a regulacje wewnętrzne Lokalnej Grupy Rybackiej Poznań, dnia 28 kwietnia 2011 r. System kontroli wewnętrznej Standardy kontroli wewnętrznej w Komisji Europejskiej opracowane
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ W URZĘDZIE MIASTA BEŁCHATOWA ZA
Załącznik nr 2 do Zarządzenia Nr 313/2013 Prezydenta Miasta Bełchatowa z dnia 30 grudnia 2013 r. KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY KONTROLI ZARZĄDCZEJ W URZĘDZIE MIASTA BEŁCHATOWA ZA ROK Cel: Jako kierujący komórką
Procedury Kontroli Zarządczej Starostwa Powiatowego w Skarżysku-Kamiennej
Procedury Kontroli Zarządczej Starostwa Powiatowego w Skarżysku-Kamiennej A. Środowisko wewnętrzne I. Przestrzeganie wartości etycznych. Osoby zarządzające i pracownicy powinni być świadomi wartości etycznych
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ OBOWIĄZUJĄCEJ W ZESPOLE SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W SYPNIEWIE od dnia 01 czerwca 2011r. z późniejszymi zmianami
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ OBOWIĄZUJĄCEJ W ZESPOLE SZKÓŁ SAMORZĄDOWYCH W SYPNIEWIE od dnia 01 czerwca 2011r. z późniejszymi zmianami POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Na podstawie ustawy o systemie oświaty z 7
Zarządzenie nr 8/2010/2011 Dyrektora Szkoły Podstawowej w Czekanowie z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Kontroli Zarządczej
Kontrola zarządcza Na podstawie: Zarządzenie nr 8/2010/2011 Dyrektora Szkoły Podstawowej w Czekanowie z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Kontroli Zarządczej - Ustawy o systemie
ZARZĄDZENIE Nr 21/11 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO z dnia 10 marca 2011 r.
ZARZĄDZENIE Nr 21/11 MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu Kontroli Zarządczej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Zachodniopomorskiego
Celami kontroli jest:
Standardy te określono w takich obszarach, jak: środowisko wewnętrzne, zarządzanie ryzykiem, mechanizmy kontroli, informacja i komunikacja, monitorowanie i ocena. W świetle art. 47 ust. 3 znowelizowanej
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ w Zespole Szkół Specjalnych przy Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Lublinie
Załącznik Do Zarządzenia Nr 37/2015 Dyrektora ZSS przy USzD w Lublinie z dnia 22 grudnia 2015 roku REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ w Zespole Szkół Specjalnych przy Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Lublinie
Sprawozdanie z funkcjonowania kontroli zarządczej w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pruchniku za 2015 r.
Sprawozdanie z funkcjonowania kontroli zarządczej w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pruchniku za 2015 r. W celu wdrożenia Standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych w OPS w Pruchniku ustalono
SPRAWOZDANIE Z FUNKCJONOWANIA KONTROLI ZARZĄDCZEJ ZA ROK 2013. W Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka w Radzionkowie
S t r o n a 1.... (pieczęć miejskiej jednostki organizacyjnej ) SPRAWOZDANIE Z FUNKCJONOWANIA KONTROLI ZARZĄDCZEJ ZA ROK 2013 W Gimnazjum im. Ojca Ludwika Wrodarczyka w Radzionkowie I. Działania podjęte
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ
Załącznik nr 1 do uchwały nr XVIII-2016-2017 z dnia 11 stycznia 2017 r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Przyjęte w Regulaminie ustalenia dotyczą organizacji i zasad przeprowadzania
Kryteria oceny Systemu Kontroli Zarządczej
Załącznik nr 2 do Zasad kontroli zarządczej w gminnych jednostkach organizacyjnych oraz zobowiązania kierowników tych jednostek do ich stosowania Kryteria oceny Systemu Kontroli Zarządczej Ocena Środowisko
Zasady kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy Damasławek
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr Or. 0152-38/10 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2010 r. Zasady kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy Damasławek Dział I WSTĘP Postanowienia ogólne 1. Urząd Gminy
ZARZĄDZENIE DYREKTORA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W SIEDLCACH NR 7/2010 Z DNIA r.
ZARZĄDZENIE DYREKTORA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W SIEDLCACH NR 7/2010 Z DNIA 2.08.2010 r. W SPRAWIE WPROWADZENIA PROCEDUR SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ W PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W
REGULAMIN FUNKCJONOWANIA KONTROLI ZARZADCZEJ W POWIATOWYM URZĘDZIE PRACY W GIśYCKU. Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 29 z 01.07.2013r. REGULAMIN FUNKCJONOWANIA KONTROLI ZARZADCZEJ W POWIATOWYM URZĘDZIE PRACY W GIśYCKU Postanowienia ogólne 1 1. Kontrola zarządcza w Powiatowym Urzędzie
Zbiór wytycznych do kontroli zarządczej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 203/14-15 Rektora APS z dnia 17 lutego 2015 r. Zbiór wytycznych do kontroli zarządczej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej 1. Zbiór wskazówek do
Dział I WSTĘP. Rozdział 1 Postanowienia ogólne
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr Or.0050.136.2014 Wójta Gminy Damasławek z dnia 31 grudnia 2014 r. Regulamin kontroli zarządczej w Urzędzie Gminy Damasławek Dział I WSTĘP Postanowienia ogólne 1. 1. Kontrola
ZARZĄDZENIE NR 214/B/10 BURMISTRZA STRZEGOMIA. z dnia 3 września 2010 r.
ZARZĄDZENIE NR 214/B/10 BURMISTRZA STRZEGOMIA z dnia 3 września 2010 r. w sprawie organizacji i zasad funkcjonowania kontroli zarządczej w Gminie Strzegom. Na podstawie art. 31, art. 33 ust. 3 w związku
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ Zespołu Szkół Nr 92 w Warszawie POSTANOWIENIA OGÓLNE
REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ Zespołu Szkół Nr 92 w Warszawie POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Na podstawie ustawy o systemie oświaty z 7 września 1991 r. oraz ustawy o samorządzie terytorialnym z 8 marca 1990
OŚWIADCZENIE O STANIE KONTROLI ZARZĄDCZEJ DYREKTORA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 10 W BYDGOSZCZY ZA ROK 2012
OŚWIADCZENIE O STANIE KONTROLI ZARZĄDCZEJ DYREKTORA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 10 W BYDGOSZCZY ZA ROK 2012 Dział I Jako osoba odpowiedzialna za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej
KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ ZA ROK..
Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 532011 Prezydenta Miasta Konina z dnia 11 sierpnia 2011roku KWESTIONARIUSZ SAMOOCENY SYSTEMU KONTROLI ZARZĄDCZEJ ZA ROK.. Lp. Pytanie Tak Nie Nie wiem Uwagi/wyjaśnienia