Ubezpieczenia komunikacyjne i majątkowe w Polsce przegląd. Raport Polskiej Izby Ubezpieczeń

Transkrypt

1 Ubezpieczenia komunikacyjne i majątkowe w Polsce przegląd Raport Polskiej Izby Ubezpieczeń Warszawa 214

2 COPYRIGHT by Polska Izba Ubezpieczeń Wszelkie prawa zastrzeżone Kopiowanie, powielanie i rozpowszechnianie całości lub części tej publikacji bez zgody Polskiej Izby Ubezpieczeń jest zabronione.

3 Spis treści Część 1. Misja i mechanizm ubezpieczeń... 3 Część 2. Czynniki determinujące składkę Komponenty składki ubezpieczeniowej Wpływ odszkodowań i świadczeń na składkę w ubezpieczeniach komunikacyjnych Wpływ odszkodowań i świadczeń na składkę w ubezpieczeniach szkód spowodowanych żywiołami Wpływ kosztów działalności ubezpieczeniowej na składkę w ubezpieczeniach majątkowych Analiza rentowności zakładów ubezpieczeń majątkowych Inne zjawiska determinujące składkę w ubezpieczeniach majątkowych Kluczowe wnioski i obserwacje Słownik użytych pojęć i wskaźników

4

5 CZĘŚĆ 1: MISJA I MECHANIZM UBEZPIECZEŃ Społeczna i gospodarcza rola ubezpieczeń Ubezpieczenia pełnią ważną rolę społeczną i gospodarczą spełniając funkcje: Zaspokajane przez: Ochrony ubezpieczeniowej Prewencyjną Społeczną Edukacyjną Ochrona przed niepomyślnymi skutkami zdarzeń losowych Zapewnianie doraźnej pomocy poszkodowanym w trudnej sytuacji życiowej wywołanej zdarzeniem losowym Wymogi dotyczące zachowania przez ubezpieczonych odpowiednich środków ostrożności, mających na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia szkody oraz jej minimalizacji, gdy szkoda już wystąpiła Korzystne dla gospodarki narodowej i społeczeństwa przesuwanie bieżących wydatków konsumpcyjnych ludności na okres późniejszy oraz zmienianie charakteru tych wydatków Poszerzanie świadomości o niekorzystnych skutkach zdarzeń losowych oraz możliwości finansowego zabezpieczenia się osób na dalsze lata Ubezpieczenia na życie (Dział I) oraz majątkowe i pozostałe osobowe (Dział II) Stabilizacyjną Przywracanie naruszonej równowagi finansowej działania podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych Lokacyjną Stymulowanie rozwoju gospodarczego poprzez inwestowanie zgromadzonych środków finansowych pochodzących z tworzonych rezerw ubezpieczeniowych na wypłatę przyszłych odszkodowań i świadczeń 3

6 Przykład roli ochronnej ubezpieczeń ilustrowany wypłaconymi odszkodowaniami i świadczeniami Ubezpieczenia odgrywają ważną rolę społeczną i gospodarczą, spełniając funkcje: Ochrony ubezpieczeniowej Wagę funkcji ochronnej ubezpieczeń dobrze ilustruje poziom odszkodowań i świadczeń wypłaconych przez zakłady ubezpieczeniowe w 212 r. z tytułu: Prewencyjną Społeczną szkód spowodowanych żywiołami 1,1 mld zł Edukacyjną Stabilizacyjną szkód spowodowanych w wypadkach komunikacyjnych OC 5,4 mld zł 4 Lokacyjną Źródło: KNF.

7 System ubezpieczeń działa na zasadzie rozłożenia ubezpieczanego ryzyka i opłat za nie na odpowiednio dużą grupę ubezpieczonych W uproszczeniu, pomijając między innymi koszty działalności podmiotów, idea ubezpieczeń polega na następującej równości: suma zebranych składek = suma wypłaconych odszkodowań i świadczeń Składki 1 osób wpłaca składki Wystąpiła 1 szkoda 1 zł Odszkodowania i świadczenia 1 Wartość zebranych składek równoważy wartość wypłaconych odszkodowań i świadczeń. Na pokrycie szkody 1 osoby 1 osób poniosło łączny koszt 1 zł. 1 zł 1 Wystąpiły 2 szkody 1 zł 2 Wartość zebranych składek nie równoważy wartości wypłaconych odszkodowań i świadczeń (1 zł składek pokryje tylko połowę szkód). Konieczna jest weryfikacja taryfy ubezpieczeniowej. Niewielkie wpłaty dużej grupy osób pozwalają na sfinansowanie znaczących wypłat odszkodowań i świadczeń na rzecz poszkodowanych jednostek. Osoby ubezpieczające się ograniczają ryzyko poniesienia znacznych wydatków spowodowanych zdarzeniami losowymi. 5

8 Proces ustalania ceny ubezpieczenia jest złożony i opiera się głównie na wycenie składki za ryzyko podlegające ochronie Składki ubezpieczeniowe są przeznaczane na finansowanie różnych aspektów działalności ubezpieczeniowej, podlegających osobnej wycenie. Poniżej zaprezentowany został stosunek kosztów działalności ubezpieczeniowej w Polsce do składek przypisanych w roku % 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 4% % 8% 21% 64% koszty pozostałe koszt reasekuracji koszty administracyjne koszty akwizycji odszkodowania i świadczenia * Źródło: wskaźnik mieszany na podstawie danych KNF. Najważniejszym elementem procesu ustalania składki ubezpieczeniowej jest wycena składki za ryzyko, która stanowi jej przeważającą część Analiza danych odszkodowań i świadczeń Wyznaczenie składki za ryzyko Zebranie szkodowej bazy danych Analiza częstości szkód Oszacowanie rozkładów prawdopodobieństwa szkód Oszacowanie wysokości odszkodowań i świadczeń Wyznaczenie składki za pomocą modelu aktuarialnego, na podstawie danych i założeń dotyczących charakterystyki rodzajów ryzyka i ubezpieczonych oraz wysokości i częstości szkód

9 CZĘŚĆ 2: CZYNNIKI DETERMINUJĄCE SKŁADKĘ 2.1. Komponenty składki ubezpieczeniowej Wysokość składki jest najważniejszym czynnikiem przy wyborze polisy majątkowej Odsetek konsumentów, którzy za najważniejszy czynnik przy wyborze polisy majątkowej uznali cenę 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 53% 55% 19% 57% 55% 59% 55% 59% 74% 59% Polaków twierdzi, że cena jest najważniejsza przy zakupie polisy majątkowej. 1% % Europa Francja Niemcy Włochy Holandia Polska Hiszpania Turcja UK Źródło: Global Insurance Customer Survey, 211, rnst & Young. Cena jest zdecydowanie najważniejszym czynnikiem przy zakupie polisy ubezpieczeniowej. 7

10 Wskaźnik mieszany w Dziale II jako narzędzie do analizy czynników determinujących składkę 8 Wskaźnik mieszany na bazie ubezpieczeń majątkowych w Polsce w 212 r. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Źródło: KNF. 4% % 8% 21% 64% koszty pozostałe koszty reasekuracji koszty administracyjne koszty akwizycji odszkodowania i świadczenia Wysokość składki ubezpieczeniowej zależy od wielu czynników związanych z prowadzoną działalnością ubezpieczeniową. Są to: odszkodowania i świadczenia odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym (pomniejszone o udział reasekuratora) oraz koszty z tytułu likwidacji szkód i windykacji regresów, koszty akwizycji prowizje pośredników ubezpieczeniowych, koszty: badań lekarskich, ekspertyz przy ocenie ryzyka ubezpieczeniowego etc., koszty administracyjne inkaso składki, amortyzacja oraz koszty utrzymania biur, wynagrodzenia pracowników, koszt reasekuracji wielkość równa składce na udziale reasekuratora pomniejszonej o odszkodowania i świadczenia na udziale reasekuratora oraz udział reasekuratora w zmianie stanu rezerw, powiększonej o przychody z prowizji reasekuracyjnych i udziały w zyskach reasekuratorów, koszty pozostałe uwzględniają zmianę stanu rezerw na wyrównanie szkodowości i pozostałe rezerwy techniczno- -ubezpieczeniowe nieujęte we wcześniejszych pozycjach rachunku technicznego oraz pozostałe koszty techniczne, takie jak: wpłaty na UFG, KNF, PIU, koszty prowadzenia działalności prewencyjnej, ujemne różnice kursowe z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich i reasekuracji.

11 Dekompozycja wskaźnika mieszanego dla Polski (1/4) Dział II 12% 1% 8% 6% 4% 2% % Wskaźnik mieszany ubezpieczeń majątkowych w Polsce Źródło: KNF. 16% 96% 11% 99% 97% 9% 93% 9% 1% 8% 8% 22% 12% 11% 1% 2% 22% 21% 16% 18% 19% 56% 58% 6% 65% 72% 63% 64% * * odszkodowania i świadczenia koszty akwizycji koszty administracyjne koszty reasekuracji koszty pozostałe * W roku 21 i 212 wynik na reasekuracji był dodatni (ubezpieczyciele mieli zyski z reasekuracji portfela), co zostało uwzględnione w kosztach związanych z odszkodowaniami i świadczeniami (zmniejszenie wskaźnika). W Polsce w latach odszkodowania i świadczenia stanowiły średnio 63% składki zarobionej brutto i pozostałych przychodów ujętych w rachunku technicznym. W tym samym okresie koszty działalności ubezpieczeniowej stanowiły średnio ok. 3% składki zarobionej brutto (w tym 2% koszty akwizycji i 1% koszty administracyjne). Pozostałe koszty i koszty reasekuracji stanowią średnio ok. 5,5% wskaźnika mieszanego (w tym 2% koszty reasekuracji i 3,5% koszty pozostałe). Obecnie udział kosztów administracyjnych we wskaźniku mieszanym w odniesieniu do 26 roku zmniejszył się o ok. 4,5 punktu procentowego, co jest wynikiem działań zakładów ubezpieczeń zmierzających do poprawy efektywności. Wskaźnik mieszany ubezpieczeń majątkowych w 21 roku był wyższy w stosunku do pozostałych lat głównie ze względu na wpływ szkód wywołanych powodzią. Składki ubezpieczonych finansują przede wszystkim wypłaty odszkodowań i świadczeń oraz koszty prowadzonej działalności ubezpieczeniowej, a tylko w niewielkim stopniu zysk ubezpieczyciela. 9

12 Dekompozycja wskaźnika mieszanego dla Polski (2/4) OC komunikacyjne (grupa 1) Wskaźnik mieszany ubezpieczenia OC komunikacyjnego 12% 1% 8% 6% 4% 2% % 97% 12% 6% 5% 11% 12% 12% 11% 13% 1% 13% 69% 71% 74% * 11% 113% 112% 8% 5% 1% 8% 13% 15% 82% 84% 17% 15% 8% 6% 8% 8% 14% 14% 77% 77% odszkodowania i świadczenia koszty administracyjne koszty pozostałe * * koszty akwizycji koszty reasekuracji Źródło: KNF. * W roku 26, 211 i 212 wynik na reasekuracji był dodatni (ubezpieczyciele mieli zyski z reasekuracji portfela), co zostało uwzględnione w kosztach związanych z odszkodowaniami i świadczeniami (zmniejszenie wskaźnika). Największa grupa obowiązkowych ubezpieczeń OC komunikacyjnych przynosi straty zakładom ubezpieczeń. Analiza wskaźnika mieszanego pokazuje, że łączne koszty prowadzenia biznesu w grupie 1 wynoszą niemal 11% składki zarobionej i innych przychodów technicznych. Ubezpieczenia komunikacyjne OC mają mniejszy udział kosztów akwizycji (średnio 13%) niż średnia dla całego Działu II, jednak wysoka szkodowość w tej grupie (średnio ok. 76% w latach ) determinuje stratę techniczną. Na tak niekorzystne wyniki wskaźnika mieszanego wpływa rosnąca konkurencja na rynku ubezpieczeniowym i wywołana tym presja cenowa, a także systematyczne rozszerzanie zakresu odpowiedzialności w związku z pojawiającymi się nowymi regulacjami. W celu kompensaty strat technicznych z tytułu ubezpieczenia komunikacyjnego OC zakłady ubezpieczeń oferują pakiety, w których sprzedaż OC komunikacyjnego oferowana jest razem z bardziej rentownymi produktami (AC, ubezpieczenie mieszkaniowe, assistance). Jednocześnie zakłady ubezpieczeń podejmują działania mające na celu redukcję kosztów administracyjnych, co przełożyło się na spadek udziału tych kosztów we wskaźniku mieszanym z 12% w 26 roku do 8% w roku Największa grupa ubezpieczeniowa OC komunikacyjne regularnie przynosi stratę techniczną zakładom ubezpieczeń.

13 Dekompozycja wskaźnika mieszanego dla Polski (3/4) AC komunikacyjne (grupa 3) Wskaźnik mieszany ubezpieczeń AC bez komunikacyjnych 12% 95% 11% 16% 1% 93% 7% 94% 91% 9% 87% 12% 11% 1% 19% 6% 8% 18% 6% 16% 18% 17% 18% 18% 6% Ubezpieczenia komunikacyjne AC, dla których wskaźnik mieszany w latach wynosił średnio 96%, stanowią przeważnie dla zakładów ubezpieczeń zrównoważenie strat technicznych z tytułu umów obowiązkowego ubezpieczenia OC. Jednak również w tej linii wskaźnik mieszany przekroczył 1% w roku 29 i 21. 4% 2% % Źródło: KNF. 66% 63% 63% 73% 79% * W roku 26 ujemna zmiana rezerw na wyrównanie szkodowości przekroczyła pozostałe koszty techniczne, przez co koszty pozostałe dały ujemny wynik, co zostało uwzględnione w kosztach związanych z odszkodowaniami (zmniejszenie wskaźnika). 67% 61% 26* odszkodowania i świadczenia koszty akwizycji koszty administracyjne koszty reasekuracji koszty pozostałe W celu podniesienia rentowności linii ubezpieczeń komunikacyjnych AC zakłady ubezpieczeń systematycznie podejmują działania mające na celu obniżenie kosztów administracyjnych, które stanowiły 12% wskaźnika mieszanego w roku 26 i tylko 6% w roku 212. Zakłady ubezpieczeń wyraźnie redukują koszty administracyjne prowadzenia działalności ubezpieczeniowej 11

14 Dekompozycja wskaźnika mieszanego dla Polski (4/4) ubezpieczenia szkód spowodowanych przez ogień i inne żywioły (grupa 8) 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % Wskaźnik mieszany ubezpieczeń szkód żywiołowych 75% 78% 12% 12% 2% 3% 7% 11% 21% 38% 88% % 1% 95% 1% 11% 23% 24% 53% 56% 125% % 9% 24% 89% 94% 92% 5% 8% 6% 8% 25% 25% 5% 48% 26** 27** 28* 29 21* odszkodowania i świadczenia koszty akwizycji koszty administracyjne koszty reasekuracji Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami obejmują głównie ubezpieczenia mieszkań i domów przed skutkami zjawisk takich, jak ogień, powodzie, burze i inne żywioły naturalne. Koszty ponoszone przez zakłady ubezpieczeń na reasekurację dają wymierne korzyści w postaci mniejszych strat w razie wystąpienia katastrof oraz wyrównują wynik techniczny. koszty pozostałe Źródło: KNF. * W roku 28 i 21 wynik na reasekuracji był dodatni, co zostało uwzględnione w kosztach związanych z odszkodowaniami (zmniejszenie wskaźnika). ). ** W roku 26 i 27 pozycja pozostałych kosztów była ujemna (pozostałe przychody były wyższe niż pozostałe koszty), co z powodu trudności prezentacyjnych zostało uwzględnione w kosztach związanych z odszkodowaniami (zmniejszenie wskaźnika). W grupie tej wskaźnik mieszany wykazuje duże wahania ze względu na nieprzewidywalność zjawisk naturalnych. Można zaobserwować trend pogorszenia szkodowości oraz istotny wzrost odszkodowań w latach występowania katastrof naturalnych. Sytuacja taka była m.in. w związku z powodzią w 21 roku. Współczynnik szkodowości równy 89% w 21 roku odzwierciedla już efekt pomniejszenia odszkodowań o udział reasekuratorów. Bez reasekuracji szkody na udziale własnym byłyby znacznie wyższe. 12 W ubezpieczeniach szkód spowodowanych żywiołami obserwujemy pogorszenie szkodowości, dodatkowo potęgowane przez występowanie katastrof naturalnych.

15 Reasekuracja dodatkowy koszt działalności ubezpieczeniowej Źródło: KNF. Koszty reasekuracji (mln zł) 2% 15% 1% 5% % Źródło: KNF. Udział reasekuratorów w składce przypisanej oraz odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych w Dziale II w Polsce (w %) cesja składki 3,8% 4,4% cesja wypłaconych odszkodowań Koszty reasekuracji w Polsce w ubezpieczeniach majątkowych (mln zł) 1,6% 1,7% 3,2% 1,5% ,4% koszty reasekuracji (mln zł) 5% 4% 3% 2% 1% % 1% 2% 3% 4% Udział kosztów reasekuracji w składce zarobionej udział kosztów reasekuracji w składce zarobionej brutto Ryzyko, którego zakład ubezpieczeń nie chce lub z uwagi na skalę swojej działalności nie może zatrzymywać na udziale własnym, zostaje przekazane w całości lub w części większym, silniejszym instytucjom ubezpieczeniowym, często o globalnym zasięgu i rozproszonym ryzyku, jakimi są zakłady reasekuracji. Dotyczy to w szczególności szkód katastroficznych (burze, powodzie) lub dużych szkód (np. szkody osobowe w OC komunikacyjnym). Największe firmy na świecie specjalizujące się w przejmowaniu ryzyka to Swiss Re oraz MunichRe. Procentowy udział reasekuratorów zarówno w składce przypisanej, jak i odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych w Dziale II na polskim rynku ubezpieczeń wykazuje niewielki trend wzrostowy od 28 roku i wynosi obecnie około 15%. Zyski z tytułu reasekuracji w roku 212 wyniosły niecałe 1 mln zł i stanowiły ok.,4% składki zarobionej brutto. Znaczący wzrost kosztów reasekuracji w roku 211 w porównaniu z rokiem 21 spowodowany był w dużej mierze wzrostem udziału reasekuratorów w składce przypisanej przy jednoczesnym spadku udziału reasekuratorów w wypłaconych odszkodowaniach i świadczeniach. 13

16 Komponenty składki ubezpieczeniowej 14 Podsumowanie Wysokość składki ubezpieczeniowej zależy między innymi od: wypłaconych odszkodowań i świadczeń, kosztów akwizycji, kosztów administracyjnych, kosztów reasekuracji oraz pozostałych kosztów uwzględniających np. wpłaty na CEPiK. Analiza wskaźników mieszanych wskazuje na malejący udział koszów administracyjnych oraz rosnący udział kosztów akwizycji we wszystkich rozpatrywanych grupach oraz w całym Dziale II. Najwyższy udział odszkodowań i świadczeń w składce zarobionej w analizowanych grupach występuje w ubezpieczeniach OC komunikacyjnych i znacząco przewyższa on również średni poziom odszkodowań i świadczeń w całym Dziale II. Składki ubezpieczonych finansują przede wszystkim wypłaty odszkodowań i świadczeń, a także koszty prowadzonej działalności ubezpieczeniowej, a tylko w niewielkim stopniu zysk ubezpieczyciela. Spośród analizowanych grup najgorszy wynik jest osiągany w ubezpieczeniach OC, dla których wskaźnik mieszany regularnie przekracza 1%, co oznacza straty techniczne ponoszone przez zakłady ubezpieczeń. Zdecydowanie największe wahania wskaźnika mieszanego występują w grupie 8 i są związane ze zmianami wysokości odszkodowań i świadczeń. Jest to spowodowane nieprzewidywalnością katastrof naturalnych oraz ich zwiększoną intensywnością w ostatnich latach. Reasekuracja służy ograniczaniu ryzyka wynikającego m.in. z występowania wysokich szkód osobowych lub szkód katastroficznych. Średni roczny koszt reasekuracji ponoszony przez zakłady ubezpieczeń majątkowych w ciągu ostatnich 7 lat wynosił ok. 22 mln zł. Jest to jednak koszt niezbędny do zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności sektora ubezpieczeń majątkowych w Polsce.

17 2.2. Wpływ odszkodowań i świadczeń na składkę w ubezpieczeniach komunikacyjnych Liczba aut na mieszkańca w Polsce rośnie na przestrzeni lat, napędzając rozwój sektora ubezpieczeń komunikacyjnych Stosunek liczby aut do liczby mieszkańców Liczba aut na mieszkańca na tle liczby polis OC w Polsce na przestrzeni lat % 55% 5% 45% 4% liczba polis OC Źródło: urostat i KNF. 1% 8% 6% 4% 2% % Źródło: urostat. 2 56% 59% 19 54% 52% % % Liczba polis OC w mln stosunek liczby aut do liczby mieszkańców Stosunek liczby aut do liczby mieszkańców w podziale na kraje Europy w 211 roku BE CZ DE IE ES IT LV LT HU NL AT PL SI SK SE NO Współczynnik motoryzacji jako stosunek liczby pojazdów do liczby mieszkańców zachowuje trend wzrostowy w latach Z każdym rokiem przybywa samochodów, co powoduje znaczny wzrost sektora ubezpieczeń komunikacyjnych. Współczynnik ten może być zawyżony o około 1 p.p., ponieważ wiele samochodów, które przestały być użytkowane (np. po rozłożeniu na części), nie zostało wyrejestrowanych. Ich liczba może przekraczać nawet 4 mln. Liczba aut na mieszkańca jest w Polsce nieznacznie niższa niż w krajach Europy Zachodniej, co wskazuje na istniejącą jeszcze przestrzeń do rozwoju. Mimo różnicy w stosunku do krajów Europy Zachodniej, współczynnik ten jest w Polsce wyższy niż w krajach o podobnym stopniu rozwoju (Węgry, Czechy). 15

18 Starzenie się parku samochodowego negatywnie wpływa na rozwój rynku ubezpieczeń komunikacyjnych 16 Struktura wiekowa parku samochodowego w Polsce w 211 roku 28% 4% 5% 6% 7% 14% 2 lata 3 4 lata 5 6 lat 7 9 lat 1 14 lat powyżej 14 lat Źródło: eurologistics.pl Porównanie sprzedaży nowych samochodów do importu samochodów używanych sprzedaż nowych samochodów Źródło: eurologistics.pl, motofakty.pl import samochów używanych Zmiany dotyczące liczby i wieku samochodów w Polsce po wejściu do UE: Liczba samochodów w Polsce w latach wzrosła o ponad 5%, co było spowodowane przede wszystkim większym importem starszych samochodów z UE. Jednocześnie nastąpił spadek sprzedaży nowych samochodów w 24 i 25 roku. Oba te zjawiska przełożyły się na znaczącą zmianę struktury wiekowej aut w Polsce: W 24 roku niemal połowę pojazdów stanowiły auta do 1 lat, natomiast 8 lat później udział ten spadł do 32%. Średni wiek samochodu w Polsce wynosi obecnie 11,5 roku, podczas gdy w pozostałych krajach UE ok. 8 lat. Sprzedaż nowych samochodów podlega obecnie znacznie mniejszym fluktuacjom niż import samochodów używanych; od 29 roku widoczny jest znaczący spadek liczby samochodów sprowadzanych z zagranicy na skutek kryzysu gospodarczego. Wpływ struktury wiekowej samochodów na rynek ubezpieczeniowy: Ponieważ znacząca większość samochodów ma ponad 1 lat, stosunkowo niewielki odsetek samochodów ma wykupioną polisę AC. Starszy wiek samochodów może się przekładać na wyższe składki OC, ale nie jest to czynnik istotnie różnicujący ceny ubezpieczeń.

19 Statystyki dotyczące wypadków komunikacyjnych wskazują na malejącą liczbę wypadków drogowych Wypadki drogowe, ranni i zabici w tys. Liczba zdarzeń drogowych i ich skutki w Polsce wypadki zabici ranni kolizje Liczba kolizji w tys. Od roku 2 zachowany jest trend malejący liczby osób rannych i zabitych w wypadkach drogowych. Liczba rannych i zabitych jest mocno skorelowana z liczbą wypadków. Wynika stąd, że średnia liczba osób poszkodowanych i zabitych w jednym wypadku nie zmienia się. Liczba kolizji w 212 roku była zbliżona do wielkości z roku 2. Brak spadku liczby kolizji jest prawdopodobnie spowodowany rosnącą liczbą samochodów. Źródło: Statystyki z bazy danych Komendy Głównej Policji 17

20 Statystyki dotyczące zdarzeń drogowych wskazują na rosnącą liczbę odszkodowań i świadczeń przypadających na zdarzenie drogowe 18 Liczba wypadków i kolizji oraz liczba wypłat (w tys.) Źródło: KNF. Porównanie liczby zdarzeń drogowych w Polsce z liczbą wypłat z OC komunikacyjnego liczba wypadków i kolizji liczba wypłat z OC komunikacyjnego Wartość odszkodowań i świadczeń z OC komunikacyjnego (w mln zł) Źródło: KNF. Spadek liczby wypadków nie przekłada się na malejącą liczbę odszkodowań i świadczeń Łączna liczba wypadków i kolizji spadła w ciągu ostatnich 9 lat o 21%, natomiast liczba wypłaconych odszkodowań i świadczeń z OC komunikacyjnego wzrosła w tym czasie o ponad 5%. Na pojedynczy wypadek lub kolizję w 24 roku przypadało średnio 1,4 wypłaty, natomiast w 212 roku stosunek ten wzrósł niemal dwukrotnie i wynosił 2,7*. Wzrost liczby odszkodowań i świadczeń odzwierciedla różne tendencje obecne na rynku ubezpieczeniowym, takie jak: wzrost liczby szkód osobowych, rozszerzenie zakresu odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń poprzez zmiany w prawie oraz wzrost świadomości ubezpieczonych. Poza liczbą wypłat w ciągu ostatnich 1 lat wzrosła także o 74% wartość odszkodowań i świadczeń z OC komunikacyjnego Ubezpieczenie OC obejmuje nie tylko szkody materialne, jak naprawa samochodu, ale także np.: zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji, zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, utracone zarobki i inne korzyści, zwrot kosztów holowania, parkowania, szkody poza pojazdem, np. uszkodzony wiadukt. * Liczba wypłat jest publikowana w raportach statystycznych KNF.

21 Szkody osobowe na podstawie danych z UFG (1/2) wzrost liczby oraz wartości wypłaconych świadczeń Źródło: UFG Liczba wypłat z tytułu szkód osobowych w OC komunikacyjnym * Łączna roczna kwota świadczeń wypłaconych z tytułu szkód osobowych w OC komunikacyjnym w mln zł * Źródło: UFG. Rozwój szkód osobowych w ubezpieczeniach komunikacyjnych: Wykresy obok przedstawiają szacunki dotyczące liczby wypłat i wartości świadczeń z tytułu szkód osobowych na podstawie baz danych Ośrodka Informacji UFG. Są to więc szacunki dotyczące wyłącznie tych zakładów prowadzących działalność w sektorze ubezpieczeń komunikacyjnych, które przekazują dane szkodowe do UFG. Liczba wypłat z tytułu szkód osobowych rosła w latach w tempie 21% rocznie, i w 212 roku wynosiła ponad 15 tys. W analizowanym okresie występuje również wyraźny trend rosnący łącznej kwoty świadczeń z tytułu szkód osobowych, która w 212 roku wyniosła ponad 1,1 mld zł i w latach rosła w tempie 21% rocznie. Szkody osobowe charakteryzują się długim okresem rozwoju, co powoduje, że wypłaty z danego roku kalendarzowego są w dużej mierze związane ze świadczeniami z tytułu szkód zaszłych w latach ubiegłych. Dane prezentowane przez UFG przedstawiają wyłącznie kwoty wypłaconych świadczeń (bez rezerw), co powoduje, że nie dają one jeszcze pełnego obrazu wartości szkód osobowych zaszłych w danym roku. Pomiędzy danymi prezentowanymi przez UFG oraz wynikami ankiety przeprowadzonej na potrzeby publikacji Szkody osobowe ( ), występują rozbieżności wynikające z szacunkowego charakteru ankiety, innych lat objętych analizą oraz stopnia kompletności bazy danych UFG. * Przedstawione wielkości zostały oszacowane na podstawie danych przygotowanych przez Ośrodek Informacji UFG. W szczególności nie są to szacunki szkód osobowych dla całego segmentu OC komunikacyjnego pozostającego pod nadzorem KNF, ponieważ uwzględniają one również działalność prowadzoną przez oddziały oraz podmioty prowadzące działalność na terenie Polski na zasadzie swobody świadczenia usług. Prezentowane dane są szacunkami uwzględniającymi stopień wypełnienia baz danych UFG, jednak rzeczywiste dane mogą się różnić od prezentowanych z uwagi na stopień kompletności baz danych UFG. Ponieważ nie są dostępne dane na temat stopnia wypełnienia baz UFG dla samych szkód osobowych, zarówno liczba, jak i wartość świadczeń zostały przeskalowane na podstawie stopnia kompletności baz danych wszystkich szkód z OC komunikacyjnego. 19

22 Szkody osobowe na podstawie danych z UFG (2/2) wzrost częstości oraz udziału szkód osobowych w łącznej kwocie wypłat w OC komunikacyjnym 2 Częstość wypłat z tytułu szkód osobowych oraz udział wartości tych wypłat w łącznej wartości odszkodowań i świadczeń w grupie 1 * Udział wartości wypłat z tytułu szkód osobowych w łącznej wartości wypłat w grupie 1 25% 2% 15% 1% 5% % udział wartości wypłat z tytułu szkód osobowych w łącznej wartości wypłat w grupie 1 częstość wypłat szkód osobowych w grupie 1 Źródło: UFG.,9%,8%,7%,6%,5%,4%,3%,2%,1%,% Częstość wypłat z tytułu szkód osobowych Wzrost znaczenia szkód osobowych w ubezpieczeniach OC komunikacyjnych: Częstość wypłat z tytułu szkód osobowych w grupie 1 wzrosła w ciągu ostatnich 5 lat dwukrotnie, z poziomu,4% do,8% w przeliczeniu na jedną polisę. Udział wartości świadczeń wypłaconych z tytułu szkód osobowych w łącznej kwocie odszkodowań i świadczeń z OC komunikacyjnego wzrósł w analizowanym okresie o ponad 6% i w 212 roku wynosił 23%. Statystyki te wskazują na coraz wyższą częstość wypłat z tytułu szkód osobowych oraz rosnącą wagę tych szkód w ubezpieczeniach komunikacyjnych. * Przedstawione wielkości zostały oszacowane na podstawie danych przygotowanych przez Ośrodek Informacji UFG. W szczególności nie są to szacunki szkód osobowych dla całego segmentu OC komunikacyjnego pozostającego pod nadzorem KNF, ponieważ uwzględniają one również działalność prowadzoną przez oddziały oraz podmioty prowadzące działalność na terenie Polski na zasadzie swobody świadczenia usług. Prezentowane dane są szacunkami uwzględniającymi stopień wypełnienia baz danych UFG, jednak rzeczywiste dane mogą się różnić od prezentowanych z uwagi na stopień kompletności baz danych UFG. Ponieważ nie są dostępne dane na temat stopnia wypełnienia baz UFG dla samych szkód osobowych, zarówno liczba, jak i wartość świadczeń zostały przeskalowane na podstawie stopnia kompletności baz danych wszystkich szkód z OC komunikacyjnego.

23 Szkody osobowe w krajach UE stanowią większy odsetek szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych niż w Polsce Porównanie szkód komunikacyjnych OC w Polsce i UE w 26 roku (w euro) Wartość średniej szkody Wartość średniej szkody osobowej Wartość średniej szkody w OC UE Polska Źródło: Szkody osobowe kompensowane z ubezpieczenia komunikacyjnego OC, Analiza Rynku, pod redakcją Ilony Kwiecień, Warszawa 211. Struktura wysokości odszkodowań i świadczeń z tytułu szkód osobowych w krajach UE 1% 1% 17% 63% poniżej 1 tys. EUR od 1 do 5 tys. EUR od 5 do 1 tys. EUR powyżej 1 mln EUR Źródło: Szkody osobowe kompensowane z ubezpieczenia komunikacyjnego OC, Analiza Rynku, pod redakcją Ilony Kwiecień, Warszawa 211. Średnia wartość szkody osobowej w OC jest w Polsce ponad 2,5 raza wyższa niż łączna średnia szkoda w OC. W krajach UE proporcja ta wynosi blisko 3,6. W krajach rozwiniętych UE udział wartości wypłat z tytułu szkód osobowych w całości szkód z OC wynosiła w 26 roku ponad 5%, podczas gdy w Polsce stosunek ten w 211 roku był równy 18% (źródło: Szkody osobowe kompensowane z ubezpieczenia komunikacyjnego OC, Analiza Rynku, pod redakcją Ilony Kwiecień, Warszawa 211). Na rynku UE w 26 roku liczba szkód osobowych stanowiła około 14% liczby wszystkich szkód komunikacyjnych OC. W Polsce stosunek ten wynosił w 26 roku ponad 6%, a w 29 roku 8% (źródło: Szkody osobowe kompensowane z ubezpieczenia komunikacyjnego OC, Analiza Rynku, pod redakcją Ilony Kwiecień, Warszawa 211). Średnia wysokość świadczenia z tytułu szkody osobowej w UE jest ponad 5 razy wyższa od przeciętnej składki OC, podczas gdy w Polsce jest 3 razy wyższa. Wielkość szkód osobowych w krajach UE powyżej 1 tys. euro stanowi 37% wszystkich szkód osobowych, w tym szkody osiągające wartość powyżej 1 mln euro stanowią 1%. Powyższe statystyki pokazują potencjalną przestrzeń wzrostową dla wartości świadczeń wypłacanych z tytułu szkód osobowych w Polsce, wraz z dalszym wzrostem świadomości ubezpieczeniowej i oczekiwań Polaków. 21

24 Wzrost znaczenia świadczeń rentowych jest dodatkowym obciążeniem dla zakładów ubezpieczeń 22 Rezerwa na skapitalizowaną wartość rent dla OC komunikacyjnego (w mln zł) % 5% 4% 3% 2% 1% Źródło: PIU Źródło: PIU, KNF. CAGR: 11% Udział rezerwy na skapitalizowaną wartość rent w rezerwie na niewypłacone odszkodowania i świadczenia 34% 35% 35% 35% 35% 33% 32% 32% Wzrost wysokości rezerwy na skapitalizowaną wartość rent w OC komunikacyjnym: W porównaniu z rokiem 22 rezerwa wzrosła niemal trzykrotnie i na koniec 212 roku wyniosła ponad 7,5 mld zł. Wartość rezerwy na skapitalizowaną wartość rent rosła przez ostatnie 1 lat średnio o 11% rocznie, natomiast rynek mierzony składką przypisaną rósł w tym czasie średnio o 6,5% rocznie. Z wypłatami świadczeń rentowych wiążą się duże koszty obsługi oraz ryzyko, np. indeksacji świadczeń. Wzrost rezerwy jest związany przede wszystkim ze wzrostem sektora ubezpieczeń, ale pośrednio może też mieć związek ze wzrostem częstości szkód oraz średniej szkody w ostatnich latach. Stały udział rezerwy na skapitalizowaną wartość rent w rezerwie na niewypłacone odszkodowania i świadczenia w Dziale II: Pomimo ciągłego wzrostu wysokości rezerwy na skapitalizowaną wartość rent, w ciągu ostatnich kilku lat jej udział w całości rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia w Dziale II utrzymuje się na stałym poziomie wynoszącym około 33%.