Diagnoza do Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Kęty

Transkrypt

1 Kęty 2016 Diagnoza do Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Kęty Na lata Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Kętach w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji

2 1 Spis treści 1. Wprowadzenie Sfera społeczna Demografia Pomoc społeczna Bezpieczeństwo Edukacja Aktywność społeczna Wnioski ze sfery społecznej: Sfera gospodarcza Wnioski ze sfery gospodarczej: Sfera środowiskowa Wnioski dla obszaru środowiskowego: Sfera techniczna Wnioski ze sfery technicznej Sfera funkcjonalno-przestrzenna Ogólna charakterystyka gminy i miasta Kęty Struktura funkcjonalno- przestrzenna Identyfikacja głównych problemów w sferze przestrzenno-funkcjonalnej gminy Krótka charakterystyka obszarów zdegradowanych i wskazanych do rewitalizacji Objawy kryzysowe w obszarach zdegradowanych i wskazanych do rewitalizacji... 1 Wnioski dla sfery funkcjonalno-przestrzennej Wnioski z badań społecznych Delimitacja i charakterystyka obszarów rewitalizowanych Opracowanie diagnozy: Centrum Doradztwa Strategicznego s.c. D. Bieńkowska, C. Ulasiński, J. Szymańska

3 2 1. WPROWADZENIE Niniejszy dokument stanowi kompleksową diagnozę gminy Kęty w pięciu kluczowych sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, technicznej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Diagnoza została opracowana na potrzeby sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Kęty na lata i stanowi załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Kętach w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Zawarta w niej analiza negatywnych zjawisk oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie Gminy Kęty pozwoliła na wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Ocenę skali koncentracji negatywnych zjawisk oparto na danych pozyskanych od Urzędu Gminy Kęty, statystyk Straży Miejskiej w Kętach i Komendy Powiatowej Policji w Oświęcimiu, danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Powiatowego Urzędu Pracy w Oświęcimiu oraz statystyk publicznych pochodzących m.in. z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego. Do sporządzenia diagnozy wykorzystano również wyniki badań społecznych przeprowadzonych wśród mieszkańców miasta Kęty 1 oraz wnioski płynące z badań jakościowych (wywiady indywidualne z przedstawicielem Straży Miejskiej, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz przedstawicielem lokalnej społeczności). Wszelkie opisy uwzględniają sytuację w gminie i w miarę możliwości odniesienie do wydzielonych obszarów. Analiza poszczególnych obszarów pozwoliła na zobrazowanie wewnętrznego zróżnicowania gminy oraz sprawdzenie czy rzeczywiście wstępnie wytypowane obszary zdegradowane wymagają działań rewitalizacyjnych. W toku wcześniejszych prac wyodrębniono obszar zdegradowany przewidziany do rewitalizacji, który podzielono na trzy podobszary 2 : Obszar 1. Stare Miasto (rejon mieszczący się w granicach Dzielnicy Stare Miasto: Rynek Miasta wraz z sąsiadującymi ulicami oraz ulicę Jana III Sobieskiego, ul. Krakowską, os. Batalionów Chłopskich wraz z ul. Cmentarną, ul. Fabryczną oraz ul. Czajki). Obszar 2. Nowe Miasto (rejon mieszczący się w granicach dzielnicy Nowe Miasta: osiedla Wyszyńskiego, Sikorskiego, Zachodnie, Nad Sołą). Obszar 3. Kęty Podlesie (rejon mieszczący się w granicach dzielnicy Kęty Podlesie: ul. Partyzantów od skrzyżowania z ul. M. Kolbe do Kościoła, Park Miejski, ul. Żeromskiego, os. Miodowe, os. Wrzosowe wraz z ul. Szkolną). Z uwagi na wytypowanie obszarów przeznaczonych do rewitalizacji na terenie miasta Kęty, przedstawione dane będą koncentrować się w szczególności na opisie zjawisk zachodzących na obszarze miejskim gminy. 1 Badania społeczne zostały przeprowadzone w terminie r. metodą sondażu ulicznego (PAPI) oraz ankiety internetowej CAWI. Łącznie uzyskano n=170 kompletnych odpowiedzi (w tym n=100 metodą PAPI, n=70 CAWI). 2 Dla ułatwienia przejrzystości dokumentu podobszary do obszaru rewitalizacji będą nazywane każdorazowo Obszar 1, Obszar 2, Obszar 3. W myśl ustawy z dn. 9 października o rewitalizacji: Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych.

4 3 2. SFERA SPOŁECZNA Ukierunkowanie na zjawiska i problemy w obszarze życia społecznego mieszkańców obszarów rewitalizowanych jest mocno akcentowane w polityce rewitalizacyjnej gmin. Rewitalizacja ma bowiem na celu odnowienie społecznego potencjału osiedli, dzielnic i sąsiedztwa, dzięki czemu miejscowe społeczności mają szansę na integrację z szerszym środowiskiem. Tym samym przedmiotem rewitalizacji nie jest określona przestrzeń fizyczna, lecz społeczności lokalne oraz różne grupy interesariuszy, mieszkające lub użytkujące dany obszar. To właśnie aspekt społeczny jest fundamentem projektowania działań rewitalizacyjnych, stąd problemy z jakimi borykają się mieszkańcy oraz potrzeby jakie wykazują w obszarze jakości życia, mają kluczowe znaczenie dla przyszłych decyzji rewitalizacyjnych. Z tego względu rozdział prezentujący sferę społeczną gminy Kęty jest najbardziej rozbudowany w całej diagnozie. Wiedza na temat negatywnych zjawisk społecznych, ale i potencjałów tkwiących w społecznościach lokalnych terenów rewitalizowanych, będzie niezbędna do zaprojektowania odpowiednich działań naprawczych, dopasowanych do specyfiki każdego z obszarów DEMOGRAFIA

5 4 Tabela 1. Podstawowe wskaźniki demograficzne dla gminy Kęty oraz obszarów zdegradowanych Wskaźniki Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Podlesie Kęty - obszar miejski Kęty - obszar wiejski Gmina Kęty 2015 r r Ludność 2013 r r r r Odsetek ludności gminy zajmowanej przez obszary w 2015 r. [%] 13,6 14,8 2,8 Powierzchnia [km 2 ] 1,7 0,72 0, Odsetek powierzchni gminy zajmowanej przez obszary w 2015 r. [%] 2,2 0,9 0,5 Przyrost naturalny [ ] Saldo migracji [ ] 2015 r. -0,2 0,1 0,1 b.d. b.d. b.d r. -0,07 0,3 0 2,2 0,1 1, r. -0,o4 0,2 0,02 2,3 3,0 2, r. -0,1 0,1-0,01 1,1 1,9 1, r. 0 0,2 0,03 2,3 3,5 2, r. 0,1-0,01 0 1,6 4,0 2, r. -0,3-0,7-0,1 b.d. b.d. -1, r. -0,2-0,7 0,13-5,5 0,8-2, r. -0,5-1,23 0,08-6,5 4,5-1, r. -0,2-1,14-0,05-5,3 3,2-1, r. 0,1-1,42-0,07-3,3 4,7 0, r. -0,1-1,01-0,06-5,2 6,3-0,2 Przyrost rzeczywisty w 2015 r. -0,6-0,6 0-3,3 0,9-1,4 Struktura ludności wg. ekonom. grup wieku [%] w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym 2014 r. 17,2 19,7 18,3 b.d. b.d. b.d r. 17,6 20,7 18, r. 63,2 63,9 63,5 b.d. b.d. b.d r. 66,2 63,6 65, r. 19,6 16,4 18,2 b.d. b.d. b.d r. 16,2 15,7 16,0 ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE BDL GUS ORAZ DANYCH URZĘDU GMINY KĘTY, BD BRAK DANYCH Podsumowanie wskaźników: Na obszarach wytypowanych jako zdegradowane w 2015 r. mieszkało łącznie osób, co stanowi 57% mieszkańców miasta i 31,2% mieszkańców gminy. Największy pod względem liczby ludności jest Obszar nr 2. Nowe Miasto gdzie zamieszkuje osób. Łączna liczba ludności na obszarach zdegradowanych systematycznie spadała w okresie od 2010 do 2015 r. Z największym spadkiem mamy do czynienia na obszarze Nowego Miasta, gdzie liczba mieszkańców w 2015 roku obniżyła się w porównaniu do 2010 roku o 396 osób, co daje około 7% spadek. Dla analogicznego okresu na Obszarze 1. Stare Miasto liczba mieszkańców spadła o 4%., natomiast dla Obszaru 3. Kęty Podlesie pozostawała praktycznie bez zmian. W latach gminę Kęty charakteryzowało dodatnie saldo przyrostu naturalnego co oznacza, że liczba urodzeń przewyższała liczbę zgonów. Na obszarze miejskim, na którym wyznaczone zostały obszary zdegradowane wahania tego wskaźnika są nieznaczne w omawianym okresie, natomiast w 2014

6 5 roku odnotowano wartość przyrostu naturalnego na poziomie 2,2, podczas gdy dla terenów wiejskich gminy wartość tego wskaźnika w latach była zawsze większa od wartości dla miasta Kęty (wyjątkiem jest rok 2014, gdzie w mieście obserwowano większą liczbę urodzeń, niż zgonów). Na obszarach zdegradowanych mamy do czynienia ze zróżnicowaną wartością przyrostu naturalnego. Na tle trzech obszarów to Stare Miasto charakteryzuje ujemna wartość przyrostu, gdzie w latach wartości te oscylowały wokół -0,1. W pozostałych przypadkach przyrost naturalny przyjmował bardzo niskie wartości (wokół 0) co oznacza, że mniej więcej tyle samo dzieci się rodziło, co umierało osób. Mimo korzystnej struktury salda naturalnego na podstawie analizy salda migracji można zaobserwować, iż miasto boryka się z negatywną strukturą ruchu wędrówkowego mieszkańców. Na przestrzeni analizowanych lat saldo migracji było zawsze ujemne co oznacza, że więcej osób z miasta wyjeżdżało, niż do niego napływało. W 2013 roku odnotowano największy spadek salda migracji (-6,4 ). W porównaniu do obszarów wiejskich, gdzie saldo migracji w analizowanym okresie było zawsze dodatnie (więcej osób na terenach wiejskich się osiedlało, niż z nich wyjeżdżało) miasto wypada bardzo niekorzystnie. W 2015 najniższe saldo migracji charakteryzowało Obszar 2. Nowe Miasto. Wypadkową powyższych dwóch wskaźników jest przyrost rzeczywisty, który daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców na danym obszarze. Ponieważ wskaźnik ten kształtowany jest zarówno przez ruch naturalny oraz ruch wędrówkowy ludności, przyrost rzeczywisty dla Kęt w analizowanym okresie był zawsze ujemny, co świadczy o spadku liczby ludności na tym terenie, w odróżnieniu do obszarów wiejskich, na których w latach przyrost rzeczywisty przyjmował każdorazowo wartości dodatnie. Struktura ludności Gminy Kęty według ekonomicznych grup wieku z roku na rok pogarsza się, co objawia się rosnącym odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym (z 16,2% w 2010 roku do 19,6% w 2014 roku) i malejącym odsetkiem osób z przedprodukcyjnej grupy wiekowej (spadek o 0,4% w porównaniu do 2010 roku). Zjawisko to dotyka całą gminę, jednak w odniesieniu do obszarów wiejskich struktura w mieście jest bardziej niekorzystna (na terenie sołectw struktura osób w wieku przedprodukcyjnym w analizowanym okresie oscylowała wokół 20%, w wieku poprodukcyjnym 16%). Dodatkowo, jak podkreśla ekspert w wywiadzie indywidualnym, rejonem szczególnie dotkniętym problemem starzejących się mieszkańców jest Nowe Miasto (os. Wyszyńskiego, os. Sikorskiego, os. Królickiego), gdzie powszechnym jest zjawisko utrzymywania dorosłych dzieci przez rodziców ze stosukowo wysokich emerytur. Ze zjawiskiem tym równocześnie występuje problem alkoholizmu wśród zależnych finansowo dzieci POMOC SPOŁECZNA Tabela 2.Wskaźniki dot. pomocy społecznej dla gminy Kęty i obszarów zdegradowanych Wskaźniki Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Kęty Podlesie Gmina Kęty (stan na XII.2015) Wskaźniki dot. bezrobocia Liczba bezrobotnych (stan na II.2016r.) Odsetek ludności obszaru [%] 5,3 5 4,5 - Płeć Kobieta Mężczyzna Kategorie wiekowe Wykształcenie Gimnazjalne i poniżej Zawodowe

7 6 Średnie Wyższe Staż pracy Do 1 roku do 5 lat do 10 lat do 20 lat Pow. 20 lat Bez stażu pracy Czas pozostawania bez pracy Wskaźniki Do 3 miesięcy Od 3 do Od 6 do Od 12 do Pow Wskaźniki dot. pomocy społecznej Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Kęty Podlesie Liczba osób objętych pomocą społeczną w 2015 r Kategorie wiekowe Liczba wydanych Niebieskich Kart Liczba rodzin, w których występuje podejrzenie problemu alkoholowego 2015 rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE BDL GUS, DANYCH URZĘDU GMINY KĘTY ORAZ GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W KĘTACH Podsumowanie wskaźników: Powiat oświęcimski, do którego należy gmina Kęty, w 2015 roku (stan na XII.2015) charakteryzował się większą stopą bezrobocia na tle województwa małopolskiego i porównywalną w skali kraju (kolejno 9,5%, 8,4% oraz 9,8%). W Gminie Kęty zarejestrowanych jest 1340 bezrobotnych (stan na XII. 2015) i obecnie obserwujemy tendencję spadkową w liczbie osób pozostających bez pracy. Najwięcej bezrobotnych to osoby, które bez pracy pozostają dłużej niż 24 miesiące (25%), średni wiek mieści się w przedziale lat (26%) lub (22%), posiadane przez nich najczęstsze wykształcenie to głównie zawodowe (36%). Staż pracy jest nie dłuższy niż 5 lat (23%), a dla co piątego bezrobotnego liczba przepracowanych lat wynosi od 10 do 20 lat. Na uwagę zasługuje utrzymująca się na przestrzeni lat liczba osób długotrwale bezrobotnych tj. osób pozostających bez pracy powyżej jednego roku. Spośród obszarów zdegradowanych najwięcej osób bezrobotnych zamieszkuje Obszar 2. Nowe Miasto (249 osób), jednak zaraz po nim plasuje się Obszar 1. Stare Miasto (242). Na tle całej gminy Kęty liczba osób bezrobotnych znajdujących się na tych obszarach stanowi około 40% spośród ogółu osób

8 7 bezrobotnych w gminie. Jeśli jednak wartości te odnieść do liczby ludności w obszarach przewidzianych do rewitalizacji to należy zauważyć, iż odsetek ten rozkłada się mniej więcej równomiernie w podziale na 3 obszary największą wartość odnotowano na terenie Starego Miasta, która wynosi 5,2% spośród ogółu osób zamieszkujących ten teren. Dodatkowo na obszarze Starego Miasta oraz Podlesia znacząca część osób pozostających bez pracy to osoby w średnim wieku (35-44 lata i lata), z kolei w Nowym Mieście najbardziej liczna grupa należy do kategorii wiekowej lata. Podobieństwo tych obszarów należy zauważyć również pod względem poziomu wykształcenia osób bezrobotnych w zdecydowanej większości są to osoby z wykształceniem zawodowym lub średnim. Zjawisko bezrobocia jest ściśle powiązane z ubóstwem i bezdomnością. Według lokalnego eksperta najwięcej osób bezdomnych przebywa w rejonie Nowego Miasta (os. Nad Sołą i os. 700-lecia). Jednak praca z takimi osobami jest utrudniona z uwagi na brak zapewnienia podstawowej infrastruktury np. brak schroniska, noclegowni (poza ogrzewalnią uruchamianą w okresie zimowym zlokalizowaną przy ul. Spacerowej). Brak wypracowanego systemu wsparcia dla tych osób powoduje, że bezdomni wysyłani są do Winiarczykówki i Tarnowa, gdzie później monitorowanie tego co się z nimi dzieje jest ograniczone. W okresie r. liczba osób korzystających z pomocy społecznej w obszarach zdegradowanych nieznacznie spadła, ze 167 osób w 2013 roku do 118 w 2015 roku. Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej odsetek ten w gminie Kęty w 2014 roku wyniósł 2,4%, co na tle powiatu oświęcimskiego oraz województwa małopolskiego jest wynikiem lepszym (odsetek beneficjentów pomocy społecznej w omawianych jednostkach porównawczych w 2014 wyniósł kolejno 5,2% i 6,8%) 3. Co więcej, powiat oświęcimski, do którego należą Kęty, charakteryzuje się negatywną strukturą długotrwale korzystających z pomocy społecznej 4. Według danych MPiPS, udział długotrwale korzystających z pomocy społecznej w ogóle beneficjentów pomocy społecznej w latach dynamicznie wzrastał (z 23,6% w 2012 do 64,3% w 2014 roku). Powiat pod tym względem wypada niekorzystnie na tle województwa małopolskiego gdzie w 2014 roku odsetek ten wyniósł 58,6%. Najczęściej deklarowane powody przyznania pomocy społecznej w gminie Kęty w 2014 roku to ubóstwo (82,74%) oraz bezrobocie (75,40%). Najwięcej osób objętych pomocą społeczną koncentruje się na terenie Obszaru 3. Kęty Podlesie (5,6%), i Obszaru 1. Stare Miasto (5,5%). Nowe Miasto zamieszkuje 2,7% osób. Znacząca część osób będących beneficjentami pomocy społecznej to osoby młode i w średnim wieku (25-34 lat oraz lata). Dodatkowo nieco częściej pomoc tę otrzymują kobiety niż mężczyźni, których obecny status na rynku pracy zaklasyfikowano jako osoby pozostające bez pracy. Najczęściej ukończyły one szkołę średnią lub zawodową. W 2015 roku na terenach wytypowanych do rewitalizacji wydano łącznie 10 Niebieskich Kart w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie (3 dla Obszaru 1, 6 dla Obszaru 2 i 1 dla Obszaru 3). Na przestrzeni lat obserwujemy tendencje wzrostową na Obszarze 1 i 2 - liczba tych kart w latach rosła, jednak od 2015 roku można zauważyć spadek w ilości wydawanych NK. Wyjątkiem jest Podlesie gdzie liczba rozpoczętych procedur w omawianym okresie była każdorazowo bardzo niska (nie przekraczała 2). Na przestrzeni ostatnich 5 lat na Obszarze 1 oraz 2 obserwujemy duże wahania wskaźnika opisującego liczbę rodzin, u których występuje podejrzenie problemu alkoholowego. W 2014 roku liczba rodzin zamieszkujących teren Nowego Miasta, u których wystąpiło podejrzenie problemu alkoholowego wyniosła aż 34, jednak w 2015 roku zmalała do 13. Podobną sytuację można zaobserwować na terenie Starego Miasta gdzie najwięcej rodzin borykających się z tym problemem zostało odnotowanych w 2014 roku (26 rodzin) by spaść do 17 w Źródło: Internetowy Obserwator Statystyk Publicznych [dostęp: ] 4 Zgodnie z definicją Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej osoba długotrwale korzystająca z pomocy to taka, która w ciągu ostatnich 36 miesięcy była zarejestrowana w systemie świadczeń pomocy społecznej przez co najmniej 18 miesięcy.

9 8 W obszarach wytypowanych do rewitalizacji żyje kilka rodzin romskich, z czego najwięcej zamieszkuje Obszar 1. Stare Miasto (w 2015 roku na terenie Starego Miasta żyły 44 osoby mniejszości romskiej). Jak podkreśla lokalny ekspert rodziny te są rozproszone na terenie całego miasta w celu asymilacji z rdzennymi mieszkańcami i generalnie nie ma problemów związanych z integracją ze społecznością lokalną BEZPIECZEŃSTWO Tabela 3. Wskaźniki dot. bezpieczeństwa dla gminy Kęty oraz obszarów zdegradowanych Wskaźniki Liczba interwencji służb porządkowych w 2015 r., w tym: odsetek interwencji policyjnych [%] odsetek interwencji służb ratunkowych [%] Odsetek zdarzeń drogowych (kolizje i wypadki) [%] Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Kęty Podlesie ,3 61,6 20,7 9,8 8,8 Kęty obszar wiejski b.d rok 34,2 2,3 3,0 45, rok 27,1 3,1 5,8 53, rok 27,4 4,1 4,1 43, rok 30,7 3,1 7,1 42, rok 37,1 6,5 4,3 37, rok 32,8 4,0 4,0 39,7 Kęty obszar miejski Kęty obszar wiejski Gmina Kęty Odsetek 2015 roku 69,2 33,8 51,5 wykroczeń [%] 2010 rok 73,1 27,6 50,4 ŹRÓDŁO: DANE KOMENDY POWIATOWEJ POLICJI W OŚWIĘCIMIU, BD BRAKI DANYCH b.d. b.d. Podsumowanie wskaźników: Według danych Komendy Powiatowej Policji w Oświęcimiu w roku 2015 na Obszarze 1. Stare Miasto odnotowano aż 895 różnego rodzaju interwencji policyjnych, podczas gdy na terenie Obszaru 2. Nowe Miasto liczba ta była większa mniej więcej o 100 (993 interwencji). Najmniej interwencji służb porządkowych zarejestrowano na Obszarze 3. Kęty Podlesie W podziale na poszczególne kategorie podejmowanych interwencji, generalnie najwięcej z nich związanych było z interwencjami policyjnymi (interwencje domowe, zatrzymania, przestępstwa kryminalne, kradzieże). Jednak stopień ich nasilenia był różny w zależności od obszaru. I tak, na terenie Obszaru 1 mieszczącego się w granicach Starego Miasta interwencje policyjne stanowiły nieco ponad połowę (52%) z pośród ogółu odnotowanych interwencji na tym terenie, jednak większą koncentracją tego problemu charakteryzują się dwa pozostałe obszary, gdzie wartość omawianego wskaźnika dla Obszaru 2. i Obszaru 3. wyniosła kolejno 65,3% oraz 61,6%. Na drugim miejscu pod względem częstości wskazań odnotowywane były interwencje służb ratunkowych związane głównie z kolizjami drogowymi i wypadkami. W tym przypadku najwięcej takich interwencji w 2015 roku zarejestrowano na Obszarze 1. znajdującym się w Starym Mieście, gdzie służby ratunkowe interweniowały mniej więcej raz na 5 przypadków (20,7%). Na terenie Starego Miasta przy ul. Sobieskiego znajduje się również park, w którym koncentruje się m.in. problem narkotykowy - nazywany potocznie przez społeczność lokalną Narkoparkiem. Jest to teren częstych interwencji policji i straży miejskiej. Miejsce to jest owiane złą sławą ze względu na urządzane tam libacje alkoholowe przez młodzież.

10 9 W latach na terenie gminy Kęty obserwujemy nieznaczne wahania w liczbie wykroczeń popełnianych przez mieszkańców i trudno jest mówić o wyraźnej tendencji. W roku 2015 liczba wykroczeń w gminie wyniosła 480 i na przestrzeni analizowanych lat jest to wynik najniższy. Przyglądając się jednak przestrzennemu zróżnicowaniu popełnianych wykroczeń, należy zauważyć, iż ich szczególna koncentracja znajduje się na obszarze Miasta Kęty, gdzie w okresie rok odsetek wykroczeń w mieście w stosunku do wykroczeń ogółem w gminie oscylował wokół 70%. Wiąże się to niewątpliwie z koncentracją ludności na terenie miejskim. Obszarem o szczególnej koncentracji kolizji i wypadków drogowych jest Obszar 1 mieszczący się na terenie Starego Miasta. Na przestrzeni lat to właśnie w tym rejonie odnotowano największy odsetek zdarzeń drogowych w odniesieniu do całej gminy Kęty wartość tego wskaźnika oscylowała wokół 30%. Mimo generalnej tendencji spadkowej w liczbie popełnianych zdarzeń drogowych w pozostałych obszarach to od 2013 roku obserwujemy nieznaczny wzrost kolizji i wypadków na terenie Starego Miasta, co związane jest niewątpliwe z dużym ruchem samochodowym na tym obszarze. Na podstawie analizy danych na temat kolizji i wypadków drogowych można wyznaczy kilka krytycznych miejsc gdzie dochodzi do największej liczby incydentów. Są to: ul. Kościuszki, ul. Krakowska oraz ul. Sobieskiego w latach zarejestrowano tam najwięcej wypadków i kolizji łącznie. Wszystkie trzy ulice mieszczą się na jednym z obszarów wytypowanych do rewitalizacji Obszarze 1. Stare Miasto EDUKACJA Tabela 4. Wskaźniki dot. edukacji w gminie Kęty oraz obszarach zdegradowanych Przeciętne wyniki sprawdzianu po VI klasie szkoły podstawowej w 2015 r. Średni wynik ogółem [%] Średni wynik z języka polskiego [%] Średni wynik z matematyki [%] Średni wynik z języka angielskiego [%] Przeciętne wyniki egzaminu gimnazjalnego w 2015 r. SP nr 1 w Kętach Gim. Nr 1 w Kętach Szkoły podstawowe SP nr 2 w Kętach SP nr 3 w Kętach Gmina Kęty Powiat oświęcimski 66,2 71,7 69,7 68,8 70,3 74,5 76,3 77,2 76,2 75,9 57, ,2 64,4 77,6 79,5 89,4 80,1 80 Szkoły gimnazjalne Gim. Nr 2w Kętach Gim. Nr 3 w Kętach Powiatowe gimnazjum w Kętach Gmina Kęty Powiat oświęcimski Język polski [%] 67,8 60,3 62,7 72, Historia i WOS [%] 76,5 66,4 63, Matematyka [%] 57,7 52,7 46,2 66, Przedmioty przyrodnicze [%] 59,4 51,3 50,1 61, Język angielski podstawowy [%] 83,4 67,6 68,7 87, Język angielski rozszerzony [%] 65,9 48,3 45,

11 10 Wskaźnik Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD) 5 Część humanistyczna Część matematyczno-przyrodnicza Rysunek 1. Wartość wskaźnika EWD osiągana przez szkoły gimnazjalne funkcjonujące na terenie Gminy Kęty z przedmiotów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych (okres ). ŹRÓDŁO: ORAZ OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE OKE KRAKÓW Podsumowanie wskaźników: Na obszarze wytypowanym do rewitalizacji mieszczą się 3 szkoły podstawowe oraz 4 placówki gimnazjalne. Przyglądając się wynikom uzyskiwanym w testach zewnętrznych na danym szczeblu edukacji (w tym wypadku sprawdzianie po VI klasie oraz egzaminie gimnazjalnym) można dokonać oceny jakości edukacji oferowanej na danym obszarze. Analiza wyników tzw. sprawdzianu szóstoklasisty wykazała, że jedynie SP nr 2 w Kętach osiągnęła wynik lepszy od średniej dla powiatu oświęcimskiego oraz gminy Kęty ogółem. W podziale na poszczególne dziedziny najsłabiej na tle pozostałych placówek wypada SP nr 1 w Kętach, również w odniesieniu do średnich wyników dla szkół podstawowych mieszczących się w gminie Kęty oraz na tle powiatu oświęcimskiego. Przyglądając się z kolei wynikom egzaminu gimnazjalnego uczniów kęckich szkół należy zauważyć, że szkoły różnią się poziomem wiedzy z poszczególnych dziedzin. W klasyfikacji ogółem najlepiej wypada Powiatowe Gimnazjum w Kętach wchodzące w skład Powiatowego Zespołu Nr 11 Szkół 5 Ponieważ same wyniki egzaminów gimnazjalnych nie zawsze obiektywnie potwierdzają jakość i efektywność kształcenia w danej szkole, ważna jest również informacja o tym jaki jest rzeczywisty wkład szkoły w edukację uczniów. Odpowiedzią na to jest obecnie powszechnie znany i wykorzystywany wskaźnik Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD), dający pełniejszy obraz jakości kształcenia. W ramach tego narzędzia pozycja szkoły pokazywana jest na układzie współrzędnych, gdzie oś pozioma wskazuje średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego uczniów danej szkoły, natomiast oś pionowa to trzyletnia edukacyjna wartość dodana. W zależności od miejsca, które zajmuje szkoła w tak skonstruowanym układzie współrzędnych interpretowana jest jakość kształcenia.

12 11 Ogólnokształcących, a zaraz po nim Gimnazjum nr 3. Można także spojrzeć na to inaczej to uczniowie Gimnazjum nr 2 najsłabiej wypełnili testy. Na tle ogólnopolskim jedynie wspomniane już Gimnazjum nr 2 wypada niekorzystnie (średnia krajowa z języka polskiego to 62%, z matematyki 48%). Na podstawie analizy wykresów Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD), obrazujących wyniki uczniów w egzaminie gimnazjalnych w części humanistycznej oraz matematyczno-przyrodniczej, należy zauważyć różnice w wynikach szkół. Przyglądając się wynikom dla szkół gimnazjalnych znajdujących się na obszarach zdegradowanych, w części humanistycznej szkołą sukcesu (gimnazja posiadające wysokie wyniki z egzaminów oraz wysoką efektywność nauczania, I ćwiartka wykresu) okazało się być Gimnazjum nr. 1 osiągając wyniki egzaminu gimnazjalnego wyższe niż przeciętnie w Polsce. Do miana szkoły sukcesu w tym obszarze pretenduje również Gimnazjum nr. 2, gdzie wyniki uczniów w większości znajdują się w pierwszej ćwiartce wykresu. Z kolei w obrębie wyników dla części matematyczno-przyrodniczej, szkołą sukcesu okazało się być tym razem Gimnazjum nr 2. Na tle pozostałych szkół, w obu częściach egzaminu to Gimnazjum nr 3 wypada najsłabiej. W części humanistycznej gimnazjum to znajduje się na przecięciu osi współrzędnych a więc należy do szkół neutralnych, nieodbiegających od średnich wyników w skali kraju. Gimnazjum to znajduje się również na przecięciu dwóch ćwiartek na wykresie obrazującym wyniki z części matematyczno-przyrodniczej, jednak większa część należy do obszaru oznaczającego szkoły, które wymagają pomocy (uzyskujące zarówno niskie wyniki na egzaminach gimnazjalnych oraz niską efektywność nauczania) AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA Tabela 5. Wskaźniki dot. aktywności społecznej w gminie Kęty i obszarach zdegradowanych Wskaźniki Obszar 1. Obszar 2. Obszar 3. Kęty Stare Miasto Nowe Miasto Podlesie Gmina Kęty Wybory samorządowe ,7 52,3 51,9 Wybory I tura 55, ,8 40 prezydenckie 2015 II tura 60,5 56,9 61,5 59,5 Wybory parlamentarne ,8 56,7 59,9 56,9 Liczba organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców 0,5 0,1 0,4 0,2 ŹRÓDŁO: PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA, ORAZ DANE URZĘDU GMINY KĘTY Frekwencja wyborcza [%] 6 Największą frekwencją w wyborach samorządowych w 2014 roku na tle obszarów wstępnie wytypowanych do rewitalizacji odznacza się Obszar 1. Stare Miasto, gdzie frekwencja wyniosła 57%. Nieco gorzej od średniej dla gminy wypadli mieszkańcy Obszaru 2. Nowe Miasto, gdzie mniej więcej co druga osoba uprawniona do głosowania poszła do urn (49,7%).W uczestnictwie w wyborach prezydenckich i parlamentarnych z 2015 roku mieszkańcy obszarów rewitalizowanych nie odbiegają znacznie od wyniku dla gminy ogółem. Na terenie gminy Kęty funkcjonuje obecnie 56 organizacji i stowarzyszeń, z czego na obszarach zdegradowanych działa ich łącznie 34. Charakter tych instytucji jest mocno zróżnicowany. Najwięcej jest 6 Frekwencja dla obszarów zdegradowanych została obliczona na podstawie danych obwodowych komisji wyborczych mieszczących się na terenie Obszaru 1. Stare Miasto, Obszaru 3. Nowe Miasto, Obszaru 3. Kęty Podlesie.

13 12 klubów i instytucji sportowych (łącznie 14) działających w obszarze sportu (wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu), turystyki i wypoczynku. Na przestrzeni ostatnich lat należy podkreślić zauważalny wzrost nowopowstałych organizacji. Przyglądając się bliżej strukturze organizacji mieszczących się na obszarach zdegradowanych, najwięcej z nich działa na terenie Dzielnicy Stare Miasto (razem 25) i wymienić tutaj należy Klub Integracji Społecznej działający przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, którego działalność skupia się przede wszystkim wokół pomocy osobom bezrobotnych oraz Dzienny Dom Pobytu "Senior-Wigor", który zapewnia opiekę oraz organizację czasu wolnego osobom w wieku 60+. W rejonie dzielnicy Nowe Miasto znajduje się 5 organizacji, natomiast dzielnicy Kęty Podlesie - 4. Spośród organizacji pozarządowych działających na polu pomocy społecznej oraz na rzecz osób chorych i niepełnosprawnych należy wymienić: 1. Stowarzyszenie Integracji Społecznej "Remont", 2. Fundacja Domu Opieki Im. Doktora Władysława Dziewońskiego, 3. Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Ich Bliskich i Przyjaciół "Jeden Drugiemu" w Kętach, 4. Fundacja Kukuryku, 5. Środowiskowy Dom Samopomocy, 6. Kęckie Stowarzyszenie Klub Promocji i Zdrowia "Trzeźwość" w Kętach, 7. Stowarzyszenie Trzeźwościowe "Homo-Homini". Podsumowaniem powyższych danych jest wskaźnik aktywności społecznej liczony liczbą organizacji pozarządowych przypadającą na 100 mieszkańców, który jest najniższy na Obszarze 2 (0,2). WNIOSKI ZE SFERY SPOŁECZNEJ: 1. Jednym ze zjawisk kryzysowych obserwowanych na terenie Miasta Kęty, w obrębie którego mieszczą się obszary zdegradowane, jest problem ujemnego salda migracji. Na obszarach wstępnie wytypowanych do rewitalizacji problem ten najbardziej manifestuje się w obszarze 2. Nowe Miasto, gdzie w latach wskaźnik ten oscylował wokół -1,2. Są to pierwsze symptomy wyludniania się miasta, co jest zjawiskiem negatywnym. Problem ten wiąże się z powszechnie postępującymi procesami suburbanizacji oraz modą na przenoszenie się z miasta na wieś (moda na podmiejski styl życia), ale przede wszystkim z bliskością większych ośrodków miejskich takich jak Bielsko Biała, Oświęcim czy Kraków. Zjawisko to generuje problemy związane z kosztami utrzymania, ale i doprowadzenia infrastruktury komunalnej, społecznej czy transportowej dla mieszkańców terenów podmiejskich. Z tego względu podejmowane działania mające na celu ograniczenie tego problemu, powinny być związane z poprawą jakości życia w mieście oraz podkreślaniem atutów związanych z życiem w nim (np. dostęp do lepszej infrastruktury społecznej, więcej miejsc pracy, atrakcyjna polityka mieszkaniowa). 2. Kolejny problem w sferze społecznej to pogarszająca się struktura ludności gminy według ekonomicznych grup wieku. Zjawisko to w sposób szczególny koncentruje się na terenie miejskim gminy, a więc i w obrębie obszarów zdegradowanych. Stopniowe starzenie się społeczeństwa jest niekorzystnym procesem demograficznym, który generuje problemy różnego rodzaju (zmniejszanie zasobu siły roboczej, osłabienie lokalnego kapitału ludzkiego czy pogarszanie struktury rynku pracy). Starzenie się społeczeństwa ma również skutki finansowe dla systemu finansów publicznych w postaci wzrostu kosztów opieki zdrowotnej i opieki nad ludźmi starszymi. W tym kontekście działania rewitalizacyjne powinny skupiać się wokół działań prewencyjnych, związanych z promowaniem zdrowego stylu życia wśród osób młodych (ale też starszych), prowadzeniem prorodzinnej polityki gminy zachęcającej rodziny do posiadania większej liczby dzieci, czy wspomaganiem poprzez rozwój infrastruktury społecznej takiej jak m.in. lepszy dostęp do żłobków i przedszkoli.

14 13 3. Gmina Kęty boryka się również z niekorzystną strukturą osób bezrobotnych najwięcej z nich to osoby pozostające bez pracy dłużej niż jeden rok, co może oznaczać problemy w zakresie walki z długotrwałym bezrobociem, które generuje największe koszty społeczne. Problem ten nasila się na obszarach zdegradowanych, gdzie najwięcej osób bezrobotnych zamieszkuje Obszar 2. Nowe Miasto (249 osób) oraz Obszar 1. Stare Miasto (242), co stanowi ok. 40% z spośród ogółu bezrobotnych w gminie. Na obszarach przewidzianych do rewitalizacji bezrobocie dotyka osoby młode lub w średnim wieku z wykształceniem zawodowym lub średnim. Widoczny jest również problem "ucieczki" ludzi młodych i dobrze wykształconych do większych miast i za granicę. Z tego względu istotne wydaje się podjęcie działań rewitalizacyjnych na tych obszarach, mających na celu aktywizację osób bezrobotnych i przeciwdziałanie bezrobociu długotrwałemu. Problemy te mogą przyczynić się do pogłębiania wykluczenia społecznego, generować trudności z integracją z innymi mieszkańcami, a także wprost wiązać się z popadaniem w nałogi osób nieporadnych życiowo. 4. Na terenach obszarów zdegradowanych (w szczególności w rejonie Obszaru 2. Nowe Miasto) koncentruje się problem bezdomności. Obecnie gmina nie dysponuje placówkami pomocy ani infrastrukturą wsparcia dla tych osób. Z uwagi na znaczącą skalę tego problemu, sugeruje się uwzględnienie w programie rewitalizacji wsparcia dla osób bezdomnych, mającego na celu uaktywnienie osoby bezdomnej na rzecz poprawienia jej sytuacji życiowej oraz integracji ze środowiskiem. 5. Ważnym objawem stanu kryzysowego jest utrzymująca się liczba osób będących beneficjentami pomocy społecznej. Problem ten dotyka gminę Kęty, gdzie w 2014 roku najczęściej deklarowane powody przyznania pomocy społecznej w gminie to ubóstwo (82,74%) oraz bezrobocie (75,40%). Na obszarach zdegradowanych problem ten koncentruje się na terenie Obszaru 2. Nowe Miasto i Obszaru 1. Stare Miasto. Wspomniane obszary są również dotknięte problemem przemocy domowej. W związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie stosowana jest Procedura Niebieskiej Karty, która najczęściej rozpoznawana była na Obszarze 1 lub 2. Osoby doświadczające przemocy domowej często nie przyznają się do tego, stąd konieczne jest zwiększenie świadomości na temat problemu oraz tego, gdzie należy się zgłosić by otrzymać pomoc. W związku z powyższym, sugeruje się objęcie tych obszarów działaniami rewitalizacyjnymi, ukierunkowanymi na aktywizację klientów długotrwale korzystających z pomocy społecznej oraz na działalność związaną z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 6. Obszar 1. Stare Miasto oraz Obszar 2. Nowe Miasto charakteryzuje się również koncentracją problemów związanych z liczbą rodzin, u których występuje podejrzenie problemu alkoholowego. Na przestrzeni lat obserwujemy znaczące wahania tego wskaźnika na obszarach zdegradowanych, stąd można przypuszczać, iż zmiany te związane są z naprzemiennym występowaniem problemu u tych samych osób. Może to świadczyć o problemach związanych z walką z wyleczeniem osób długotrwale uzależnionych od alkoholu. Mając na uwadze powyższe kwestie, działania związane z polityką społeczną gminy powinny być skoncentrowane na profilaktykę i rozwiązywanie problemów związanych z uzależnieniami. 7. Obszary zdegradowane charakteryzują się koncentracją negatywnych zjawisk związanych ze sferą bezpieczeństwa. Problem ten dotyka najbardziej Obszar 2. Nowe Miasto, gdzie w 2015 roku odnotowano prawie 1000 interwencji służb porządkowych, z czego 65,3% stanowiły interwencje policyjne. Obszar 1. Stare Miasto odznacza się nasileniem wypadków i kolizji drogowych co wiąże się z dużą koncentracją ruchu samochodowego w obrębie centrum. Ze względu na duże znaczenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, dokonano analizy zdarzeń w podziale na ulice do największej liczby wypadków dochodzi na ul. Kościuszki, ul. Krakowskiej oraz ul. Sobieskiego, które mieszczą się na Obszarze 1 przewidzianym do rewitalizacji. Mając na uwadze przedstawione powyżej wyniki, należy stwierdzić, iż obszary różnią się pod względem rodzaju i intensywności istniejących problemów związanych z bezpieczeństwem

15 14 mieszkańców. Szczególnie istotny wydaje się problem związany z bezpieczeństwem w ruchu drogowym, który nasila się na obszarze centrum miasta, będącego naturalnym miejscem koncentracji mieszkańców z uwagi na pełnione funkcje. Poczucie bezpieczeństwa wpływa na jakość i komfort życia społeczności gminy, z tego względu obszary te powinny zostać objęte programem rewitalizacji w zakresie podjęcie działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. 8. Szkoły podstawowe i gimnazjalne mieszczące się na obszarach zdegradowanych charakteryzują się znaczącym zróżnicowaniem w zakresie wyników egzaminów oraz efektywności nauczania. Można zaobserwować, iż w testach po VI klasie najsłabiej wypadli uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Jana Sobieskiego mieszczącej się na terenie Obszaru 1. Stare Miasto. Z kolei na tle szkół gimnazjalnych najsłabiej wypada Gimnazjum nr 3, mieszczące się w granicach Obszaru 3. Kęty Podlesie. Należy podkreślić, iż szkoła, w której uczniowie wypadają gorzej od innych nie jest dobrą wizytówką miasta. Poza uwarunkowaniami środowiskowymi i przebiegiem procesu kształcenia, ważne są też regionalne czynniki wpływające na osiągnięcia szkolne. Generalnie uczniowie z dużych miast, lepiej wypełniają testy i częściej osiągają sukcesy szkolne, stąd należy dążyć do wyrównania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z małych miejscowości w postaci np. organizacji zajęć pozalekcyjnych. 9. Najbardziej dostrzegalne problemy związane z aktywnością społeczną mieszkańców zauważalne są na terenie Nowego Miasta. Osoby zamieszkujące te dzielnice rzadziej chodzą na wybory. Również liczba organizacji społecznych mieszczących się na tym obszarze jest niska. Największym potencjałem społecznym, w rozumieniu aktywności mieszkańców, charakteryzuje się Obszar 1. Stare Miasto, gdzie występuje aż 25 organizacji oraz frekwencja wyborcza w okręgach mieszczących się w granicach dzielnicy jest najwyższa.

16 15 3. SFERA GOSPODARCZA Tabela 6. Wskaźniki dla sfery gospodarczej Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON Struktura podmiotów gospodarczych według sektorów własności w 2014 r. [%] Struktura podmiotów gospodarczych według klas wielkościowych w 2014 r. [%] Struktura podmiotów gospodarczych według głównych sektorów gospodarki w 2014 r. [%] Wskaźniki Kęty - obszar miejski Gmina Kęty Powiat oświęcimski Rok Rok Sektor publiczny 2,2 2,4 3,06 Sektor prywatny 97,8 97,6 97,6 Mikro (do 9 osób) 95,7 96,3 96,13 Małe (10-49) 3,2 2,9 3,12 Średnie (50-249) 0,2 0,7 0,66 Przemysł i budownictwo ok. 1 ok. 1 ok 1. Rolnictwo leśnictwo łowiectwo i rybactwo 27 24,5 22,52 Pozostała działalność 75 72,1 76,73 Struktura branżowa podmiotów gospodarczych w 2014 r. [%] Sekcja C 10,6 17,4 9,66 Sekcja F 10,1 17,4 12,22 Sekcja G 27,3 40,6 28,92 Sekcja M 7,2 9,8 7,66 Wskaźnik przedsiębiorczości (liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców) Wskaźnik przedsiębiorczości mieszkańców (liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców) ŹRÓDŁO: BDL GUS , Podsumowanie wskaźników: Na terenie gminy Kęty w 2014 roku funkcjonowało 3368 podmiotów gospodarczych z czego 65,9% na terenie miasta. Najwięcej przedsiębiorstw funkcjonuje na Obszarze 1. Stare Miasto, gdzie w roku 2015 liczba podmiotów gospodarczych wynosiła 48. Na kolejnym miejscu jest Obszar 2. Nowe Miasto (22 podmioty) oraz Obszar 3. Kęty Podlesie (6). Na przestrzeni lat obserwujemy tendencję wzrostową w nowo powstałych przedsiębiorstwach na wszystkich obszarach wstępnie wytypowanych do rewitalizacji.

17 16 Wykres 1. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na obszarach zdegradowanych w latach ŹRÓDŁO: URZĄD GMINY KĘTY Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Podlesie Struktura podmiotów gospodarczych funkcjonujących na terenie gminy jest mało zróżnicowana i nie odbiega od trendów ogólnopolskich. Jak wynika z danych GUS w 2014 blisko 98% przedsiębiorstw to podmioty sektora prywatnego. Pod względem klas wielkościowych, w gminie Kęty największy udział mają przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób (96,3%). Do znaczących pracodawców zatrudniających ponad 1000 osób zaliczają się firmy z branży aluminiowej zlokalizowane w Kętach: Grupa Kęty oraz producent wyrobów aluminiowych AluPol Packaging Kęty, które obok zakładów chemicznych Synthos S.A. w Oświęcimiu oraz KWK Brzeszcze zatrudniają najwięcej pracowników w powiecie oświęcimskim. Lokalna gospodarka w gminie Kęty nastawiona jest na handel i przemysł, co wynika z branż działających na terenie Kęt oraz struktury zatrudnionych według sektorów ekonomicznych (w 2014 r. blisko 38% pracujących było zatrudnionych w sektorze przemysłowym). Analiza struktury podmiotów gospodarczych pod względem przynależności do sekcji PKD wykazała, iż najwięcej przedsiębiorstw działa w branży: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, która stanowi nieco ponad 40% z ogółu przedsiębiorstw w gminie zarejestrowanych w REGON. Na terenie miasta Kęty, gdzie wyznaczone zostały obszary zdegradowane, odsetek ten wyniósł nieco mniej - 27,3%. Kolejne pod względem częstości to firmy działające w sekcji C: przetwórstwo przemysłowe oraz F: budownictwo (po 17,4%) oraz M: działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (9,8%). Wskaźnik przedsiębiorczości liczony liczbą podmiotów na 1000 mieszkańców w gminie Kęty w 2014 roku wyniósł 116,4 i wypadał lepiej na tle powiatu oświęcimskiego, który wyniósł 91. Z kolei wskaźnik przedsiębiorczości mieszkańców gminy wyniósł 90 i pod tym względem Kęty wypadają również lepiej na tle powiatu. W ramach obszarów wskazanych jako zdegradowane, wskaźnik przedsiębiorczości liczony liczbą podmiotów na 100 mieszkańców kształtuje się najlepiej na Obszarze 1. Stare Miasto, gdzie w 2015 roku wyniósł 1 (oznacza to, że na 100 mieszkańców przypada na tym obszarze 1 przedsiębiorstwo). Tabela 7. Wskaźnik przedsiębiorczości mieszkańców obszarów zdegradowanych Obszar 1. Obszar 2. Obszar 3. Stare Miasto Nowe Miasto Podlesie ,0 0,4 0, ,6 0,2 0, ,3 0,3 0, ,4 0,2 0,3

18 17 ŹRÓDŁO: URZĄD GMINY KĘTY ,1 0,2 0, ,1 0,2 0,1 WNIOSKI ZE SFERY GOSPODARCZEJ: 1. Kondycja gospodarcza gminy Kęty plasuje się na średnim poziomie. Gmina ze względu na charakter przemysłowy charakteryzuje się mało zróżnicowanym rynkiem pracy. Jest to jednak związane z bliskością, jak i dobrą dostępnością komunikacyjną do większych ośrodków miejskich i ulokowanych tam dużych zakładów pracy, do których dojeżdżają mieszkańcy gminy. Z punktu widzenia lokalnego potencjału rozwojowego dla gminy ważna jest obecność Grupy Kęty, o silnej pozycji w regionie i lidera wśród najbardziej dynamicznych przedsiębiorstw w Polsce. Procesy zachodzące w sferze gospodarczej oddziałują na kondycję społeczno-ekonomiczną mieszkańców dlatego stanowią ważne ogniwo rozwojowe gminy. 2. Analiza struktury gospodarczej obszarów zdegradowanych wykazała, iż obszarem o największym potencjale gospodarczym jest Obszar 1. Stare Miasto, który na tle pozostałych obszarów charakteryzuje się największym wskaźnikiem przedsiębiorczości mieszkańców oraz największą liczbą podmiotów gospodarczych funkcjonujących na tym terenie. Najsłabiej pod tym względem wypada Obszar 3. Kęty Podlesie, co wskazuje na potrzebę objęcia ich działaniami rewitalizacyjnymi w zakresie aktywizacji gospodarczej i promocji przedsiębiorczości wśród mieszkańców. Rozwój lokalnej przedsiębiorczości ma znaczenie dla sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, które osiągają korzyści m.in. z tytułu podatków, które wpływają od przedsiębiorstw. Z tego względu w programie rewitalizacji warto zwrócić uwagę również na działania związane z poprawą kondycji lokalnej gospodarki. 4. Sfera środowiskowa W niniejszym rozdziale omówione zostaną parametry opisujące sferę środowiskową gminy Kęty. Wskaźniki dotyczące obszarów zdegradowanych mają charakter ogólny ze względu na brak możliwości dokładnego oszacowania danych (m.in. ze względu na brak punktów monitoringowych dotyczących jakości powietrza na terenie gminy) a ich ocena została dokonana na podstawie dostępnych danych i własnych obserwacji. Tabela 8. Wskaźniki dla sfery środowiskowej Wskaźniki Obszary zalewowe (zagrożenie powodziowe) Obszar 1. Stare Miasto Obszar 2. Nowe Miasto Obszar 3. Kęty Podlesie Gmina Kęty małe małe duże duże Stan jakości powietrza pogorszony pogorszony dobry dobry Stan jakości wód słaby dobry dobry dobry Stan jakości gleb słaba jakość słaba jakość słaba jakość dobra jakość Hałas zwiększona emisja zwiększona emisja ograniczona emisja ograniczona emisja ŹRÓDŁO: OPRACOWANIE WŁASNE NA PODSTAWIE DANYCH URZĘDU GMINY KĘTY I WŁASNYCH OBSERWACJI

19 18 Podsumowanie wskaźników: Powietrze atmosferyczne 7 Jak wynika z danych zawartych w opracowaniu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie pn. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku na terenie miasta Kęty, na którym znajdują się obszary zdegradowane, stężenie pyłów związanych z ochroną zdrowia tj. dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu, ozonu określono jako klasę A. Oznacza to, że stężenia wymienionych zanieczyszczeń nie przekraczały poziomów dopuszczalnych, docelowych i długoterminowych. Klasyfikację strefy z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin określono również jako klasę A (brak jakichkolwiek przekroczeń w stężeniach tych zanieczyszczeń). Jednakże ze względu na większą koncentrację źródeł emisji, tj. indywidualne ogrzewanie budynków, funkcjonowanie zakładów przemysłowych, spalanie paliw płynnych przez pojazdy mechaniczne, wartości te są zdecydowanie wyższe w mieście niż na obszarach wiejskich, gdzie źródła emisji zanieczyszczeń są ograniczone. Na podstawie pomiarów z roku 2013 w gminie Kęty zarejestrowano przekroczenie poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)piranu w pyle zawieszonym PM10. Przekroczenie tych wartości związane było głównie z oddziaływaniem emisji związanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków tzw. niska emisja (emisja powierzchniowa). W sezonie zimowym problem niskiej emisji koncentruje się głównie na Podlesiu w związku z nagromadzeniem zabudowy jednorodzinnej z indywidualnym ogrzewaniem domów. Na jakość powietrza gminy wpływ miało także oddziaływanie emisji z zakładów przemysłowych (emisja punktowa). Ze względu na koncentracje zakładów na terenie miasta, obszary te są szczególnie narażone na tego typu emisję. Ze wszystkich obszarów wstępnie wyznaczonych do rewitalizacji na zwiększoną emisję hałasu punktowego narażony jest Obszar 1 i Obszar 2 ze względu na bliskość dużych zakładów przemysłowych Grupy Kęty i innych. Do pogorszenia stanu powietrza atmosferycznego przyczyniło się także spalanie paliw płynnych w silnikach spalinowych pojazdów samochodowych, w maszynach rolniczych oraz kolejnictwie (emisja liniowa). Największą rolę w obniżeniu jakości powietrza odgrywa emisja samochodowa. Przez miasto Kęty przebiega droga krajowa nr 52, na której skupia się w przeważającej części ruch samochodowy, co jest związane z większą koncentracją mieszkańców na terenach miejskich niż na wiejskich. W mieście Kęty zaludnienie wynosi około 811 mieszkańców/km 2, gdzie na pozostałym obszarze gminy wynosi ono około 200 mieszkańców/km 2. Obszarem szczególnie narażonym na emisję liniową jest Stare Miasto oraz Nowe Miasto ze względu na natężenie ruchu komunikacyjnego, w szczególności na wyżej wymienionej trasie. Stosunki wodne Sieć hydrograficzna Gminy Kęty jest dobrze rozwinięta. Rzeką główną drenującą obszar gminy jest Soła, będąca prawobrzeżnym dopływem Wisły. Przepływa ona przez miasto Kęty, oddzielając Stare i Nowe Miasto od Podlesia. Soła posiada liczne dopływy i małe cieki naturalne. 7 Oceny poziomu zanieczyszczeń powietrza dla Gminy Kęty dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych, automatycznych i manualnych oraz stanowisk pasywnych, zlokalizowanych w strefie małopolskiej województwa małopolskiego, obejmującej 66 punktów pomiarowych. W związku z brakiem punktów monitoringowych na terenie gminy Kęty, oceny stanu powietrza atmosferycznego dokonano na podstawie punktów położonych w miejscowościach: Wadowice, osiedle Pod Skarpą odległość około 20 km, Trzebinia, osiedle ZWM odległość około 45 km, Olkusz, ul. F. Nullo odległość około 60 km, Skawina, osiedle Ogrody odległość około 60 km.

20 19 Na postawie wyników badań przeprowadzonych w punktach pomiarowych na rzece Soła stan jakościowy wód powierzchniowych w gminie Kęty, ze względu na elementy fizykochemiczne, biologiczne oraz chemiczne, określony został jako dobry. Pomimo licznie występujących wzdłuż biegu cieków powierzchniowych wałów, jazów, stopni wodnych, kanałów oraz gęstej sieci rowów melioracyjnych i urządzeń drenarskich, znaczny obszar gminy zagrożony jest powodziami. Problem ten koncentruje się głównie w obszarze miejskim, szczególnie w części zachodniej Podlesie, oraz w obszarze Starego Miasta, przez które biegnie kanał Młynówka Czaniecka, stanowiący duże ryzyko powodziowe. Największy wpływ mają kilkudniowe intensywne opady w okresie wiosenno letnim na przełomie maja, czerwca i lipca, które powodują gwałtowne wezbrania na rzece Sole i lokalnych ciekach. Mimo, iż wielkość przepływów wody w Sole regulowana jest działaniem zbiorników wodnych Tresna Porąbka Czaniec, nie zapewnia to pełnej ochrony miasta przed powodzią. Czynnikiem potęgującym zagrożenie powodziowe ze strony rzeki Soła jest jej silne meandrowanie, które podczas wezbrań powoduje niszczenie istniejących umocnień brzegowych oraz wymywanie przyległych gruntów. Najbardziej narażonym na powódź obszarem są tereny położone wzdłuż rzeki Soły oraz wzdłuż potoku Leśniówka w dzielnicy Kęty Podlesie i wzdłuż kanału Młynówka Czaniecka w dzielnicy Stare Miasto. Związane jest to z brakiem obwałowań na tych terenach. Samo miasto znajduje się w granicach Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 446 Dolina rzeki Soły, będącego zbiornikiem porowym, który budują utwory piaszczysto żwirowe. Zasoby dyspozycyjne tego zbiornika wynoszą 0,125 m 3 /s. Jeśli chodzi o Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) miasto Kęty położone jest w obrębie dwóch jednostek: 148 i 152. Na podstawie wyników monitoringu diagnostycznego wód podziemnych JCWPd 148 i 152, dokonano oceny stanu chemicznego wód podziemnych w rejonie miasta Kęty w dwóch punktach pomiarowych: w miejscowości Oświęcim i Ponikiew. Wykazała ona słaby stan chemiczny ze względu na zawartość tlenu, manganu, wapnia oraz jonów amonowych w punkcie pomiarowym w Oświęcimiu oraz dobry stan chemiczny w punkcie pomiarowym w miejscowości Ponikiew. Słaby stan chemiczny wód podziemnych w rejonie miasta Kęty związany jest przede wszystkim z emisją ścieków komunalnych z sektora bytowo gospodarczego, które są ogniskiem zanieczyszczeń głównie substancji biogennych. Duży wpływ na zanieczyszczenie wód podziemnych odgrywają związki biogenne, głównie azotany i fosforany, pochodzące ze środków ochrony roślin i nawozów, które spływają z pól uprawnych w czasie ich nawożenia. Pośrednio na słabą jakość wód podziemnych wpływają zanieczyszczenia wytwarzane przez środki transportu, które spłukiwane i infiltrowane są z wodą opadową do gruntu z powierzchni dróg, parkingów czy stacji paliw. Gleby Na terenie gminy Kęty dominują gleby słabo urodzajne, trudne do uprawy klasy III i IV. Są to gleby pseudobielicowe. Występują one w dolinach rzek i charakteryzują się dużą zasobnością w składniki pokarmowe, jednak ze względu na silne procesy erozyjne nie wykazują dostatecznego uwilgotnienia, przez co uprawa na nich jest ograniczona. Drugimi pod względem występowania są mady glejowe, które są glebami trudnymi do uprawy mechanicznej. Występują one w sąsiedztwie stawów i w starorzeczach. Niewielki procent gleb stanowią gleby bardzo urodzajne klasy I i II, głównie mady brunatne. Występują one w obrębie Doliny Soły. W wyniku licznych operacji odwadniających i zabiegów drenujących na obszarze miasta Kęty, parametry gleb są obniżone. Wpływa to na zmianę jej struktury, przez co możliwość jej uprawy jest ograniczona. Hałas Hałas w mieście Kęty emitowany jest głównie przez drogę krajową nr 52, której odcinek o długości około 10 km przebiega przez południową część miasta. Droga ta przebiega przez dwa obszary wytypowane do rewitalizacji tj. Obszar 1. Stare Miasto oraz Obszar 2. Nowe Miasto, dlatego spośród obszarów