Methodology for the determination of dust emission rate caused by wind erosion in the area of the open-pit mine of mineral products

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Methodology for the determination of dust emission rate caused by wind erosion in the area of the open-pit mine of mineral products"

Transkrypt

1 56 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2013 UKD : 622.7: /.14 Metodyka wyznaczania emisji pyłu do powietrza z procesu erozji wietrznej na terenie kopalni odkrywkowej surowców mineralnych Methodology for the determination of dust emission rate caused by wind erosion in the area of the open-pit mine of mineral products Dr inż. Marek Bogacki ) Mgr inż. Monika Dziugieł ) Treść: W artykule przedstawiono metodykę szacowania emisji powodowanej erozją wietrzną. Rozważono emisję pyłów unoszonych zarówno z obszarów płaskich, jak i zwałowisk/składowisk. Metodyka oparta jest na pojęciu potencjału emisyjnego pyłu wyrażonego w g/m 2. Parametr ten zależy od składu granulometrycznego unoszonego pyłu oraz prędkości wiatru, przy czym najistotniejsze są dwa pojęcia związane z prędkością wiatru tj. prędkość tarciowa wiatru u, m/s oraz krytyczna prędkość tarciowa wiatru u t, m/s. Aby mogło dojść do erozji wietrznej musi być spełniony warunek: u > u t. Ze względu na fakt, że potencjał emisyjny powierzchni erodowanej w funkcji czasu może ulegać zarówno zmniejszeniu na skutek wywiewania cząstek stałych do powietrza, jak również może być okresowo odtwarzany, na skutek różnego rodzaju operacji technologicznych, zakłada się że wskaźnik emisji jest funkcją występowania zdarzeń technologicznych, odtwarzających pierwotny potencjał emisyjny. W celu lepszego zrozumienia przedstawionej w artykule metodyki obliczeniowej, przeanalizowano na przykładzie składowiska surowców skalnych w kształcie stożka, sposób szacowania emisji niezorganizowanej wynikającej z erozji wietrznej. W wyniku obliczeń uzyskano szukaną wartość emisji miesięcznej pyłu do powietrza. Abstract: This paper presents a methodology for the estimation of dust emissions caused by wind erosion. Dust emission generated by wind erosion of open aggregate storage piles and the exposed areas within an industrial facility for a dry, exposed surface was considered. The methodology is based on a concept of dust emission potential expressed in g/m 2 per year. This parameter depends on the composition of the borne material and wind speed, where the friction velocity (u t, m/s) and the threshold friction velocity (u t, m/s) are the two most important elements involved. Wind erosion occurs only if u > u t. Aggregate material surfaces are characterized by the finite availability of erodible material referred to as the erosion potential. The erosion potential can be either reduced as a result of natural crusting of the surface or blowing off particles, or it can be restored as a result of a variety of different processing operations. It is assumed that the emission factor is a function of the processing operations occurrence in different frequencies that restores the erosion potential of the surface.in order to improve the understanding of methodology presented in this paper, an example of fugitive dust emission estimation of rock material cone storage pile was used. As a result of calculations performed as part of this study, a monthly figure of dust emission of a pile was calculated. Słowa kluczowe: górnictwo odkrywkowe, surowce mineralne, emisja niezorganizowana Key words: open-pit mining, mineral products, uncontrolled emission 1. Wprowadzenie Górnictwo odkrywkowe surowców mineralnych, bez względu na stosowane technologie eksploatacji, negatywnie ) Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska, Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska, Kraków wpływa na środowisko, w tym na jakość powietrza atmosferycznego. Z tego względu na terenie kopalni surowców mineralnych dużą wagę przywiązuje się do działań zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju, które w zakresie ochrony powietrza skupiają się przede wszystkim na ograniczaniu emisji pyłów i gazów z procesów wydobycia, przeróbki i składowania surowców mineralnych. Poziom stężenia pyłu w powietrzu na terenie kopalni oraz w jej otoczeniu zdeter-

2 Nr 11 PRZEGLĄD GÓRNICZY 57 minowany jest w znacznej mierze emisją niezorganizowaną pyłu. Największa ilość zanieczyszczeń pyłowych uwalniana jest do powietrza podczas urabiania skał (szczególnie metodą robót strzałowych), transportu oraz przeroburowców. Dodatkowym źródłem niezorganizowanej emisji pyłu do powietrza jest unoszenie drobnych frakcji cząstek stałych z placów, dróg oraz nieosłoniętych zwałowisk wynikające z oddziaływania wiatru oraz turbulencji powietrza (np. wywołanych ruchem pojazdów). Na rysunku 1 przedstawiono typowy schemat technologiczny kopalni odkrywkowej surowców mineralnych. Oddziaływanie wiatru o odpowiedniej sile na nieosłoniętą powierzchnię powoduje porywanie cząstek zdeponowanych lub wchodzących w skład erodującej powierzchni. Taki proces unoszenia cząstek z różnych powierzchni wskutek oddziaływania wiatru nazywamy erozją wietrzną [6 10]. Z erozją wietrzną związany jest proces deflacji, czyli wywiewania cząstek glebowych, ziemnych i skalnych, korazji czyli żłobienia i szlifowania powierzchni skał przez piasek niesiony wiatrem oraz akumulacji polegającej na osadzaniu się niesionego wraz z wiatrem materiału deflacyjnego na powierzchni. Występowanie deflacji na zwałowiskach nadkładu, składowiskach surowców oraz wszelkich nieosłoniętych powierzchniach (wyrobiska, place manewrowe itp.) w kopalniach odkrywkowych surowców mineralnych jest istotnym źródłem emisji niezorganizowanej pyłu, trudnym do ograniczenia i zapobiegania ze względu na zwykle duży obszar objęty tą emisją, jej niezorganizowany charakter oraz znaczną liczbę czynników determinujących jej poziom. Ilość wyemitowanego pyłu do powietrza w wyniku erozji wietrznej zależy także m.in. od wieku zwałowiska/składowiska, jego zawilgocenia, oraz udziału cząstek erodujących w materiale. Znaczna zawartość wody w składowanym/zdeponowanym/zwałowanym materiale lub w przypowierzchniowych warstwach erodujących powierzchni sprzyja łączeniię oraz cementacji cząstek najdrobniejszych w większe agregaty, co zmienia potencjał erozyjny powierzchni podlegającej erozji. Woda znajdująca się w zewnętrznych warstwach składowanego/zwałowanego materiałtosunkowo szybko paruje lub przesącza się w głąb składowiska/zwałowiska, co przyspiesza proces schnięcia erodującej powierzchni, przez co sprzyja erozji. W niniejszej pracy przedstawiona zostanie metodyka wyznaczania emisji pyłu do powietrza z procesu erozji wietrznej z powierzchni wyrobisk różnego rodzaju kopalni odkrywkowych surowców mineralnych. Metodyka została zaadoptowana z wytycznych Amerykańskiej Agencji ds. Ochrony Środowiska dotyczących obliczania emisji niezorganizowanej z procesu erozji wietrznej [4, 5, 14]. Metodyka ta może być wykorzystywana dla celów inwentaryzacji emisji lub dla potrzeb wykonywania ocen oddziaływania na środowisko. Dla lepszego zrozumienia przedstawionego w artykule algorytmu obliczeń emisji w rozdziale 2 przedstawiono przykład obliczeniowy. Zaprezentowana metodyka obliczeniowa odnosi się do sytuacji, w których występuje erozja wietrzna, tj. dla pory suchej, ciepłej (bez przymrozków). 2. Wyznaczanie emisji pyłu z procesu erozji wietrznej Procesy wydobycia i przeroburowców mineralnych w kopalniach odkrywkowych charakteryzują się emisją pyłów do powietrza o składzie chemicznym i mineralogicznym zbliżonym do składu przerabianego surowca mineralnego. W zależności od stosowanej metody wydobycia, transportu i składowania surowca, a także od występujących na danym obszarze lokalnych warunków klimatycznych, emisja niezorganizowana pyłu drobnego do powietrza może okazać się niezwykle trudna do ograniczenia. Sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana, gdy emisja ta dodatkowo powodowana jest przez niezależne od człowieka czynniki zewnętrzne, takie jak wiatr. Zdolność wiatru do erodowania determinowana jest przede wszystkim przez takie parametry jak: siła parcia, turbulencje, porywistość oraz przeważający kierunek. W Polsce najsilniejsze są południowe wiatry halne oraz północne i północno-zachodnie wiatry nadmorskie (bryza) [6-9]. Rozkład prędkości i kierunku wiatru w funkcji wysokości nad poziom terenu jest uzależniony od sposobu zagospodarowania terenu, czyli pokrycia powierzchni gruntu, oraz wynikających z niego sił tarcia. Ilość transportowanego przez wiatr materiału zależy przede wszystkim od prędkości wiatru w strefie przygruntowej, ciężaru właściwego oraz kształtu poderwanych z powierzchni cząstek. Rys. 1. Schemat technologiczny kopalni odkrywkowej surowców mineralnych Fig. 1. Technological scheme of the mineral products open-pit mine

3 58 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2013 Sposób zagospodarowania terenu można opisać poprzez tzw. współczynnik aerodynamicznej szorstkości podłoża z o. Parametr szorstkości podłoża decyduje o możliwości wystąpienia mikroturbulencji w warstwie przypowierzchniowej, powodujących m.in. wyhamowanie lub zawirowania napierającego strumienia powietrza [12]. O intensywności mikroturbulencji decyduje z kolei siła tarcia. Logarytmiczny rozkład prędkości wiatru w warstwie przypowierzchniowej erodującego podłoża (warstwie granicznej) wyrażony jest równaniem (1) [14] u z u(z) = ln (1) 0,4 z o gdzie: u(z) prędkość wiatru na wysokości z nad powierzchnią podłoża, cm/s, u prędkość tarciowa wiatru, cm/s, z wysokość nad powierzchnią podłoża, cm, z o aerodynamiczna szorstkość podłoża, cm, 0,4 stała von Karmana. Logarytmiczny profil prędkości wiatru opisany równaniem (1) w zależności od wysokości nad powierzchnią podłoża zilustrowano na rysunku 2 [14]. Prędkość wiatru u jest miarą naporu wiatru na erodującą powierzchnię, zależną od nachylenia logarytmicznego profilu prędkości wiatru. Prędkość ta, zgodnie z rysunkiem 2, zależna jest od prędkości wiatru na standardowej wysokości nad powierzchnią gruntu, zwykle wynoszącej 10 m. Prędkość napierającego wiatru u ma znaczący wpływ na siłę tarcia podłoża, która dodatkowo uzależniona jest od zdolności danej nawierzchni do erodowania. Współczynnik aerodynamicznej szorstkości z o określa wysokość nad erodującą powierzchnią, na której prędkość wiatru jest równa zero. Przedstawione w dalszej części artykułu wskaźniki emisji zakładają typowy dla odkrytych, nie zarośniętych roślinnością powierzchni współczynnik aerodynamicznej szorstkości podłoża wynoszący 0,5 cm. Na terenie każdej kopalni odkrywkowej występują powierzchnie ulegające ciągłym lub okresowym oddziaływaniom wiatru. Oddziaływaniom tym ulegają nie tylko obszary płaskie, ale również zwałowiska mas nadkładowych, składowiska surowców, a także drogi technologiczne znajdujące się na terenie kopalni. Powierzchnie te stanowią niehomogeniczne źródła emisji pyłu do powietrza. Charakteryzują się zróżnicowanym rozkładem frakcyjnym wchodzącego w ich skład materiału oraz skończoną liczbą cząstek ulegających erozji. Każdą z powierzchni różni wskaźnik podatności na erozję (tzw. potencjał emisyjny) P, stąd obszary o odmiennym potencjale P powinny być rozpatrywane oddzielnie. Potencjał emisyjny zależny jest m.in. od składu frakcyjnego zdeponowanego na podłożu materiału, a w szczególności udziału masowego frakcji pylistej, wytrzymałości podłoża na ścieranie, a także od składu mineralnego podłoża i zawartości w nim części organicznych. Wysoki potencjał emisyjny wykazują produkty suche i drobne, szczególnie podczas ich przesypywania, pakowania (jeśli ma miejsce), składowania i transportu do sprzedaży. Podatność na erozję jest parametrem skończonym, jednak każde działanie (zaburzenie), prowadzące do odsłonięcia warstwy powierzchni lub naniesienia świeżego materiału tworzącego nowe pokrycie prowadzi do jego odbudowania [14]. W związku z tym, wskaźnik emisji pyłów do powietrza, związany z procesem erozji wietrznej, zależy przede wszystkim od częstości występowania zaburzeń w ciągu roku, czyli takich epizodów, w których dochodzi do odbudowy potencjału emisyjnego rozpatrywanego obszaru. Stąd powierzchnię kopalni, wraz z występującymi na niej obiektami (np. zwałowiska nadkładu, składowiska surowców), można podzielić na obszary ulegające różnej liczbie zaburzeń w ciągu roku. Dopiero wówczas, dla poszczególnych obszarów kopalni (jednakowo często ulegających zaburzeniom), można wyznaczyć indywidualne wskaźniki emisji. Indywidualny wskaźnik emisji wyznaczany jest oddzielnie dla wydzielonych obszarów kopalni ze względu na to, iż powierzchnie te charakteryzuje inny potencjał emisyjny. Wskaźnik emisji (W e ) pyłów w g/m 2 z suchej, niehomogenicznej, erodującej powierzchni wyraża równanie (2) [14]: gdzie: k N W e = k Ʃ Pi i = 1 (2) współczynnik zależny od frakcji emitowanego pyłu (tabela 1), N liczba zaburzeń w ciągu roku, P i wskaźnik podatności na erozję w i-tym okresie między zaburzeniami (potencjał emisyjny), g/m 2. Zgodnie z równaniem (2), całkowity wskaźnik emisji pyłu wyraża się poprzez iloczyn współczynnika k oraz sumy potencjałów emisyjnych P i poszczególnych erodujących na terenie wyrobiska obszarów w ciągu roku. Znajdujące się na terenie kopalni odkrywkowej surowców mineralnych powierzchnie, mogą ulegać oddziaływaniom z różną częstością, więc podczas wyznaczania wskaźnika emisji należy je traktować indywidualnie. Dla tych, które w ciągu roku kalendarzowego ulegają codziennym zaburzeniom zakłada się, że N = 365, a w przypadku zaburzeń występujących raz na 6 miesięcy zakłada się liczbę zaburzeń w ciągu roku na poziomie N = 2. Jeśli weźmiemy pod uwagę zwałowisko, na którym co tydzień rozładowuje się świeże masy ziemne, wówczas Rys. 2. Logarytmiczny profil prędkości wiatru przy powierzchni podłoża [14] Fig. 2. Logarithmic distribution of the wind speed profile in the surface boundary layer [14]

4 Nr 11 PRZEGLĄD GÓRNICZY 59 zwałowisko ulega: N = 52 (365 : 7 = 52) zaburzeniom w ciągu roku, które prowadzą do odbudowy potencjału emisyjnego powierzchni zwału. Potencjał emisyjny każdego z siedmiodniowych okresów między kolejnymi dostawami świeżych mas ziemnych na zwałowisko może być różny, gdyż w znacznym stopniu zależy on od występujących w tym czasie prędkości wiatru. Z tego względu w obliczeniach potencjału emisyjnego należy uwzględnić największą prędkość wiatru z każdego tygodnia, a indywidualny wskaźnik emisji pyłu wyznaczyć jedynie dla tych epizodów, w których potencjał emisyjny był większy od zera. Współczynnik k zmienia się w zależności od średnicy aerodynamicznej emitowanych w wyniku erozji cząstek. Wartości współczynnika k odpowiadające m.in. wskaźnikom emisji pyłu PM10 oraz PM2,5 do powietrza w wyniku oddziaływania wiatru przedstawiono w tablicy 1. Potencjał emisyjny powierzchni znajdującej się na terenie kopalni odkrywkowej (np. powierzchnia wyrobiska, placu manewrowego, placu przeładunkowego surowców itp.) wyznacza się korzystając z zależności (3) [2]: P = 58 (u u t ) 2 25 (u u t ) (3) gdzie: u prędkość tarciowa wiatru, m/s, u t krytyczna prędkość tarciowa wiatru (prędkość erozyjna), m/s. Potencjał emisyjny powierzchni, zgodnie z równaniem (3), zależny jest od krytycznej prędkości tarciowej wiatru u t inicjującej ruch pojedynczych ziaren. Od momentu, gdy wiatr zapoczątkuje ruch cząstek, erozja może postępować przy nieco niższych, od wartości krytycznej, prędkościach. W przypadku, gdy cząstka jest nieruchoma oraz u u t, wówczas potencjał emisyjny P = 0. Krytyczna prędkość tarciowa wiatru u t determinowana jest przez skład frakcyjny erodującej powierzchni. Najprostszą metodą wyznaczania u t jest analiza sitowa materiału wchodzącego w skład górnej warstwy rozpatrywanej powierzchni. Analizę tę przeprowadza się na sitach Tyler a o wielkościach oczka 4 mm, 2 mm, 1 mm, 0,5 mm oraz 0,25 mm. Ręczne przesiewanie próbki, wyselekcjonowanej z ulegającej oddziaływaniom wiatru powierzchni, pozwala na rozdzielenie agregatów o różnych wielkościach i określenie ich rozmiarów [1, 11, 13]. Próbkę materiału do analizy sitowej, o powierzchni 30 cm 30 cm, należy pobrać tak, aby głębokość czerpania nie przekroczyła 1 cm. Sposób interpretacji wyników przeprowadzonej analizy sitowej zaprezentowano w tablicy 2. Krytyczne prędkości tarciowe wiatru u t dla przykładowych źródeł emisji niezorganizowanej pyłu znajdujących się na terenie kopalni odkrywkowej surowców mineralnych przedstawiono w tablicy 3. Na podstawie wyników testów przeprowadzonych przez Amerykańską Agencję ds. Środowiska (US EPA) stwier- Tablica 1. Wartość współczynnika k związana z aerodynamiczną średnicą cząstek emitowanych do powietrza w wyniku erozji wietrznej [14] Table 1. Value of the particle size multiplier k dependent on the aerodynamic diameter of particles generated by wind erosion [14] Średnica aerodynamiczna erodujących cząstek < 30 μm < 15 μm < 10 μm < 2,5 μm Współczynnik k 1,0 0,6 0,5 0,075 Tablica 2. Wartość krytycznej prędkości tarciowej wiatru w zależności od składu frakcyjnego erodującej powierzchni [14, 3] Table 2. Threshold friction velocity determined by sieving results [14, 3] Numer sita Tyler a Średnica oczka sit, mm Środek klasy wymiarowej, mm u t, cm/s , ,5 0, ,25 0, Tablica 3. Wartość krytycznej prędkości tarciowej wiatru dla wybranych powierzchni [14, 5] Table 3. Threshold friction velocity for several surface types [14, 5] Materiał Krytyczna prędkość tarciowa u t, m/s Wysokość zaburzenia z, cm Prędkość wiatru na wysokości 10 m, m/s z o = z, cm z o = 0,5, cm Nadkład 1,02 0, Droga z wysypką żużlową 1,33 0, Pył zdeponowany w otoczeniu hałdy węgla kamiennego 0,55 0, Składowisko węgla kamiennego 1,12 0, Pył węglowy zdeponowany na zgarniarce gąsienicowej obsługującej składowisko węgla 0,62 0, kamiennego Pył węglowy zdeponowany na powierzchni betonowej 0,54 0,

5 60 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2013 dzono, że procesy urabiania, przetwarzania i składowania różnego rodzajurowców mineralnych, w tym również węgla brunatnego i kamiennego posiadają podobnej wartości wskaźniki emisji pyłów do powietrza. Stąd w uzasadnionych przypadkach, podczas wyznaczania emisji zorganizowanej i niezorganizowanej w kopalniach odkrywkowych różnych surowców mineralnych (np. surowców skalnych), istnieje możliwość posługiwania się wskaźnikami emisji wyznaczonymi dla podobnych procesów technologicznych związanych z pozyskiwaniem, przerobem i składowaniem np. węgla kamiennego. Prędkość tarciową wiatru u wyznacza się na podstawie prędkości mierzonej na standardowej wysokości 10 m nad powierzchnią gruntu u10 [2]. W celu określenia u10 na terenie kopalni odkrywkowej, wykorzystuje się zwykle dane meteorologiczne z najbliższej stacji meteorologicznej, reprezentatywnej dla danego obszaru. Gdy prędkość wiatru na stacji uz mierzona jest na wysokości z 10 m, wówczas prędkość referencyjną wyznaczamy wykorzystując równanie (4) [14] u = 10 u ln(10/0,005) (4) z ln(z/0,005) W obliczeniach potencjału emisyjnego poszczególnych powierzchni zlokalizowanych na terenie kopalni, a w szczególności podczas wyznaczania prędkości tarciowej u, należy wziąć pod uwagę najwyższe wartości prędkości wiatru w analizowanym okresie (czas liczony pomiędzy zaistniałymi zdarzeniami technologicznymi odtwarzającymi potencjał emisyjny). Prędkość u dla nieosłoniętych powierzchni płaskich oraz dla różnego rodzajkładowisk surowców mineralnych (np. surowców skalnych) wyznacza się korzystając z różnych zależności. W odniesieniu do obszarów płaskich znajdujących się na terenie kopalni odkrywkowej sprawa jest bardzo prosta. Na podstawie wartości prędkości u 10 dla powierzchni płaskich prędkość u można wyznaczyć jako (5) [14] u = 0,053 u 10 (5) Z kolei dla powierzchni składowisk surowców mineralnych określenie prędkości u jest znacznie bardziej skomplikowane. Proces wydobycia i przeroburowców mineralnych związany jest z czasowym składowaniem urobionych i/lub przetworzonych surowców zwykle na nieosłoniętych składowiskach. Obrót materiału na składowisku prowadzi do emisji pyłu, która jest wypadkową wielu jednostkowych procesów technologicznych zachodzących w całym cyklkładowania. W celu wyznaczenia prędkości wiatru, która pokona siłę tarcia składowanego materiału należy zwrócić szczególną uwagę na wymiary oraz kształt składowiska. Powszechnie spotykane w górnictwie odkrywkowym składowiska mają zwykle kształt stożkowy. Skarpy składowiska nachylone są przeważnie pod kątem nieprzekraczającym 37. W artykule przedstawiono metodykę wyznaczania wskaźnika emisji pyłów do powietrza w wyniku oddziaływania wiatru na powierzchnię składowiska o kształcie stożka. Na rysunku 3 przedstawiono kształt składowiska stożkowego występującego w kopalniach surowców mineralnych. W schemacie uwzględniono podział powierzchni składowiska na podobszary o różnym potencjale emisyjnym. Rys. 3. Typowy kształt składowiska z podziałem na podobszary tworzące się w wyniku oddziaływania dominującego kierunku wiatru [14] Fig. 3. Typical shape of storage pile with a division into subareas created as a result of normalized surface wind speeds [14] Korzystając z rysunku 3, na powierzchni bocznej składowiska o znanym polu, w zależności od dominującego kierunku wiatru na danym obszarze, można wyznaczyć erodujące w różnym stopniu podobszary. Podobszary te przybierają charakterystyczne kształty i mają ściśle określone udziały powierzchniowe w stosunku do powierzchni całego składowiska (tabl. 4). Zawarte w tablicy 4 informacje pozwalają na wyznaczenie prędkości u dla poszczególnych podobszarów składowiska w kształcie stożka, a w rezultacie, na określenie ich potencjałów emisyjnych P. Transportową prędkość wiatru dla poszczególnych podobszarów składowiska w kształcie stożka, określonych w tablicy 4, można wyznaczyć korzystając z zależności (6) [14]: natomiast prędkość wiatru u dla tych podobszarów oblicza się jako (7) (US EPA 2006): (6) Tablica 4. Udziały powierzchniowe poszczególnych podobszarów składowiska oraz współczynniki zgodne z jego kształtem oraz orientacją dominującego kierunku wiatru [14] Table 4. Subarea distribution for regimes of us/ur dependent on the shape of the pile and prevailing wind direction [14] Podobszar zwałowiska u r Udział powierzchniowy podobszarów [%] 0,2a 0,2 5 0,2b 0,2 35 0,6a 0,6 48 0,9 0,9 12 prędkość transportowa wiatru, u r - prędkość unoszenia wiatru

6 Nr 11 PRZEGLĄD GÓRNICZY 61 0,4 u u = s 25 = 0,10 ln 0,5 Każdy z podobszarów składowiska charakteryzuje się ściśle określonym stosunkiem zwanym współczynnikiem ekspozycji. W pewnym sensie współczynnik ekspozycji charakteryzuje podatność poszczególnych obszarów składowiska na erozyjne oddziaływanie wiatru i odzwierciedla chwilowe fluktuacje prędkości wiatru. Niski stosunek świadczy o znacznie wyższej prędkości unoszenia w stosunku do prędkości transportowej wiatru. W oparciu o wyliczony zgodnie z równaniem (2) wskaźnik emisji pyłu można wyznaczyć wartość emisji dla danej powierzchni erodującej A wyrażonej w m 2, stosując następującą zależność (8) (7) E = A W e (1 R 100 ) (8) gdzie: E emisja pyłu z erodującej powierzchni A, g, A powierzchnia obszaru podlegającego erozji, m 2, W e wskaźnik emisji analizowanej frakcji pyłu, g/m 2, R stopień redukcji emisji na skutek podjętych działań techniczno-organizacyjnych, %. W celu ograniczania ilości emitowanego do powietrza pyłu w wyniku erozji wietrznej należy w okresach suchych dokonywać zraszania tej powierzchni wodą lub odpowiednimi środkami chemicznymi, wiążącymi luźne frakcje pyłowe z powierzchnią. 3. Przykład wyznaczania emisji pyłu PM10 do powietrza z procesu erozji wietrznej nieosłoniętego składowiska kruszywa skalnego w kształcie stożka Na terenie kopalni odkrywkowej kruszyw skalnych znajduje się składowisko kruszywa w kształcie stożka, o średnicy podstawy 27 m i wysokości 10 m. Całkowita powierzchnia składowiska, ulegająca erozyjnemu oddziaływaniu wiatru, odpowiada polu powierzchni bocznej stożka, które wynosi ( 13,5) ( 10) 712,5 2 2 S r r h =,5 = = π π 13 m Raz na tydzień (czyli co 7 dni) składowisko uzupełniane jest kruszywem w takiej ilości, aby przywrócić maksymalną jego objętość, redukowaną w wyniku okresowych prac koparko-ładowarki. Koparko-ładowarka w ciągu tygodnia rozładowuje materiał ze zwałowiska od strony zawietrznej, więc prace rozładowcze związane są jedynie z niewielkim obszarem składowiska (rys. 4). Wprowadzenie świeżej porcji kruszywa na składowisko (za pomocą zwałowarki) prowadzi do odbudowania potencjału erozyjnego na całej powierzchni składowiska. Ze względu na to, iż w ciągu roku dochodzi do znacznej liczby zaburzeń technologicznych rozpatrywanego obiektu (N = 365/7 = 52), a każde z nich należałoby rozpatrywać oddzielnie (ze względu m.in. na zmienną prędkość wiatru w każdym z 52 okresów), w celu uproszczenia, przykładowe obliczenia wykonano dla pojedynczego miesiąca. Krok 1: Wyznaczanie krytycznej prędkości tarciowej wiatru u t Ze względu na brak danych dotyczących składu frakcyjnego składowanego materiału krytyczną prędkość tarciową wiatru wyznaczamy z tablicy 3, przyjmując wartość u t = 1,12 m/s, jak dla składowiska węgla, gdyż przyjęta metodyka obliczeń dopuszcza przyjęcie dla składowiska surowców skalnych krytycznej prędkości tarciowej wyprowadzonej dla składowiska węgla kamiennego. Krok 2: Wyznaczanie referencyjnej prędkości wiatru u 10 W tablicy 5 przedstawiono dane ze stacji meteorologicznej odnoszące się do prędkości wiatru mierzonej na wysokości 7 m n.p.t. Dla każdego z 7-dniowych okresów (w czasie przykładowego miesiąca występują 4 takie okresy) należy wyznaczyć Rys. 4. Kształt składowiska kruszywa skalnego z podziałem na podobszary, zasięgiem prac rozładowczych oraz orientacją dominującego kierunku wiatru Fig. 4. Shape of the crushed stone storage pile with a division into subareas of normalized surface wind speeds, the range of frontend loader operations and the prevailing wind direction

7 62 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2013 najwyższą prędkość wiatru, którą następnie przeliczamy na prędkość wiatru mierzoną na wysokości 10 m n.p.t. zgodnie z równaniem (4) ln( 10 / 0,005) u 10 = u 7 ln( 7 / 0,005) Uzyskane w wyniku obliczeń wartości referencyjnych prędkości wiatru u 10 dla najwyższych prędkości wiatru z poszczególnych okresów między zaburzeniami zawarto w tablicy 5. Krok 3. Wyznaczanie prędkości wiatru u Zgodnie z wynikami zawartymi w tablicy 6 można stwierdzić, iż w analizowanym okresie tylko w dwóch przypadkach wartość prędkości u przekroczyła krytyczną prędkość tarciową wiatru u t = 1,12 m/s. Oba przypadki związane są z emisją cząstek z podobszarkładowiska o współczynniku ekspozycji = 0,9. W pozostałych przypadkach z okresu przykładowego miesiąca podobszary składowiska nie wykazują potencjału emisyjnego pyłów do powietrza. Krok 4: Obliczanie potencjału emisji cząstek P i Dla podobszarkładowiska o współczynniku ekspozycji = 0,9 należy obliczyć potencjał emisyjny w tych 7 dniowych okresach między zaburzeniami, które charakteryzują się wartością u t > 1,12 m/s. Potencjał emisyjny wyznaczamy korzystając z równania (3). Emisję pyłu PM10 do powietrza z procesu erozji wietrznej składowiska stożkowego można Tablica 5. Prędkość wiatru mierzona na wysokości 7 m nad powierzchnią gruntu w poszczególnych dniach analizowanego miesiąca Table 5. Wind speed values registered during each day of the analyzed month at the height of 7 m above the surface Dzień miesiąca Prędkość wiatru u 7, m/s Referencyjna prędkość wiatru u 10, m/s 1 2,3 2 4,5 3 6,7 4 10,9 5 13,0 13, ,3 7 7,6 8 9,4 9 6,7 10 7, ,9 14, , ,5 14 6,0 15 6,7 16 5,6 17 7,1 18 9, , , ,3 11, ,9 23 6,1 24 8,2 8, ,6 26 5,6 27 4,4 28 6,9 29 5,8 30 4, ,0 Tablica 6. Wyznaczanie prędkości u dla podobszarów składowiska w poszczególnych okresach między zaburzeniami Table 6. Calculation of the friction velocity u for each subarea of the pile in the periods between the disturbances Numer okresu u między zaburzeniami u 7 u 10 =0,2 =0,6 =0,9 =0,2 =0,6 =0,9 1 13,0 13,65 2,73 8,19 12,29 0,273 0,819 1, ,9 14,6 2,78 8,76 13,14 0,278 0,876 1, ,3 11,87 2,37 7,12 10,68 0,237 0,712 1, ,2 8,61 1,72 5,17 7,75 0,172 0,517 0,775

8 Nr 11 PRZEGLĄD GÓRNICZY 63 Tablica 7. Wartość emisji pyłu PM10 (k = 0,5) do powietrza z procesu erozji wietrznej składowiska z podobszaru o stosunku = 0,9 Table 7. PM10 wind-generated emission rate (k = 0,5) determined for the subarea regime = 0,9 Numer okresu między zaburzeniami u m/s u - u t m/s P g/m 2 1 1,229 0,109 3,41 A m 2 E g 145,8 2 1,314 0,194 7,03 85,5 300,5 SUMA 446,3 następnie wyznaczyć mnożąc potencjał emisyjny z danego okresu przez wartość współczynnika k (tabl. 1) oraz powierzchnie erodujące podobszarkładowiska. Wyniki obliczeń przedstawiono w tablicy 7. Powierzchnie poszczególnych podobszarów składowiska wyznaczamy zgodnie z informacją zawartą w tablicy 4 dotyczącą udziałów tych podobszarów względem całkowitej powierzchni bocznej stożka. (Uwaga! Obszary o takim samym stosunku sumuje się). W wyniku erozyjnego oddziaływania wiatru w ciągu analizowanego miesiąca zostało wyemitowane do powietrza 446,3 g pyłu PM Podsumowanie Ilość emitowanego do powietrza pyłu z procesów związanych z oddziaływaniem wiatru na nieosłonięte powierzchnie płaskie oraz zwałowiska/składowiska na terenie kopalni odkrywkowej surowców mineralnych zależy od wielu czynników. Liczba oraz wielkość cząstek unoszonych do powietrza wraz z wiatrem waha się w zależności od intensywności prac wydobywczych i przeróbczych oraz prędkości wiatru sprzyjających podrywaniu cząstek wchodzących w skład powierzchni podłoża. Wiatr powoduje nie tylko mieszanie się mas powietrza, ale także przyczynia się do unoszenia z powierzchni oraz rozprzestrzeniania się pyłu w powietrzu. W przypowierzchniowej warstwie atmosfery prędkość wiatrłabnie w wyniku tarcia o podłoże. Proces ten jest bardziej efektywny na terenach o zwartej zabudowie lub gęsto porośniętych roślinnością. Na obszarze typowej kopalni odkrywkowej surowców mineralnych prędkość wiatru nie jest wydatnie hamowana. W takich warunkach wiatr może porywać nie tylko ziarna pyłu i piasku, ale również drobne okruchy skalne. Efekty erozyjnej działalności wiatru zależą głównie od charakteru podłoża. Z powierzchni skalnych wywiewane są przede wszystkim cząstki o wymiarach najmniejszych, zwykle nie przekraczających 3 mm. Najdrobniejsze frakcje (pyły drobne) przenoszone są wraz ze strumieniem powietrza na dalszą odległość, niejednokrotnie poza granice kopalni. Grubsze pyły są zwykle transportowane lokalnie i deponowane w najbliższym sąsiedztwie miejsca emisji. Przedstawiona metodyka wyznaczania emisji niezorganizowanej pyłu do powietrza powinna być głównie wykorzystywana do szacowania poziomu wartości emisji niezorganizowanej drobnych cząstek materiałów/surowców, pozyskiwanych/przerabianych w różnego rodzaju kopalniach odkrywkowych do celów związanych z inwentaryzacją emisji lub na potrzeby sporządzania ocen oddziaływania kopalni odkrywkowych na środowisko. Metodyka może być również stosowana do ilościowego opisu emisji pyłu z procesów erozyjnych zachodzących na terenach narażonych na oddziaływanie erozyjne wiatru oraz różnego rodzaju składowisk materiałów sypkich. Praca została wykonana w ramach badań statutowych AGH nr: Literatura 1. Axtell K., Cowherd Jr. C.: Improved Emission Factors For Fugitive Dust From Surface Coal Mining Sources, EPA-600/ , U. S. Environmental Protection Agency, Cincinnati, OH, March Changery M.J.: National Wind Data Index Final Report. HCO/T UC-60, National Climatic Center, Asheville, NC, December Chepil W.S.: Improved Rotary Sieve For Measuring State And Stability Of Dry Soil Structure. Soil Science Society Of America Proceedings, 16: , Cowherd C.: Background Document for Revisions to Fine Fraction Ratios Used for AP-42 Fugitive Dust Emission Factors. Prepared by Midwest Research Institute for Western Governors Association, Western Regional Air Partnership, Denver, CO, February Cowherd Jr. C.: A New Approach To Estimating Wind Generated Emissions From Coal Storage Piles. Presented at the APCA Specialty Conference on Fugitive Dust Issues in the Coal Use Cycle, Pittsburgh, PA, April Józefaciuk A., Józefaciuk Cz.: Erozja agrosystemów. Warszawa, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Józefaciuk A., Józefaciuk Cz.: Mechanizm i wskazówki metodyczne badania procesów erozji. Warszawa, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Józefaciuk A., Józefaciuk Cz.: Erozja i melioracje przeciwerozyjne. Warszawa, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Józefaciuk A., Józefaciuk Cz.: Ochrona gruntów przed erozją. Puławy, Wydawnictwo IUNG, Liu Lianyou, Wang Jianhua, Li Xiaoyan, Liu Yuzhang, Ta Wanquan, Peng Haimei: Determination of erodible particles on cultivated soils by wind tunnel simulation. Chinese Science Bulletin, Vol. 43 No. 19 October Muleski G.E.: Coal Yard Wind Erosion Measurement. Midwest Research Institute, Kansas City, MO, March Trepińska J.: Pionowy profil prędkości wiatru przyziemnego. Folia Geographica, Series Geographica-Physica, Vol. XXXV-XXXVI, s United States Environmental Protection Agency: Update Of Fugitive Dust Emissions Factors In AP-42 Section 11.2 Wind Erosion, MRI No K, Midwest Research Institute, Kansas City, MO, United States Environmental Protection Agency: AP42, Fifth Edition, Volume 1, Chaper 13: Miscellaneous Sources Industrial wind erosion, November 2006 (źródło: pobrane dnia: ).

METODYKA WYZNACZANIA POLA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWO-GAZOWYCH Z KOPALNI ODKRYWKOWEJ

METODYKA WYZNACZANIA POLA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWO-GAZOWYCH Z KOPALNI ODKRYWKOWEJ METODYKA WYZNACZANIA POLA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ PYŁOWO-GAZOWYCH Z KOPALNI ODKRYWKOWEJ Marek Bogacki, Monika Janicka AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Geodezji Górniczej

Bardziej szczegółowo

Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości

Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Eksploatacja i obróbka skał Badania geometrycznych właściwości Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu

Bardziej szczegółowo

EUROKODY. dr inż. Monika Siewczyńska

EUROKODY. dr inż. Monika Siewczyńska EUROKODY dr inż. Monika Siewczyńska PN-EN 1991-1-4:2008 Oddziaływania ogólne Oddziaływania wiatru oraz AC:2009, Ap1:2010 i Ap2:2010 Zakres obowiązywania budynki i budowle o wysokości do 200 m, mosty o

Bardziej szczegółowo

Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na:

Opracowanie wykonane na zlecenie członków Stowarzyszenia Mieszkańców Odolan w lutym 2018 polegało na: Ocena wpływu drogi technicznej na jakość powietrza w obrębie osiedla Odolany w Warszawie wykonawca: Biuro Studiów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o., Gdańsk luty 2018 (Podsumowanie w zakresie wskaźnika

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu na jakość powietrza procesu przygotowania obszaru wiertni przy poszukiwaniach gazu z łupków

Ocena wpływu na jakość powietrza procesu przygotowania obszaru wiertni przy poszukiwaniach gazu z łupków From the SelectedWorks of Robert Oleniacz October 1, 2014 Ocena wpływu na jakość powietrza procesu przygotowania obszaru wiertni przy poszukiwaniach gazu z łupków Marek Bogacki Robert Oleniacz Monika Janicka

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie składu ziarnowego kruszyw z wykorzystaniem próbek zredukowanych

Oznaczanie składu ziarnowego kruszyw z wykorzystaniem próbek zredukowanych dr inż. Zdzisław Naziemiec ISCOiB, OB Kraków Oznaczanie składu ziarnowego kruszyw z wykorzystaniem próbek zredukowanych Przesiewanie kruszyw i oznaczenie ich składu ziarnowego to podstawowe badanie, jakie

Bardziej szczegółowo

BADANIE PROCESU ROZDRABNIANIA MATERIAŁÓW ZIARNISTYCH 1/8 PROCESY MECHANICZNE I URZĄDZENIA. Ćwiczenie L6

BADANIE PROCESU ROZDRABNIANIA MATERIAŁÓW ZIARNISTYCH 1/8 PROCESY MECHANICZNE I URZĄDZENIA. Ćwiczenie L6 BADANIE PROCESU ROZDRABNIANIA MATERIAŁÓW ZIARNISTYCH /8 PROCESY MECHANICZNE I URZĄDZENIA Ćwiczenie L6 Temat: BADANIE PROCESU ROZDRABNIANIA MATERIAŁÓW ZIARNISTYCH Cel ćwiczenia: Poznanie metod pomiaru wielkości

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIA ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI ROZMYTEJ. E. ZIÓŁKOWSKI 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków

CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIA ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI ROZMYTEJ. E. ZIÓŁKOWSKI 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków 36/3 Archives of Foundry, Year 004, Volume 4, 3 Archiwum Odlewnictwa, Rok 004, Rocznik 4, Nr 3 PAN Katowice PL ISSN 64-5308 CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIA ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI ROZMYTEJ E. ZIÓŁKOWSKI

Bardziej szczegółowo

( ) ( ) Frakcje zredukowane do ustalenia rodzaju gruntu spoistego: - piaskowa: f ' 100 f π π. - pyłowa: - iłowa: Rodzaj gruntu:...

( ) ( ) Frakcje zredukowane do ustalenia rodzaju gruntu spoistego: - piaskowa: f ' 100 f π π. - pyłowa: - iłowa: Rodzaj gruntu:... Frakcje zredukowane do ustalenia rodzaju gruntu spoistego: 100 f p - piaskowa: f ' p 100 f + f - pyłowa: - iłowa: ( ) 100 f π f ' π 100 ( f k + f ż ) 100 f i f ' i 100 f + f k ż ( ) k ż Rodzaj gruntu:...

Bardziej szczegółowo

Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle

Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle 231 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 7, nr 3-4, (2005), s. 231-236 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle JERZY CYGAN Instytut Mechaniki Górotworu PAN,

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym.

Wprowadzenie. Małgorzata KLENIEWSKA. nawet już przy stosunkowo niewielkim stężeniu tego gazu w powietrzu atmosferycznym. Małgorzata KLENIEWSKA Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska SGGW Zakład Meteorologii i Klimatologii Department of Hydraulic Engineering and Environmental Restoration WAU Division of Meteorology

Bardziej szczegółowo

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej Przykład: Przeznaczenie: beton asfaltowy warstwa wiążąca, AC 16 W Rodzaj MMA: beton asfaltowy do warstwy wiążącej i wyrównawczej, AC 16 W, KR 3-4 Rodzaj asfaltu: asfalt 35/50 Norma: PN-EN 13108-1 Dokument

Bardziej szczegółowo

Szacowanie ryzyka ekologicznego na terenach zdegradowanych przez składowiska odpadów

Szacowanie ryzyka ekologicznego na terenach zdegradowanych przez składowiska odpadów Dr inż. Jerzy Mikołajczak Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie im. Stanisława Staszica Szacowanie ryzyka ekologicznego na terenach zdegradowanych przez

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Zależność jednostkowego kosztu własnego od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnej zakładu wydobywczego

Zależność jednostkowego kosztu własnego od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnej zakładu wydobywczego 66 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2014 UKD 622.333: 622.338.515: 622.658.5 Zależność jednostkowego kosztu własnego od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnej zakładu wydobywczego Dependence of a unit prime cost

Bardziej szczegółowo

5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.

5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. 5.3. Sporządzenie modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. 5.3.1. Opis stosowanego modelu Obliczenia stanu jakości powietrza, przeprowadzono z uwzględnieniem referencyjnych metodyk modelowania, zgodnie

Bardziej szczegółowo

Alternatywne źródła energii. Elektrownie wiatrowe

Alternatywne źródła energii. Elektrownie wiatrowe Alternatywne źródła energii Elektrownie wiatrowe Elektrownia wiatrowa zespół urządzeń produkujących energię elektryczną wykorzystujących do tego turbiny wiatrowe. Energia elektryczna uzyskana z wiatru

Bardziej szczegółowo

TOM I Aglomeracja warszawska

TOM I Aglomeracja warszawska Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 30-42-53, fax (058) 30-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref województwa

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych dr inż. Henryk KLETA WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Analiza

Bardziej szczegółowo

Zestawienie wartości dopuszczalnych i odniesienia oraz tła zanieczyszczenia atmosfery

Zestawienie wartości dopuszczalnych i odniesienia oraz tła zanieczyszczenia atmosfery Pakiet "OPERAT FB" v. 6.12.5/2015 r. - oprogramowanie do modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym dla źródeł istniejących i projektowanych, stosujące metodykę obliczeń

Bardziej szczegółowo

WPŁYW GĘSTOŚCI SUROWCA NA BILANSOWANIE PRODUKTÓW KLASYFIKACJI HYDRAULICZNEJ W HYDROCYKLONACH W OPARCIU O WYNIKI LASEROWYCH ANALIZ UZIARNIENIA**

WPŁYW GĘSTOŚCI SUROWCA NA BILANSOWANIE PRODUKTÓW KLASYFIKACJI HYDRAULICZNEJ W HYDROCYKLONACH W OPARCIU O WYNIKI LASEROWYCH ANALIZ UZIARNIENIA** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 34 Zeszyt 4/1 2010 Damian Krawczykowski*, Aldona Krawczykowska* WPŁYW GĘSTOŚCI SUROWCA NA BILANSOWANIE PRODUKTÓW KLASYFIKACJI HYDRAULICZNEJ W HYDROCYKLONACH W OPARCIU O WYNIKI

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Załącznik nr 2 do uchwały nr 94/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie miasto Radom dotyczy roku 2015 1. Lista substancji w powietrzu, ze

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W METODYCE MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ W POWIETRZU OPARTEJ NA MODELU GAUSSA 2

ZMIANY W METODYCE MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ W POWIETRZU OPARTEJ NA MODELU GAUSSA 2 Ogólnopolska Konferencja z cyklu Instrumenty Zarządzania Ochroną Środowiska Robert Oleniacz, Marek Bogacki 1 ZMIANY W METODYCE MODELOWANIA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ W POWIETRZU OPARTEJ NA MODELU

Bardziej szczegółowo

PLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108

PLANOWANY KOCIOŁ. Emisja maksymalna [kg/h] Emisja roczna [Mg/rok] NO ,198 0, ,576 0,4032 0,0072 0, ,00108 Załącznik 3. W niniejszej analizie uwzględniono realizację kotła na ekogroszek o nom. mocy cieplnej na poziomie do 540 kw. Dostępne materiały katalogowe różnych producentów wskazują na maksymalne zużycie

Bardziej szczegółowo

1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU. Poziom odniesienia: 0,00 m.

1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU. Poziom odniesienia: 0,00 m. 1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU Poziom odniesienia: 0,00 m. 4 2 0-2 -4 0 2. Fundamenty Liczba fundamentów: 1 2.1. Fundament nr 1 Klasa fundamentu: ława, Typ konstrukcji: ściana, Położenie fundamentu względem

Bardziej szczegółowo

OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI

OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI Inżynieria Rolnicza 6(131)/2011 OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI Leonard Woroncow, Ewa Wachowicz Katedra Automatyki, Politechnika Koszalińska Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki

Bardziej szczegółowo

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy

Bardziej szczegółowo

silnych wiatrach poprzecznych

silnych wiatrach poprzecznych Budownictwo i Architektura 12(2) (2013) 103-109 Odporność pojazdów szynowych na wywracanie się przy silnych wiatrach poprzecznych Laboratorium Inżynierii Wiatrowej, Instytut Mechaniki Budowli, Politechnika

Bardziej szczegółowo

PROJEKT STOPY FUNDAMENTOWEJ

PROJEKT STOPY FUNDAMENTOWEJ TOK POSTĘPOWANIA PRZY PROJEKTOWANIU STOPY FUNDAMENTOWEJ OBCIĄŻONEJ MIMOŚRODOWO WEDŁUG WYTYCZNYCH PN-EN 1997-1 Eurokod 7 Przyjęte do obliczeń dane i założenia: V, H, M wartości charakterystyczne obciążeń

Bardziej szczegółowo

Nasyp budowlany i makroniwelacja.

Nasyp budowlany i makroniwelacja. Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin Nasyp budowlany i makroniwelacja. Nasypem nazywamy warstwę lub zaprojektowaną budowlę ziemną z materiału gruntowego, która powstała w wyniku działalności

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej Przykład: Przeznaczenie: beton asfaltowy warstwa wiążąca, AC 16 W Rodzaj MMA: beton asfaltowy do warstwy wiążącej i wyrównawczej, AC 16 W, KR 3-4 Rodzaj asfaltu: asfalt 35/50 Norma: PN-EN 13108-1 Dokument

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wykonanie analizy sitowej materiału ziarnistego poddanego mieleniu w młynie kulowym oraz

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach

Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) 369 41 20, (34) 364-35-12 42-200 Częstochowa tel./fax (34) 360-42-80 e-mail: czestochowa@katowice.wios.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Pomiary wielkości cząstek w powietrzu w czasie rzeczywistym

Pomiary wielkości cząstek w powietrzu w czasie rzeczywistym From the SelectedWorks of Robert Oleniacz June 1, 26 Pomiary wielkości cząstek w powietrzu w czasie rzeczywistym Marek Bogacki Robert Oleniacz Marian Mazur Stanisław Kamiński Available at: http://works.bepress.com/robert_oleniacz/76/

Bardziej szczegółowo

NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH

NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH Obliczenia wykonuje się według PN-83/B-02482 Fundamenty budowlane. Nośność pali i fundamentów palowych oraz Komentarza do normy PN-83/B-02482, autorstwa M. Kosseckiego (PZIiTB,

Bardziej szczegółowo

Podział gruntów ze względu na uziarnienie.

Podział gruntów ze względu na uziarnienie. Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin 1. Podział gruntów. Podział gruntów ze względu na uziarnienie. Grunty rodzime nieskaliste mineralne, do których zalicza się grunty o zawartości części

Bardziej szczegółowo

Obliczenia stężeń w sieci receptorów

Obliczenia stężeń w sieci receptorów System obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń "OPERAT FB" v.6.14.5/2016 r. Ryszard Samoć zatwierdzony przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie pismem znak BA/147/96. Użytkownik programu: Ekologis

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r.

Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Załącznik nr 2 do uchwały nr 97/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2017 r. Opis stanu jakości powietrza w strefie aglomeracja warszawska dotyczy roku 2015 1. Lista substancji w powietrzu,

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN

ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Rozprawa doktorska ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE

Bardziej szczegółowo

Projektowanie ściany kątowej

Projektowanie ściany kątowej Przewodnik Inżyniera Nr 2 Aktualizacja: 02/2016 Projektowanie ściany kątowej Program powiązany: Ściana kątowa Plik powiązany: Demo_manual_02.guz Niniejszy rozdział przedstawia problematykę projektowania

Bardziej szczegółowo

Ciśnienie definiujemy jako stosunek siły parcia działającej na jednostkę powierzchni do wielkości tej powierzchni.

Ciśnienie definiujemy jako stosunek siły parcia działającej na jednostkę powierzchni do wielkości tej powierzchni. Ciśnienie i gęstość płynów Autorzy: Zbigniew Kąkol, Bartek Wiendlocha Powszechnie przyjęty jest podział materii na ciała stałe i płyny. Pod pojęciem substancji, która może płynąć rozumiemy zarówno ciecze

Bardziej szczegółowo

spawanie stali narażenie na cząstki zawarte w dymach spawalniczych

spawanie stali narażenie na cząstki zawarte w dymach spawalniczych Elżbieta Jankowska spawanie stali narażenie na cząstki zawarte w dymach spawalniczych welding steel exposure to particles presented in the welding fume Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki badania

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści

Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania. poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe : podstawy obliczenia i sterowania poziomem emisji / Ryszard Marian Janka. Warszawa, 2014 Spis treści Przedmowa Wykaz waŝniejszych oznaczeń i symboli IX XI 1. Emisja zanieczyszczeń

Bardziej szczegółowo

NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH

NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH NOŚNOŚĆ PALI POJEDYNCZYCH Obliczenia wykonuje się według PN-83/B-02482 Fundamenty budowlane. Nośność pali i fundamentów palowych oraz Komentarza do normy PN-83/B-02482, autorstwa M. Kosseckiego (PZIiTB,

Bardziej szczegółowo

1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386

1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386 33/32 Solidiiikation of Metllls and Alloys, No. 33, 1997 1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386 KONCEPCJA STEROWANIA PROCESEM MECHANICZNEJ REGENERACJI OSNOWY

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SPOSOBU ZWAŁOWANIA NA WIELKOŚĆ WYROBISKA KOŃCOWEGO NA PRZYKŁADZIE ODKRYWKI DRZEWCE W KWB KONIN

WPŁYW SPOSOBU ZWAŁOWANIA NA WIELKOŚĆ WYROBISKA KOŃCOWEGO NA PRZYKŁADZIE ODKRYWKI DRZEWCE W KWB KONIN Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 2 2009 Zbigniew Jagodziński* WPŁYW SPOSOBU ZWAŁOWANIA NA WIELKOŚĆ WYROBISKA KOŃCOWEGO NA PRZYKŁADZIE ODKRYWKI DRZEWCE W KWB KONIN 1. Wstęp Prawidłowe zaprojektowanie

Bardziej szczegółowo

Transport i sedymentacja cząstek stałych

Transport i sedymentacja cząstek stałych Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 Slajd 4 Slajd 5 Akademia Rolnicza w Krakowie WIŚiG Katedra Inżynierii Wodnej dr inż. Leszek Książek Transport i sedymentacja cząstek stałych wykład 1, wersja 4.4 USM Inżynieria

Bardziej szczegółowo

KAMIKA Instruments PUBLIKACJE. TYTUŁ Pomiar kształtu i uziarnienia mikrosfer. AUTORZY Stanisław Kamiński, Dorota Kamińska, KAMIKA Instruments

KAMIKA Instruments PUBLIKACJE. TYTUŁ Pomiar kształtu i uziarnienia mikrosfer. AUTORZY Stanisław Kamiński, Dorota Kamińska, KAMIKA Instruments KAMIKA Instruments PUBLIKACJE TYTUŁ Pomiar kształtu i uziarnienia mikrosfer. AUTORZY Stanisław Kamiński, Dorota Kamińska, KAMIKA Instruments DZIEDZINA Pomiar kształtu cząstek PRZYRZĄD 2DiSA SŁOWA KLUCZOWE

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Wskaźnik emisji metanu z kopalń węgla kamiennego w Polsce

Wskaźnik emisji metanu z kopalń węgla kamiennego w Polsce Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2016, nr 94, s. 67 78 Renata PATYŃSKA* Wskaźnik emisji metanu z kopalń węgla w Polsce Streszczenie: Szacowanie

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O POMIARACH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO w Rumi Październik Grudzień 2015

INFORMACJA O POMIARACH ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO w Rumi Październik Grudzień 2015 FUNDACJA AGENCJA REGIONALNEGO MONITORINGU ATMOSFERY AGLOMERACJI GDAŃSKIEJ 80-243 Gdańsk ul. Brzozowa 15 A tel.+58 301 48 84, fax +58 301 48 84 (wewn.33) e-mail: info@armaag.gda.pl; www.armaag.gda.pl INFORMACJA

Bardziej szczegółowo

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Data wprowadzenia: 20.10.2017 r. Zagęszczanie zwane również stabilizacją mechaniczną to jeden z najważniejszych procesów

Bardziej szczegółowo

Menu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery

Menu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery Menu Badania temperatury i wilgotności atmosfery Wilgotność W powietrzu atmosferycznym podstawową rolę odgrywa woda w postaci pary wodnej. Przedostaje się ona do atmosfery w wyniku parowania z powieszchni

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ISTNIEJĄCYCH DZIAŁEK SIEDLISKOWYCH NA TERENIE GMINY DOMANIÓW

ANALIZA ISTNIEJĄCYCH DZIAŁEK SIEDLISKOWYCH NA TERENIE GMINY DOMANIÓW Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2009 Edmund Mulica, Edward Hutnik Katedra Budownictwa i Infrastruktury Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ANALIZA ISTNIEJĄCYCH DZIAŁEK SIEDLISKOWYCH NA TERENIE GMINY

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE

WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 4 2009 Stanisław Cierpisz*, Daniel Kowol* WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE 1. Wstęp Zasadniczym

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA

WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA WNIOSEK O WYDANIE POZWOLENIA NA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Podstawę prawną regulującą wydawanie pozwoleń w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza stanowi ustawa z dnia 27 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Projektowanie geometrii fundamentu bezpośredniego

Projektowanie geometrii fundamentu bezpośredniego Przewodnik Inżyniera Nr 9 Aktualizacja: 02/2016 Projektowanie geometrii fundamentu bezpośredniego Niniejszy rozdział przedstawia problematykę łatwego i efektywnego projektowania posadowienia bezpośredniego.

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO

ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO Inżynieria Rolnicza 5(13)/211 ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO Marian Szarycz, Krzysztof Lech, Klaudiusz Jałoszyński Instytut Inżynierii Rolniczej,

Bardziej szczegółowo

Analiza ściany oporowej

Analiza ściany oporowej Przewodnik Inżyniera Nr 3 Aktualizacja: 02/2016 Analiza ściany oporowej Program powiązany: Plik powiązany: Ściana oporowa Demo_manual_03.gtz Niniejszy rozdział przedstawia przykład obliczania istniejącej

Bardziej szczegółowo

Fundamentem nazywamy tę część konstrukcji budowlanej lub inżynierskiej, która wsparta jest bezpośrednio na gruncie i znajduje się najczęściej poniżej

Fundamentem nazywamy tę część konstrukcji budowlanej lub inżynierskiej, która wsparta jest bezpośrednio na gruncie i znajduje się najczęściej poniżej Fundamentowanie 1 Fundamentem nazywamy tę część konstrukcji budowlanej lub inżynierskiej, która wsparta jest bezpośrednio na gruncie i znajduje się najczęściej poniżej powierzchni terenu. Fundament ma

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski

Bardziej szczegółowo

TYTUŁ Pomiar granulacji surowców w mineralurgii przy użyciu nowoczesnych elektronicznych urządzeń pomiarowych.

TYTUŁ Pomiar granulacji surowców w mineralurgii przy użyciu nowoczesnych elektronicznych urządzeń pomiarowych. KAMIKA Instruments PUBLIKACJE TYTUŁ Pomiar granulacji surowców w mineralurgii przy użyciu nowoczesnych. AUTORZY Stanisław Kamiński, Dorota Kamińska, KAMIKA Instruments DZIEDZINA Pomiar granulacji surowców

Bardziej szczegółowo

POMIAR GRANULACJI SUROWCÓW W MINERALURGII PRZY UŻYCIU NOWOCZESNYCH ELEKTRONICZNYCH URZĄDZEŃ POMIAROWYCH

POMIAR GRANULACJI SUROWCÓW W MINERALURGII PRZY UŻYCIU NOWOCZESNYCH ELEKTRONICZNYCH URZĄDZEŃ POMIAROWYCH Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 4 2009 Stanisław Kamiński*, Dorota Kamińska* POMIAR GRANULACJI SUROWCÓW W MINERALURGII PRZY UŻYCIU NOWOCZESNYCH ELEKTRONICZNYCH URZĄDZEŃ POMIAROWYCH Przedstawione

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRĘDKOŚCI WIATRU W REJONIE SKŁADOWISKA ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH ŻELAZNY MOST

CHARAKTERYSTYKA PRĘDKOŚCI WIATRU W REJONIE SKŁADOWISKA ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH ŻELAZNY MOST INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 8/1/2010, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 203 211 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi CHARAKTERYSTYKA

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE

JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE JAKOŚĆ POWIETRZA W WARSZAWIE Badania przeprowadzone w Warszawie wykazały, że w latach 1990-2007 w mieście stołecznym nastąpił wzrost emisji całkowitej gazów cieplarnianych o około 18%, co przekłada się

Bardziej szczegółowo

Wartości odniesienia dla substancji emitowanych w czasie realizacji

Wartości odniesienia dla substancji emitowanych w czasie realizacji 7.5 Ocena wpływu na stan zanieczyszczenia powietrza 7.5.1 Wprowadzenie Realizacja farm wiatrowych niesie za sobą duże korzyści dla stanu powietrza atmosferycznego, pozwala, bowiem na wyprodukowanie znacznej

Bardziej szczegółowo

Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej kopalni kruszywa naturalnego ZBIROŻA III. w zakresie oddziaływania akustycznego

Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej kopalni kruszywa naturalnego ZBIROŻA III. w zakresie oddziaływania akustycznego Załącznik B Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej kopalni kruszywa naturalnego ZBIROŻA III w zakresie oddziaływania akustycznego miejscowość: Zbiroża gmina: Mszczonów powiat: żyrardowski 1.

Bardziej szczegółowo

Modelowanie efektów fizycznych i skutków awaryjnych uwolnień LNG do środowiska

Modelowanie efektów fizycznych i skutków awaryjnych uwolnień LNG do środowiska Modelowanie efektów fizycznych i skutków awaryjnych uwolnień LNG do środowiska Dorota Siuta, Adam S. Markowski Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej XI Konferencja Naukowo - Techniczna

Bardziej szczegółowo

Obliczanie ryzyka zagrożeń środowiska czynnikami górniczymi

Obliczanie ryzyka zagrożeń środowiska czynnikami górniczymi Mat. Symp. str. 445 449 Elżbieta PILECKA Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków Obliczanie ryzyka zagrożeń środowiska czynnikami górniczymi Streszczenie Obliczanie i monitorowanie

Bardziej szczegółowo

Systemy regeneracji osnowy zużytych mas formierskich, jako sposoby optymalnego zagospodarowania odpadu

Systemy regeneracji osnowy zużytych mas formierskich, jako sposoby optymalnego zagospodarowania odpadu Sylwester Witek 1, Agata Witek AGH Akademia Górniczo-Hutnicza 2 Logistyka - nauka Systemy regeneracji osnowy zużytych mas formierskich, jako sposoby optymalnego zagospodarowania odpadu Wstęp Wytwarzanie

Bardziej szczegółowo

PN-B-03004:1988. Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie

PN-B-03004:1988. Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie KOMINY PN-B-03004:1988 Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie Normą objęto kominy spalinowe i wentylacyjne, żelbetowe oraz wykonywane z cegły, kształtek ceramicznych lub betonowych.

Bardziej szczegółowo

Najnowsze rozwiązania stosowane w konstrukcji wirówek odwadniających flotokoncentrat i ich wpływ na osiągane parametry technologiczne

Najnowsze rozwiązania stosowane w konstrukcji wirówek odwadniających flotokoncentrat i ich wpływ na osiągane parametry technologiczne Najnowsze rozwiązania stosowane w konstrukcji wirówek odwadniających flotokoncentrat i ich wpływ na osiągane parametry technologiczne Piotr Myszkowski PRO-INDUSTRY Sp. z o.o. ul. Bacówka 15 43-300 Bielsko-Biała

Bardziej szczegółowo

2. Wyznaczenie środka ciężkości zwałowiska zewnętrznego

2. Wyznaczenie środka ciężkości zwałowiska zewnętrznego Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Maciej Zajączkowski* WPŁYW KSZTAŁTU ZWAŁOWISKA ZEWNĘTRZNEGO NA KOSZTY TRANSPORTU ZWAŁOWANEGO UROBKU** 1. Wstęp Budowa zwałowiska zewnętrznego jest nierozłącznym

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH WOJCIECH WIELEBA WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH THE INFLUENCE OF FRICTION PROCESS FOR CHANGE OF MICROHARDNESS OF SURFACE LAYER IN POLYMERIC MATERIALS

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM

WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM 2/1 Archives of Foundry, Year 200, Volume, 1 Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr 1 PAN Katowice PL ISSN 1642-308 WPŁYW SZYBKOŚCI STYGNIĘCIA NA WŁASNOŚCI TERMOFIZYCZNE STALIWA W STANIE STAŁYM D.

Bardziej szczegółowo

2. Analiza podstawowych parametrów kopalń węgla brunatnego

2. Analiza podstawowych parametrów kopalń węgla brunatnego Górnictwo i Geoinżynieria Rok 35 Zeszyt 3 2011 Zbigniew Kasztelewicz* ANALIZA PARAMETRÓW PRACY KRAJOWYCH KOPALŃ WĘGLA BRUNATNEGO** 1. Wstęp Kopalnie węgla brunatnego są bardzo skomplikowanymi organizmami.

Bardziej szczegółowo

Analiza gabionów Dane wejściowe

Analiza gabionów Dane wejściowe Analiza gabionów Dane wejściowe Projekt Data : 8.0.0 Ustawienia (definiowanie dla bieżącego zadania) Konstrukcje oporowe Obliczenie parcia czynnego : Obliczenie parcia biernego : Obliczenia wpływu obciążeń

Bardziej szczegółowo

mgr inż. Paulina Bździuch dr inż. Marek Bogacki Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska

mgr inż. Paulina Bździuch dr inż. Marek Bogacki Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Przykład zastosowania oprogramowania COPERT 4 do oceny zmian emisji zanieczyszczeń do powietrza na przykładzie komunikacji miejskiej w Aglomeracji Krakowskiej Warszawa, 17.01.2017 r. mgr inż. Paulina Bździuch

Bardziej szczegółowo

5. METODA PRZEMIESZCZEŃ - PRZYKŁAD LICZBOWY

5. METODA PRZEMIESZCZEŃ - PRZYKŁAD LICZBOWY Część 2. METODA PRZEMIESZCZEŃ PRZYKŁAD LICZBOWY.. METODA PRZEMIESZCZEŃ - PRZYKŁAD LICZBOWY.. Działanie sił zewnętrznych Znaleźć wykresy rzeczywistych sił wewnętrznych w ramie o schemacie i obciążeniu podanym

Bardziej szczegółowo

mgr inż. Aleksander Demczuk

mgr inż. Aleksander Demczuk ZAGROŻENIE WYBUCHEM mgr inż. Aleksander Demczuk mł. bryg. w stanie spocz. Czy tylko po??? ZAPEWNENIE BEZPIECZEŃSTWA POKÓJ KRYZYS WOJNA REAGOWANIE PRZYGOTOWANIE zdarzenie - miejscowe zagrożenie - katastrofa

Bardziej szczegółowo

ROZDRABNIANIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH

ROZDRABNIANIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA INŻYNIERII PROCESOWEJ I TECHNOLOGII CHEMICZNEJ TECHNOLOGIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH ROZDRABNIANIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH mgr inż. Zuzanna Bielan Gdańsk, 2019

Bardziej szczegółowo

BADANIA PROCESU FLOTACJI WIELOSTRUMIENIOWEJ WĘGLA** 1. Wprowadzenie. Jolanta Marciniak-Kowalska*, Edyta Wójcik-Osip*

BADANIA PROCESU FLOTACJI WIELOSTRUMIENIOWEJ WĘGLA** 1. Wprowadzenie. Jolanta Marciniak-Kowalska*, Edyta Wójcik-Osip* Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 4 2009 Jolanta Marciniak-Kowalska*, Edyta Wójcik-Osip* BADANIA PROCESU FLOTACJI WIELOSTRUMIENIOWEJ WĘGLA** 1. Wprowadzenie Flotacja jest jedną z metod wzbogacania

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów:

Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów: Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów: Wytrzymałość gruntów: równanie Coulomba, parametry wytrzymałościowe, zależność parametrów wytrzymałościowych od wiodących cech geotechnicznych gruntów

Bardziej szczegółowo

Uwolnij energię z odpadów!

Uwolnij energię z odpadów! Uwolnij energię z odpadów! Energia-z-Odpadów: Co na wejściu? Co na wyjściu? Energia-z-Odpadów a legislacja europejska 26.11.2009 POLEKO, Poznań dr inŝ. Artur Salamon, ESWET 1 O nas: ESWET (European Suppliers

Bardziej szczegółowo

PRZESTRZENNY MODEL PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO MASY FORMIERSKIEJ

PRZESTRZENNY MODEL PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO MASY FORMIERSKIEJ 53/17 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2005, Rocznik 5, Nr 17 Archives of Foundry Year 2005, Volume 5, Book 17 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 PRZESTRZENNY MODEL PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO MASY FORMIERSKIEJ J. STRZAŁKO

Bardziej szczegółowo

Egzamin z MGIF, I termin, 2006 Imię i nazwisko

Egzamin z MGIF, I termin, 2006 Imię i nazwisko 1. Na podstawie poniższego wykresu uziarnienia proszę określić rodzaj gruntu, zawartość głównych frakcji oraz jego wskaźnik różnoziarnistości (U). Odpowiedzi zestawić w tabeli: Rodzaj gruntu Zawartość

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW AERODYNAMICZNYCH RÓŻNYCH TYPÓW ŁOPAT WIRNIKA KARUZELOWEGO

WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW AERODYNAMICZNYCH RÓŻNYCH TYPÓW ŁOPAT WIRNIKA KARUZELOWEGO PIOTR MATYS, MARCIN AUGUSTYN WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW AERODYNAMICZNYCH RÓŻNYCH TYPÓW ŁOPAT WIRNIKA KARUZELOWEGO EXPERIMENTAL DETERMINATION OF AERODYNAMIC COEFFICIENTS OF DIFFERENT TYPES OF MERRY-GO-ROUND

Bardziej szczegółowo

LEJNOŚĆ KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlMg10 Z CZĄSTKAMI SiC

LEJNOŚĆ KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlMg10 Z CZĄSTKAMI SiC 38/9 Archives of Foundry, Year 23, Volume 3, 9 Archiwum Odlewnictwa, Rok 23, Rocznik 3, Nr 9 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 LEJNOŚĆ KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlMg1 Z CZĄSTKAMI SiC Z. KONOPKA 1, M. CISOWSKA

Bardziej szczegółowo

Modelowanie niezawodności prostych struktur sprzętowych

Modelowanie niezawodności prostych struktur sprzętowych Modelowanie niezawodności prostych struktur sprzętowych W ćwiczeniu tym przedstawione zostaną proste struktury sprzętowe oraz sposób obliczania ich niezawodności przy założeniu, że funkcja niezawodności

Bardziej szczegółowo

Obciążenia montażowe

Obciążenia montażowe Obciążenia montażowe Obciążenie użytkowe Typ: Obciążenie użytkowe Opis: Obciążenia stropów od składowania [6.3.2], E1 Wybrana kategoria obciążenia: Obciążenia stropów od składowania [6.3.2] Wybrana kategoria

Bardziej szczegółowo

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Instrukcja do ćwiczenia nr 2 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy Metrologii

Bardziej szczegółowo

Frakcja positowa wydzielić co dalej?

Frakcja positowa wydzielić co dalej? Frakcja positowa wydzielić co dalej? dr inż. Andrzej Białowiec Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiska, UWM Olsztyn e-mail: andrzej.bialowiec@uwm.edu.pl tel. 089 523 38 76 Charakterystyka jakościowa

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM

ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM 49/15 Archives of Foundry, Year 2005, Volume 5, 15 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2005, Rocznik 5, Nr 15 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ROZKŁAD WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU W GRUBYM ODLEWIE ŻELIWNYM J. SUCHOŃ

Bardziej szczegółowo

Badania zróżnicowania ryzyka wypadków przy pracy na przykładzie analizy bezwzględnej i wskaźnikowej dla branży górnictwa i Polski

Badania zróżnicowania ryzyka wypadków przy pracy na przykładzie analizy bezwzględnej i wskaźnikowej dla branży górnictwa i Polski 35 UKD 622.86/.88:001.891.3:331.46 Dr inż. Marcin Krause* ) Badania zróżnicowania ryzyka wypadków przy pracy na przykładzie analizy bezwzględnej i wskaźnikowej dla branży górnictwa i Polski Research of

Bardziej szczegółowo