SZARA STREFA W GOSPODARCE ZSEIE. STARE ZAGROŻENIA I PIERWSZE POZYTYWNE ZMIANY ZSEiE. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska r.

Transkrypt

1 SZARA STREFA W GOSPODARCE ZSEIE STARE ZAGROŻENIA I PIERWSZE POZYTYWNE ZMIANY ZSEiE Główny Inspektorat Ochrony Środowiska r.

2 Szara strefa (ang. grey market) - finansowy obszar zdrowej gospodarki państwa, którego dochody osiągane z produkcji nie zakazanej przez prawo, są ukrywane w całości lub w części przed organami administracji państwowej, podatkowej, celnej itp. wg GUS szacowana na około 13%-14% produktu krajowego brutto. Do szarej strefy można zaliczyćzarówno zarejestrowanych podatników nie w pełni deklarujących swoje dochody, jak i osoby niezidentyfikowane, niezarejestrowane, działające poza systemem podatkowym.

3 Szara strefa obejmuje działalnośćzarobkową, nie mającącharakteru przestępczego, prowadzonąbez wnoszenia odpowiednich opłat, płacenia stosownych podatków i bez przestrzegania obowiązujących norm prawnych. Czarna strefa -dotyczy dochodów z działalności o charakterze przestępczym. Często następuje przenikanie sięstrefy szarej i czarnej, ponieważw wielu przypadkach działania mające na celu unikanie płacenia podatków łączy siębezpośrednio z aktywnością przestępczą.

4 GOSPODAROWANIE ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI; RECYKLING POJAZDÓW WYCOFANYCH Z EKSPLOTACJI W TYM MIĘDZYNARODOWE PRZEMIESZCZANIE ODPADÓW W POSTACI POJAZDÓW; GOSPODAROWANIE ODPADAMI ZUŻYTEGO SPRZĘTU ELEKTRYCZNEGO I ELEKTRONICZEGO;

5 Informacje (zdjęcia, dokumenty, faktury, filmy) kierowane do parlamentarzystów, członk onków w rządu i kierownictwa resortu środowiska dot. konkretnych przykład adów w działaj ających legalnie zakład adów w przetwarzania odpadów, naruszających wymogi środowiska oraz podmiotów w nielegalnie demontujących zużyty sprzęt; Informacje od przedsiębiorc biorców w (najczęś ęściej anonimowe) o nieuczciwej konkurencji w zakresie gospodarowania odpadami oraz o podmiotach wprowadzających sprzęt t bez wpisu do rejestru; Media (prasa, telewizja); W każdym przypadku uzyskania przez GIOŚ takiej informacji kierowany jest wniosek do wioś o przeprowadzenie kontroli;

6 Szara strefa w obszarze ZSEiE to: nielegalne (podmioty poza systemem gospodarowania zużytym sprzętem) zbieranie/demontażodpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego -w celu sprzedaży wyselekcjonowanych strumieni odpadów, głównie złomu,

7 działania prowadzone z naruszeniem prawa w legalnie działających podmiotach, uczestniczących w systemie gospodarowania zużytym sprzętem niekiedy korporacyjne współdziałanie uczestników w naruszeniu prawa: tzw. handel kwitami -tj. kreowania fałszywej dokumentacji poświadczającej zbieranie, przetwarzanie, odzysk bądź recykling odpadów, zaniżanie kosztów przetwarzania zużytego sprzętu, nieprawidłowe przetwarzanie lodówek i telewizorów, przekazywanie odpadów z demontażu zseie nieuprawnionym odbiorcom. wprowadzanie sprzętu na rynek bez wpisu do rejestru Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ).

8 W 2010r. zanotowano niekorzystny trend wzrost liczby przypadków nielegalnego wywozu odpadów z kraju, w tym na 13 wykrytych przypadków - 4 przypadki dotyczyły nielegalnego wywozu z Polski poza UE odpadów z demontażu ZSEiE o masie ok. 110 ton); głównie były to zaolejone kompresory z wymontowanego sprzętu chłodniczego wysyłane za granicę przez podmioty, które pozyskały je z zakładów przetwarzania ; nielegalne ładunki zatrzymano w portach w tym w 3 przypadkach był to port w Rotterdamie;

9 odpady niebezpieczne zaolejonych kompresorów wymontowanych ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ujawnione podczas próby wysyłki do Pakistanu

10 Trudności w lokalizacji podmiotów - konieczne są informacje z zewnątrz, aby podjąć kontrolę (nielegalna działalność prowadzona w ramach legalnej innej działalności - skupy złomu); Stosowanie przepisów wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej = kierowanie zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli (dot. przedsiębiorców prowadzących legalną działalność nie odbieranie zawiadomień, możliwość usunięcia dowodów nielegalnej działalności); Kontrole niekiedy narażają na znaczne niebezpieczeństwo kontrolujących inspektorów IOŚ, szczególnie gdy demontaż ZSEiE związany z demontażem pojazdów;

11 Brak lub niewystarczające działania innych organów, do których po kontroli IOŚ skierował informacje lub wnioski o podjęcie działań w ramach ich kompetencji; Przy współdziałaniu kilku podmiotów w zakresie handlu kwitami wykrycie naruszeń wymaga współdziałania wielu organów (konieczność prowadzenia kontroli przez inne organy np. kontrola dokumentów finansowych); Wykrycie fałszowania dokumentacji, skutkującego korzyściami finansowymi dla podmiotów w tym uczestniczących (przestępstwa gospodarcze) - konieczność stosowania działań operacyjnych do czego uprawnienia mają tylko organa ścigania;

12 Prowadzenie działalności kontrolnej ; Działania w ramach bieżącej współpracy z innymi organami głównie z organami ścigania i prokuraturą; Szkolenie

13 Kontrole szarej strefy w gospodarce odpadami GIOŚ uznał za jeden z priorytetów kontrolnych dla IOŚ na 2010 i 2011 rok - ustalono odpowiednią strategię postępowania kontrolnego tj.: prowadzenie kontroli nie tylko w przypadku wniosku o interwencję, doniesień prasowych, czy danych uzyskanych z policji, również anonimy reagowanie w możliwie najkrótszym czasie; pogłębieniu współpracy na szczeblu wojewódzkim z innymi organami, zwłaszcza z Policją, prokuraturą, urzędami skarbowymi, nadzorem budowlanym - w zakresie prowadzenia działań kontrolnych i pokontrolnych; wykonywanie kontroli krzyżowych między wybranymi zakładami przetwarzającymi odpady, a podmiotami dostarczającymi zebrane odpady i dokonującymi recyklingu czy odzysku wytworzonych odpadów;

14 konieczne podejmowanie wszelkich możliwych działań pokontrolnych przysługujących bezpośrednio IOŚ (również odnośnie naruszeń w zakresie legalnej działalności) surowe traktowanie ; kierowanie wystąpień do szeregu organów o podjęcie działań w ramach ich kompetencji (m. in. do policji, prokuratury, organów samorządowych, marszałków województw, urzędów skarbowych, nadzoru budowlanego, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego) wywieranie z wielu stron presji na likwidację nielegalnej działalności. konieczne konsekwentne doprowadzanie sprawy do końca jako przykład do innych sukcesywne sprawdzanie usuwania naruszeń, wymierzanie kolejnych sankcji i wymuszanie podejmowania działańprzez inne organy, składanie zażaleń do prokuratury w przypadku odmowy wszczęcia postępowania;

15 W celu ujednolicenia działań kontrolnych na terenie kraju i walki z szarą strefą dot. ZSEiE, GIOŚ opracował oraz przekazał w I połowie ub. roku do stosowania przez wioś Wytyczne do przeprowadzania przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli zakładów przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego ; określające szczegółowy zakres kontrolowanych zagadnień w tym możliwe do zastosowania sankcje pokontrolne.

16 weryfikacja posiadanych decyzji związanych z prowadzeniem zakładu przetwarzania; sprawdzanie możliwości technologicznych dokonywania odzysku określonych odpadów powstałych z przetworzenia zużytego sprzętu; spełnianie wymagań technicznych określonych w art. 45 i 46 ustaey o zseie; prawidłowość przetwarzania odpadów ZSEiE - szczególna uwaga zwrócona na sprzęt chłodniczy, kineskopy i źródła światła w tym kontrola przepływu masy wytworzonych po demontazu sprzętu odpadów - sprawdzenie czy oddawane są do zagospodarowania frakcje problemowe powstające z demontażu określonego rodzaju zużytego sprzętu np. luminofor, freon ; wypełnianie obowiązków sprawozdawczych wynikających z ustawy o ZSEiE;

17 Koordynowanie i nadzorowanie przez GIOŚ spraw dot. podmiotów mających istotne znaczenie w systemie gospodarki ZSEiE, które zostały przekazane do wioś na skutek interwencji: anonimowych bądź osobiście złożonych do GiOŚ, w tym nielegalne tpo; Składanie co kwartał do Ministra Środowiska raportu nt. działań zrealizowanych przez IOŚ wioś w zakresie walki z tzw. szarą strefą w zakresie gospodarki odpadami Recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji; Zużytego sprzętu; Odpadów opakowaniowych;

18 Nawiązanie współpracy z Prokuraturą i Policją na szczeblu centralnym: Pisma Ministra Środowiska (marzec 200r.) do: Prokuratora Krajowego Przesłano wykaz spraw zgłoszonych przez wioś i wskazano na nieprawidłowości w sposobie prowadzenia przez prokuratury postępowań karnych; Komendanta Głównego Policji informacja o skali tzw. szarej strefy w zakresie gospodarowania różnymi rodzajami odpadów - prośba o podjęcie działań rozpoznawczo-operacyjnych w zakresie walki z szarą strefą i wsparcie działań kontrolnych IOŚ;

19 Prowadzenie bieżącej współpracy GIOŚ z Policją i innymi organami zajmującymi się zwalczaniem przestępstw gospodarczych, w sprawach z zakresu szarej strefy w gospodarce odpadami ZSEiE w tym : Robocze spotkania GIOŚ i MŚ z przedstawicielami Komendy Głównej Policji przedstawianie min. problemu handlu kwitami w gospodarce ZSEiE i analiza poszczególnych przypadków; Bieżąca współpraca GIOŚ i WIOŚ z Policją na szczeblu wojewódzkim i powiatowym w zakresie konkretnych spraw;

20 Zagadnienia szarej strefy w gospodarce odpadami były tematem wiodących na każdej naradzie wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska w 2010r. oraz innych szkoleniach dla inspektorów wioś; W IV kwartał 2010 r. zorganizowano przez Ministerstwo Środowiska cykl wspólnych szkoleń (policja, wioś, urzędy kontroli skarbowej, przedstawiciele urzędów marszałkowskich) poświęconych nieprawidłowościom w gospodarce odpadami - zagadnienia walki z szarą strefą w ZSEiE przedstawiał GIOŚ; Przeprowadzono przez pracowników GIOŚ szkolenia i konsultacje dla kilku jednostek policji zajmującej się walką z przestępczością gospodarczą oraz korupcją na terenie kraju w zakresie nieprawidłowości na rynku gospodarowania ZSEiE.

21 Kary pieniężne wymierzane przez wioś - w ustawie z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (obowiązuje od r.) możliwośćskuteczniejszego oddziaływania na podmioty prowadzące nielegalne zbieranie/demontażzseie w wysokości zł. m.in za: wytwarzanie odpadów bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub bez wymaganego złożenia informacji o wytworzonych odpadach ; w wysokości zł. m.in. za: przekazywanie odpadów podmiotom, które nie uzyskały wymaganych zezwoleń, chyba, że posiadanie zezwolenia nie było wymagane; mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów lub odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne ; prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów bez wymaganego zezwolenia lub z naruszeniem jego warunków;

22 Kontrola podmiotów podejrzanych o udziałw szarej strefie w zseie W 2010r. IOŚ przeprowadziła 79 kontroli podmiotów podejrzanych o działanie niezgodne z przepisami ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym w tym m.in: 23 kontrole wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny, 10 u przedsiębiorców zbierających zużyty sprzęt, w 11 przypadkach u przedsiębiorcy prowadzącego punkt skupu złomu; w 6 przypadkach u przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną bądź hurtową sprzętu elektrycznego i elektronicznego; w 6 przypadkach u przedsiębiorców prowadzących zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,

23 Kontrola podmiotów podejrzanych o udziałw szarej strefie w zseie Najczęściej ujawnione nieprawidłowości dotyczyły : braku wymaganego wpisu w rejestrze GIOŚ - 37 przypadków, nierzetelnego sporządzania bądź nie przesyłania do Marszałka Województwa zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilościach odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz instalacjach służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów -8 przypadków; nierzetelnego prowadzenia karty ewidencji odpadów lub braku karty ewidencji odpadów (w 6 przypadkach); Stwierdzono: prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego bez wymaganego zezwolenia - w 6 przypadkach; demontaż zużytego sprzętu poza zakładem przetwarzania - w 4 przypadkach;

24 wydano 50 zarządzeń pokontrolnych, nałożono 21 grzywien w drodze mandatu karnych, w 14 przypadkach pouczono kontrolowanego przedsiębiorcę, wydano 56 decyzji wymierzających karę pieniężną za wprowadzanie na rynek sprzętu elektrycznego i elektronicznego bez wpisu do rejestru, na łączną kwotę ponad 726 tys. złotych, (dotyczy również kontroli z poprzedniego roku);

25 w 17 przypadkach wszczęto postępowanie w sprawie nałożenia kary w związku naruszeniem przepisów ustawy odpadach; wszczęto 2 postępowania administracyjne zmierzające do wstrzymania w drodze decyzji administracyjnej, użytkowania instalacji zakładu przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. skierowano44 wystąpienia do innych organów informujące o stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowościach, których egzekucja jest w ich kompetencji, w tym m.in. : - 18 wystąpień do marszałków województw, - 13 wystąpień do organów samorządowych, - 4 wystąpienia do prokuratury, - 4 wystąpienia do Sądu Grodzkiego z wnioskiem o ukaranie,

26 Wzrost liczby podmiotów wpisujących się do rejestru, po kontrolach IOŚ i Służb Celnych uszczelnianie systemu ZSEiE; Zwiększenie zainteresowania organów ścigania i innych, sprawami nieprawidłowości w obszarze gospodarki odpadami w tym zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym - możliwość eliminowania nieuczciwych uczestników rynku ZSEiE; wznawiane są postępowania w sprawach, które były umorzone lub w których odmówiono wszczęcia śledztwa; więcej zażaleń składanych przez wioś na rozstrzygnięcia sądu czy prokuratury jest uwzględnianych; wydawane są przez sądy pojedyncze wyroki dot. wymierzenia kary grzywny za demontaż zużytego sprzętu poza zakładem przetwarzania czy stwierdzenia popełnienia przestępstwa związanego z systemem gospodarki ZSEiE; Wzrost ewidencjonowanej w bazie danych masy zbieranych odpadów ZSEiE - rejestracja nowych podmiotów zbierających ZSEiE w GIOŚ ;

27 Dziękuję za uwagę!!!