Ustanie stosunku pracy. dr Ariel Przybyłowicz Zakład Prawa Pracy WPAiE UWr

Transkrypt

1 Ustanie stosunku pracy dr Ariel Przybyłowicz Zakład Prawa Pracy WPAiE UWr

2 Zakres pojęciowy ustania stosunku pracy Różnica pomiędzy ustaniem, rozwiązaniem a wygaśnięciem stosunku pracy

3 Sposoby rozwiązania stosunku pracy Katalog sposobów rozwiązania stosunku pracy Porozumienie Wypowiedzenie Rozwiązanie bez wypowiedzenia Upływ czasu Czy dopuszczalne inne sposoby? Co z tzw. porzuceniem pracy?

4 Porozumienie Na czym polega? Czy k.p. wprowadza jakieś ograniczenia lub wymogi co do formy lub treści? Możliwość odwołania do sądu pracy?

5 Porozumienie Joanna W. pracuje w kasie Sądu Rejonowego we Wrocławiu. W dn r. podczas kontroli stanu kasy ujawniono braki w kwocie zł. Joanna W. przyznała się, że zabrała tę kwotę kilka dni wcześniej, bo potrzebowała pieniędzy na zapłatę za wakacje zagraniczne; zapewniła, że chciała je oddać. Wezwana na rozmowę z Dyrektorem Sądu płakała. Prezes zaproponował jej rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron albo zwolnienie dyscyplinarne. Joanna W. zgodziła się na pierwsze rozwiązanie. Napisała na kartce Proszę o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem w dn r. i podpisała się. Kartkę podpisał również Dyrektor Sądu. Joanna W. po wyjściu z sądu poszła do apteki po leki uspokajające. Następnego dnia przyszła do prezesa sądu z prośbą o anulowanie zwolnienia, a gdy prezes odmówił, przedłożyła pismo, w którym oświadczyła, że cofa swoje oświadczenie woli z dn r. dotyczące wniosku o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, bo była zdenerwowana, zestresowana i nie wiedziała, co czyni, a poza tym Pan Dyrektor groził jej dyscyplinarnym zwolnieniem, więc nie miała wyjścia. Czy Joanna W. może uchylić się od swojego oświadczenia woli?

6 Wypowiedzenie Na czym polega? Forma Jakie będą skutki niedochowania formy przez pracodawcę lub przez pracownika? Treść wypowiedzenia Skutki pominięcia wymaganych elementów?

7 Okresy wypowiedzenia Pojęcie okresu wypowiedzenia Zróżnicowanie dla umów na okres próbny oraz umów na czas określony/nieokreślony Jakie zmiany wprowadziła nowelizacja z ? Skutki nieprawidłowego ustalenia okresu wypowiedzenia Dopuszczalność umownego skracania lub przedłużania okresów wypowiedzenia

8 Okresy wypowiedzenia Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2014r., II PK 175/13 Dopuszczalne jest umowne postanowienie o skróceniu okresu wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracownika. Ważność takiego postanowienia musi zostać oceniona poprzez pryzmat zasady uprzywilejowania pracownika z art. 18 k.p. Korzystność postanowienia umowy powinna być oceniona na chwilę zawarcia umowy, a nie na chwilę dokonania wypowiedzenia. Ocena ta powinna w miarę możliwości zobiektywizowana. Powinna jednak uwzględniać okoliczności faktyczne każdej sprawy. Nie powinno ulegać wątpliwości, że dokonanie wypowiedzenia przez pracownika z krótszym okresem wypowiedzenia jest dla niego, z reguły, korzystne. W ocenie postanowień umownych konieczne jest również uwzględnienie woli pracownika, który może mieć interes w wyrażeniu zgody na pozornie niekorzystne dlań rozwiązania. Istotne może się więc okazać nawet subiektywne przekonanie o korzystności postanowienia umownego.

9 Okresy wypowiedzenia Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2006r., I PK 97/05 Ocena ważności postanowienia umowy o pracę wprowadzającego dłuższy okres jej wypowiedzenia dla pracownika (art k.p.) musi być odniesiona do konkretnych okoliczności sprawy, a w szczególności całokształtu regulacji umownych, w sposób zobiektywizowany uwzględniający warunki z chwili zawarcia umowy oraz "bilans korzyści i strat" dla pracownika. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 r., I PK 416/02 Zastrzeżenie dla obu stron w umowie o pracę okresu wypowiedzenia dłuższego, niż przewidziany w Kodeksie pracy, nie jest uznane za niekorzystne dla pracownika, jeżeli w jego efekcie uzyskał dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę, a sytuacja na rynku pracy w konkretnych okolicznościach, przy uwzględnieniu miejsca wykonywania pracy oraz zapotrzebowania na pracę określonego rodzaju, mogła czynić nierealną możliwość wypowiedzenia przez pracownika.

10 Termin wypowiedzenia Pojęcie Sposób ustalania Joanna K. jest zatrudniona na podstawie umowy na czas nieokreślony w ABC sp. z o.o. od r. W dn r. pracodawca wypowiedział umowę o pracę zachowując ustawowy okres wypowiedzenia. Kiedy nastąpi rozwiązanie stosunku pracy? Kiedy nastąpiłoby rozwiązanie stosunku pracy, gdyby pracodawca wypowiedział umowę r. lub r.? Kiedy nastąpiłoby rozwiązanie stosunku pracy, gdyby okres wypowiedzenia wynosił dwa tygodnie?

11 Dni wolne na poszukiwanie pracy Pojęcie W jakich przypadkach przysługują? W jakim wymiarze? Czy w razie niewykorzystania przysługuje za nie ekwiwalent pieniężny?

12 Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy Kiedy dopuszczalne? Czy wymagana zgoda pracownika?

13 Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Pojęcie Elementy: Obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia (podania przyczyny) Obowiązek przeprowadzenia konsultacji zamiaru wypowiedzenia

14 Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Uzasadnione przyczyny wypowiedzenia 1. Konkretna przyczyna wypowiedzenia. Przyczyna rozwiązania umowy o pracę powinna być konkretna. Naruszenie art KP ma miejsce wówczas, gdy wskazana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia jest niedostatecznie konkretna, a przez to niezrozumiała dla pracownika (wyr. SN z r., I PKN 641/99, OSNAPiUS 2001, Nr 20, poz. 618). 2. Uzasadniona przyczyna wypowiedzenia. Jeżeli wskazana w wypowiedzeniu przyczyna jest pozorna, wypowiedzenie jest bezzasadne (art KP), chyba że pracodawca wskazuje ponadto jakieś inne przyczyny wypowiedzenia usprawiedliwiające odmienne twierdzenie (wyr. SN z r., I PKN 304/99, OSNAPiUS 2001, Nr 4, poz. 118) 3. Rzeczywista- faktycznie istniejąca Niedopuszczalne podawanie nowej przyczyny na etapie procesu. Pracodawca nie może wykazać zasadności wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie innej przyczyny, niż wskazana w wypowiedzeniu - art (wyr. SN z r., I PKN 571/98, OSNAPiUS 2000, Nr 7, poz. 266 z aprobującą glosą A. Wypych-Żywickiej, OSP 2001, Nr 4, poz. 56). Naruszenie art KP może polegać na niewskazaniu w ogóle przyczyny rozwiązania umowy o pracę lub na pozornym, niewystarczająco jasnym i konkretnym jej wskazaniu. Podana przyczyna wypowiedzenia powinna być dostatecznie skonkretyzowana i jasna przede wszystkim dla adresata-pracownika. Podanie w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny pozornej (nierzeczywistej, nieprawdziwej) jest równoznaczne z brakiem wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie w pojęciu art KP (wyr. SN z r., I PKN 304/99, OSNAPiUS 2001, Nr 4, poz. 118).

15 Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Uzasadnione przyczyny wypowiedzenia 1. wskazanie przyczyny lub przyczyn rozwiązania stosunku pracy w oświadczeniu o wypowiedzeniu składanym przez pracodawcę przesądza o tym, że spór przed sądem pracy może się toczyć tylko w ich granicach, co oznacza, że pracodawca jest pozbawiony możliwości powoływania się przed organem rozstrzygającym spór na inne przyczyny mogące przemawiać za słusznością wypowiedzenia umowy 2. przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę może dotyczyć zarówno pracodawcy (likwidacja, upadłość, zmiany technologiczno-organizacyjne lub czynniki ekonomiczne skutkujące redukcją etatów, dążenie do racjonalizacji struktury zatrudnienia itp.), jak i pracownika (niewywiązywanie się z obowiązków pracowniczych, brak dbałości o dobro zakładu, podejmowanie działalności zarobkowej konkurencyjnej względem pracodawcy) i być przez strony zawiniona lub niezawiniona. Zawsze jednak ocena zasadności rozwiązania stosunku pracy w tym trybie powinna być dokonywana z uwzględnieniem słusznych interesów obydwu stron oraz celu, treści i sposobu realizacji tegoż stosunku, a inne okoliczności, wprawdzie dotyczące pracownika, lecz mające charakter osobisty lub rodzinny, mogą w wyjątkowych przypadkach stanowić podstawę uznania wypowiedzenia za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego 3. wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązywania tego rodzaju umów. W efekcie o zasadności wypowiedzenia nie muszą świadczyć jakieś powody nadzwyczajne, w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę jako zwykłego sposobu rozwiązania stosunku pracy "uzasadnioną przyczyną mogą być okoliczności leżące po stronie pracownika, choćby wynikały ze względów obiektywnych i nie były przez niego zawinione". W szczególności są to "okoliczności związane ze sposobem wykonywania przez niego pracy oraz z jego osobą (psychiczną i fizyczną możliwością świadczenia pracy, także formalnymi kwalifikacjami i rzeczywistymi umiejętnościami). Przyczyny dotyczące pracownika mogą być niezawinione przez niego (tak jest w przypadku zdrowia uniemożliwiającego zatrudnienie na określonym stanowisku)".

16 Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Konsultacja zamiaru wypowiedzenia Procedura Terminy Wymagana forma i treść

17 Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem Konsultacja zamiaru wypowiedzenia Procedura Terminy Wymagana forma i treść Konsekwencje braku konsultacji

18 Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem Pojęcie Ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym Ochrona w trakcie usprawiedliwionej nieobecności Ochrona kobiet w ciąży i pracowników korzystających z uprawnień rodzicielskich

19 Wypowiedzenie warunków pracy i płacy Pojęcie treść i forma wypowiedzenia zmieniającego Milcząca zgoda pracownika Konsekwencje niewyrażenia zgody Możliwość odwołania do sądu pracy mimo przyjęcia nowych warunków? Wyłączenia ochrony szczególnej

20 Uprawnienia pracowników w razie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę Odwołanie do sądu pracy terminy Roszczenia pracownika Uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne/przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach Odszkodowanie Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

21 Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę z winy pracownika Pojęcie Forma i treść Zamknięty katalog przyczyn Ograniczenie czasowe Obowiązek zasięgnięcia opinii zakładowej organizacji związkowej

22 Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę bez winy pracownika Pojęcie Forma i treść Zamknięty katalog przyczyn Obowiązek zasięgnięcia opinii zakładowej organizacji związkowej Obowiązek zatrudnienia pracownika po ustaniu przyczyn?

23 Pojęcie Forma i treść Zamknięty katalog przyczyn Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika

24 Uprawnienia pracowników w razie rozwiązania przez pracodawcę umowy bez wypowiedzenia Odwołanie do sądu pracy - terminy Roszczenia pracownika: Przywrócenie do pracy Odszkodowanie Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

25 Uprawnienia pracodawcyw razie rozwiązania przez pracownika umowy bez wypowiedzenia Odwołanie do sądu pracy - terminy Roszczenia pracodawcy: wyłącznie odszkodowanie Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

26 Wygaśnięcie stosunku pracy Kodeksowe przyczyny zamknięty katalog śmierć pracownika śmierć pracodawcy tymczasowe aresztowanie trwające dłużej niż 3 miesiące (ale obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika) Niezgłoszenie powrotu do pracy przez pracownika pozostającego na urlopie bezpłatnym w związku z wyborem Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy