Rynek rolno-spożywczy w Izraelu :29:01

Transkrypt

1 Rynek rolno-spożywczy w Izraelu :29:01

2 2 Izraelski rynek rolno-spożywczy charakteryzuje się stosunkowo dużym stopniem koncentracji. W większości sektorów tego rynku producenci rolni zrzeszeni są w organizacjach, które dzięki tradycyjnie silnemu lobby kibucowemu w izraelskim parlamencie potrafią wywierać skuteczne naciski na politykę rządu izraelskiego w zakresie handlu zagranicznego, konkurencyjności na rynku, kanałów dystrybucji. itp. PROTEKCJONIZM Izraelski rynek rolno-spożywczy charakteryzuje się stosunkowo dużym stopniem koncentracji. W większości sektorów tego rynku producenci rolni zrzeszeni są w organizacjach, które dzięki tradycyjnie silnemu lobby kibucowemu w izraelskim parlamencie potrafią wywierać skuteczne naciski na politykę rządu izraelskiego w zakresie handlu zagranicznego, konkurencyjności na rynku, kanałów dystrybucji. itp. Wzmagająca się w ostatnich latach presja lobby konsumenckich, domagających się całkowitego uwolnienia rynku rolno-spożywczego oraz zniesienia wszelkich ograniczeń importowych, nie zmieniła zasadniczo sytuacji na tym rynku i nadal cechuje go silny protekcjonizm, i to pomimo podpisania umów o wolnym handlu z trzema największymi partnerami handlowymi Izraela w zakresie płodów rolnych i mięsa: Stanami Zjednoczonymi, Unią Europejską i południowoamerykańską strefą Mercosur. WYMOGI FORMALNE Wstępnym i koniecznym warunkiem importu do Izraela jakiejkolwiek żywności jest posiadanie przez importera ważnego do jednego roku imiennego i nieprzenoszalnego na inną osobę/spółkę certyfikatu rejestracji importera wydawanego przez Ministerstwo Zdrowia. Uzyskanie certyfikatu obłożone jest różnymi warunkami formalnymi oraz wiąże się z koniecznością opisania przez importera we wniosku warunków, w jakich będzie przechowywał żywność (opis magazynów, chłodni, itp.) i zatwierdzenia danego magazynu/chłodni przez lokalne biuro Ministerstwa Zdrowia. Certyfikat można przedłużać o kolejny rok bez ograniczenia liczby takich przedłużeń. Posiadacz certyfikatu importera winien uzyskać zgody na konkretną transakcję importową z Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Zdrowia pod kątem dopuszczalności importu w ramach ustalanych na bieżąco kwot importowych oraz zgodności z przepisami fitosanitarnymi. Przepisy fitosanitarne nie odbiegają zasadniczo od tych, które przyjęte są w Unii Europejskiej. Natomiast kwoty importowe ustalane dla poszczególnych towarów publikowane są zwykle raz na kwartał na portalu Ministerstwa Gospodarki i rozdzielane są według kolejności zgłoszeń bądź w drodze losowania. Dodatkowym, charakterystycznym dla Izraela wymogiem formalnym niezbędnym dla większości rodzajów żywności, jest uzyskanie certyfikatu koszerności.

3 3 KOSZERNOŚĆ Poza praktykowanymi w wielu krajach świata narzędziami ochrony własnego rynku, takimi jak taryfy celne, licencje importowe, przepisy fitosanitarne czy ustalanie kwot importowych, w Izraelu niezmiernie ważną rolę odgrywają także religijnie motywowane reguły koszerności, szczególnie złożone i wymagające w przypadku mięsa, wyrobów mięsnych, ryb i nabiału. Koszerne lub niekoszerne może jednak być prawie wszystko, od wspomnianych już powyżej produktów, poprzez pasty do zębów i inne środki higieny, aż po klej na znaczkach, i choć w przypadku większości wyrobów ich koszerność nie jest warunkiem koniecznym dla importu, to w praktyce, jeśli mowa o towarach w większych ilościach, które mają trafić do większych sieci dystrybucji, jest ona wymogiem niezbędnym. Co więcej, ustalone jeszcze w Biblii reguły koszerności i rozbudowywane w późniejszych wiekach w Talmudzie i orzeczeniach rabinów są tak skomplikowane i złożone, że dla przygotowania wyrobu mającego otrzymać certyfikat koszerności wymagana jest specjalistyczna wiedza dostępna tylko rabinom. Na etapie importu, reguły koszerności są egzekwowane przez właściwą po temu jednostkę Ministerstwa ds. Wyznań, natomiast na etapie dystrybucji wszystkie (poza jedną: Tiv-Taam) większe sieci handlowe z własnej inicjatywy stosują się do tych zasad, korzystając z usług lokalnych rabinatów, by nie tracić większości klientów (70% izraelskich konsumentów preferuje zakup wyrobów z certyfikatem koszerności). Dla przykładu, do Izraela nie można importować mięsa wieprzowego, które z zasady i w całości jest niekoszerne. Nie jest ono także dostępne w wielkich sieciach dystrybucyjnych przestrzegających koszerności, natomiast mięso wieprzowe sprzedawane w kilku małych sieciach oraz w coraz liczniejszych sklepach lokalnych pochodzi od kilku miejscowych producentów, z których największym i najbardziej znanym jest mieszczący się w północnym Izraelu kibuc Mizra, wytwarzający także objęte zakazem importu wędliny. PRODUKCJA MIEJSCOWA Ze względu na bardzo sprzyjające i zróżnicowane warunki klimatyczne Izraela oraz wysoko rozwinięte technologie produkcji rolnej zapotrzebowanie na większość płodów rolnych zaspokajane jest z produkcji miejscowej, a nadwyżki przeznaczane są na eksport. Dotyczy to szczególnie warzyw i owoców, nawet tych, które jeszcze nie tak dawno w całości były sprowadzane z zagranicy. Stosunkowo chłodny, zbliżony do europejskiego, klimat leżących na północnym-zachodzie Izraela Wzgórz Golan doskonale sprzyja produkcji jabłek, gruszek czy wiśni, natomiast prawie tropikalne warunki panujące w dolinie Jordanu i dalej na południe, w dolinie Arawa i na pustyni Negew, umożliwiają hodowlę takich owoców jak banany, mango czy kiwi. Podobnie jest z warzywami, od hodowanych bezglebowo pomidorów i bardzo popularnych w Izraelu bakłażanów, po ziemniaki i jeszcze niedawno nieznane prawie w Izraelu pietruszki i seler. Hodowane w wyspecjalizowanych fermach izraelskie krowy zapewniają dzięki swej wydajności (wyższej nawet niż w Danii i Holandii) pełne pokrycie zapotrzebowania kraju na mleko i inne wyroby nabiałowe, dostępne w miejscowych sklepach w bogatym wyborze. Izrael jest też w pełni samowystarczalny w produkcji jaj i drobiu, włącznie z bardzo popularnym na tym rynku mięsem indyczym. Tak więc, import do Izraela wyżej wymienionych wyrobów ogranicza się do stosunkowo niewielkich ilości niszowych wyrobów z górnej półki, takich jak francuskie sery, duńskie masło, czy owoce leśne, a także niektórych, przetworzonych wyrobów rolnych z Polski (np. ogórki konserwowe), Łotwy (np. szproty), Ukrainy (np. kasza gryczana) oraz wyrobów z innych krajów wschodniej Europy, które trafiają prawie wyłącznie do lokalnych sklepów w dzielnicach zamieszkałych głównie przez ponad milionową imigrację z krajów byłego Związku Sowieckiego, przybyłą w ostatnich 25 latach. W tej sytuacji głównym towarem importowym w branży żywności pozostają już tradycyjnie zboża i soja (głównie z Ameryki Północnej) oraz wołowina (głównie z Ameryki Południowej).

4 4 KANAŁY DYSTRYBUCJI W Izraelu działa około 1700 firm zajmujących się produkcją żywności (część z nich zajmuje się także importem) oraz kilkuset importerów sprowadzających żywność i napoje oraz surowce i półprodukty do ich wytwarzania. Na detalicznym rynku żywności dominującą rolę odgrywają wielkie sieci sprzedaży (super- i hipermarkety), wyłącznie o kapitale izraelskim, a dopełniają go osiedlowe sklepy spożywcze, minimarkety, sklepy mięsne, sklepy z żywnością organiczną oraz sieci tzw. convenience stores, głównie małe, całodobowe sklepy na stacjach benzynowych (Yellow 220 sklepów, Menta 150, Sogood 140), itp. Ponad 30% rynku sprzedaży detalicznej to dwie wielkie, ogólnokrajowe sieci supermarketów: Shufersal (20% rynku) i You (12%), posiadające łącznie ponad 450 wielkich sklepów, a obok nich szybko rosnąca tzw. czwarta sieć (25% rynku), obejmująca łańcuch mniejszych sieci, po kilkanaście do kilkudziesięciu sklepów każda, takich jak Ramy Levy, Victory, Machsaney Lahav, Super Dush, należące do różnych właścicieli, ale posiadające wspólny mechanizm zakupów hurtowych, co umożliwia im osiąganie lepszych warunków nabywania towarów. Poza nimi funkcjonują także niezależne małe sieci, liczące po kilka do kilkunastu sklepów każda, takie jak: Kol-Bo Hatzi- Hinam, Yainot Beitan, Tiv-Taam, Cost 365 i inne. Udział Polski w izraelskim rynku żywności Import żywności z Polski do Izraela jest niewielki. W liczbach bezwzględnych przekracza nieco 70 mln $, co stanowiło około 35% całego importu z Polski w roku 2012, a w rozbiciu na poszczególne rodzaje żywności przedstawia się on następująco (dane za rok 2012): Zwierzęta żywe 2 tys. $ Mięso i podroby jadalne tys. $ Produkty mleczarskie, jaja, miód tys. $ Warzywa 228 tys. $ Owoce i orzechy jadalne tys. $ Kawa, herbata i przyprawy 379 tys. $ Produkty przemysłu młynarskiego tys. $ Tłuszcze i oleje 282 tys. $ Przetwory z mięsa i ryb 206 tys. $ Cukier i wyroby cukiernicze tys. $ Kakao i przetwory z kakao tys. $ Przetwory ze zbóż, mąki, pieczywa cukiernicze tys. $

5 5 Przetwory z warzyw, owoców i orzechów tys. $ Różne przetwory spożywcze tys. $ Napoje bezalkoholowe i alkoholowe tys. $ Najważniejszą rolę w imporcie z Polski odgrywa zamrożone mięso z bydła, którego wartość wynosi ponad 19 mln $ (4,6% izraelskiego importu mięsa z bydła) oraz wody mineralne, gazowane i aromatyzowane, czyli w praktyce tzw. napoje energetyzujące, o wartości prawie 15 mln $ (76,4% importu tego rodzaju wód). Na tle całości izraelskiego rynku żywności, szacowanego na 23 mld $, żywność importowana z Polski to zaledwie 0,3%, a na tle całego importu żywności do Izraela, import żywności z Polski to około 1,2%. PODSUMOWANIE Eksport żywności z Polski do Izraela posiada pewien potencjał wzrostu, jednak wymaga to ścisłej współpracy z izraelskimi licencjonowanymi importerami znającymi specyfikę i potrzeby miejscowego rynku, potrafiącymi zdefiniować warunki hodowli, produkcji rolnej i przetwórczej niezbędne dla uzyskania certyfikatu koszerności, a także obeznanymi z tajnikami izraelskiej taryfy celnej i systemem rozdziału kwot.

6 6