Metrologia w laboratorium Podstawowe definicje i czynności metrologiczne. Andrzej Hantz Kierownik Laboratorium Pomiarowego RADWAG Wagi Elektroniczne

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Metrologia w laboratorium Podstawowe definicje i czynności metrologiczne. Andrzej Hantz Kierownik Laboratorium Pomiarowego RADWAG Wagi Elektroniczne"

Transkrypt

1 Metrologia w laboratorium Podstawowe definicje i czynności metrologiczne Andrzej Hantz Kierownik Laboratorium Pomiarowego RADWAG Wagi Elektroniczne

2 Metrologia podział metrologii

3 Metrologia podział metrologii w przyrodzie nie ma pomiarów dokładnych Pomiar proces doświadczalnego wyznaczenia jednej lub więcej wartości wielkości, które w zasadny sposób mogą być przyporządkowane wielkości (PKN-ISO/IEC Guide 99:2010 VIM 2010)

4 Metrologia podział metrologii Metrologia - nauka o pomiarach i ich zastosowaniach Metrologia Prawna Dział metrologii odnoszący się do działań, które wynikają z wymagań ustawowych i dotyczą pomiarów, jednostek miar, przyrządów pomiarowych i metod pomiarowych, które są przeprowadzane przez odpowiednie organy. Metrologia Przemysłowa Dział metrologii zajmujący się pomiarami w różnych dziedzinach nauki i przemysłu z wyłączeniem obszaru regulowanego (metrologii prawnej). Metrologia Naukowa Dział metrologii zajmujący się utrzymywaniem i rozwojem wzorów miar.

5 Metrologia prawna

6 Metrologia prawna Ocena zgodności Rynek UE - swobodny przepływ obywateli, towarów i usług Obywatele Towary Rynek UE Usługi

7 Metrologia prawna Ocena zgodności wybór kraju członkowskiego Prawna kontrola metrologiczna przyrządów pomiarowych Kraj członkowski UE Poza prawną kontrolą metrologiczną Wymagania NAWI MID Brak wymagań

8 Metrologia prawna Terminologia międzynarodowa w zakresie metrologii prawnej

9 Metrologia prawna Podstawowe pojęcia Badanie typu: procedura, przez którą jednostka notyfikowana sprawdza i poświadcza, że dany typ przyrządu pomiarowego spełnia zasadnicze wymagania. Ocena zgodności: wykazanie, że wyspecyfikowane wymagania dotyczące wyrobu, procesu, systemu, osoby lub jednostki zostały spełnione. Legalizacja: procedura, przez którą producent lub jego upoważniony przedstawiciel zapewnia i deklaruje, że przyrządy pomiarowe sprawdzone przez jednostkę notyfikowaną są zgodne z typem opisanym w certyfikacie zatwierdzenia typu i spełniają zasadnicze wymagania.

10 Metrologia prawna Stan prawny do 30 kwietnia 2004 Do 30 kwietnia 2004 przyrządy pomiarowe stosowane w określonych obszarach podlegały wyłącznie Ustawie z dnia 11 maja 2001r. Prawo o miarach

11 Metrologia prawna Ustawa Prawo o miarach z dn. 11 maja 2001 Art Prawnej kontroli metrologicznej podlegają przyrządy pomiarowe, stosowane: 1) w ochronie zdrowia, życia i środowiska; 2) w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego; 3) w ochronie praw konsumenta; 4) przy pobieraniu opłat, podatków i niepodatkowych należności budżetowych oraz ustalaniu opustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń; 5) przy dokonywaniu kontroli celnej; 6) w obrocie handlowym.

12 Metrologia prawna Prawny nadzór metrologiczny dla przyrządów pomiarowych wprowadzonych na rynek przed 1 maja 2004 Ustawa Prawo o miarach Zatwierdzenie typu Główny Urząd Miar Legalizacja pierwotna Legalizacji ponowna Okręgowe lub Obwodowe Urzędy Miar

13 Metrologia prawna Stan prawny po 1 maja 2004 akcesja do Unii Europejskiej Od dnia 1 maja 2004 wagi nieautomatyczne Dyrektywa 2009/23/EC (wcześniej 90/384/EEC) - NAWI oraz od dnia 1 listopada 2007 przyrządy pomiarowe określone w Dyrektywie 2004/22/EC - MID wprowadzane są do obrotu na podstawie Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności

14 Metrologia prawna Dyrektywa NAWI: - wagi nieautomatyczne Dyrektywa MID: - wodomierze - gazomierze - przeliczniki do gazomierzy - liczniki energii elektrycznej czynnej - ciepłomierze - przetworniki przepływu do ciepłomierzy - pary czujników temperatury do ciepłomierzy - przeliczniki do ciepłomierzy - instalacje pomiarowe do ciągłego i dynamicznego pomiaru ilości cieczy innych niż woda - wagi automatyczne (dla pojedynczych ładunków, porcjujące, odważające, przenośnikowe, wagonowe) - taksometry - materialne miary długości przymiary - naczynia wyszynkowe - przyrządy do pomiaru długości - przyrządy do pomiaru pola powierzchni - przyrządy do pomiaru wielu wymiarów - analizatory spalin samochodowych

15 Metrologia prawna W Dyrektywie NAWI (2009/23/EC) rozróżniane są dwie kategorie wag, stosowanych do określenia: a) 1. masy dla transakcji handlowych; 2. masy dla obliczenia opłaty targowej, cła, podatku, premii (opustu), kary, wynagrodzenia, odszkodowania lub podobnych typów opłat; 3. masy dla zastosowania praw lub przepisów; opinii ekspertów, wydawanych w procesach sądowych; 4. masy w praktyce medycznej do ważenia pacjentów w celu monitorowania, diagnozowania i leczenia;

16 Metrologia prawna W Dyrektywie NAWI (2009/23/EC) rozróżniane są dwie kategorie wag, stosowanych do określenia: a) 5. masy dla sporządzania lekarstw na receptę w aptece określenia masy w analizach, wykonywanych w laboratoriach medycznych i farmaceutycznych; 6. należności na podstawie masy dla celów bezpośred- niego obrotu publicznego i przy pakowaniu towarów. b) Wszelkich zastosowań różnych od wymienionych w p. 2 tego artykułu.

17 Metrologia prawna Oznaczenia wagi nieautomatycznej wg Dyrektywy NAWI 11 dwie ostatnie cyfry roku 1383 numer jednostki notyfikowanej Dodatkowe oznakowanie metrologiczne: litera M na zielonym tle Potwierdza zgodność ze wszystkimi dyrektywami dotyczącymi wyrobu

18 Metrologia prawna Oznaczenia przyrządu wg Dyrektywy MID Potwierdza zgodność ze wszystkimi dyrektywami dotyczącymi wyrobu Dodatkowe oznakowanie metrologiczne: litera M oraz dwie ostatnie cyfry roku (umieszczenia znaku) otoczone prostokątem Numer jednostki notyfikowanej

19 Metrologia prawna Deklaracja zgodności NAWI

20 Metrologia prawna Deklaracja zgodności MID

21 Metrologia prawna Deklaracja zgodności EC wagi zastępuje świadectwo legalizacji pierwotnej

22 Metrologia prawna Powyższe oznaczenia wraz z deklaracją zgodności zastępują cechę legalizacji pierwotnej i świadectwo legalizacji pierwotnej, stosowane przed dniem 1 maja 2004 r.

23 Metrologia prawna Do przyrządu pomiarowego poddanego procedurze legalizacji ponownej powinna być dołączona cecha legalizacyjna umieszczona w odpowiednim miejscu na urządzeniu.

24 Metrologia prawna Dowodem legalizacji ponownej są cechy lub cechy i świadectwo Cecha roczna Cecha miesięczna Cecha identyfikująca urząd

25 Metrologia prawna Dodatkowo może być wydane Świadectwo legalizacji ponownej ze stwierdzeniem zgodności ze stosownym rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.

26 Metrologia prawna Legalizację ponowną wykonują wyłącznie Okręgowe lub Obwodowe Urzędy Miar oraz podmioty upoważnione w zakresie: - aerometrów szklanych: a) alkoholomierzy, b) densymetrów (1); - gęstościomierze oscylacyjnych do pomiaru gęstości cieczy (1,2); - urządzenia rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (tachografy samochodowych) (1,2); - manometrów do pomiaru ciśnienia w ogumieniu pojazdów mechanicznych (2); - liczników energii elektrycznej czynnej prądu przemiennego, klasy dokładności 0,2; 0,5; 1; 2 (1,2); - analizatorów spalin samochodowych (2). (1) legalizacja pierwotna, (2) legalizacja ponowna

27 Metrologia prawna Obowiązek poddawania wagi legalizacji ponownej spoczywa na użytkowniku. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym wagę należy poddać legalizacji ponownej w przypadku: końca terminu zgłoszenia wagi po raz pierwszy do legalizacji ponownej po dokonaniu oceny zgodności końca okresu ważności legalizacji ponownej po naprawie wagi w przypadku gdy cechy legalizacji są zerwane lub uszkodzone (nieczytelne) Legalizację ponowną wag obecnie wykonują wyłącznie Okręgowe lub Obwodowe Urzędy Miar

28 Metrologia prawna Obowiązujące akty prawne w zakresie metrologii prawnej Ustawy: - o systemie oceny zgodności - Prawo o miarach - o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz zmianie niektórych ustaw Rozporządzenia: - w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać wagi nieautomatyczne, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych - w sprawie zasadniczych wymagań dla wag nieautomatycznych podlegających ocenie zgodności

29 Metrologia prawna Obowiązujące akty prawne w zakresie metrologii prawnej Rozporządzenia: - w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli - w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych

30 Metrologia naukowa i przemysłowa

31 Metrologia naukowa i przemysłowa Metrologia Naukowa Dział metrologii zajmujący się utrzymywaniem i rozwojem wzorów miar. Metrologia Przemysłowa Dział metrologii zajmujący się pomiarami w różnych dziedzinach nauki i przemysłu z wyłączeniem obszaru regulowanego (metrologii prawnej).

32 Metrologia naukowa i przemysłowa Konwencja Metryczna jako przełom w rozwoju metrologii Konwencja metryczna - traktat podpisany 20 maja 1875 r. przez 17 państw, obecnie 51 państw członków oraz 20 państw stowarzyszonych. Cel konwencji to zapewnienie ogólnoświatowej jednolitości Pomiarów i ich spójności z Międzynarodowym Układem SI. Porozumienie o Wzajemnym uznawaniu Państwowych Wzorców jednostek Miar oraz Świadectw Wzorcowania i Świadectw Pomiarów wydawanych przez Krajowe Instytucje Metrologiczne podpisane 14 października 1999 r. przez 38 państw oraz dwie organizacje międzynarodowe.

33 Metrologia naukowa i przemysłowa Przystąpienie poszczególnych krajów do układu SI

34 Metrologia naukowa i przemysłowa METR [m] KILOGRAM [kg] SEKUNDA [s] AMPER [A] KELWIN [K] MOL [mol] KANDELA [cd] Jest to długość drogi przebytej w próżni przez światło w czasie 1/ sekundy Jest równy masie międzynarodowego prototypu kilograma (stop 90% Pt 10% Ir, h = Ø = 39 mm) Jest to czas trwania okresów promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu 133 Jest to prąd stały, który gdyby został przepuszczony dwóch prostoliniowych, równoległych, nieskończenie długich przewodach o przekroju kołowym znikomo małym i umieszczonych w odległości 1 metra od siebie, wywołałby między nimi siłę równą niutona na metr długości Jest ułamkiem 1/273,16 temperatury termodynamicznej punktu potrójnego wody Jest ilością materii układu, który zawiera tyle cząstek, ile jest atomów w 0,012 kilograma węgla 12. Jest to światłość źródła emitującego w określonym kierunku promieniowanie monohromatyczne o czestotliwości herców i o natężeniu promieniowania w tym kierunku 1/638 wata na steradian

35 Metrologia naukowa i przemysłowa Międzynarodowa terminologia w zakresie metrologii naukowej i przemysłowej

36 Metrologia naukowa i przemysłowa Wzorcowanie /kalibracja/: działanie, których w określonych warunkach, w pierwszym kroku ustala zależność pomiędzy odwzorowanymi przez wzorzec pomiarowy wartościami wielkości wraz z ich niepewnościami, a odpowiadającymi im wskazaniami wraz z ich niepewnościami, a w drugim kroku wykorzystuje tę informację do ustalenia zależności pozwalającej uzyskać wynik pomiaru na podstawie wskazania (VIM:2010) Sprawdzanie: zespół czynności mających na celu potwierdzenie, że przyrząd pomiarowy mieści się w kryteriach akceptacji, pomiędzy wzorcowaniami.

37 Metrologia naukowa i przemysłowa Błąd pomiaru: różnica między wynikiem pomiaru, a wartością prawdziwą wielkości mierzonej Niepewność pomiaru: Parametr, związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący rozrzut wartości, które można w uzasadniony sposób przypisać wielkości mierzonej Spójność pomiarowa: właściwość pomiaru lub wzorca jednostki miary polegająca na tym, że można go powiązać z określonymi odniesieniami, na ogół z wzorcami państwowymi lub międzynarodowymi jednostki miary, za pośrednictwem nieprzerwanego łańcucha porównań, z których wszystkie mają określone niepewności.

38 Infrastruktura metrologiczna

39 Infrastruktura metrologiczna Organizacje międzynarodowe OIML metrologia prawna BIPM metrologia naukowa Regionalne Organizacje Metrologiczne (Europa) WELMEC metrologia prawna EURAMET metrologia naukowa Krajowe Instytucje Metrologiczne (Polska) Główny Urząd Miar metrologia prawna i metrologia naukowa Laboratoria główne (GUM) Laboratoria akredytowane

40 Infrastruktura metrologiczna

41 Spójność pomiarowa i błędy pomiaru

42 Spójność pomiarowa jednostki miar Użytkownicy przyrządów pomiarowych w organizacjach zobowiązani są do zachowania spójności pomiarowej. Spójność pomiarowa jest to właściwość wyniku pomiaru, przy której wynik może być związany z odniesieniem poprzez udokumentowany, nieprzerwany łańcuch wzorcowań, z których każde wnosi swój udział do niepewności pomiaru. (VIM ) Wzorce międzynarodowe BIPM Wzorce państwowe Wzorce odniesienia Wzorce robocze NMI lub instytucje desygnowane NMI, akredytowane laboratoria wzorcujące NMI, akredytowane laboratoria wzorcujące Przyrządy pomiarowe Niepewność pomiaru laboratoria badawcze

43 Spójność pomiarowa jednostki miar Spójność pomiarowa Międzynarodowy wzorzec jednostki miary masy (BIPM) Zachowanie spójności pomiarowej jest warunkiem jednoznaczności wyników pomiarów, umożliwiającym ich wzajemne porównanie. Państwowy wzorzec jednostki miary masy (w Polsce GUM) Wzorce odniesienia: akredytowane laboratoria wzorcujące (pomiarowe) np. RADWAG - masa Wzorce robocze i przyrządy pomiarowe: użytkownicy wyposażenia pomiarowego

44 Spójność pomiarowa jednostki miar Spójność pomiarowa wzór Świadectwa wzorcowania wg wymagań PCA Wyniki wzorcowania zostały odniesione do [państwowego wzorca jednostki miary (nazwa wielkości fizycznej) albo wzorca odniesienia] utrzymywanego w [podać nazwę NMI (np. GUM) lub nazwę jednostki organizacyjnej i kraj (jeżeli inny niż Polska)] poprzez zastosowanie (identyfikacja wzorca jednostki miary zastosowanego przez laboratorium do wzorcowania)

45 Spójność pomiarowa jednostki miar Błąd pomiaru wartość wielkości zmierzona minus wartość wielkości odniesiona. E = X - Xr Każdy pomiar jest obarczony jakimś błędem. Niezależnie od przyjętej metody nie możemy nigdy bezwzględnie dokładnie wyznaczyć rzeczywistej wartości wielkości mierzonej wynika to z niedokładności urządzeń i metod.

46 Spójność pomiarowa jednostki miar Błąd pomiaru systematyczny I [g] składnik błędu pomiaru, który przy powtarzaniu pomiarów pozostaje stały lub zmienia się w przewidywany sposób. δ błąd systematyczny Wynika z niedoskonałości przyrządów i metod pomiarowych. Błędy systematyczne należy uwzględniać wprowadzając poprawkę do wyniku.

47 Spójność pomiarowa jednostki miar Błąd pomiaru przypadkowy I [g] składnik błędu pomiaru, który w powtarzalnych pomiarach zmienia się w sposób nieprzewidywalny. Błąd przypadkowy wynika z różnych przypadkowych czynników (np. wahania temperatury, ruch powietrza w pobliżu przyrządu pomiarowego). Niepowtarzalność wyników pomiaru tej samej wielkości jest efektem błędu przypadkowego.

48 Spójność pomiarowa jednostki miar Błąd pomiaru w punkcie kontrolnym błąd pomiaru, przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego przy określonej wartości wielkości zmierzonej. Błąd w zerze błąd pomiaru w punkcie kontrolnym, kiedy określona zmierzona wartość wielkości jest równa zero.

49 Spójność pomiarowa jednostki miar Dokładność pomiaru zbieżność zachodząca pomiędzy wartością wielkości zmierzoną, a wartością wielkości prawdziwą menzurandu; menzurand - wielkości, która ma być zmierzona (VIM:2010) Pojęcie to nie oznacza wielkości i nie jest wyrażane wartością liczbową wielkości. O pomiarze mówi się, że jest bardziej dokładny, gdy występujący przy nim błąd pomiaru jest mniejszy Dokładność pomiaru bywa czasem rozumiana jako zbieżność zachodząca pomiędzy wartościami wielkości zmierzonymi, które są przyporządkowane menzurandowi

50 Spójność pomiarowa jednostki miar Precyzja pomiaru zbieżność zachodząca pomiędzy wskazaniami lub wartościami wielkości zmierzonymi otrzymywanymi przy powtarzaniu pomiarów na tym samym lub podobnych obiektach w określonych warunkach (VIM:2010) Miarą precyzji może być odchylenie standardowe Określone warunki można rozumieć jako warunki powtarzalności Czasami termin precyzja pomiaru bywa mylnie używany w sensie dokładności pomiaru

51 Spójność pomiarowa jednostki miar mała precyzja; duża dokładność mała precyzja; mała dokładność duża precyzja; mała dokładność duża precyzja; duża dokładność

52 Spójność pomiarowa jednostki miar Dokładność odczytu, a dokładność pomiaru Zasadniczy błąd większości użytkowników to przekonanie, że można kupić przyrząd pomiarowy np. wagę z działką elementarną d = 0,01 mg dla procesu, który musi być wykonywany z dokładnością pomiaru 0,01 mg działka elementarna przyrządu d dokładność pomiaru (*) aby ocenić dokładność przyrządu pomiarowego należy ocenić jej powtarzalność, niecentryczność, nieliniowość, zmiany czułości.

53 Spójność pomiarowa jednostki miar Źródła błędów przyrządów pomiarowych OPERATOR PRZYRZĄD ŚRODOWISKO SYSTEM - brak - charakterystyki - zmiany - spójność kompetencji metrologiczne temperatury pomiarowa i umiejętności - zmiany - nadzór nad - niestaranność wilgotności wyposażeniem - podmuchy (sprawdzanie, - drgania konserwacja) i wibracje - zakłócenia elektryczne

54 Spójność pomiarowa jednostki miar Niepewność pomiaru: nieujemny parametr charakteryzujący rozproszenie wartości wielkości przyporządkowany do menzurandu obliczany na podstawie uzyskanej informacji (VIM:2010) Niepewność pomiaru to parametr związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący rozrzut wartości, które można w uzasadniony sposób przypisać wielkości mierzonej. u + niepewność wynik pomiaru u - niepewność

55 Wytyczne ISO 10012

56 Wytyczne ISO Norma PN-EN ISO 10012:2004 Systemy zarządzania pomiarami Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego

57 Wytyczne ISO Skuteczny system zarządzania pomiarami zapewnia, że wyposażenie pomiarowe i procesy pomiarowe są przystosowane do ich zamierzonego użycia i ma istotne znaczenie w osiąganiu celów dotyczących jakości wyrobu i zarządzaniu ryzykiem niepoprawnych wyników pomiarów Zadaniem systemu zarządzania pomiarami jest zarządzanie ryzykiem dotyczącym tego, że wyposażenie pomiarowe i procesy pomiarowe mogłyby doprowadzić do niewłaściwych wyników wpływających na jakość wyrobów danej organizacji.

58 Wytyczne ISO System zarządzania pomiarami powinien zapewniać, że wyspecyfikowane wymagania metrologiczne są spełniane Organizacja powinna wyspecyfikować procesy pomiarowe i wyposażenie pomiarowe, które są przedmiotem postanowień normy międzynarodowej ISO Przy podejmowaniu decyzji o celu i zakresie systemu zarządzania pomiarami należy wziąć pod uwagę ryzyko i skutki niezgodności z wymaganiami metrologicznymi.

59 Wytyczne ISO Potwierdzenie metrologiczne Potwierdzenie metrologiczne powinno być zaprojektowane i zastosowane w celu zapewnienia, że właściwości metrologiczne wyposażenia pomiarowego spełniają wymagania metrologiczne procesu pomiarowego. Potwierdzenie metrologiczne obejmuje wzorcowanie wyposażenia pomiarowego i weryfikację wyposażenia pomiarowego.

60 Wytyczne ISO Potwierdzenie metrologiczne Informacje istotne do określenia statusu potwierdzenia metrologicznego wyposażenia pomiarowego powinny być szybko dostępne dla operatora, łącznie z wszelkimi ograniczeniami lub wymaganiami specjalnymi.

61 Wymagania dokumentów normatywnych oraz prawnych w zakresie wzorcowania, sprawdzania i legalizacji przyrządów pomiarowych

62 Wymagania w zakresie wzorcowania PN-EN ISO 9001: Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów... Tam gdzie niezbędne jest zapewnienie wiarygodnych wyników, wyposażenie pomiarowe: a) należy wzorcować i/lub sprawdzać w ustalonych odstępach czasu lub przed użyciem w odniesieniu do wzorców jednostek miary mających powiązanie z międzynarodowymi lub państwowymi wzorcami jednostek miary...

63 Wymagania w zakresie wzorcowania PN-EN ISO/IEC 17025: Spójność pomiarowa Postanowienia ogólne Całe wyposażenie używane do badań i/lub wzorcowań, w tym wyposażenie do pomiarów pomocniczych (np. warunków środowiskowych), które ma znaczący wpływ na dokładność lub miarodajność wyników badania, wzorcowania lub pobierania próbki, powinno być wzorcowane przed oddaniem do użytkowania. Laboratorium powinno mieć ustalony program oraz procedurę wzorcowania swego wyposażenia.

64 Wymagania w zakresie wzorcowania Numer i tytuł normy Punkt normy PN-EN 9001 Systemy zarządzania jakością - Wymagania 7.6 PN-EN ISO/IEC Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących PN-EN ISO Laboratoria medyczne - Szczególne wymagania dotyczące jakości i kompetencji PN-EN ISO Systemy zarządzania środowiskowego - Wymagania i wytyczne stosowania PN-N Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - Wymagania 5.5; ; PN-EN Systemy zarządzania bezpieczeństwem żywności 8.3 ISO/TS specyfikacja techniczna ISO branży motoryzacyjnej AQUAP 2110 Wymagania NATO dotyczące zapewnienia jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych i produkcji" wg ISO 9001 p. 7.6 wg ISO 9001 p. 7.6

65 Wymagania w zakresie nadzoru Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie Dobrej Praktyki Wytwarzania CZĘŚĆ III poz.63: Urządzenia do mierzenia, ważenia, rejestracji i regulacji powinny być kalibrowane i sprawdzane odpowiednimi metodami, w określonych odstępach czasu. Powinny być przechowywane zapisy dotyczące tych czynności Kalibracja (calibration) zespół czynności wykonywanych w celu ustalenia, w zdefiniowanych warunkach, zależności między wartościami wskazanymi przez przyrząd lub układ pomiarowy albo wartościami reprezentowanymi przez wzorzec miary, a odpowiadającymi im znanymi wartościami wzorca odniesienia. Powyższa definicja odpowiada definicji WZORCOWANIA (Międzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii)

66 Dokumentowanie procesu nadzoru Wzorcować czy legalizować? Wzorcowanie i legalizacja to czynności niezależne, zatem w zastosowaniach, w których prawo tego wymaga wagi należy legalizować. Niezależnie od legalizacji wagi należy wzorcować, zwłaszcza gdy wymaga tego system jakości! Zastosowanie wagi Legalizacja Wzorcowanie Certyfikowany system zarządzania (ISO 17025, ISO 9001 i inne) - + Certyfikowany system zarządzania i obszar regulowany + + Obszar regulowany + -

67 Dziękuję za uwagę,

METROLOGIA PRAWNA W LABORATORIUM

METROLOGIA PRAWNA W LABORATORIUM Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB METROLOGIA PRAWNA W LABORATORIUM Jacek Pilecki RADWAG Wagi Elektroniczne Metrologia - nauka o pomiarach i ich zastosowaniach Metrologia Prawna Dział metrologii

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Metrologia

Bardziej szczegółowo

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025 NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025 Andrzej Hantz RADWAG Centrum Metrologii Zakres Wyposażenie pomiarowe w laboratorium wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

OCENA ZGODNOŚCI A METROLOGIA PRZEMYSŁOWA

OCENA ZGODNOŚCI A METROLOGIA PRZEMYSŁOWA OCENA ZGODNOŚCI A METROLOGIA PRZEMYSŁOWA ZAPEWNIENIE JAKOŚCI WYPOSAŻENIA POMIAROWEGO NA PRZYKŁADZIE WAG ELEKTRONICZNYCH Jacek Pilecki Kierownik kontroli jakości Pełnomocnik SZJ 2 Ocena zgodności Prawna

Bardziej szczegółowo

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ

NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG

Bardziej szczegółowo

Przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej - legalizacji. Piotr Lewandowski Łódź, r.

Przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej - legalizacji. Piotr Lewandowski Łódź, r. Przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej - legalizacji Piotr Lewandowski Łódź, 28.06.2017 r. 2 USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U.

Bardziej szczegółowo

SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski

SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI mgr inż. Piotr Lewandowski Polskie Centrum Akredytacji Polskie Centrum Akredytacji (PCA) jako jednostka nadzorująca m.in. pracę laboratoriów wzorcujących

Bardziej szczegółowo

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce Użytkownicy przyrządów pomiarowych w organizacjach zobowiązani są do zachowania spójności pomiarowej.

Bardziej szczegółowo

Ocena zgodności i prawna kontrola metrologiczna gazomierzy i przeliczników do gazomierzy stan obecny i po okresie przejściowym

Ocena zgodności i prawna kontrola metrologiczna gazomierzy i przeliczników do gazomierzy stan obecny i po okresie przejściowym Ocena zgodności i prawna kontrola metrologiczna gazomierzy i przeliczników do gazomierzy stan obecny i po okresie przejściowym PGNiG SA Oddział Centralne Laboratorium Pomiarowo Badawcze Grzegorz Rosłonek/Łukasz

Bardziej szczegółowo

WYCIĄG Z PRZEPISÓW PRAWNYCH STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ DO DOKONANIA OCENY ZGODNOŚCI (LEGALIZACJI WE) I LEGALIZACJI PONOWNEJ WAG NIEAUTOMATYCZNYCH

WYCIĄG Z PRZEPISÓW PRAWNYCH STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ DO DOKONANIA OCENY ZGODNOŚCI (LEGALIZACJI WE) I LEGALIZACJI PONOWNEJ WAG NIEAUTOMATYCZNYCH WYCIĄG Z PRZEPISÓW PRAWNYCH STANOWIĄCYCH PODSTAWĘ DO DOKONANIA OCENY ZGODNOŚCI (LEGALIZACJI WE) I LEGALIZACJI PONOWNEJ WAG NIEAUTOMATYCZNYCH USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach Rozdział 3 Prawna

Bardziej szczegółowo

Liczniki energii elektrycznej czynnej - prawna kontrola metrologiczna

Liczniki energii elektrycznej czynnej - prawna kontrola metrologiczna Liczniki energii elektrycznej czynnej - Główny Urząd Miar Piknik AMI w Krakowie, 19 listopada 2015 r. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1069) Art. 1 Celem ustawy jest

Bardziej szczegółowo

Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec

Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja Anna Warzec WSTĘP Plan wystąpienia ŚWIADECTWO WZORCOWANIA Spójność pomiarowa Wyniki wzorcowania Zgodność z wymaganiami POTWIERDZANIE ZGODNOŚCI WZORCOWANEGO

Bardziej szczegółowo

Wzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm

Wzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm Wzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm Łódź, 29.06.2016 r. Piotr Lewandowski Wzorcowanie Wzorcowanie działanie, które w określonych

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej.

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Andrzej Hantz Dyrektor Centrum Metrologii RADWAG Wagi Elektroniczne Pomiary w laboratorium

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 8 sierpnia 2014 r. Poz. 1066 OBWIESZCZENIE. z dnia 5 czerwca 2014 r.

Warszawa, dnia 8 sierpnia 2014 r. Poz. 1066 OBWIESZCZENIE. z dnia 5 czerwca 2014 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 8 sierpnia 2014 r. Poz. 1066 OBWIESZCZENIE ministra gospodarki z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra

Bardziej szczegółowo

Wyposażenie pomiarowe w laboratorium

Wyposażenie pomiarowe w laboratorium Wyposażenie pomiarowe w laboratorium RADWAG Wagi Elektroniczne Laboratorium i metrologia to dwa słowa, które w praktyce nie mogą funkcjonować osobno. Są one nierozerwalnie związane również z wyposażeniem

Bardziej szczegółowo

Redefinicja jednostek układu SI

Redefinicja jednostek układu SI CENTRUM NAUK BIOLOGICZNO-CHEMICZNYCH / WYDZIAŁ CHEMII UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Redefinicja jednostek układu SI Ewa Bulska MIERZALNE WYZWANIA ŚWIATA MIERZALNE WYZWANIA ŚWIATA MIERZALNE WYZWANIA ŚWIATA

Bardziej szczegółowo

Dokładność pomiaru, a dokładność przyrządu pomiarowego na przykładzie pomiaru masy w laboratorium przy zastosowaniu wagi elektronicznej

Dokładność pomiaru, a dokładność przyrządu pomiarowego na przykładzie pomiaru masy w laboratorium przy zastosowaniu wagi elektronicznej XVIII Sympozjum Klubu POLLAB 2012 Wymagania Techniczne Normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 4 M I A R O D A J N O Ś Ć W Y N I K Ó W B A D A Ń Dokładność pomiaru, a dokładność przyrządu pomiarowego

Bardziej szczegółowo

MID dla użytkownika końcowego

MID dla użytkownika końcowego Wojciech Burzyński Zastępca Dyrektora Pionu Eksploatacji Plan prezentacji Czym jest MID? Implementacja MID w prawie krajowym Procedury przeprowadzania oceny zgodności Czy MID dotyczy operatora systemu

Bardziej szczegółowo

WYKAZ PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH PODLEGAJĄCYCH LEGALIZACJI

WYKAZ PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH PODLEGAJĄCYCH LEGALIZACJI Przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej na mocy 1; 2; 4; 5; 8 i 9 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej

Bardziej szczegółowo

spełniać wyrób wprowadzony do obrotu na rynku Unii, jeśli ma korzystać z prawa swobodnego przepływu towarów. Z punktu widzenia aktualnego stanu

spełniać wyrób wprowadzony do obrotu na rynku Unii, jeśli ma korzystać z prawa swobodnego przepływu towarów. Z punktu widzenia aktualnego stanu UZASADNIENIE Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o miarach, ustawy o systemie oceny zgodności i ustawy Prawo telekomunikacyjne wprowadza zmiany mające na celu: 1) wdrożenie do ustawodawstwa polskiego

Bardziej szczegółowo

Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych

Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych AKADEMIA GÓRNICZO - HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA w KRAKOWIE WYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI, INFORMATYKI i ELEKTRONIKI KATEDRA METROLOGII i ELEKTRONIKI LABORATORIUM METROLOGII analogowych i cyfrowych

Bardziej szczegółowo

Jacek Jaworski, dr inż. Instytut Nafty i Gazu. Metrologia prawna. Wrocław, kwietnia 2013 r.

Jacek Jaworski, dr inż. Instytut Nafty i Gazu. Metrologia prawna. Wrocław, kwietnia 2013 r. Jacek Jaworski, dr inż. Instytut Nafty i Gazu Metrologia prawna Wrocław, 25 26 kwietnia 2013 r. Dyrektywa MID Dyrektywa 2004/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie przyrządów

Bardziej szczegółowo

Wyposażenie pomiarowe w przemyśle

Wyposażenie pomiarowe w przemyśle Wyposażenie pomiarowe w przemyśle RADWAG Wagi Elektroniczne Wyposażenie pomiarowe znajdujące się w jakiejkolwiek gałęzi przemysłu, podobnie jak w laboratoriach, podlega na różnym poziomie odpowiedniemu

Bardziej szczegółowo

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r.

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r. . POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Zakres stosowania...3 3 Cechy spójności pomiarowej...3

Bardziej szczegółowo

KSIĄŻKA PRZEGLĄDÓW TECHNICZNYCH NR... RADWAG Wagi Elektroniczne

KSIĄŻKA PRZEGLĄDÓW TECHNICZNYCH NR... RADWAG Wagi Elektroniczne KSIĄŻKA PRZEGLĄDÓW TECHNICZNYCH NR............... RADWAG Wagi Elektroniczne 26-600 Radom Bracka 28, Centrala +48 384 88 00, Fax +48 385 00 10, Dział Sprzedaży +48 366 80 06, http://www.radwag.pl; e-mail:

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowy słownik metrologii - pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane VIM

Międzynarodowy słownik metrologii - pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane VIM Międzynarodowy słownik metrologii - pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane VIM WYMAGANIA TECHNICZNE NORMY PN-EN ISO/17025 W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ - 4 MIARODAJNOŚĆ WYNIKÓW BADAŃ Andrzej

Bardziej szczegółowo

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wyznaczanie odstępów między wzorcowaniami jak sobie z tym poradzić?

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wyznaczanie odstępów między wzorcowaniami jak sobie z tym poradzić? Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Wyznaczanie odstępów między wzorcowaniami jak sobie z tym poradzić? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Wymagania normy ISO/IEC 17025 5.5

Bardziej szczegółowo

Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r.

Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r. . POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA POLSKIEGO CENTRUM AKREDYTACJI DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r. 1. Wstęp Niniejsza Polityka jest zgodna z dokumentem ILAC-P10:2002

Bardziej szczegółowo

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 5 Warszawa, 20.01.2015 r.

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 5 Warszawa, 20.01.2015 r. . POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 5 Warszawa, 20.01.2015 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Zakres stosowania...3 3 Cechy spójności pomiarowej...3

Bardziej szczegółowo

Kwalifikacja wyposażenia pomiarowego w laboratorium jako element walidacji procesu badawczego.

Kwalifikacja wyposażenia pomiarowego w laboratorium jako element walidacji procesu badawczego. XVII Sympozjum Klubu POLLAB 2011 Wymagania Techniczne Normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 3 W A L I D A C J A Kwalifikacja wyposażenia pomiarowego w laboratorium jako element walidacji

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa MID. Podstawowe zagadnienia

Dyrektywa MID. Podstawowe zagadnienia Dyrektywa MID Podstawowe zagadnienia Czemu potrzebne są nowe przepisy? Wiele urządzeń, takich jak dopuszczenie do obrotu elektronicznych wodomierzy czy wodomierzy sprzężonych regulowały jedynie przepisy

Bardziej szczegółowo

Analiza ryzyka w farmacji dla procesów pomiaru masy

Analiza ryzyka w farmacji dla procesów pomiaru masy RADWAG WAGI ELEKTRONICZNE Analiza ryzyka w farmacji dla procesów pomiaru masy Wstęp W rzeczywistości nie ma pomiarów idealnych, każdy pomiar jest obarczony błędem. Niezależnie od przyjętej metody nie możemy

Bardziej szczegółowo

Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym

Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym Slide 1 Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Centrum Nauk Biologiczno- Chemicznych Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide

Bardziej szczegółowo

Metrologia w laboratorium Wzorcowania wewnętrzne ogólne wymagania dla laboratoriów

Metrologia w laboratorium Wzorcowania wewnętrzne ogólne wymagania dla laboratoriów Metrologia w laboratorium Wzorcowania wewnętrzne ogólne wymagania dla laboratoriów Andrzej Hantz Kierownik Laboratorium Pomiarowego RADWAG Wagi Elektroniczne Wymagania normy ISO/IEC 17025 w zakresie nadzoru

Bardziej szczegółowo

Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, Józefów

Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, Józefów Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, 05-420 Józefów WYMAGANIA CNBOP-PIB DOTYCZĄCE ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ

Bardziej szczegółowo

Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego

Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego mgr inż. ALEKSANDRA PUCHAŁA mgr inż. MICHAŁ CZARNECKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego W celu uzyskania

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE PROJEKT MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 2007 r.

ROZPORZĄDZENIE PROJEKT MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 2007 r. ROZPORZĄDZENIE PROJEKT 14.08.2007 MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 2007 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli 2) Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia

Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia XIX Sympozjum Klubu POLLAB Kudowa Zdrój 2013 Jolanta Wasilewska, Robert Rzepakowski 1 Zawartość

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 12 lipca 2013 r. Poz. 808 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 14 czerwca 2013 r.

Warszawa, dnia 12 lipca 2013 r. Poz. 808 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 14 czerwca 2013 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 12 lipca 2013 r. Poz. 808 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 14 czerwca 2013 r. w sprawie opłat za czynności urzędowe wykonywane przez organy

Bardziej szczegółowo

P. R. Bevington and D. K. Robinson, Data reduction and error analysis for the physical sciences. McGraw-Hill, Inc., 1992. ISBN 0-07- 911243-9.

P. R. Bevington and D. K. Robinson, Data reduction and error analysis for the physical sciences. McGraw-Hill, Inc., 1992. ISBN 0-07- 911243-9. Literatura: P. R. Bevington and D. K. Robinson, Data reduction and error analysis for the physical sciences. McGraw-Hill, Inc., 1992. ISBN 0-07- 911243-9. A. Zięba, 2001, Natura rachunku niepewności a

Bardziej szczegółowo

Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami

Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami EuroLab 2010 Warszawa 3.03.2010 r. Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami Ryszard Malesa Polskie Centrum Akredytacji Kierownik Działu Akredytacji Laboratoriów

Bardziej szczegółowo

ŚWIADECTWO WZORCOWANIA 1)

ŚWIADECTWO WZORCOWANIA 1) (logo organizacji wydającej świadectwa) (Nazwa, adres, e-mail i nr telefonu organizacji wydającej świadectwo) Laboratorium wzorcujące akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, sygnatariusza porozumień

Bardziej szczegółowo

Pomiar masy w farmacji

Pomiar masy w farmacji Pomiar masy w farmacji SPIS TREŚCI 1. Wstęp....3 2. Błędy pomiarowe...4 2.1. Błąd gruby...4 2.2. Błąd pomiaru systematyczny...4 2.3. Błąd pomiaru przypadkowy...5 3. Dokładność i precyzja wag...6 4. Wagi

Bardziej szczegółowo

WZORCOWANIE PIPET TŁOKOWYCH NA KOMPLEKSOWYM STANOWISKU DO KALIBRACJI PIPET.

WZORCOWANIE PIPET TŁOKOWYCH NA KOMPLEKSOWYM STANOWISKU DO KALIBRACJI PIPET. WZORCOWANIE PIPET TŁOKOWYCH NA KOMPLEKSOWYM STANOWISKU DO KALIBRACJI PIPET. Podstawowe wymagania dotyczące pipet tłokowych reguluje norma międzynarodowa ISO 8655. ISO 8655-1:2003 Tłokowe naczynia do pomiaru

Bardziej szczegółowo

Legalizacja wag mechanicznych, legalizacja wag elektronicznych oraz legalizacja odważników

Legalizacja wag mechanicznych, legalizacja wag elektronicznych oraz legalizacja odważników Legalizacja wag mechanicznych, legalizacja wag elektronicznych oraz legalizacja odważników Obwodowy Urząd Miar we Wrocławiu Wrocław, 14-01-2009 r. INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKÓW PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH Legalizacja

Bardziej szczegółowo

10-2. SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH. 1. Cel ćwiczenia

10-2. SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH. 1. Cel ćwiczenia Motto: Używanie nie sprawdzonych przyrządów pomiarowych jest takim samym brakiem kultury technicznej, jak przykręcanie śruby kombinekami zamiast odpowiednim kluczem 0- SPRAWDZANIE BŁĘDÓW PODSTAWOWYCH PRZYRZĄDÓW

Bardziej szczegółowo

Wiarygodność wyniku a wymagania dotyczące nadzorowania wyposażenia pomiarowego. mgr inż. Piotr Lewandowski

Wiarygodność wyniku a wymagania dotyczące nadzorowania wyposażenia pomiarowego. mgr inż. Piotr Lewandowski Wiarygodność wyniku a wymagania dotyczące nadzorowania wyposażenia pomiarowego mgr inż. Piotr Lewandowski Terminy i definicje Przyrząd pomiarowy urządzenie służące do wykonywania pomiarów, użyte indywidualnie

Bardziej szczegółowo

Zakres stosowania dyrektywy MID w odniesieniu do gazomierzy

Zakres stosowania dyrektywy MID w odniesieniu do gazomierzy Zakres stosowania dyrektywy MID w odniesieniu do gazomierzy Krzysztof Plackowski Rogów, 18-20 września 2013 r. 1 Dyrektywa MID Dyrektywa 2004/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia...2006 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia...2006 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia...2006 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać instalacje pomiarowe do ciągłego i dynamicznego pomiaru ilości cieczy innych niż woda oraz szczegółowego

Bardziej szczegółowo

Dr inż. Michał Marzantowicz,Wydział Fizyki P.W. p. 329, Mechatronika.

Dr inż. Michał Marzantowicz,Wydział Fizyki P.W. p. 329, Mechatronika. Sprawy organizacyjne Dr inż. Michał Marzantowicz,Wydział Fizyki P.W. marzan@mech.pw.edu.pl p. 329, Mechatronika http://adam.mech.pw.edu.pl/~marzan/ http://www.if.pw.edu.pl/~wrobel Suma punktów: 38 2 sprawdziany

Bardziej szczegółowo

Polsce na przykładzie instalacji pomiarowych do cieczy innych niż woda

Polsce na przykładzie instalacji pomiarowych do cieczy innych niż woda Prawna kontrola metrologiczna a w Polsce na przykładzie instalacji pomiarowych do cieczy innych niż woda Aleksandra Lewicka 1 Stare podejście do prawnej kontroli metrologicznej krajowe znak ZT (jeśli był

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 21 października 2004 r.

Warszawa, dnia 21 października 2004 r. Warszawa, dnia 21 października 2004 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 14 października 2004 r. w sprawie opłat za czynności urzędowe wykonywane przez organy administracji miar i podległe im

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej

Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej P. OTOMAŃSKI Politechnika Poznańska P. ZAZULA Okręgowy Urząd Miar w Poznaniu Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej Seminarium SMART GRID 08 marca

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA-PORÓWNANIE

INFORMACJA-PORÓWNANIE INFORMACJA-PORÓWNANIE WODOMIERZE WPROWADZANE NA RYNEK W OPARCIU O DYREKTYWĘ 2004/22/EC MID (MEASURING INSTRUMENTS DIRECTIVE) / a wodomierze produkowane wg poprzedniej regulacji prawnej (GUM) *Przedstawione

Bardziej szczegółowo

Fizyka i wielkości fizyczne

Fizyka i wielkości fizyczne Fizyka i wielkości fizyczne Fizyka: - Stosuje opis matematyczny zjawisk - Formułuje prawa fizyczne na podstawie doświadczeń - Opiera się na prawach podstawowych (aksjomatach) Wielkością fizyczną jest każda

Bardziej szczegółowo

KLUB Polskich laboratoriów Badawczych POLLAB. Członek: EUROLAB EURACHEM

KLUB Polskich laboratoriów Badawczych POLLAB. Członek: EUROLAB EURACHEM KLUB Polskich laboratoriów Badawczych POLLAB Członek: EUROLAB EURACHEM TARGI EUROLAB 2015 POTENCJALNE ŹRÓDŁA BŁĘDÓW W RUTYNOEJ PRACY LABORATORIUM Andrzej Brzyski Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia

Bardziej szczegółowo

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Pasteura 1, 02-093 Warszawa Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide 1 Opracowanie i

Bardziej szczegółowo

Miernictwo przemysłowe

Miernictwo przemysłowe Miernictwo przemysłowe Józef Warechowski Olsztyn, 2014 Charakterystyka pomiarów w produkcji żywności Podstawa formalna do prowadzenia ciągłego nadzoru nad AKP: PN-EN ISO 9001 punkt 7.6 1 1 a) Bezpośrednie,

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 14. Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie 14 Sprawdzanie przyrządów analogowych i cyfrowych Program ćwiczenia: 1 Sprawdzenie błędów podstawowych woltomierza analogowego 2 Sprawdzenie błędów podstawowych amperomierza analogowego 3 Sprawdzenie

Bardziej szczegółowo

Spis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania

Spis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania Spis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania 1.1. Przedmiot metrologii 1.2. Rola i zadania metrologii współczesnej w procesach produkcyjnych 1.3. Główny Urząd Miar i inne instytucje ważne

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADOWA ADOWA KONTROLA PRODUKCJI W ŚWIETLE WYMAGAŃ CPR

ZAKŁADOWA ADOWA KONTROLA PRODUKCJI W ŚWIETLE WYMAGAŃ CPR ZAKŁADOWA ADOWA KONTROLA PRODUKCJI W ŚWIETLE WYMAGAŃ CPR Alicja Papier Warszawa, kwiecień 2014 Wprowadzanie wyrobów w budowlanych wg CPR Wszystkie podmioty gospodarcze w łańcuchu dostaw i dystrybucji powinny

Bardziej szczegółowo

Odtwarzanie i przekazywanie jednostek dozymetrycznych

Odtwarzanie i przekazywanie jednostek dozymetrycznych Opracował Adrian BoŜydar Knyziak Politechnika Warszawska Wydział Mechatroniki Odtwarzanie i przekazywanie jednostek dozymetrycznych Opracowanie zaliczeniowe z przedmiotu "Metody i Technologie Jądrowe"

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA-PORÓWNANIE

INFORMACJA-PORÓWNANIE INFORMACJA-PORÓWNANIE WODOMIERZE WPROWADZANE NA RYNEK W OPARCIU O DYREKTYWĘ 2004/22/EC MID (MEASURING INSTRUMENTS DIRECTIVE) / a wodomierze produkowane wg poprzedniej regulacji prawnej (GUM) WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK C do Zarządzenia Nr 12/2015 Dyrektora Okręgowego Urzędu Miar w Gdańsku z dnia 30 września 2015 r.

ZAŁĄCZNIK C do Zarządzenia Nr 12/2015 Dyrektora Okręgowego Urzędu Miar w Gdańsku z dnia 30 września 2015 r. bez VAT i kosztów z 3 pobierane za wykonanie wzorcowania, sprawdzenia i ekspertyzy przyrządu pomiarowego przez pracowników Wydziału Termodynamiki (6W3) i Obwodowych Urzędów Miar (6UM1 6UM9) I Wzorcowania

Bardziej szczegółowo

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich

Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Instrukcja do ćwiczenia nr 4 Zakład Miernictwa

Bardziej szczegółowo

Fizyka. w. 02. Paweł Misiak. IŚ+IB+IiGW UPWr 2014/2015

Fizyka. w. 02. Paweł Misiak. IŚ+IB+IiGW UPWr 2014/2015 Fizyka w. 02 Paweł Misiak IŚ+IB+IiGW UPWr 2014/2015 Wektory ujęcie analityczne Definicja Wektor = uporządkowana trójka liczb (współrzędnych kartezjańskich) a = a x a y a z długość wektora: a = a 2 x +

Bardziej szczegółowo

przykładzie zbiorników w pomiarowych do cieczy.

przykładzie zbiorników w pomiarowych do cieczy. Prawna kontrola metrologiczna a na przykładzie zbiorników w pomiarowych do cieczy. Andrzej Lewicki 1 System miar w Polsce regulowany jest Ustawą Prawo o miarach 2 Regulacje dotyczące zbiorników w Polsce

Bardziej szczegółowo

Nowe przepisy metrologiczne dotyczące wodomierzy i ciepłomierzy

Nowe przepisy metrologiczne dotyczące wodomierzy i ciepłomierzy Nowe przepisy metrologiczne dotyczące wodomierzy i ciepłomierzy Robert Link 7 stycznia 2007 zaczęła obowiązywać w Polsce europejska dyrektywa 2004/22/WE z dnia 31 marca 2004 r.

Bardziej szczegółowo

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO

WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO Mirosław KAŹMIERSKI Okręgowy Urząd Miar w Łodzi 90-132 Łódź, ul. Narutowicza 75 oum.lodz.w3@gum.gov.pl WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO 1. Wstęp Konieczność

Bardziej szczegółowo

Minimalizacja procesu parowania przy wzorcowania pipet tłokowych metodą grawimetryczną poprzez zastosowanie kurtyny parowej.

Minimalizacja procesu parowania przy wzorcowania pipet tłokowych metodą grawimetryczną poprzez zastosowanie kurtyny parowej. Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rrauszera - RADWAG Wagi Elektroniczne Minimalizacja procesu parowania przy wzorcowania pipet tłokowych metodą grawimetryczną poprzez zastosowanie kurtyny

Bardziej szczegółowo

ŚWIADECTWO WZORCOWANIA

ŚWIADECTWO WZORCOWANIA (logo organizacji wydającej świadectwa) (Nazwa, adres, e-mail i nr telefonu organizacji wydającej świadectwo) Laboratorium wzorcujące akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, sygnatariusza porozumień

Bardziej szczegółowo

UDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015

UDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015 UDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015 4.3 Ustalenie systemu zarządzania jakością Zakres systemu zarządzania jakości organizacji powinien być dostępny i utrzymany w formie udokumentowanej informacji.

Bardziej szczegółowo

S P R A W O Z D A N I E. z realizacji zadań Biura Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego w 2005 roku

S P R A W O Z D A N I E. z realizacji zadań Biura Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego w 2005 roku GŁÓWNY URZĄD MIAR S P R A W O Z D A N I E z realizacji zadań Biura Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego w 2005 roku Warszawa, styczeń 2006 r. z realizacji zadań Biura Służby Nadzoru Metrologicznego

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA CERTYFIKACJI WYROBÓW ICW

INSTRUKCJA CERTYFIKACJI WYROBÓW ICW Ośrodek Certyfikacji Wyrobów IPS TABOR Jednostka ds. Certyfikacji tel. +48 61 6641420; +48 61 6641429; +48 61 6641434 fax. +48 61 6641420; +48 61 6534002 e-mail: certyfikacja@tabor.com.pl Instytut Pojazdów

Bardziej szczegółowo

Informacja z wyników kontroli przyrządów pomiarowych - II kwartał 2011 r.

Informacja z wyników kontroli przyrządów pomiarowych - II kwartał 2011 r. Informacja z wyników kontroli przyrządów pomiarowych - II kwartał 2011 r. Celem kontroli było sprawdzenie i ocena, czy wprowadzone do obrotu urządzenia pomiarowe (wodomierze), spełniają wymagania określone

Bardziej szczegółowo

Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku

Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku w poprzednim odcinku 1 Nauka - technika 2 Metodologia Problem Hipoteza EKSPERYMENT JAKO NARZĘDZIE WERYFIKACJI 3 Fizyka wielkości fizyczne opisują właściwości obiektów i pozwalają również ilościowo porównać

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 11 maja 2019 r. Poz. 878

Warszawa, dnia 11 maja 2019 r. Poz. 878 Warszawa, dnia 11 maja 2019 r. Poz. 878 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TECHNOLOGII 1) z dnia 25 kwietnia 2019 r. w sprawie urządzeń niezbędnych do wykonywania instalacji, sprawdzania, przeglądów

Bardziej szczegółowo

Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych przez Biuro Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego GUM w 2006 roku

Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych przez Biuro Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego GUM w 2006 roku GŁÓWNY URZĄD MIAR Biuro Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych przez Biuro Służby Nadzoru Metrologicznego i Probierczego GUM w 26 roku Warszawa, styczeń

Bardziej szczegółowo

Ośrodek Certyfikacji Wyrobów

Ośrodek Certyfikacji Wyrobów Ośrodek Certyfikacji Wyrobów Strona/stron: 1/12 I-01 INSTRUKCJA WYMAGANIA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI DLA WYROBÓW BUDOWLANYCH Nr wydania: 3 Data wydania: 08.04.2013 Zmiana: A B C SPIS TREŚCI 1 Cel i

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do rachunku niepewności pomiarowej. Jacek Pawlyta

Wprowadzenie do rachunku niepewności pomiarowej. Jacek Pawlyta Wprowadzenie do rachunku niepewności pomiarowej Jacek Pawlyta Fizyka Teorie Obserwacje Doświadczenia Fizyka Teorie Przykłady Obserwacje Przykłady Doświadczenia Przykłady Fizyka Potwierdzanie bądź obalanie

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa MID. Praktyka funkcjonowania w świetle prawa polskiego.

Dyrektywa MID. Praktyka funkcjonowania w świetle prawa polskiego. Dyrektywa MID. Praktyka funkcjonowania w świetle prawa polskiego. Krzysztof Poręcki COMMON S.A. Wrzesień 2013 r. Plan prezentacji Przedmiot i zakres zastosowania Dyrektywy MID Terminarz Dyrektywy MID od

Bardziej szczegółowo

Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki US Metrologia. T.M.Molenda, Metrologia. W1

Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki US Metrologia. T.M.Molenda, Metrologia. W1 Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki US Metrologia Za Wikipedią: https://pl.wikipedia.org/wiki/metrologia Metrologia nauka dotycząca sposobów dokonywania pomiarów oraz zasad interpretacji uzyskanych wyników.

Bardziej szczegółowo

METROLOGIA. Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki

METROLOGIA. Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki METROLOGIA Dr inż. Eligiusz PAWŁOWSKI Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Prezentacja do wykładu dla EINS Zjazd 6, wykład nr 11, 12 Prawo autorskie Niniejsze materiały podlegają

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA DOTYCZĄCA DUŻYCH WZORCÓW MASY

INFORMACJA DOTYCZĄCA DUŻYCH WZORCÓW MASY INFORMACJA DOTYCZĄCA DUŻYCH WZORCÓW MASY Opracowana na podstawie Zalecenia Międzynarodowego OIML R111-1 Weights of classes E 1, E 2, F 1, F 2, M 1, M 1-2, M 2, M 2-3 and M 3 ; Part 1: Metrological and

Bardziej szczegółowo

Rodzaje przyrządów pomiarowych

Rodzaje przyrządów pomiarowych Lp. Załącznik nr 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 JK 011 Wagi nieautomatyczne klasy dokładności I mechaniczne odważnikowo-uchylne, odważnikowowłącznikowo-uchylne JK 012 Wagi nieautomatyczne

Bardziej szczegółowo

Niepewność pomiaru masy w praktyce

Niepewność pomiaru masy w praktyce Niepewność pomiaru masy w praktyce RADWAG Wagi Elektroniczne Z wszystkimi pomiarami nierozłącznie jest związana Niepewność jest nierozerwalnie związana z wynimiarów niepewność ich wyników. Podając wyniki

Bardziej szczegółowo

OFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE

OFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE OFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE NASZA OFERTA Usługi w zakresie systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005: - wdrażanie

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 24 lutego 2005 r.

Warszawa, dnia 24 lutego 2005 r. Warszawa, dnia 24 lutego 2005 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie instalacji lub napraw oraz

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 11 lutego 2005 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 11 lutego 2005 r. Dz.U.2005.33.295 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie instalacji lub napraw oraz sprawdzania urządzeń

Bardziej szczegółowo

Procedury przygotowania materiałów odniesienia

Procedury przygotowania materiałów odniesienia Procedury przygotowania materiałów odniesienia Ważne dokumenty PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących ISO Guide 34:2009 General requirements

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 23 października 2007 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia 23 października 2007 r. Dz.U.2007.209.1513 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1 z dnia 23 października 2007 r. w sprawie wymagań którym powinny odpowiadać wodomierze oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej

Bardziej szczegółowo

AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016

AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016 AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016 KOMPETENCJE PERSONELU 1. Stan osobowy personelu technicznego, czy jest wystarczający (ilość osób

Bardziej szczegółowo

WZKP Zakładowa kontrola produkcji Wymagania

WZKP Zakładowa kontrola produkcji Wymagania 02-676 Warszawa ul. Postępu 9 tel. (22) 549 97 04; e-mail: certyfikacja@icimb.pl; www.icimb.pl Wymagania Zatwierdzam Dyrektor dr hab. inż. Adam Witek, prof. Strona 2/6 1. Wstęp 2. Wymagania ogólne 3. Dokumentacja

Bardziej szczegółowo

PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW

PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW Projekt, z dnia 29 sierpnia 2012 r. PROJEKT ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY O WYROBACH BUDOWLANYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW I. WPROWADZENIE Z dniem 24 kwietnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie

Bardziej szczegółowo

MID Measuring Instruments Directive. Diehl Metering 2

MID Measuring Instruments Directive. Diehl Metering 2 DYREKTYWA MID MID Measuring Instruments Directive Diehl Metering 2 MID Measuring Instruments Directive Dyrektywa obejmuje następujące normy: PN EN ISO 4064: 2014-9 Część 1: Wymagania metrologiczne i techniczne

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 26 kwietnia 2019 r. Poz. 759 ROZPORZĄDZENIE. z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych

Warszawa, dnia 26 kwietnia 2019 r. Poz. 759 ROZPORZĄDZENIE. z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 kwietnia 2019 r. Poz. 759 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA przedsiębiorczości I technologii 1) z dnia 22 marca 2019 r. 2) 3) w sprawie prawnej kontroli

Bardziej szczegółowo

dr inż. Jan Porzuczek POMIARY MOCY I ENERGII CIEPLNEJ

dr inż. Jan Porzuczek POMIARY MOCY I ENERGII CIEPLNEJ POMIARY MOCY I ENERGII CIEPLNEJ dr inż. Jan Porzuczek POMIARY MOCY I ENERGII CIEPLNEJ 1 POMIARY MOCY I ENERGII CIEPLNEJ 1. Podstawa prawna i normalizacja 2. Podstawy teoretyczne 3. Ciepłomierze budowa,

Bardziej szczegółowo

Zespół ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE

Zespół ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE Zespół ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE NASZA OFERTA Usługi w zakresie systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02 - wdrażanie systemu

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM. Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK

SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM. Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK Akredytacja TPA INSTYTUT BADAŃ TECHNICZNYCH SP. Z O.O. 2 Akredytacja LICZBA BADAŃ AKREDYTOWANYCH W ZAKRESIE

Bardziej szczegółowo