Specyfika prowadzenia postępowa. powań przygotowawczych o przestępstwa pstwa na rynku kapitałowym

Transkrypt

1 Specyfika prowadzenia postępowa powań przygotowawczych o przestępstwa pstwa na rynku kapitałowym owym. kom. Janusz Gruchalski Zastępca Naczelnika Wydziału dw. z PG KSP

2 Kto i dlaczego tylko KSP Zarządzenie 1426 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie metodyki wykonywania czynności dochodzeniowo-śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców (wskazuje do prowadzenia postępowań z zakresu obrotu instrumentami finansowymi jedyną jednostkę tj. Wydz. dw. z PG KSP)

3 Rodzaje odpowiedzialności - Administracyjna - Cywilna -Karna

4 Regulacje prawne materialne USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U z póź. zm.) USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. zm.) USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r.o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U z póź. zm.)

5 Regulacje prawne proceduralne Kodeks Postępowania Karnego Zarządzenie 1426 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie metodyki wykonywania czynności dochodzeniowo-śledczych przez służby policyjne wyznaczone do wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców (wskazujące do prowadzenia jedyną jednostkę tj. KSP)

6 Podmioty występuj pujące w postępowaniach powaniach 1. Komisja Nadzoru Finansowego 2. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. 3. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. 4. Biura Maklerskie 5. Banki prowadzące działalność maklerską 6. Banki powiernicze 7. Emitenci 8. Inwestorzy 9. Operatorzy teleinformatyczni

7 ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

8 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto bez wymaganego zezwolenia lub upoważnienia zawartego w odrębnych przepisach albo nie będąc do tego uprawnionym w inny sposób określony w ustawie, prowadzi działalność w zakresie obrotu maklerskimi instrumentami finansowymi, podlega grzywnie do zł.

9 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 156 ust. 2 pkt 1, ujawnia informację poufną, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

10 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej, ujawnia lub wykorzystuje w obrocie papierami wartościowymi informacje stanowiące tajemnicę zawodową, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

11 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 156 ust. 1, wykorzystuje informację poufną, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie. 2. Jeżeli czynu określonego w ust. 1 dopuszcza się osoba, o której mowa w art. 156 ust. 1 pkt 1 lit. a, podlega ona grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, albo obu tym karom łącznie.

12 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 156 ust. 2 pkt 2, udziela rekomendacji lub nakłania do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których dotyczy informacja poufna, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

13 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U z póź. p. zm.) Art Kto dokonuje manipulacji, o której mowa w art. 39 ust. 2 pkt 1-3, pkt 4 lit. a lub pkt 5-7, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie. 2. Kto wchodzi w porozumienie z inną osobą mające na celu manipulację, o której mowa w art. 39 ust. 2 pkt 1-3, pkt 4 lit. a lub pkt 5-7, podlega grzywnie do zł.

14 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U z póź. p. zm.) Art. 45. Kto, działając w imieniu lub interesie podmiotu nadzorowanego, nie dopełnia obowiązku dokonania blokady rachunku, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

15 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r.o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania ania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U z póź.. zm.) Art Kto proponuje publicznie nabycie papierów wartościowych bez wymaganego ustawą zatwierdzenia prospektu emisyjnego, złożenia zawiadomienia obejmującego memorandum informacyjne albo udostępnienia takiego dokumentu do publicznej wiadomości lub do wiadomości zainteresowanych inwestorów, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. 2. Tej samej karze podlega, kto proponuje publicznie nabycie papierów wartościowych objętych memorandum informacyjnym dotyczącym oferty publicznej, przed upływem terminu do zgłoszenia przez Komisję sprzeciwu dotyczącego zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, albo mimo zgłoszenia takiego sprzeciwu. 3. W wypadku mniejszej wagi sprawca czynu określonego w ust. 1 lub 2 podlega grzywnie do zł.

16 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r.o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania ania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U z póź.. zm.) Art Kto, będąc odpowiedzialnym za informacje zawarte w prospekcie emisyjnym lub innych dokumentach informacyjnych albo inne informacje związane z ofertą publiczną lub dopuszczeniem lub ubieganiem się o dopuszczenie papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych do obrotu na rynku regulowanym, albo informacje, o których mowa w art. 51 ust. 1 i art. 56 ust. 1, albo informacje, których obowiązek przekazywania wynika z art. 42 ust. 5 w związku z art. 51 ust. 1, podaje nieprawdziwe lub zataja prawdziwe dane, w istotny sposób wpływające na treść informacji, podlega grzywnie do zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie. 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1, działając w imieniu lub w interesie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.

17 Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r.o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania ania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U z póź.. zm.) Art Kto, będąc odpowiedzialnym za informacje przekazywane do Komisji w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej, o którym mowa w art. 57 ust. 1, podaje nieprawdziwe dane lub zataja prawdziwe dane, w sposób istotny wpływające na treść tej informacji, podlega grzywnie do zł. 2. Tej samej karze podlega, kto, będąc odpowiedzialnym za poprawność informacji przekazywanych do Komisji, w celu uzyskania zwolnienia emitenta z obowiązków przekazywania informacji do publicznej wiadomości, podaje nieprawdziwe dane lub zataja prawdziwe dane, w sposób istotny wpływające na treść wniosku, o którym mowa w art. 62 ust. 1.

18 Algorytm czynności ci 1. Wszczęcie postępowania przygotowawczego, 2. przesłuchanie w charakterze świadka kompetentnego przedstawiciela Komisji Nadzoru Finansowego na okoliczności wskazane w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub inną osobę od której pochodzi zawiadomienie, 3. z Komisji Nadzoru Finansowego należy uzyskać decyzje o dopuszczeniu akcji spółek do publicznego obrotu, 4. uzyskać od Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. informację na temat notowań (cena, wolumen obrotu) akcji spółek w okresie objętym zawiadomieniem oraz zestawienia wszystkich zleceń kupna i sprzedaży tych akcji w tym okresie zawierających datę i dokładny czas wpłynięcia zlecenia na GPW, datę sesji na której zlecenie znajdowało się w arkuszu, stronę transakcji (kupno/sprzedaż), liczbę kontraktów, limit ceny, realizację zlecenia (ilość kontraktów), datę i dokładny czas realizacji, kurs transakcji (przy realizacji w kilku transakcjach podanie każdej transakcji), datę i dokładny czas anulowania zlecenia (jeżeli było anulowane), kod domu maklerskiego, typ uczestnictwa,

19 Algorytm ciąg g dalszy 5. Jeżeli zlecenia były składane przez Internet należy uzyskać z domu maklerskiego. (poprzez wniosek do prokuratora o wydanie Postanowienia o żądaniu wydania rzeczy) informacje na temat nr IP komputera, z którego złożono zlecenia oraz dokładny czas złożenia zleceń a także potwierdzenia zawarcia zleceń. Następnie uzyskać (poprzez wniosek do prokuratora) informacje na temat użytkownika, któremu przydzielono ustalony numer IP w datach i czasie złożenia przedmiotowych zleceń. 6. należy również przesłuchać w charakterze świadka przedstawiciela Domu Maklerskiego na okoliczność zawarcia przedmiotowych transakcji; po ustaleniu danych tej osoby należy wystąpić z wnioskiem do prokuratora o wydanie Postanowienia o zwolnieniu z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej 7. po wykonaniu powyższych czynności niezbędne będzie powołanie biegłego z zakresu obrotu papierami wartościowymi w celu stwierdzenia czy transakcje wskazane w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nosiły znamiona manipulacji instrumentem finansowym. 8. W zależności od opinii sprawa będzie umorzona lub wydane zostanie postanowienie o przedstawieniu zarzutów.

20 Statystyka wszczęcia cia na podstawie systemu TEMIDA

21 ilość czyn Statystyka czynów w na podstawie systemu TEMIDA

22 Statystyka ilość osób b podejrzanych dane na podstawie systemu TEMIDA

23 Zabezpieczenie majątkowe w PLN w sprawach wg. systemu TEMIDA

24 Problemy W postępowaniach przygotowawczych zachodzi konieczność: -powoływania biegłych. Jest mało osób, które posiadają takie uprawnienia. Wiąże się to z kilkumiesięcznym oczekiwaniem na wydanie opinii i generuje wysokie koszty postępowania (od kilku do kilkunastu tysięcy za jedną sprawę)

25 Problemy -konieczność uzyskiwania danych historycznych dotyczących notowań z GPW S.A., i pobieranie od organów ścigania przez GPW S.A. opłat za przygotowywane materiały,

26 Problemy - Znikoma ilość ujawnianych przestępstw w stosunku do wielkości i ilości dokonywanych transakcji (np. w 2010 roku 38 spraw i tylko 7 przestępstw na rachunków inwestycyjnych w Polsce na koniec 2010 r.) - Ograniczone zasoby osobowe w KNF, Policji i Prokuraturze zajmujące się tego typem przestępczości, a co za tym idzie mała ilość zawiadomień z KNF, brak należytego rozpoznania zjawiska ze strony organów ścigania: biały wywiad, inne źródła informacji).

27 Podsumowanie - zauważalne jest niepokojące zjawisko spadku ilości zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz ujawnianych przestępstw wobec wzrostu ilości spółek notowanych na giełdzie oraz inwestorów (chyba, że uznać to za oznakę normalizacji rynku), - konieczna jest rozbudowa komórek dw. z PG KGP, KSP i CBŚ zajmująca się tym zjawiskiem, włączenie w to innych KWP w kraju z uwagi na siedziby biur maklerskich przyjmujących zlecenia (powód: to składający zlecenie popełnia przestępstwo, wpływa ono do biur maklerskich a te przekazują tylko zlecenia na GPW S.A.) oraz innych prokuratur okręgowych, - rozważenie powołania w strukturach Policji na poziomie CLK KGP lub WWK KGP przy współpracy z KNF lub w KNF komórki zajmującej się wydawaniem opinii na potrzeby prowadzonych postępowań przygotowawczych, co skróciłoby czas ich trwania i zwiększyło efektywność ścigania, - Ciągłe prowadzenie szkoleń policjantów, prokuratorów i sędziów przez KNF, - Prowadzenie działań edukacyjnych społeczeństwo, wskazywanie jak prawidłowo inwestować, jakie działania są prawnie zabronione i jakie niosą konsekwencje, -

28 Podsumowanie - wzmożenie działań zmierzających do pozbawiania sprawców korzyści związanych z przestępstwa i dokonywanie zajęć mienia na poczet przyszłych kar (wzajemna współpraca przy ustalaniu rachunków, innych składników majątkowych, wnioskowanie przez KNF o dokonywanie zabezpieczeń majątkowych, - rozważenie rozszerzenia uprawnień KNF poprzez wskazanie urzędu jako uprawnionego do prowadzenia postępowań przygotowawczych z niniejszego zakresu (np. model izraelski)