Wymagania edukacyjne wynikające z realizowanego programu chemii w Liceum Ogólnokształcącym- -zakres podstawowy.

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne wynikające z realizowanego programu chemii w Liceum Ogólnokształcącym- -zakres podstawowy. Poziom wymagań I. Systematyka związków nieorganicznych i ich podstawowe właściwości. 1. Związek a mieszanina. Sposoby rozdzielania mieszanin. 2. Nazewnictwo, podział tlenków pod względem ich charakteru chemicznego. określać przemianę fizyczną i chemiczną klasyfikować przemiany określać pojęcie związku i mieszaniny wskazywać róŝnice między związkiem chemicznym a mieszaniną dzielić podane substancje na związki chemiczne i mieszaniny opisywać sposoby rozdzielania mieszanin nazywać podany tlenek z nazwy pisać wzór sumaryczny opisywać metody otrzymywania tlenków zapisywać równania reakcji otrzymywania tlenków 3. Właściwości tlenków kwasowych i zasadowych. zapisywać równania reakcji ilustrujące właściwości chemiczne tlenków kwasowych i zasadowych podawać przykłady związków i mieszanin rozróŝniać pojęcie roztwór i mieszanina określać kryteria przynaleŝności roztworu do danego typu projektować sposób (dobierać metodę) rozdzielania mieszaniny podawać przykłady tlenków o określonym charakterze chemicznym projektować doświadczenie otrzymywania określonego tlenku definiować tlenek amfoteryczny i obojętny projektować doświadczenie, za pomocą którego sprawdzi właściwości fizyczne tlenku projektować doświadczenie, za pomocą którego sprawdzi właściwości chemiczne tlenku 4. Wodorotlenki i zasady otrzymywanie i właściwości wodorotlenków. 5. Nazewnictwo i podział kwasów otrzymywanie kwasów tlenowych i beztlenowych. nazywać podany wodorotlenek i z nazwy pisać wzór sumaryczny rozróŝniać pojęcie wodorotlenek i zasada wymieniać wskaźniki zasadowe określać zmianę ich zabarwienia opisywać metody otrzymywania wodorotlenków zapisywać równania reakcji otrzymywania wodorotlenków opisywać właściwości fizyczne i chemiczne wodorotlenków nazywać kwas i z nazwy pisać wzór sumaryczny podać przykłady kwasów tlenowych i projektować doświadczenie, za pomocą którego sprawdzi właściwości fizyczne wodorotlenku projektować doświadczenie, za pomocą którego sprawdzi właściwości chemiczne wodorotlenku określać charakter chemiczny amoniaku zapisywać równanie reakcji zachodzącej w wodzie amoniakalnej projektować doświadczenie otrzymywania kwasów tlenowych

2 beztlenowych opisywać metody otrzymywania kwasów tlenowych i beztlenowych zapisywać równania reakcji otrzymywania kwasów 6. Właściwości kwasów. podać nazwy wskaźników kwasowych określać zmianę ich zabarwienia opisywać właściwości fizyczne i chemiczne kwasów: HCl, HBr, HJ, H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, H 3 PO 4, zapisywać za pomocą równań reakcji właściwości chemiczne kwasów: HCl, HBr, HJ, H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, H 3 PO 4, 7. Metody otrzymywania soli. nazywać sole i z nazw pisać wzory sumaryczne opisywać podstawowe metody otrzymywania soli zapisywać równania reakcji otrzymywania soli 8. Reakcje syntezy, analizy i wymiany. określać typ reakcji chemicznej II. Mol i molowa interpretacja przemian chemicznych. 9. Wprowadzenie pojęcia mola. wyjaśniać pojęcie mola, jako miary liczebności materii stosować liczbę Avogadra obliczać liczbę moli na podstawie liczby molekuł obliczać liczbę molekuł na podstawie liczby moli 10. Molowa interpretacja przemian chemicznych. odczytywać zapis równania reakcji w interpretacji molowej podawać interpretację molową znanej reakcji chemicznej obliczać liczbę moli produktu reakcji przy 11. Obliczanie masy reagentów na podstawie równań reakcji chemicznych. dowolnej liczbie moli jednego z substratów stosować pojęcie masy atomowej i cząsteczkowej stosować pojęcie masy molowej projektować doświadczenie otrzymywania kwasów beztlenowych opisywać właściwości fizyczne i chemiczne kwasów: HNO 2, H 2 SO 3, H 2 CO 3, HF zapisywać za pomocą równań reakcji właściwości chemiczne kwasów: HNO 2, H 2 SO 3, H 2 CO 3, HF rozróŝniać kwasy trwałe i nietrwałe projektować doświadczenie otrzymywania soli z uŝyciem soli, jako jednego z substratów charakteryzować odmienność reakcji z metalami takich kwasów jak rozcieńczony i stęŝony kwas siarkowy(vi) i zapisywać odpowiednie równania reakcji podawać produkty reakcji metali z kwasem azotowym(v) definiować pojęcie mola, jako miary liczebności materii obliczać liczbę moli reagentów na podstawie molowej interpretacji procesu obliczać masę reagentów na podstawie molowej interpretacji procesu

3 obliczać masę produktu reakcji przy dowolnej masie jednego z substratów obliczać liczbę moli produktu reakcji przy dowolnej masie jednego z substratów obliczać masę produktu reakcji przy dowolnej liczbie moli jednego z substratów 12. Objętość molowa gazów w warunkach normalnych. określać parametry warunków normalnych podawać wartość objętości molowej gazów w warunkach normalnych przeliczać objętość gazu na liczbę moli,. masę i liczbę molekuł przeliczać liczbę moli, masę i liczbę molekuł na objętość gazu 13. Obliczenia z wykorzystaniem objętości molowej. obliczać objętość produktu reakcji przy dowolnej objętości jednego z substratów obliczać objętość substratu reakcji przy dowolnej objętości jednego z produktów obliczać objętość produktu reakcji przy dowolnej liczbie moli jednego z substratów obliczać objętość substratu reakcji przy dowolnej liczbie moli jednego z produktów obliczać objętość produktu reakcji przy dowolnej masie jednego z substratów obliczać objętość substratu reakcji przy dowolnej masie jednego z produktów obliczać objętość produktu reakcji przy dowolnej liczbie molekuł jednego z substratów obliczać objętość substratu reakcji przy dowolnej liczbie molekuł jednego z produktów 14. Obliczenia dla mieszanin niestechiometrycznych. obliczać liczbę, moli, masę, objętość produktu przy niestechiometrycznej ilości substratów III. StęŜenia roztworów. 14. StęŜenia procentowe i molowe. posługiwać się w obliczeniach pojęciem stęŝenia procentowego wyjaśniać pojęcie stęŝenia molowego stosować stęŝenie molowe do obliczania liczby posługiwać się w obliczeniach procentem objętościowym gazów obliczać gęstość gazów w warunkach normalnych posługiwać się procentem objętościowym gazów w obliczeniach stechiometrycznych obliczać liczbę molekuł produktu przy niestechiometrycznej ilości substratów posługiwać się gęstością roztworu, rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej do obliczania stęŝenia molowego i procentowego roztworu przeliczać stęŝenie molowe na procentowe

4 moli substancji rozpuszczonej stosować w obliczeniach stęŝenie molowe do obliczenia objętości roztworu zawierającego określona liczbę moli substancji rozpuszczonej stosować w obliczeniach stęŝenia molowego określoną masę substancji rozpuszczonej 15. ZatęŜanie i rozcieńczanie roztworów. obliczać stęŝenie molowe roztworu, otrzymanego po dodaniu rozpuszczalnika do roztworu o znanym stęŝeniu molowym obliczać stęŝenie procentowe roztworu, otrzymanego po dodaniu rozpuszczalnika do roztworu o znanym stęŝeniu procentowym obliczać stęŝenie molowe roztworu, otrzymanego po odparowaniu rozpuszczalnika lub dodaniu substancji rozpuszczonej do roztworu o znanym stęŝeniu molowym obliczać stęŝenie procentowe roztworu, otrzymanego po odparowaniu rozpuszczalnika lub dodaniu substancji rozpuszczonej do roztworu o znanym stęŝeniu procentowym 16. Przygotowanie roztworów o określonym stęŝeniu. rozróŝniać naczynia miarowe i wymieniać ich zastosowanie przygotowywać z odwaŝki roztwór o określonym stęŝeniu procentowym przygotowywać z odwaŝki roztwór o określonym stęŝeniu molowym 17. Liczba masowa i atomowa, jako informacja o budowie atomu. Izotopy. IV. Budowa atomu i cząsteczki. obliczać liczbę cząstek składowych atomu posługując się liczbą atomową i liczbą masową definiować izotop opisywać izotopy wodoru 18. Naturalne przemiany promieniotwórcze α i β. określać promieniowanie α i β. posługiwać się czasem połowicznego rozpadu dla określenia trwałości pierwiastków przeliczać stęŝenie procentowe na molowe obliczać stęŝenie molowe i procentowe z wykorzystaniem objętości molowej rozpuszczanych gazów (np. chlorowodoru przy otrzymywaniu kwasu solnego) obliczać stęŝenie procentowe roztworu otrzymanego przez dodanie rozpuszczalnika do roztworu o kreślonym stęŝeniu molowym obliczać stęŝenie molowe roztworu otrzymanego przez dodanie rozpuszczalnika do roztworu o kreślonym stęŝeniu procentowym przygotowywać roztwór o określonym stęŝeniu procentowym przez rozcieńczanie roztworu bardziej stęŝonego przygotowywać roztwór o określonym stęŝeniu molowym przez rozcieńczanie roztworu bardziej stęŝonego wyjaśniać, na czym polegają przemiany α i β uzupełniać równanie przemian α i β. określać na podstawie wykresu ilość preparatu

5 opisywać zastosowania nuklidów promieniotwórczych wyjaśniać zagroŝenia związane z promieniotwórczością 19. Model Bohra atomu wodoru wzbudzenie atomu i opisywać model budowy atomu według Bohra jego jonizacja. wyjaśniać pojęcie wzbudzenia atomu wyjaśniać pojęcie energii jonizacji 20. Falowo-korpuskularna natura elektronu, orbitale s i p. wyjaśniać pojęcie orbitalu atomowego rozpoznawać kształty orbitali s i p róŝnicować orbitale 1s i 2s oraz 2s i 2p oraz analogicznie dla powłoki trzeciej stosować zakaz Pauliego 21. Kolejność wypełniania podpowłok reguła Hunda. określać strukturę chmury elektronowej czterech pierwszych powłok zapisywać konfigurację elektronową pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 22 stosować regułę Hunda dla konfiguracji powłoki walencyjnej 22. Konfiguracje elektronowe atomów, róŝne sposoby zapisu konfiguracji. stosować poznane reguły do zapisu róŝnych postaci konfiguracji elektronowych 23. Bloki s, p w układzie okresowym. wskazywać połoŝenie bloków s i p w układzie okresowym ustalać zaleŝność między strukturą powłoki walencyjnej a połoŝeniem pierwiastka w układzie okresowym wykorzystywać przynaleŝność do bloku w celu zapisu konfiguracji tylko powloki walencyjnej atomu 24. Zmiana właściwości pierwiastków w układzie okresowym. określać pojęcie elektroujemności określać, jak zmienia się elektroujemność w układzie okresowym posługiwać się skalą elektroujemności Paulinga określać, jak zmienia się promień atomu w układzie okresowym Poziom wymagań promieniotwórczego pozostałego w próbce posługiwać się pojęciem wzbudzenia atomu posługiwać się pojęciem energii jonizacji wyjaśniać, Ŝe elektron jest cząstką z ruchem której związana jest fala elektromagnetyczna wyjaśniać sens zasady nieoznaczoności Heisenberga interpretować orbital, jako rozwiązanie równania Schrödingera stosować schemat ukośnika dla zapisu konfiguracji elektronowej pierwiastków grup głównych zapisywać róŝnymi sposobami konfigurację elektronową pierwiastków grup głównych o liczbach atomowych powyŝej 22 wskazywać połoŝenie bloku d w układzie okresowym zapisywać konfigurację elektronową dla pierwiastków bloku d czwartego okresu określać, jak zmienia się energia jonizacji w układzie okresowym określać pojecie powinowactwa elektronowego wiązać informacje dotyczące energii jonizacji i powinowactwa elektronowego z wielkością elektroujemności

6 wyjaśniać, jak zmienia się promień kationu i anionu w stosunku do macierzystego atomu określać, jak zmienia się promień jonu w układzie okresowym wyjaśniać związek elektroujemności z tendencją atomu do tworzenia kationów i anionów 25. Wiązania kowalencyjne, spolaryzowane i jonowe. zapisywać konfigurację atomu w postaci wzoru Lewisa wymieniać rodzaje wiązań proponować wzory sumaryczne i elektronowe prostych cząsteczek zbudowanych z dwóch pierwiastków opisywać, w jaki sposób powstają wiązania kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane i jonowe określać rodzaj wiązania w podanej cząsteczce zapisywać wzory prostych cząsteczek kowalencyjnych i związków jonowych wzorami Lewisa przy podanym wzorze sumarycznym 26. Wiązanie koordynacyjne. wyjaśniać warunki, jakie muszą spełniać atomy tworzące wiązanie koordynacyjne zapisywać wzory elektronowe związków, w których występuje wiązanie koordynacyjne 27. Pisanie wzorów elektronowych. wykorzystywać poznane wiadomości i umiejętności do zapisu wzoru elektronowego cząsteczki i określenia rodzaju wiązań wyjaśniać róŝnicę w sposobie tworzenia i trwałości wiązania σ i π ustalać zaleŝność między wzorem elektronowym a 28. Określanie polarności cząsteczek. interpretować pojęcie polarności określać kierunek polaryzacji 29. Budowa cząsteczki a właściwości związku wiązania międzycząsteczkowe. uzasadniać właściwości typowego związku, posługując się budową elektronową jego cząsteczki rozróŝniać rodzaje sieci krystalicznych, uwzględniające typy wiązań w sieci budową przestrzenną prostej cząsteczki uzasadniać polarność cząsteczek poprzez analizę rodzaju wiązania i kształtu cząsteczki przewidywać polarność cząsteczki na podstawie analizy jej budowy proponować właściwości pierwiastka na podstawie jego budowy elektronowej określać warunki tworzenia się wiązania wodorowego opisać oddziaływania międzycząsteczkowe proponować właściwości związku,. posługując się analizą budowy elektronowej jego cząsteczki V. Węglowodory. 30. Szereg homologiczny alkanów. wyjaśniać pojęcia: węglowodór nasycony, alkan, określić rodzaje wiązań w alkanach (σ i π)

7 szereg homologiczny opisać i narysować kształty cząsteczek metanu, etanu i propanu podać wzór ogólny szeregu alkanów 31. Izomeria konstytucyjna w alkanach. określić, które z podanych związków są izomerami, a które homologami napisać wzory strukturalne izomerów butanu, pentanu i heksanu wyjaśnić pojęcie izomerii konstytucyjnej 32. Nazewnictwo i właściwości fizyczne alkanów. podać nazwy n-alkanów C 1 -C 10 nazwać alkan o podanym wzorze strukturalnym napisać wzór strukturalny alkanu na podstawie podanej nazwy omówić zmiany właściwości fizycznych alkanów wraz ze wzrostem długości łańcucha 33. Reakcje alkanów substytucja i spalanie alkanów. napisać równanie reakcji spalania i półspalania dowolnego alkanu napisać równanie reakcji chlorowania i bromowania alkanu C 1 -C 4 wśród podanych reakcji wskazać reakcję substytucji wyjaśnić, na czym polega reakcja substytucji 34. Szereg homologiczny alkenów nazewnictwo i izomeria geometryczna. wyjaśnić pojęcia: węglowodór nienasycony, alken, izomery cis-trans podać wzór ogólny szeregu alkenów określić kształt cząsteczki etenu nazwać alken o podanym wzorze strukturalnym napisać wzór alkenu na podstawie jego nazwy narysować przykładowe wzory izomerów cis-trans 35. Otrzymywanie i właściwości alkenów. wymienić metody otrzymywania alkenów z alkoholi i chlorowcopochodnych zapisać równania reakcji otrzymywania alkenów wskazać reakcje addycji i eliminacji napisać wzory strukturalne izomerów heptanu i oktanu zastosować zasady nazewnictwa systematycznego celem nazwania większych lub mniej typowych cząsteczek podać nazwy zwyczajowe izomerów butanu i pentanu wyjaśnić, dlaczego dany alkan ma określone właściwości fizyczne wymienić rodzaje oddziaływań miedzy cząsteczkami alkanów przewidzieć, jakie izomeryczne produkty powstaną w reakcji chlorowcowania alkanów o dłuŝszym łańcuchu omówić rodzaje wiązań w cząsteczce etenu omówić kształt cząsteczki but-2-enu i wskazać, które atomy leŝą na tej samej płaszczyźnie z podanych cząsteczek wybrać izomery cis-trans przewidzieć, które alkeny tworzą izomery cis-trans i narysować ich wzory zaproponować metodę rozróŝnienia węglowodoru nasyconego i nienasyconego przewidzieć produkt główny reakcji addycji do niesymetrycznego alkenu

8 wymienić reakcje charakterystyczne dla alkenów zapisać równanie reakcji addycji do symetrycznego alkenu omówić zmiany właściwości fizycznych alkenów wraz ze wzrostem długości łańcucha 36. Alkiny nazewnictwo, budowa i właściwości. omówić budowę etynu określić kształt cząsteczki etynu podać nazwę alkinu o określonym wzorze zapisać wzór alkinu na podstawie nazwy wymienić metody otrzymywania alkinów z chlorowcopochodnych zapisać równania reakcji otrzymywania alkinów na drodze eliminacji zapisać równanie reakcji otrzymywania etynu z karbidu zapisać równania reakcji addycji do etynu opisać zastosowania acetylenu 37. Budowa i właściwości benzenu. omówić budowę cząsteczki benzenu wyjaśnić pojęcia: węglowodór aromatyczny, elektrony zdelokalizowane, pierścień aromatyczny opisać właściwości fizyczne i chemiczne benzenu zapisać równania reakcji nitrowania i chlorowania benzenu zapisać równanie reakcji spalania benzenu w powietrzu i tlenie 38. Homologi i pochodne wielopierścieniowe benzenu zapisać wzory i podać nazwy najbliŝszych homologów benzenu zastosować w nazewnictwie przedrostki: orto-, meta-, para- omówić budowę i właściwości naftalenu 39. Reakcje benzenu i toluenu. zapisać równania reakcji, którym ulega benzen i toluen nazwać wielopodstawione pochodne benzenu opisać budowę i kształt cząsteczek alkinów omówić rodzaje wiązań w cząsteczkach alkinów zapisać równanie reakcji addycji do symetrycznych alkinów zapisać równanie reakcji addycji do niesymetrycznych alkinów zaprojektować doświadczenie wykazujące nienasycony charakter etynu uzasadnić aromatyczny charakter benzenu przez analizę struktury elektronowej cząsteczki wyjaśnić pojecie: elektrofil, substytucja elektrofilowa zaprojektować doświadczenie pozwalające odróŝnić węglowodór aromatyczny od alifatycznego podać nazwy wskazanych przez nauczyciela pochodnych benzenu podać nazwy wskazanych przez nauczyciela pochodnych naftalenu wyjaśnić aromatyczny charakter naftalenu uzasadnić właściwości fizyczne naftalenu na podstawie analizy budowy jego cząsteczki uwzględnić kierujący wpływ podstawników w reakcjach substytucji elektrofilowej celem określenia produktów reakcji zaproponować wieloetapową syntezę związku

9 40. Naturalne źródła węglowodorów. wymienić naturalne źródła węglowodorów wymienić podstawowe frakcje z destylacji ropy naftowej oraz określić ich zastosowania opisać proces krakingu i reformingu 41. Nazewnictwo i otrzymywanie alkoholi jednowodorotlenowych. VI. Jedno- i wielofunkcyjne pochodne węglowodorów. nazwać prosty alkohol jednowodorotlenowy napisać wzór alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie jego nazwy określić rzędowość alkoholu jednowodorotlenowego napisać wzory izomerycznych alkoholi jednowodorotlenowych C 1 -C 4 wymienić metody otrzymywania alkoholi napisać równania reakcji otrzymywania prostych alkoholi z alkenu i chlorowcopochodnej zapisać równanie reakcji fermentacji alkoholowej glukozy 42. Reakcje alkoholi jednowodorotlenowych. opisać właściwości fizyczne metanolu, etanolu i butan-1-olu wymienić reakcje charakterystyczne dla alkoholi zapisać równania reakcji substytucji i eliminacji dla prostych alkoholi jednowodorotlenowych zapisać równania reakcji prostych alkoholi jednowodorotlenowych z sodem 43. Alkohole wielowodorotlenowe. podać systematyczna i zwyczajową nazwę glicerolu i glikolu etylenowego określić, jakie alkohole zalicza się do wielowodorotlenowych opisać właściwości fizyczne glikolu etylenowego i glicerolu napisać równania reakcji glicerolu i glikolu etylenowego z sodem Poziom wymagań aromatycznego wyjaśnić pojecie liczby oktanowej podać nazwy zwyczajowe butanoli wypisać wzory i podać nazwy izomerycznych alkoholi o dłuŝszym łańcuchu zapisać równanie reakcji przemysłowej metody otrzymywania metanolu uzasadnić właściwości fizyczne metanolu, etanolu i butan-1-olu na podstawie budowy ich cząsteczek przewidzieć właściwości fizyczne alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie wzoru związku nazwać prosty alkoholan zapisać równania reakcji hydrolizy alkoholanów i określić odczyn roztworu uzasadnić właściwości fizyczne glicerolu i glikolu etylenowego na podstawie budowy ich cząsteczek podać nazwę systematyczną prostego alkoholu wielowodorotlenowego podać metodę otrzymywania glikolu etylenowego zaproponować metodę rozróŝnienia alkoholi jednowodorotlenowych od glikolu etylenowego lub glicerolu określić warunki trwałości alkoholi wielowodorotlenowych

10 44. Fenole nazewnictwo, właściwości i budowa. rozróŝnić wzory alkoholi i fenoli podać nazwy systematyczne najbliŝszych homologów fenolu opisać właściwości fizyczne fenolu opisać właściwości chemiczne fenolu zapisać równanie reakcji nitrowania i zobojętniania fenolu 45. Rola alkoholu i fenoli w Ŝyciu codziennym. porównać właściwości alkoholi i fenoli wymienić zastosowania etanolu, glikolu etylenowego, glicerolu i fenolu 46. Aceton i metanal, jako przedstawiciele aldehydów i ketonów. wyjaśnić pojęcie: związek karbonylowy, grupa karbonylowa, aldehyd, keton rozróŝniać wzory aldehydów i ketonów podać nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów podać sposób otrzymywania aldehydów i ketonów podać wzory alkoholi, z których powstaje określony aldehyd lub keton opisać właściwości fizyczne metanalu i acetonu określić róŝnice aldehydów i ketonów w zdolności do ulegania procesowi utlenienia wymienić zastosowania acetonu i metanalu 47. Wykorzystanie acetonu i formaldehydu w gospodarce. wyjaśnić pojecie polimeryzacji 48. Kwasy karboksylowe nazewnictwo i właściwości. wskazać grupę karboksylowa w cząsteczce związku określić typ reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych napisać wzór aldehydu lub alkoholu, z którego otrzymuje się dany kwas podać nazwy systematyczne prostych kwasów karboksylowych podać nazwy zwyczajowe kwasu mrówkowego, octowego, masłowego, palmitynowego, stearynowego i oleinowego opisać właściwości fizyczne kwasu octowego i stearynowego Podać nazwy zwyczajowe najbliŝszych homologów fenolu Wyjaśnić na podstawie budowy cząsteczki kwasowy charakter fenolu Wyjaśnić wpływ grupy OH na aktywność pierścienia aromatycznego zaproponować metodę rozróŝnienia alkoholu i fenolu zaproponować kilkuetapową syntezę alkoholu i fenolu omówić róŝnice w strukturze aldehydów i ketonów i wynikające z tego właściwości związków zaproponować metodę rozróŝnienia aldehydów i ketonów opisać próbę Tollensa i Trommera i zapisać równania reakcji dla obu tych prób wyjaśnić pojecie polikondensacji zaproponować kilkuetapową syntezę kwasu karboksylowego wyjaśnić właściwości fizyczne i chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie budowy ich cząsteczek

11 napisać równania reakcji prostych kwasów z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami 49. Reakcje otrzymywania estrów i ich właściwości. podać nazwę prostego estru opisać właściwości fizyczne octanu etylu napisać równanie reakcji estryfikacji napisać równanie reakcji hydrolizy estru 50. Tłuszcze, jako rodzaj estrów. opisać budowę tłuszczu opisać właściwości fizyczne tłuszczu wyjaśnić związek budowy cząsteczek tłuszczu z jego stanem skupienia 51. Zmydlanie tłuszczu właściwości mydeł i detergentów. 52. Porównanie budowy i właściwości glukozy i fruktozy. wyjaśnić, na czym polega zmydlanie tłuszczu omówić budowę mydła omówić piorące właściwości mydła nazwać proste sole kwasów karboksylowych zapisać wzór soli kwasu karboksylowego na podstawie nazwy podać metody otrzymywania soli kwasów karboksylowych zapisać równania reakcji otrzymywania prostych soli kwasów karboksylowych wyjaśnić pojęcia: związek wielofunkcyjny, cukier prosty, aldoza, ketoza, pentoza, heksoza, pierścień hemiacetalowy, cukry szeregu L i D, anomery α i β wymienić rodzaje grup funkcyjnych występujących w cząsteczkach aldoz i ketoz zaliczyć glukozę i fruktozę do odpowiednich grup cukrów opisać właściwości fizyczne glukozy 53. Dwucukry redukujące i nieredukujace. wyjaśnić pojęcia: dwucukier, wiązanie glikozydowe wyjaśnić, na czym polega hydroliza dwucukru opisać róŝnice w budowie i właściwościach wyjaśnić właściwości estru na podstawie budowy cząsteczek zapisać wzór tłuszczu nasyconego i nienasyconego wyjaśnić właściwości fizyczne tłuszczu na podstawie analizy struktury cząsteczki zaproponować metodę odróŝnienia tłuszczu nasyconego od nienasyconego omówić sposób otrzymywania margaryny z oleju roślinnego zapisać równanie reakcji zmydlania tłuszczu wyjaśnić pojecie twardości wody wyjaśnić pojecie detergentu zapisać równania reakcji hydrolizy soli kwasów karboksylowych i określić odczyn roztworu napisać wzory Fischera i Hawortha fruktozy i glukozy wyjaśnić pojecie cukier redukujący zinterpretować próbę Fehlinga omówić reakcjekompleksowania Cu(OH) 2 za pomocą glukozy, jako dowód struktury jej cząsteczki napisać wzory maltozy i sacharozy wyjaśnić pojecie wiązania α- i β-glikozydowego omówić związek właściwości redukujących cukru z jego struktura

12 sacharozy i maltozy omówić właściwości fizyczne sacharozy 54. Polisacharydy. wyjaśnić pojecie: polisacharyd wymienić podstawowe polisacharydy występujące w przyrodzie opisać właściwości fizyczne skrobi i celulozy 55. Otrzymywanie i właściwości amin. omówić budowę metyloaminy i aniliny określić rzędowość amin o podanych wzorach podać nazwy prostych amin wyjaśnić, na czym polegają zasadowe właściwości amin napisać równania reakcji otrzymywania metyloaminy i aniliny 56. Budowa i właściwości aminokwasów. wymienić grupy funkcyjne wchodzące w skład cząsteczki aminokwasu wyjaśnić pojecie: aminokwas białkowy podać wzór glicyny i alaniny zapisać wzory peptydów zbudowanych z glicyny i alaniny na wzorze peptydu określić połoŝenie wiązań peptydowych zapisać równanie reakcji otrzymywania dwupeptydu 57. Struktura i właściwości białek. wyjaśnić, na czym polega I-, II- i III-rzędowa struktura białka wymienić czynniki denaturujące białko VII. Procesy równowagowe w roztworach. 58. Czynniki wpływające na szybkość reakcji. wymienić czynniki wpływające na szybkość reakcji wyjaśnić pojecie katalizatora i inhibitora rozróŝnić katalizatory homogeniczne i heterogeniczne opisać doświadczenie ilustrujące wpływ temperatury i stęŝenia substratów na szybkość omówić budowę skrobi i celulozy wyjaśnić właściwości fizyczne i chemiczne skrobi i celulozy na podstawie budowy ich cząsteczek zaproponować metodę rozróŝnienia celulozy i skrobi zaproponować metodę identyfikacji skrobi w produktach spoŝywczych porównać właściwości metyloaminy i aniliny i powiązać je z budową cząsteczek zapisać równania reakcji amin z HCl wyjaśnić pojecie jonu obojnaczego opisać kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów napisać równania reakcji glicyny i alaniny z NaOH i HCl wyjaśnić róŝnice w procesach denaturacji i wysalania białka zaproponować metodę identyfikacji białka zaproponować doświadczenie ilustrujące wpływ róŝnych czynników na szybkość reakcji zaproponować róŝne metody przyspieszenia określonej reakcji

13 reakcji 59. Reakcje egzo- i endoenergetyczne. zdefiniować pojęcie reakcji egzo- i endoenergetycznej rozróŝnić w danym doświadczeniu układ i otoczenie ocenić, które ze wskazanych przez nauczyciela reakcji są egzo-, a które endotermiczne podać przykład reakcji egzotermicznej zdefiniować energię aktywacji zdefiniować pojęcie energii wewnętrznej układu wyjaśnić mechanizm reakcji, posługując się teoria zderzeń i kompleksu aktywnego narysować wykres zmian energii wewnętrznej podczas przebiegu reakcji wyjaśnić na podstawie teorii zderzeń wpływ poszczególnych czynników na szybkość reakcji 60. Ustalanie się równowagi w przypadku reakcji odwracalnych. wyjaśnić pojęcie reakcji odwracalnej i nieodwracalnej podać przykłady typowych reakcji odwracalnych napisać wyraŝenie na stałą równowagi reakcji 61. Dysocjacja elektrolityczna kwasów moc kwasów. wyjaśnić pojecie dysocjacji elektrolitycznej i elektrolitu podzielić kwasy na mocne i słabe zapisać równania dysocjacji kwasów mocnych i słabych, jedno- i wieloprotonowych 62. Pisanie równań dysocjacji kwasów i zasad nazywanie jonów. zapisać równania dysocjacji zasad mocnych i słabych podać nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji kwasów i zasad zapisać wzory jonów powstałych podczas dysocjacji kwasów i8 zasad 63. Pisanie równań dysocjacji soli i nazywanie jonów. zapisać równania dysocjacji soli podać nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji soli zapisać wzory jonów powstałych podczas dysocjacji soli 64. Stała dysocjacji, jako przykład stałej równowagi reakcji. zapisać wyraŝenia na stałe dysocjacji kwasów i zasad posługiwać się wartością stałej dysocjacji w celu określenia mocy kwasu wyjaśnić pojecie równowagi dynamicznej sformułować prawo działania mas ocenić na podstawie wartości stałej równowagi reakcji, w która stronę jest przesunięte połoŝenia równowagi omówić mechanizm reakcji dysocjacji wyjaśnić zdolność substancji do dysocjacji na podstawie budowy jej cząsteczek utworzyć nazwę mniej typowego jonu omówić mechanizm dysocjacji soli obliczyć stęŝenie jonów powstałych w wyniku dysocjacji kwasu jednoprotonowego, posługując się wartością stałej lub stopnia dysocjacji obliczyć stopień dysocjacji kwasu jednoprotonowego.

14 65. Skala ph, jako miernik kwasowości i zasadowości roztworu. posługiwać się pojęciem ph dla określenia odczynu roztworu wymieniać wskaźniki kwasowo-zasadowe 66. Przypomnienie wiadomości o stęŝeniach. obliczyć stęŝenie molowe jonów w roztworze obliczyć stęŝenie procentowe roztworu 67. Roztwory nasycone i nienasycone. posługiwać się pojęciem roztworu nasyconego i nienasyconego wyjaśniać mechanizm rozpuszczania związków jonowych w wodzie wyjaśniać pojecie hydratacji zinterpretować tabelę i wykres rozpuszczalności przeprowadzić proste obliczenia związane z rozpuszczalnością 68. Reakcje zobojętniania i strącania osadów, jako przykłady reakcji jonowych. 69. Wpływ stęŝenia roztworów na moŝliwości wytrącania osadów. wskazać reakcję zobojętniania i strącania zapisać jonowe równania reakcji zobojętniania i strącania opisać doświadczenie ilustrujące zobojętnianie i strącanie omówić wpływ stęŝenia roztworu na łatwość wytrącania się osadu zapisać jonowe równanie reakcji strącania opisać doświadczenie ilustrujące wpływ stęŝenia roztworu na moŝliwość wytracania się osadu 70. Proces hydrolizy soli. podzielić sole na ulęgające i nieulegajace hydrolizie zapisać jonowe równanie reakcji hydrolizy określić odczyn roztworu wskazanej soli opisać doświadczenie ilustrujące proces hydrolizy Poziom wymagań podać metody pomiaru ph roztworu obliczyć ph roztworu mocnego kwasu i mocnej zasady obliczyć ph roztworu o znanym stęŝeniu jonów wodorowych lub wodorotlenowych wykorzystać iloczyn jonowy wody dla obliczenia stęŝenia jonów wodorowych i wodorotlenowych przeloczyc stęŝenie roztworu z molowego na procentowe i odwrotnie obliczyć stęŝenie roztworu poddanego rozcieńczeniu wykonać obliczenia stechiometryczne dotyczące reakcji pomiędzy roztworami omówić mechanizmy rozpuszczania związków niejonowych w wodzie przeprowadzić trudniejsze obliczenia związane z rozpuszczalnością zaproponować doświadczenie ilustrujące proces zobojętniania i strącania omówić metodę miareczkowania alkacymetrycznego zaproponować doświadczenie ilustrujące wpływ stęŝenia roztworu na moŝliwość wytrącanie się osadu przeprowadzać trudniejsze obliczenia związane z rozpuszczalnością zaproponować doświadczenie ilustrujące proces hydrolizy soli wskazać procesy hydrolizy zachodzące w przyrodzie i gospodarstwie domowym

15 soli VIII. Procesy zachodzące z wymiana elektronów. 71. Stopnie utlenienia pierwiastka w cząsteczce i jonie. obliczyć stopień utlenienia pierwiastka w typowej cząsteczce lub jonie typowej cząsteczce lub jonie 72. Procesy redoks bilans elektronowy i materiałowy reakcji. 73. Uzgadnianie współczynników reakcji redoks za pomocą bilansu elektronowego i materiałowego. określić, czy dane równanie opisuje reakcję redoks wskazać proces utleniania i redukcji w danym równaniu wskazać utleniacz i reduktor przeprowadzić bilans elektronowy i materiałowy dla prostej reakcji przeprowadzić bilans elektronowy i materiałowy oraz uzgodnić współczynniki w prostym równaniu reakcji 74. Typowe reakcje redoks utleniacze i reduktory. wymienić typowe utleniacze i reduktory opisać doświadczenie przebiegające z udziałem typowego utleniacza i reduktora opisać utleniające właściwości tlenu i chloru zapisać równania reakcji kwasów z metalami zapisać równania reakcji przebiegających z udziałem tlenu i chloru 75. Utleniające właściwości związków chromu i manganu. opisać doświadczenie ilustrujące utleniające właściwości jonu MnO 4 - i Cr 2 O 7 2- zbilansować podane równania reakcji przebiegających z udziałem jonów MnO 4 - i Cr 2 O Podsumowanie. wyjaśnić pojecie korozji omówić sposoby zapobiegania korozji zdefiniować pojecie stopnia utlenienia obliczyć stopień utlenienia pierwiastka w mniej zdefiniować pojęcia: reduktor, utleniacz, utlenienie, redukcja podać róŝne sposoby zapisu równań połówkowych przeprowadzić bilans elektronowy i materiałowy oraz uzgodnić współczynniki w trudniejszym równaniu reakcji przeprowadzić i zinterpretować reakcje kwasów z metalami opisać utleniające właściwości tlenu i chloru zaproponować doświadczenie ilustrujące przebieg reakcji z udziałem jonów MnO i Cr 2 O 7 omówić zaleŝność reakcji redukcji jonów MnO - 4 i 2- Cr 2 O 7 od ph roztworu zapisać równanie reakcji przebiegającej a udziałem jonów MnO i Cr 2 O 7 podać przykłady reakcji redoks występujące w Ŝyciu codziennym wyjaśnić pojecie przeciwutleniacza.