... r Dział V: I WOJNA ŚWIATOWA. trójprzymierze

Transkrypt

1 Dział V: I WOJNA ŚWIATOWA 1 Temat: Poznajemy przyczyny wybuchu I wojny światowej Cel lekcji w języku ucznia: Dowiemy się dlaczego doszło do wybuchu I wojny światowej. Nacobezu: 1. znam lata wydarzeń: 1882 r. powstanie trójprzymierza, 1904 r. wybuch wojny japońskorosyjskiej, 1907 r. powstanie trójporozumienia 2. poprawnie posługuję się terminami: panslawizm, trójprzymierze, państwa centralne, entente cordiale, ententa, trójporozumienie, kocioł bałkański 3. wymieniam główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz lokalizuję je na mapie Pytanie kluczowe: Dlaczego doszło do wybuchu I wojny światowej? Zadanie 1 Uzupełnij schematy przedstawiające bloki militarne powstałe przed I wojną światową w Europie.... trójprzymierze r

2 ... trójporozumienie ententa... r Teksty źródłowe do zadania 2 Tekst A Artykuł pierwszy traktatu, poza ogólną deklaracją o pokoju i przyjaźni, mówił o niepodejmowaniu żadnych zobowiązań, które byłyby zwrócone przeciwko któremuś z sygnatariuszy. Charakter obronny traktatu podkreślał artykuł drugi, który zapewniał Włochom pomoc obu pozostałych sojuszników w wypadku agresji Francji. Natomiast Włochy miały przyjść z pomocą Niemcom "w razie nie sprowokowanej bezpośrednio agresji Francji". Gdyby jednak któryś z sygnatariuszy znalazł się w wojnie z jednym tylko mocarstwem, pozostali sojusznicy zobowiązywali się do życzliwej neutralności. Tekst B W Anglii uważnie obserwowano wzrost potęgi morskiej Niemiec i zmiany w globalnym układzie sił. Dla strategów brytyjskich stało się przeto jasne, iż przeciwnikiem najbardziej zagrażającym jej interesom są Niemcy. W tej sytuacji zaczęto postrzegać Francję jako potencjalnego sojusznika. We Francji także dojrzewała myśl o konieczności poprawy stosunków z Anglią. Sądzono bowiem, iż sojusz z Rosją, aczkolwiek cenny, nie jest dostatecznym gwarantem bezpieczeństwa wobec Niemiec. Aktywność Rosji na Dalekim Wschodzie osłabiała jej udział w sprawach europejskich, a więc i możliwość realnego zaangażowania się po stronie Francji, gdyby wybuchła wojna z Niemcami. 2

3 Przyczyny narodowościowe Przyczyny militarne Zadanie 2 Oceń, czy poniższe zdania dotyczące tekstów źródłowych są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Oba teksty źródłowe dotyczą powstania bloków militarnych przed wybuchem II wojny światowej. P F Tekst A opisuje artykuły trójporozumienia, entente cordiale. P F Tekst B opisuje przyczyny podpisania trójporozumienia, entente cordiale. P F Tekst A dotyczy bloku militarnego powstałego przed I wojną światową, z inicjatywy Francji. P F Zadanie 3 Uzupełnij schemat rybiego szkieletu dotyczący przyczyn wybuchu I wojny światowej, przyporządkuj przyczyny do odpowiednich kategorii. Przyczyny gospodarcze Przyczyny polityczne 3

4 Przyczyny wybuchu I wojny światowej 1. walka o rynki zbytu 2. dążenie Niemiec do umocnienie swojej pozycji 3. zwiększenie znaczenia kadry oficerskiej 4. powstanie nowych potęg gospodarczych 5. rywalizacja między mocarstwami 6. wzrost nastrojów nacjonalistycznych w państwach europejskich 7. rozwój techniki wojennej 8. walka o nowy podział kolonialny 9. powstanie trójprzymierza i trójporozumienia 10. idea panslawizmu 11. kocioł bałkański 12. rozbudowa i unowocześnienie armii mocarstw europejskich. Mapa do zadań 4, 5, 6 i 7 Zadanie 4 Pokoloruj czerwonym kolorem państwa należące do ententy, a niebieskim państwa centralne. Zadanie 5 Na czarno zaznacz ziemie w Europie, gdzie doszło do konfrontacji między dwoma blokami państw. Zadanie 6 Spójrz na mapę i wyobraź sobie, że jesteś dowódcą wojsk trójporozumienia i planujesz atak na przeciwnika. W jaki sposób rozmieściłbyś swoje wojska? Zaznacz rozmieszczenie wojsk czarnymi krzyżykami, a kierunki ataku czarnymi strzałkami. Dlaczego podjąłeś takie decyzje? Zadanie 7 Spójrz na mapę czego obawiałbyś się od strony strategicznej, będąc dowódcą wojsk trójprzymierza?

5 Zadanie 8 Uzupełnij tabelę dotyczącą I wojny światowej PRZYCZYNY Pośrednie Bezpośrednie powstanie bloków militarnych trójprzymierza (...). r., trójporozumienia (entente cordiale-..).. r.,..- idea zjednoczenia Słowian propagowana przez Rosję, wyścig wojna -japońska kolonializm- wyścig. kocioł. zamach w.. 28 czerwca (nacjonalista serbski.... zastrzelił arcyksięcia... z żoną), ultimatum wobec PRZEBIEG lipca wypowiadają wojnę 1 sierpnia wypowiadają wojnę. Francja staje po stronie.- popiera ich.. Utworzenie I Kadrowej Utworzenie I brygady Odezwa... do Polaków Bitwa pod.. (zwycięstwo ententy, powstrzymanie planu Schliffena) Bitwa pod Ypres (niemiecka rzeź niewiniątek - zwycięstwo ententy) Bitwa pod.. (front wschodni- zwycięstwo Niemiec) II Bitwa pod. - użycie gazów bojowych Bitwa pod - (front wschodni ) zwycięstwo wojsk państw centralnych nad Rosją Utworzenie II i III brygady.... przechodzą na stronę ententy 1916 Bitwa pod - próba przełamania frontu przez Niemców Półwysep - klęska ententy ( zwycięstwo.) Bitwa nad..- użycie czołgów przez - nierozstrzygnięta. Bitwa - morska, nierozstrzygnięta Akt. listopada- zachęca Polaków do walki po stronie.. i.. 5

6 1917 Niemcy ogłaszają nieograniczoną... 6 kwietnia przystępują do wojny ( reakcja na depeszę Zimmermanna i zatopienie ). Rewolucja w Rosji- abdykacja cara...., władzę przejmuje.... Kryzys..- rozwiązanie legionów polskich. Rewolucja.- bolszewicy przyjmują władzę w Rosji, zgładzenie rodziny. (koniec caratu) Wystąpienie Thomasa. - program pokojowy dla świata. Punkt - postulat utworzenia państwa polskiego. 3 marca Rosja wycofuje się z wojny. 11 listopada 1918 podpisanie rozejmu w., koniec I wojny światowej SKUTKI 28 czerwca 1919 Traktat. Główne role grają: Wielka Brytania,., Stany Zjednoczone i Polskę reprezentują:,.... i... Niemcy utraciły 13% swojego terytorium (w tym i.) oraz wszystkie..; zmuszone zostały do płacenia wysokich odszkodowań, ograniczyć armię oraz uznać swoją winę za... Nowe rodzaje. (wojna poligonem ćwiczebnym): samoloty, karabiny maszynowe, łodzie podwodne, czołgi. Nowe techniki.- wojna pozycyjna. Starty wojenne: kilkadziesiąt milionów poległych żołnierzy i cywilów epidemia grypy. Zmiana pozycji kobiet (.). Zniszczenia wojenne. Zadanie 9 Wpisz do tabeli nazwy rywalizujących ze sobą państw oraz spornych terenów. Terytorium rywalizacji Państwa rywalizujące Bałkany Afryka (wojny burskie) Maroko Francja, Niemcy Japonia, Rosja 6

7 Zadanie 10 Oceń, które z poniższych zdań dotyczących przyczyn wybuchu I wojny światowej jest fałszywe. Zaznacz F przy zdaniu fałszywym. Spór pomiędzy mocarstwami europejskimi dotyczył między innymi stref wpływów na Bałkanach. Rosja podpisała tajny układ z Niemcami i Austro-Węgrami. Wielka Brytania i Niemcy prowadziły wyścig zbrojeń, budując potężne floty wojenne. F F F 2. Temat: Omawiamy przebieg wielkiej wojny Cel w języku ucznia: Poznamy etapy działań wojennych podczas I wojny światowej. Nacobezu: 1. znam daty wydarzeń: 28 czerwca 1914 r. zamach w Sarajewie, 1916 r. bitwa pod Verdun, 11 listopada 1918 r. kapitulacja Niemiec 2. poprawnie posługuję się terminami: wojna pozycyjna, gazy bojowe, państwa centralne, ententa 3. omawiam najważniejsze bitwy lądowe stoczone podczas I wojny światowej Pytanie kluczowe: W jaki sposób nowe środki techniczne wpłynęły na specyfikę działań wojennych w czasie I wojny światowej? Zadanie 1 Wymień autora oraz główne założenia niemieckiego planu wojny błyskawicznej. Następnie podkreśl właściwe przyczyny klęski realizacji planu zamieszczone w ramce. Autor:... Założenia planu: opóźnienia w dostawach broni na front dla armii niemieckiej, szybsze niż zakładano przystąpienie Rosji do wojny, załamanie pogody uniemożliwiające prowadzenie walk, stawianie zaciętego oporu Niemcom przez Francuzów i Belgów, konieczność przeniesienia części armii niemieckiej na wschód, udzielanie wsparcia wojskom francuskim i belgijskim przez Wielką Brytanię, przystąpienie USA do wojny 7

8 Tekst źródłowy do zadania 2, 3, 4, 5 i 6 Starsi mężowie stanu robili niedołężnie wszystko, co mogli, aby zapobiec wojnie, podczas gdy młodzież w rywalizujących ze sobą państwach niecierpliwie hałasowała przed ich drzwiami, domagając się wojny natychmiastowej. Nigdy nie zapomnę wojowniczych tłumów, w chwili gdy gabinet omawiał szanse pokoju i wojny. Mnóstwo młodych ludzi stało pod Westminsterem*, demonstrując za wojną z Niemcami; słyszeliśmy pomruki tego tłumu z sali posiedzeń gabinetu. Tłumy były tak gęste, że żaden wehikuł nie mógł się między nimi przecisnąć. Była to niewątpliwie demonstracja za wojną. W kilka dni potem biura werbunkowe zostały zainstalowane na placach publicznych i były również zalane tłumami młodych ludzi, oblegających stoliki i przepychających się, aby wnieść swoje nazwiska na listy żołnierzy. Londyńskie demonstracje miały swój odpowiednik w Petersburgu, Berlinie, Wiedniu, Paryżu. Nareszcie ludność i militaryści chcieli tego samego. *Westminster siedziba parlamentu brytyjskiego Zadanie 2 David Lloyd George, Wspomnienia wojenne, 1933 rok Odpowiedz na pytanie. W jakim państwie rozgrywały się opisywane wydarzenia? a) w Rosji b) w Anglii c) we Francji d) w Austro-Węgrzech Zadanie 3 Dokończ zdanie. Zgodnie z opinią autora starsi mężowie stanu: a) niedołężnie starali się zachęcić młodzież do poparcia wojny b) nie chcieli wojny, ale nie potrafili jej zapobiec c) parli do wojny tak samo jak młodzi d) byli niedołężni Zadanie 4 Odpowiedz na pytanie. Co robili członkowie rządu w trakcie demonstracji tłumów? a) ogłosili wypowiedzenie wojny Niemcom b) omawiali szanse na zachowanie neutralności c) debatowali nad sposobem przywrócenia pokoju d) zastanawiali się nad wyborem kierunku polityki prowadzonej wobec Niemiec Zadanie 5 Dokończ zdanie. Z tekstu wynika, że poparcie społeczne dla wojny: a) było powszechne b) było niewielkie c) było warunkowe d) nie istniało Zadanie 6 Na podstawie wiedzy podaj, jakie wydarzenie stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej.... 8

9 Mapa do zadania 7, 8, 9 i 10 Europa w 1916 roku. Zadanie 7 Na podstawie mapy wypisz państwa centralne Zadanie 8 Na podstawie mapy, wypisz nazwy państw należących do ententy

10 Zadanie 9 Na podstawie mapy wypisz nazwy państw neutralnych Zadanie 10 Na podstawie mapy wypisz państwa ententy, przez które biegły linie frontów zachodniego i wschodniego w 1916 roku. Front zachodni Mapa do zadań 11, 12, 13, 14 i 15 Front wschodni Front zachodni w latach

11 Zadanie 11 Wypisz nazwy państw, z których terytorium Niemcy zaatakowały Francję w 1914 roku Zadanie 12 Odpowiedz na pytanie: kiedy wojska niemieckie znajdowały się najbliżej Paryża. Zadanie 13 Wypisz, w kolejności chronologicznej, najważniejsze bitwy na froncie zachodnim I wojny światowej Zadanie 14 Odpowiedz na pytanie, czy w momencie zakończenia wojny alianci znajdowali się na terenie Niemiec... Zadanie 15 Ustal miejsce podpisania przez Niemcy rozejmu z aliantami. Podaj dokładną datę tego wydarzenia. Tekst źródłowy do zadania 16 Łączna długość okopów, w jakich przez cztery lata tkwili żołnierze, nie jest znana. Dane są tylko szczątkowe. Na froncie zachodnim - jak podaje brytyjski historyk Gerard J. De Groot - Francuzi wykopali 10 tysięcy kilometrów okopów. Niewiele mniej Brytyjczycy. Niemcy blisko dwa razy tyle. W sumie około 40 tysięcy kilometrów. Tyle mniej więcej, ile ma opasujący Ziemię równik. A między tymi okopami, w których tkwiły tysiące - pas ziemi niczyjej. Zadanie 16 Wybierz nazwę taktyki walki, której dotyczy tekst źródłowy, i wskaż uzasadnienie wyboru spośród podanych. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1,2 albo 3. A. Wojna pozycyjna, ponieważ 1. prowadzono działania w pasie ziemi niczyjej. B. Wojna błyskawiczna, 2. działano szybko umożliwiając kopanie okopów. 3. wojska tkwiły w okopach, pośrodku których przebiegał pas ziemi niczyjej. 11

12 Mapa do zadań 17, 18 i 19 Front wschodni w latach Zadanie 17 Ustal nazwę miasta, w którym podpisano pokój kończący I wojnę światową na froncie wschodnim... Zadanie 18 Zapisz, w którym roku Niemcy zajęli Warszawę i Wilno oraz Mińsk i Kijów. Warszawa i Wilno- Mińsk i Kijów- Zadanie 19 Odpowiedz na pytanie, czy w momencie podpisania traktatu brzeskiego Niemcy znajdowali się na terenie Rosji... 12

13 Zadanie 20 Przyporządkuj każdemu z podanych opisów odpowiadające mu pojęcie, wybierając spośród oznaczonych literami A-C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane pojęcie Walczące strony prowadzą nieregularne działania zbrojne. A B C Niewielkie oddziały podejmują walkę z ukrycia nękając przeciwnika Walczące strony zajmują silnie umocnione okopy, front nieznacznie się przesuwa. Długotrwałe walki prowadzą do ogromnych strat w ludziach. A B C A. Operacje ofensywne. B. Działania partyzanckie. C. Wojna pozycyjna. Tekst źródłowy do zadania 21 Walki nad Sommą - wraz z walkami pod Verdun -to jedna z najkrwawszych bitew, jakie kiedykolwiek toczone były na ziemi. Straty obydwu stron przekroczyły znacznie milion ludzi. W dodatku nie jest prawdą, że na skutek tej bitwy Niemcy ponieśli klęskę w swych usiłowaniach zdobycia Verdun: bitwa nad Sommą osłabiła tylko ofensywę niemiecką, która już przedtem zatrzymała się i była w tym momencie widocznym niemal fiaskiem. Naczelny wódz francuski oświadczył już w maju, że pod Verdun Niemcy zostali pobici. [...) Twierdzą niektórzy, że bitwa nad Sommą zniszczyła przedwojenną armię niemiecką, wybijając jej najlepszych oficerów i żołnierzy. Ale w daleko większym stopniu dotyczy to armii francuskiej i angielskiej. W bitwie nad Sommą walczyły armie ochotnicze, sformowane w latach 1914 i 1915 z naszej najlepszej młodzieży. Oficerowie byli przeważnie wychowankami szkół publicznych" i uniwersytetów. W tej strasznej walce padło przeszło naszych żołnierzy; straty wśród młodych oficerów były przerażające. Zadanie 21 Oceń, czy poniższe zdania dotyczące tekstów źródłowych są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F jeśli jest fałszywe. Opisane bitwy osłabiły ofensywę niemiecką. P F Walki nad Sommą i Verdun toczyły się w roku P F W walce zginęło wielu wychowanków niemieckich szkół publicznych i uniwersytetów. P F Autor tekstu jest obywatelem jednego z państw centralnych. P F 3. Temat: Omawiamy zakończenie I wojny światowej. Cel w języku ucznia: Dowiemy się jak zakończyła się I wojna światowa. Nacobezu: 1. znam daty wydarzeń: 11 listopada 1918 r. zakończenie I wojny światowej, 28 czerwca 1919 r. podpisanie traktatu wersalskiego 2. omawiam znaczenie zawieszenia broni na froncie wschodnim, spowodowanego rewolucją w Rosji 3. przedstawiam rolę tzw. traktatu brzeskiego dla przebiegu I wojny światowej 4. wymieniam skutki I wojny światowej Pytanie kluczowe: Jakie pozytywne skutki przyniosła I wojna światowa? 13

14 Tekst źródłowy do zadania 1, 2 i 3 Wojnę trzeba rozstrzygnąć przed jesienią 1917 roku, jeśli nie ma się ona zakończyć ogólnym wyczerpaniem wszystkich jej uczestników, a tym samym dla nas fatalnie. Spośród naszych przeciwników Włochy i Francja są tak mocno wstrząśnięte w swych podstawach gospodarczych, że podtrzymuje je Jedynie energia i żywotność Anglii. Jeśli się nam powiedzie skręcić kark Anglii, wówczas wojna będzie natychmiast rozstrzygnięta na naszą korzyść. Słabym punktem Anglii jest sprawa tonażu [tu: floty handlowej], który dowozi Wielkiej Brytanii środki niezbędne do życia i konieczne dla, przemysłu wojennego, jako też zabezpiecza kredyty zagranicą. [..] Nieograniczona wojna łodziami podwodnymi spowoduje dalej spadnięcie zaopatrzenia z Danii i Holandii i co za tym idzie brak tłuszczów, gdyż 1/3 dowozu masła do Anglii pochodzi z Danii, cały zaś dowóz margaryny z Holandii. [ ] Zapowiedź nieograniczonej wojny łodziami podwodnymi postawi ponownie rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki wobec pytania, czy ma wysunąć wnioski ze stanowiska zajętego wobec walki łodziami podwodnymi, czy też nie. Jestem zdania, że wojna z Ameryką jest tak doniosłym zdarzeniem, iż wszystko należy zrobić, aby jej uniknąć. Zadanie 1 Dokończ zdanie. W tekście przytoczono argumenty przemawiające za: A. przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do wojny. B. atakiem niemieckim na Anglię. C. nieograniczoną wojną podwodną. D. sprowokowaniem Stanów Zjednoczonych do podjęcia działań wojennych. Zadanie 2 Dokończ zdanie. Słabym punktem Anglii jest: A. zaopatrzenie z Danii i Holandii B. flota handlowa C. energia i żywotność D. przemysł wojenny Zadanie 3 Dokończ zdanie. Opisany w tekście rodzaj wojny Niemcy ogłosili w roku: A B C D Tekst źródłowy do zadania 4, 5, 6 i 7 Programem naszym jest program, który zapewni światu pokój; program ten naszym zdaniem jedynie możliwy jest następujący: 1. Jawne traktaty pokojowe, po których nie będzie już żadnych tajnych porozumień międzynarodowych, dyplomacja zaś będzie działać zawsze szczerze i jawnie. 2. Zupełna wolność żeglugi na morzu, zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny. 4. Wzajemna wymiana dostatecznych gwarancji, że zbrojenia każdego narodu zostaną zredukowane do minimum. 8. Terytorium francuskie winno być całkowicie oswobodzone, a części jego, które uległy najazdowi, odbudowane; krzywda, która wyrządzona została Francji przez Prusy w roku 1871, o ile chodzi o Alzację i Lotaryngię, winna być naprawiona. 10. Ludom Austro-Węgier, których miejsce między narodami pragniemy ochronić i zabezpieczyć, winna być przyznana całkowita możność autonomicznego rozwoju. 13. Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które winno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym. Orędzie prezydenta Wilsona, 1918 rok 14

15 Zadanie 4 Odpowiedz na pytanie. W jaki sposób powinna zostać zakończona I wojna światowa? a) jawnymi traktatami pokojowymi b) tylko tajnymi porozumieniami międzynarodowymi c) jawnym traktatem pokojowym i tajnymi porozumieniami międzynarodowymi d) jawnym traktatem pokojowym i, w razie konieczności, tajnymi porozumieniami międzynarodowymi Zadanie 5 Odpowiedz na pytanie. Jaki postulat wysunął prezydent Wilson w kwestii zbrojeń? A. należy je ograniczyć B. konieczne jest ich przyspieszenie C. powinny zostać zakazane D. muszą zostać na dotychczasowym poziomie Zadanie 6 Odpowiedz na pytanie. W którym punkcie orędzia przywódca Stanów Zjednoczonych wypowiada się w sprawie utworzenia niepodległego państwa w Europie Środkowo-Wschodniej? a) 2 b) 8 c) 10 d) 13 Zadanie 7 Odpowiedz na pytanie. Jaką propozycję wysunął prezydent Wilson w kwestii przyszłości Austro- Węgier? a) zaproponował ich likwidację b) opowiedział się za utrzymaniem ich w przedwojennym kształcie c) stwierdził, że powinny wynagrodzić krzywdy wyrządzone Francji d) uznał, że należy przyznać autonomię narodom wchodzącym w ich skład Zadanie 8 Na podstawie wiedzy poza źródłowej wyjaśnij, dlaczego USA przystąpiły do I wojny światowej Tekst źródłowy do zadania 9 Plan ataku na Dardanele, strategiczne cieśniny położone w rejonie Azji Mniejszej, przygotował ówczesny pierwszy lord admiralicji Winston Churchill. Uważał on, że zdobycie cieśnin otworzy aliantom drogę na Konstantynopol. Zdobycie stolicy Turcji miało doprowadzić do rozbicia obozu państw centralnych i otworzyć aliantom drogę do portów na Krymie, dzięki czemu mogliby oni zaopatrywać w broń swojego sojusznika Rosję. Zadanie 9 Wybierz nazwę bitwy, której dotyczy tekst źródłowy, i wskaż uzasadnienie wyboru spośród podanych. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1,2 albo 3. A. Bitwa pod Marną, B. Bitwa pod Gallipoli, ponieważ 1. prowadzono działania w pasie ziemi niczyjej. 2. walczyły wojska ententy z Rosją. 3. walczyły wojska ententy z Turcją. 15

16 Mapa do zadania 10, 11 i 12 Zadanie 10 Podkreśl na żółto stolice państw trójporozumienia, a niebieskim trójprzymierza. Zadanie 11 Na czerwono podkreśl stolicę kraju, w którym wybuchła rewolucja październikowa. Zadanie 12 Odczytaj informacje z mapy i zaznacz zdania jako prawdziwe lub fałszywe: Najdalej na wschód front sięgał wiosną 1915 r. P F Na froncie wschodnim walczyły wojska austriacko-niemieckie z rosyjskimi. P F Jedna z najsłynniejszych i najkrwawszych bitew miała miejsce pod Verdun. P F Na froncie zachodnim walczyły wojska francuskie przeciw rosyjskim. P F Front na zachodzie w 1914 r. sięgał aż pod granicę Francji z Hiszpanią. P F 16

17 Ilustracja do zadania 13 Tekst do zadania 13 Tragedia Lusitanii nie sprawiła, że USA włączyły się do I wojny światowej (...), była jednak początkiem końca amerykańskiej neutralności w tym konflikcie". USA wypowiedziały wojnę Niemcom dwa lata później, w 1917 r. Zadanie 13 Dokończ zdanie. Oba źródła dotyczą: A. przyczyn przystąpienia Niemiec do I wojny światowej B. skutków przystąpienia Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej C. skutków nieograniczonej wojny podwodnej prowadzonej przez Niemcy D. przyczyny rezygnacji przez Stany Zjednoczone z neutralności w czasie I wojny światowej. Mapa do zadania 14 Europa podczas Wielkiej Wojny,

18 Zadanie 14 Dokończ poniższe zdanie - wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych. W czasie l wojny światowej wojska państw centralnych zaatakowały w Europie terytorium A. Niemiec. B. Austro-Węgier. C. Wielkiej Brytanii. D. Francji. Ilustracje do zadania Zadanie 15 Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Ilustracje, przedstawiające rodzaje broni po raz pierwszy zastosowane w czasie I wojny światowej, oznaczono numerami A. 1. i 4. B. 2. i 4. C. 1 i 2. D. 3. i 4. 18

19 4. Temat: Zapoznajemy się z rewolucjami w Rosji. Cel w języku ucznia: Dowiesz się jak doszło do rewolucji w Rosji i jakie skutki przyniosło to wydarzenie Europie. Nacobezu: 1. znam daty wydarzeń: 15 marca 1917 r. abdykacja cara Mikołaja II, listopad 1917 r. przewrót bolszewicki, 1922 r. utworzenie ZSRR 2. poprawnie posługuję się terminami i przedstawiam rolę postaci: dwuwładza, bolszewicy, tezy kwietniowe, Mikołaja II, Włodzimierza Lenina 3. wyjaśniam polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r. i omawiam okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji 4. opisuję bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy Pytanie kluczowe: Jak sądzisz jak Europa zareagowała na wydarzenia w Rosji? Zadanie 1 Przyporządkuj każdej z podanych rewolucji rosyjskich odpowiadający jej skutek, wybierając spośród oznaczonych literami A-C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrany skutek Rewolucja lutowa A B C 1.2. Rewolucja październikowa A B C A. Przystąpienie Rosji do I wojny światowej. B. Zawarcie pokoju pomiędzy Rosja i państwami centralnymi. C. Wprowadzenie rządów republikańskich w Rosji. Zadanie 2 Wstaw w kratki numery od 1 do 7, tak aby podane wydarzenia ułożyły się w kolejności chronologicznej. powstanie ZSRR zamordowanie rodziny carskiej rozwiązanie Zgromadzenia Konstytucyjnego powołanie Rady Komisarzy Ludowych szturm na Pałac Zimowy tezy kwietniowe abdykacja cara Mikołaja Zadanie 3 Zaznacz literę P obok zdań prawdziwych, a literę F przy wypowiedzeniach fałszywych. Biała gwardia to wojska dawnych carskich generałów. P F W wyniku wyborów bolszewicy uzyskali większość miejsc w zgromadzeniu konstytucyjnym. P F Jedynym ugrupowaniem, które mogło legalnie działać po rewolucji lutowej, byli bolszewicy. P F Lew Trocki utworzył Armię Czerwoną. P F Państwa ententy poparły władzę bolszewików. P F 19

20 Zadanie 4 Uzupełnij tabelę dotyczącą rewolucji w Rosji Rewolucja Rewolucja.. Przyczyny kryzys gospodarczy,. i społeczny w Rosji niezadowolenie z rządów cara... oraz wpływu kontrowersyjnego mnicha, Grigorija.. fale strajków i. wzrost znaczenia.. (fanatycznych marksistów, dążących do rewolucji ogólnoświatowej i budowy społeczeństwa bezklasowego) dowodzonych przez Włodzimierza Lenina.. ogłoszenie przez Lenina... : nawołanie do szybkiego.., oddania ziemi na własność dążenie do obalenia i przejęcia władzy przez Radę.. Robotniczych i Żołnierskich Przebieg abdykacja cara...; 15 marca 1917 obalenie przez Rząd Tymczasowy (rewolucja..) Okres.: władza w rękach Rządu.. (kierowanego przez....) oraz (w skład których wchodzili przedstawiciele rosyjskich partii politycznych mienszewików,.., kadetów i.) 6-7 listopada (wg kalendarza juliańskiego października), zamach stanu przeprowadzony przez : opanowanie Piotrogrodu, obalenie.. Ogólnorosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich potwierdzenie obalenia...., utworzenie Rady Komisarzy Ludowych z Leninem na czele, wydanie dwóch propagandowych dokumentów.. (wycofanie się Rosji z wojny) i..... (nadanie chłopom rosyjskim ziemi) III Ogólnorosyjski Zjazd Rad ogłoszenie nowej konstytucji, utworzenie

21 Przebieg Wojna domowa lata okrutna wojna w Rosji; zginęło w niej ok. 15 mln ludzi walki między kontrrewolucjonistami (przeciwnikami władzy radzieckiej) i.. biała.. wojska carskich generałów, przeciwne czerwonym. Robotniczo-Chłopska Czerwona kierowana przez Lwa. lipiec 1918 rozkaz rozstrzelania cara.. wraz z rodziną wydany przez. Skutki Przewrót. rewolucja.. Obalenie... do 1922 Armia pokonała wszystkich przeciwników; w grudniu roku proklamowano powstanie..... (ZSRR) krwawy terror.. (czerwony terror), zwalczanie opozycji powołanie (Czeka), której przewodniczył....; terror główną metodą działania pozbawienie robotników prawa do. wprowadzenie dyktatury. ekspansja ruchu bolszewickiego powstrzymana przez w 1920 (bitwa ) popularność ideologii lewicowej na.. Zadanie 5 Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Bolszewicy, którzy przejęli władzę w Rosji w 1917 r., byli ugrupowaniem głoszącym hasła A. komunistyczne. B. nacjonalistyczne. C. demokratyczne. D. faszystowskie. 21

22 Zadanie 6 Rozwiąż krzyżówkę i wyjaśnij znaczenie otrzymanego hasła. Hasło: Pierwszy rząd bolszewicki... Komisarzy Ludowych. 2. Wpływowa postać na dworze cara Mikołaja II. 3. Nazwisko premiera Rządu Tymczasowego. 4. Miasto noszące do 1914 r. nazwę Petersburg. 5. Ugrupowanie, które przejęło władzę po rewolucji lutowej. 6. Skrót organizacji kierowanej przez Feliksa Dzierżyńskiego. Zadanie 7 Połącz partie z ogłoszonymi przez nie programami. bolszewicy mienszewicy eserowcy kadeci przejęcie władzy na drodze zamachu zbrojnego, przeprowadzenie reform w duchu socjalizmu wprowadzenie konstytucji, przeprowadzenie reformy rolnej, kontynuowanie wojny po stronie ententy powrót do monarchicznej formy rządów w Rosji reforma i utrzymanie systemu kapitalistycznego odrzucenie rewolucji proletariatu, stopniowe wprowadzanie reform socjalistycznych na drodze pokojowej 22

23 Tekst źródłowy do zadań 8, 9, 10, 11 Rozbicie ententy jest najważniejszym celem naszej dyplomacji. Rosja wydaje się najsłabszym ogniwem wrogiego przymierza. Tak więc naszym zadaniem było ogniwo to rozluźnić, a następnie całkowicie usunąć. Stąd też nasze usiłowania szły w tym kierunku, by taką wywrotową działalność przeprowadzić w samej Rosji, poza frontem, przede wszystkim przez popieranie tendencji separatystycznych*, reprezentowanych głównie przez bolszewików. Bolszewicy dopiero po otrzymaniu od nas stałych funduszy, dopływających różnymi kanałami i pod różnymi nazwami, byli w stanie uruchomić swój główny organ, [gazetę] Prawdę, i powiększyć w znaczący sposób bardzo wąską początkowo bazę ich partii. * separatystyczny dążący do oddzielenia się, osobny Raport sekretarza stanu MSZ Rzeszy, Richarda von Kühlmanna, 1917 rok Zadanie 8 Dokończ zdanie. Opisanej w tekście działalności antyrosyjskiej podjęło się Ministerstwo Spraw Zagranicznych: a) Anglii b) Włoch c) Niemiec d) Austro-Węgier Zadanie 9 Odpowiedz na pytanie. Co nie było celem jego działalności? a) destabilizacja sytuacji w Rosji b) wykluczenie Rosji z działań wojennych c) skoncentrowanie działań militarnych na froncie wschodnim d) wzmocnienie pozycji komunistów na rosyjskiej scenie politycznej Zadanie 10 Odpowiedz na pytanie. Co pozwoliło bolszewikom wzmocnić swoją pozycję w Rosji? a) rozpad ententy b) uruchomienie gazety Prawda c) wzrost tendencji separatystycznych w Rosji d) fakt, że Rosja była najsłabszym ogniwem przymierza Zadanie 11 Dokończ zdanie. Opis antyrosyjskiej działalności ma charakter: a) relacji b) wspomnień c) listu d) anegdoty Zadanie 12 Na podstawie wiedzy poza źródłowej podaj, kto stał na czele bolszewików w momencie przejęcia przez nich władzy w Rosji

24 Opisy i tablica genealogiczna do zadań 13 i Jako naczelny wódz armii Królestwa Polskiego nie zapobiegł włączeniu się wojska do antyrosyjskiego buntu ani zerwaniu przez sejm unii personalnej z Rosją. Jego brat, car Rosji, zbrojnie przywrócił panowanie rosyjskie nad zbuntowanym krajem. 2. Podjął decyzję o zawarciu porozumień z Francją i Wielką Brytanią oraz przystąpieniu do wojny, która zakończyła się katastrofą polityczną Rosji i tragedią jego rodziny. Zginął wraz z żoną i dziećmi zamordowany przez bolszewików. Tablica genealogiczna rodu Romanowów (fragment) Zadanie 13 Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Przedstawicielem rodu Romanowów. do którego odnosi się pierwszy opis, był A. Aleksander I. B. Aleksander II. C. Mikołaj I. D. Konstanty. Zadanie 14 Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych. Przedstawiciel rodu Romanowów. którego dotyczy drugi opis, to A. Mikołaj II. B. Aleksander I. C. Aleksander III. D. Paweł I. 24

25 Tekst do zadania 15 Odezwa Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich 27/14 III 1917 r. [...] Zawiadamiając Naród Polski o tym zwycięstwie wolności nad ogólnorosyjskim żandarmem. Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oświadcza, że demokracja w Rosji stoi na stanowisku uznania samookreślenia politycznego narodów, i oznajmia, że Polska ma prawo do całkowitej niepodległości pod względem państwowo-międzynarodowym. [...] Bracia Polacy! I dla Was wybiła godzina wielkiego rozstrzygnięcia. Wolna Rosja powołuje Was do swych szeregów do walki o wolność narodu. Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, uznaje i dla polskiego narodu braterskiego pełne prawo stanowienia o swym losie z własnej woli. Wierny umowom ze sprzymierzonymi, wiemy całemu planowi walki przeciw zaczepnemu germanizmowi. Rząd Tymczasowy współdziała w tworzeniu niepodległego państwa polskiego, złożonego z tych wszystkich obszarów, których ludność jest w większości polska, w zamian za rękojmię pokoju w przyszłej przebudowanej Europie. Połączone z Rosją za pomocą wolnej unii militarnej państwo polskie tworzyć będzie mocny wał przeciw naciskowi mocarstw centralnych na narody słowiańskie. Zadanie 15 Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych. Odezwa została wydana Piotrogrodzka Rada przyznawała Polakom prawo do Zgodnie z odezwą Rosja miała A. za panowania cara Mikołaja II B. w okresie rządów bolszewickich C. po wprowadzeniu republiki w Rosji A. wstępowania do armii rosyjskiej B. posiadania własnego państwa C. uzyskania autonomii w obrębie Rosji A. zawrzeć przymierze z państwami centralnymi B. kontynuować wojnę z Niemcami C. wycofać swoje wojska z wojny Tekst źródłowy do zadania 16 Rząd robotniczy i chłopski, stworzony przez rewolucję października i opierający się na Radach Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich, proponuje wszystkim wojującym narodom i ich rządom niezwłoczne rozpoczęcie rokowań o sprawiedliwy, demokratyczny pokój. Za pokój sprawiedliwy, czyli demokratyczny, którego pragnie gorąco przytłaczająca większość wyczerpanych, znużonych i znękanych przez wojnę robotników i klas pracujących wszystkich krajów wojujących -za pokój, którego w sposób najbardziej wyraźny i uporczywy domagali się robotnicy i chłopi rosyjscy po obaleniu monarchii carskiej - za taki pokój rząd uważa natychmiastowy pokój bez aneksji i bez kontrybucji. Rząd Rosji proponuje wszystkim narodom wojującym niezwłoczne zawarcie takiego pokoju, wyrażając gotowość podjęcia natychmiast, bez najmniejsze/ zwłoki, wszelkich zdecydowanych kroków, aż do ostatecznego zatwierdzenia wszystkich warunków takiego pokoju przez pełnomocne zgromadzenia przedstawicieli wszystkich krajów i wszystkich narodów. Zadanie 16 Dokończ zdanie. Propozycja pokoju ze strony Rosji padła w roku: A B C.1917 D

26 orientacje polityczne na ziemia polskich 5. Temat: Poznajemy losy Polaków w walce o niepodległość Cel w języku ucznia: Dowiesz się jak Polacy walczyli o swoją niepodległość w okresie I wojny światowej. Nacobezu: 1. znasz lata wydarzeń: 1908 r. powołanie Związku Walki Czynnej, 1914 r. utworzenie Legionów Polskich, 1917 r. powstanie Błękitnej Armii we Francji 2. przedstawiasz dokonania postaci: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego 3. poprawnie posługujesz się terminami: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka, Kompania Kadrowa, kryzys przysięgowy 4. charakteryzujesz stosunek państw zaborczych do sprawy utworzenia armii polskiej i opisujesz poglądy zwolenników różnych polskich orientacji politycznych Pytanie kluczowe: Jak oceniasz wysiłek zbrojny Polaków w czasie I wojny światowej? Zadanie 1 Uzupełnij schemat orientacja... główny działacz......, odzyskanie niepodległości przy pomocy , Rosja największym wrogiem Polaków orientacja... główny działacz......,... największym wrogiem Polaków przymierze z Rosją pozwoli na zjednoczenie polskich ziem pod carskim berłem Tabela do zadania 2 Polacy w czasie I wojny światowej Zabór austriacki Zabór rosyjski Zabór pruski Ludność ogółem w 1911 r Powołani do wojska Polegli w czasie wojny

27 Zadanie 2 Oceń, które z poniższych zdań dotyczących informacji zawartych w tabeli jest prawdziwe. Zaznacz P przy zdaniu prawdziwym. Najmniejsze straty w stosunku do liczby zmobilizowanej ludności ponieśli mieszkańcy zaboru rosyjskiego. Co dziesiąty Polak w zaborze austriackim został wcielony do armii. Największą liczbę osób zmobilizowano na ziemiach zaboru pruskiego. P P P Zadanie 3 Uzupełnij schemat przedstawiający polskie organizacje niepodległościowe na początku XX wieku kierownictwo polityczne nad organizacjami objęła Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych tajna organizacja powstała we Lwowie z inicjatywy......; na czele ZWC Związek... we Lwowie na czele Towarzystwo... w Krakowie na czele Polskie narodowcy Drużyny..., Drużyny... PSL 27

28 Zadanie 4 Uzupełnij tabelę opisującą polskie formacje wojskowe w czasie I wojny światowej Austria Rosja Francja Kompania..., dowództwo Józef kryzys... odmówienie złożenia przysięgi wierności wojskom austriacko-niemieckim osadzenie... w więzieniu w utworzenie walczącego w 1915 na terenie Królestwa przeciwko uformowanie I pod dowództwem gen utworzenie we Francji ( pod dowództwem gen ); początkowo liczyła 70 tys. żołnierzy; zwierzchnikiem Armii był w Paryżu. Zadanie 5 Uzupełnij schemat siedziba Lozanna (Szwajcaria), przeniesiony do..., reprezentacja narodu... na konferencji w

29 Zadanie 6 Na podstawie mapy Ziemie polskie podczas wielkiej wojny ze s. 270 podręcznika uzupełnij zdania. Szlak I Kompanii Kadrowej w sierpniu 1914 r. biegł z... do.... Ośrodki, w których powstały polskie formacje wojskowe przy armii rosyjskiej, znajdowały się w...,..., a także w Po kryzysie przysięgowym legioniści byli internowani w...,... oraz.... Zadanie 7 Podpisz osoby przedstawione na ilustracjach. Następnie przyporządkuj wskazanym postaciom głoszone przez nie poglądy. Uważał, że głównym wrogiem narodu polskiego są Niemcy. Stał na czele instytucji, którą państwa ententy uznały za reprezentację narodu polskiego Był inicjatorem utworzenia Polskiej Organizacji Wojskowej. Chciał wywołać powstanie w Królestwie Polskim w sierpniu 1914 r. Zwolennicy jego orientacji utworzyli Legion Puławski. Uważał, że głównym wrogiem Polski jest Rosja Jego postawa doprowadziła do kryzysu przysięgowego. Zadanie 8 Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych. Roman Dmowski był czołowym przedstawicielem ruchu 8.1. na ziemiach polskich. W okresie I wojny światowej popierał porozumienie z Z jego inicjatywy utworzono A. narodowego B. ludowego C. socjalistycznego 8.2. A. II Rzeszą B. Rosją C. Austro-Węgrami 8.3. A. Armię Polską we Francji B. Polską Organizację Wojskową C. Legiony Polskie 29

30 Ilustracje do zadania

31 Zadanie 9 Przyporządkuj każdej z podanych formacji wojskowych odpowiadające mu ilustracje, wybierając spośród oznaczonych literami A-C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane pojęcie Ilustracja 1 A B C 9.2. Ilustracja 2 A B C 9.3 Ilustracja 3 i 4 A B C A. Legiony Polskie B. Błękitna Armia C. Legion Puławski Mapa do zadania 10, 11, 12, 13 31

32 Zadanie 10 Zaznacz na niebiesko granice zaboru pruskiego, na zielono austriackiego, na czerwono rosyjskiego. Zadanie 11 W jakim bloku państw znalazła się: Wielkopolska... Mazowsze, Wileńszczyzna... Małopolska i Ukraina... Zadanie 12 Oznacz cyfrą 1 zabór, w którym zostały sformowane Legiony Piłsudskiego, cyfrą 2 zabór, gdzie powstała i działała Rada Regencyjna. Zadanie 13 Jakie były militarne i społeczne konsekwencje podziału na orientacje wśród Polaków? Tekst źródłowy do zadania 14, 15, 16 i 17 Polacy! Wybiła godzina, w której przekazane Wam marzenie ojców i dziadów Waszych ziścić się może. Przed półtora wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusza jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się braterskiego z Wielką Rosją. Wojsko rosyjskie niesie Wam błogą wieść owego pojednania. Niechaj się zatrą granice rozcinające na części Naród Polski. Niechaj Naród Polski połączy się w jedno ciało pod berłem Cesarza Rosyjskiego. Pod berłem tym odrodzi się Polska, swobodna w swej wierze, języku i samorządzie. Odezwa wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza..., 1914 rok Zadanie 14 Odpowiedz na pytanie. Do czego nawiązuje sformułowanie marzenie ojców i dziadów? a) do prób pojednania Polaków z Rosją b) do walk armii polskiej przeciw Rosjanom c) do dążenia Polaków do odzyskania wolności d) do wspólnej akcji zbrojnej Polaków i Rosjan przeciw Niemcom Zadanie 15 Dokończ zdanie. Pisząc o rozszarpaniu Polski na kawały, autor odezwy ma na myśli: a) rabację galicyjską b) rozbiory państwa c) powstanie kościuszkowskie d) decyzje kongresu wiedeńskiego w sprawie ziem polskich Zadanie 16 Odpowiedz na pytanie. Czego wielki książę Mikołaj nie obiecuje Polakom? a) niepodległości b) swobód religijnych c) prawa do posługiwania się mową ojczystą d) stworzenia niezależnego samorządu 32

33 Zadanie 17 Odpowiedz na pytanie. Jakie plany miały władze rosyjskie wobec ziem polskich? a) chciały utworzyć z terenów zaboru niemieckiego i austriackiego niepodległe państwo polskie b) zdecydowały się wcielić kontrolowane przez siebie terytoria do Rosji c) zamierzały przejąć kontrolę nad trzema zaborami d) postanowiły przekazać je państwom centralnym Zadanie 18 Na podstawie wiedzy poza źródłowej podaj, który polski polityk popierał udział Polaków w I wojnie światowej po stronie Rosjan.... Tekst źródłowy do zadania 19 Celem ZWC Jest; prowadzenie poza granicami caratu robót przygotowawczych oraz wytworzenie organizatorów i kierowników technicznych dla przyszłego powstania zbrojnego w zaborze rosyjskim, Dążąc do rewolucyjnego powstania Polski przeciw najazdowi moskiewskiemu, ZWC stwierdza, że celem zgodnym usiłowań ogółu jego członków jest Niepodległa Republika Demokratyczna. Drogę wiodącą do tego celu widzi ZWC w jak najszerszym wyzwoleniu energii rewolucyjnej, tkwiącej w masach ludowych. Z dążeniami przeto niepodległościowymi, republikańskimi i demokratycznymi łączy ZWC dążenie do społecznej reformy, która by ogółowi obywateli wyzwolonego kraju zagwarantowała prawo do pracy i chleba, a zmieniając ziemię na własną narodową, zwróciła ją dawnemu jej właścicielowi, milionom pracującego ludu. Będąc sprzysiężeniem o charakterze wojskowym, wynikającym z celów i zadań organizacji, ZWC musi posiadać budowę jednolitą, zwartą i silna. We wszystkim, co do zadań sprzysiężenia należy - karność wojskowa bezwzględna, ale z rewolucyjnej świadomości płynąca - oto nieodzowny warunek urzeczywistnienia zadań ZWC, mającego dać nowej Polsce zastęp żołnierzy powstańczych. Zadanie 19 Dokończ zdanie. Opisana w tekście źródłowym organizacja powstała z inicjatywy: A. Romana Dmowskiego B. Władysława Sikorskiego C. Kazimierza Sosabowskiego D. Józefa Piłsudskiego 6. Temat: Omawiamy sprawę polską w czasie I wojny światowej Cel w języku ucznia: Dowiemy się jak Polska odzyskiwała niepodległość na arenie międzynarodowej. Nacobezu: 1. znam daty wydarzeń: 5 listopada 1916 r. manifest dwóch cesarzy, 8 stycznia 1918 r. orędzie prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski 2. poprawnie posługuję się terminami: Tymczasowa Rada Stanu, Rada Regencyjna, Akt 5 listopada 3. przedstawiam dokonania postaci: Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego 4. charakteryzuję stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej Pytanie kluczowe: Co by się stało ze sprawą polską, gdyby państwa centralne wygrały I wojnę światową? 33

34 Teksty źródłowe do zadania 1 l. Odezwa wielkiego księcia Mikołaja, głównodowodzącego armii rosyjskiej (fragment). Polacy! Wybiła godzina, w której przekazane Warn marzenie ojców i dziadów Waszych ziścić się może. Przed półtora wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusza jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się braterskiego z Wielką Rosją. (...) Z sercem otwartym, z ręką po bratersku wyciągniętą, kroczy na Wasze spotkanie Wielka Rosja. Wierzy ona, iż nie zardzewiał miecz, który poraził wroga pod Grunwaldem. (...) 2. Odezwa do Polaków Naczelnego Dowództwa niemieckich i austro-węgierskich armii (fragment) Polacy! zbliża się chwila oswobodzenia spod jarzma moskiewskiego. Sprzymierzone wojska Niemiec i Austro-Węgier przekroczą wkrótce granice Królestwa Polskiego. Już się cofają Moskale. Upada ich krwawe panowanie, ciążące na Was od stu przeszło lat. Przychodzimy do Was jako przyjaciele. Zaufajcie nam! Wolność Wam niesiemy i niepodległość, za którą tyle wycierpieli ojcowie Wasi. (...) Zadanie 1 Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując do każdego zdania właściwą odpowiedź spośród oznaczonych literami A-C. Przytoczone odezwy wydali głównodowodzący państw, które w okresie l wojny światowej W odezwach zadeklarowano Twórcy obu tekstów odwołali się do A. walczyły po różnych stronach B. pozostały neutralne wobec konfliktu C. należały do tego samego bloku militarnego 1.2. A. odbudowę suwerennej Polski B. chęć współpracy z Polakami C. zachowanie pokoju w Europie 1.3. A. polskich powstań narodowych B. konfliktu polsko krzyżackiego C. okresu niewoli narodowej Tekst źródłowy do zadania 2 Polacy! Wybiła godzina, w której przekazane Wam marzenie ojców i dziadów Waszych ziścić się może. Przed półtora wiekiem żywe ciało Polski rozszarpano na kawały, ale dusza jej nie umarła. Żyła ona nadzieją, że nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się braterskiego z Wielką Rosją. Wojsko rosyjskie niesie Wam błogą wieść owego pojednania. Niechaj się zatrą granice rozcinające na części Naród Polski. Niech Naród Polski połączy się w jedno pod berłem Cesarza Rosyjskiego. Pod berłem tym odrodzi się Polska, swobodna w swojej wierze, języku i samorządzie, [...] Z sercem otwartym, z ręką po bratersku wyciągniętą, kroczy na Wasze spotkanie Wielka Rosja. Wierzy ona, że nie zardzewiał miecz, który poraził wroga pod Grunwaldem. [...] Zwierzchni Wódz Naczelny. Jenerał adiutant Mikołaj 34 Dnia 14 sierpnia 1914 r.

35 Zadanie 2 Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując do każdego zdania właściwą odpowiedź spośród podanych. Zamieszczony tekst to Naczelny wódz Rosji zapowiada w nim Celem ogłoszenia tekstu było A. rozkaz B. zarządzenie C. odezwa 2.2. A. stworzenie armii polskiej B. przekazanie Polakom władzy w Królestwie Polskim C. zjednoczenie ziem polskich 2.3. A. ostrzeżenie przed zbliżającą się wojną B. pozyskanie sympatii politycznych Polaków C. zniechęcenie Polaków do udziału w wojnie Zadanie 3 Połącz nazwy dokumentów dotyczących sprawy polskiej w latach z odpowiednimi postanowieniami. Akt 5 listopada 1916 r. dokumenty wydane przez władze rosyjskie w marcu 1917 r. orędzie prezydenta USA T.W. Wilsona z 8 stycznia 1918 r. traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. uznanie prawa Polaków do stworzenia własnego państwa, co umożliwiło innym krajom ententy wypowiadanie się w sprawie polskiej decyzja o powstaniu państwa polskiego zakończenie solidarności państw zaborczych i poruszenie kwestii polskiej na arenie międzynarodowej zadeklarowanie konieczności utworzenia państwa polskiego z dostępem do morza Zadanie 4 Podaj dwa argumenty uzasadniające, że stosunek mocarstw do sprawy polskiej można nazwać wielką licytacją Teksty źródłowy do zadań 5 i 6 Rosja już nigdy, a przynajmniej w możliwej do przewidzenia przyszłości nie będzie zdolna do zdobycia się na system polityki antypolskiej [...]. Za wiele ma ona i mieć będzie trudności i niebezpieczeństw, zarówno na zewnątrz, jak wewnątrz państwa [...]. Natomiast Niemcy, przy środkach jakie daje im w ręce dzisiejsza potęga państwowa, nie przestają być dla polskości groźnymi [...]. R. Dmowski, Pisma, t. II, Częstochowa 1938, s Jak długo Austro-Węgry walczyć będą w interesie swojej państwowości przeciw Rosji, są one naszym naturalnym sprzymierzeńcem. Ich zwycięstwo będzie naszym zamiarom sprzyjało [...]. A. Garlicki, Geneza Legionów, Warszawa 1964, s

36 Zadanie 5 Napisz, który z tekstów wyraża orientację proaustriacką. Podkreśl zdanie uzasadniające to stanowisko.... Zadanie 6 Wyjaśnij, dlaczego zdaniem autora Rosja nie zagrażała idei niepodległości Polski Tekst źródłowy do zadań 7, 8, 9 i 10 Akt 5 listopada Przejęci niezłomną ufnością w ostateczne zwycięstwo ich broni i życzeniem powodowani, by ziemie polskie przez waleczne ich wojska ciężkimi ofiarami panowaniu rosyjskiemu wydarte do szczęśliwej przywieść przyszłości, Jego Cesarska Mość Cesarz Niemiecki i Jego Cesarska i Królewska Mość Cesarz Austrii i Apostolski Król Węgier [...] postanowili [...] z ziem tych utworzyć państwo samodzielne z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Dokładniejsze oznaczenie granic zastrzega się. Nowe królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmię potrzebną do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armii nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawniejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnym porozumieniu. Sprzymierzeni monarchowie, biorąc należny wzgląd na ogólne warunki polityczne Europy, jako też na dobro i bezpieczeństwo własnych krajów i ludów, żywią niezłomną nadzieję, że obecnie spełnią się życzenia państwowego i narodowego rozwoju Królestwa Polskiego. Wielkie zaś, od zachodu z Królestwem Polskim sąsiadujące mocarstwa z radością ujrzą u swych granic wschodnich wskrzeszenie i rozkwit wolnego, szczęśliwego i własnem narodowem życiem cieszącego się państwa. Zadanie 7 Dokończ zdanie. Akt został wydany w: a) 1. połowie XIX w. b) 2. połowie XIX w. c) 1. połowie XX w. d) 2. połowie XX w. Zadanie 8 Dokończ zdanie. Został wydany przez: a) państwa ententy b) państwa centralne c) państwa niebiorące udziału w wojnie d) legionistów Zadanie 9 Dokończ zdanie. Akt 5 listopada a) przewiduje utworzenie państwa polskiego o z góry założonych granicach. b) mgliście określa granice przyszłej Polski. c) nie przewiduje zmian w sytuacji Polaków. Zadanie 10 Dokończ zdanie. Jaki był rzeczywisty cel wydania Aktu?... 36

37 Tekst źródłowy do zadań 11, 12, 13 Orędzie Thomasa Woodrowa Wilsona, prezydenta Stanów Zjednoczonych, z 8 stycznia 1918 r. pkt. 13 Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową. Zadanie 11 Dokończ zdanie. Orędzie wydano w: a) 1. połowie XIX w. b) 2. połowie XIX w. c) 1. połowie XX w. d) 2. połowie XX w. Zadanie 12 Dokończ zdanie. Orędzie zostało wydane przez a) prezydenta jednego z państw centralnych b) prezydenta jednego z państw ententy c) prezydenta jednego z państw neutralnych d) ani jedna odpowiedź nie jest prawdziwa Zadanie 13 Dokończ zdanie. Wedle orędzia Wilsona państwo polskie a) ma nadal pozostać pod zaborami. b) orędzie nie mówi o przyszłości państwa polskiego. c) ma być niepodległe. d) ma być powiązane unią realną z Rosją. Zadanie 14 Uzupełnij schemat udziału Polaków w konferencji paryskiej ( ) przedstawiciel KNP w Paryżu, premier polskiego rządu i minister spraw zagranicznych ekonomista 37

38 Zadanie 15 Uzupełnij tekst W celu rozpatrzenia sprawy polskiej powołała.. Polska otrzymała i..... i przyległe tereny byłyby wolnym miastem pod kontrolą międzynarodową, choć obszar ten zamierzano włączyć do polskiego obszaru... O przynależności terenów Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla miał zaś zadecydować.. Zadanie 16 Rozwiąż krzyżówkę Inna nazwa trójporozumienia. 2. Miejsce bitwy stoczonej na froncie wschodnim w 1915 r. 3. Zginął tam arcyksiążę Franciszek Ferdynand. 4. Miejsce podpisania rozejmu między Niemcami a ententą. 5. Najbardziej krwawa bitwa I wojny światowej. 6. Wygłoszone przez prezydenta USA T.W. Wilsona. 7. Ich przywódcą był W.I. Lenin. 8. Bitwa na froncie wschodnim w 1914 r., zakończona klęską Rosji. 9. Brytyjski wynalazek o nazwie Mark. 10. Rejon określany przed I wojną światową mianem kotła. 11. Miejsce zaciętych walk ententy z Turcją. 12. Rodzaj samolotu używanego w czasie I wojny światowej. 13. Miejsce podpisania traktatu pokojowego Rosji z państwami centralnymi 38