SPRAWDŹ SIEBIE Przeczytaj utwór Wisławy Szymborskiej i wpisz w wykropkowanych miejscach wyrażenia z ramki.

Transkrypt

1 SPRAWDŹ SIEBIE 1 1. Przeczytaj utwór Wisławy Szymborskiej i wpisz w wykropkowanych miejscach wyrażenia z ramki. refleksja o charakterze ogólnym relacja naocznego świadka zamierzenia bohatera lirycznego dialog refleksja o charakterze ogólnym osobiste wyznanie wątpliwości osoby mówiącej Wisława Szymborska Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej A ty dokąd, tam już tylko dym i płomień! Tam jest czworo cudzych dzieci, idę po nie! Więc jak to tak odwyknąć nagle od siebie? od porządku dnia i nocy? od przyszłorocznych śniegów? od rumieńca jabłek? od żalu za miłością, której nigdy dosyć? Nie żegnająca, nie żegnana na pomoc dzieciom biegnie sama, patrzcie, wynosi je w ramionach, zapada w ogień po kolana, łunę w szalonych włosach ma. A chciała kupić bilet, wyjechać na krótko, napisać list, okno otworzyć po burzy, wydeptać ścieżkę w lesie, nadziwić się mrówkom, zobaczyć jak od wiatru jezioro się mruży. } Minuta ciszy po umarłych czasem do późnej nocy trwa. Jestem naocznym świadkiem lotu chmur i ptaków, słyszę, jak trawa rośnie iumiemjąnazwać, odczytałam miliony drukowanych znaków, wodziłam teleskopem po dziwacznych gwiazdach, tylko nikt mnie dotychczas nie wzywał na pomoc ijeślipożałuję liścia, sukni, wiersza Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono. Mówię to wam ze swego nieznanego serca.

2 2. Przeanalizuj kolejne części wiersza. W tym celu wykonaj poniższe zadania. Wisława Szymborska Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej A ty dokąd, tam już tylko dym i płomień! Tam jest czworo cudzych dzieci, idę po nie! Więc jak to tak odwyknąć nagle od siebie? od porządku dnia i nocy? od przyszłorocznych śniegów? od rumieńca jabłek? od żalu za miłością, której nigdy dosyć? 1. O tym, że bohaterem lirycznym tekstu jest Ludwika Wawrzyńska informuje a) Wyraz wskazujący na to, że osoba mówiąca zwraca się do Ludwiki Wawrzyńskiej to:.... b) Napisz, jaką częścią mowy jest ten wyraz. 3. Zacytuj słowa, które informują czytelnika o grozie sytuacji. 4. Wyraz odwyknąć w wersie 6. można zastąpić słowem.... Nie żegnająca, nie żegnana na pomoc dzieciom biegnie sama, patrzcie, wynosi je w ramionach, zapada w ogień po kolana, łunę w szalonych włosach ma. A chciała kupić bilet, wyjechać na krótko, napisać list, okno otworzyć po burzy, wydeptać ścieżkę w lesie, nadziwić się mrówkom, zobaczyć jak od wiatru jezioro się mruży. 1. a) Wyraz świadczący o tym, że osoba mówiąca wskazuje na obecność innych świadków wydarzeń to:... b) Napisz, jaką częścią mowy jest ten wyraz i określ jego formę gramatyczną. 2. Określ, jaką funkcję pełnią czasowniki: biegnie, wynosi, zapada. 3. Scharakteryzuj na podstawie tej części wiersza bohatera lirycznego. 4. Zaznacz w tekście wyliczenie i napisz, jaką pełni funkcję.

3 Minuta ciszy po umarłych czasem do późnej nocy trwa 1. Osobę, która wypowiada te słowa, nazywamy w liryce Środek stylistyczny, dzięki któremu w tych wersach została wyrażona refleksja ogólna to:. 3. Wyjaśnij, jak rozumiesz te słowa. Jestem naocznym świadkiem lotu chmur i ptaków, słyszę, jak trawa rośnie iumiemjąnazwać, odczytałam miliony drukowanych znaków, wodziłam teleskopem po dziwacznych gwiazdach, tylko nikt mnie dotychczas nie wzywał na pomoc ijeślipożałuję liścia, sukni, wiersza 1. Napisz, czyje osobiste wyznanie jest zawarte w tej części wiersza i czego dotyczy. 2. Środek stylistyczny dominujący w tej części utworu to: Zacytuj fragment wiersza pozwalający przypuszczać, że osoba mówiąca jest kobietą i poetką. Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono. Mówię to wam ze swego nieznanego serca. 1. Adresatem refleksji jest Objaśnij, jak rozumiesz metaforę nieznanego serca w kontekście całego utworu.

4 3. Napisz, czy według ciebie wiersz Wisławy Szymborskiej Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej ma charakter filozoficzny. Uzasadnij swoją opinię w kilkuzdaniowej wypowiedzi. Odwołaj się do odpowiednich fragmentów tekstu. 4. Wskaż cechy liryki jako rodzaju literackiego. Tematem liryki są przeżycia, doznania, refleksje osoby mówiącej. O świecie przedstawionym dowiadujemy się z dialogów i monologów bohaterów. Występuje narrator. Fikcyjną postacią mówiącą w utworze jest podmiot liryczny. Tekst dzieli się na tekst główny i poboczny (didaskalia). Głównym rodzajem wypowiedzi jest monolog. Pisany jest zawsze wierszem. Świat przedstawiony budują m.in. bohaterowie i zdarzenia. 5. Napisz, które elementy wiersza Wisławy Szymborskiej są nietypowe dla tego rodzaju literackiego. 6. Na podstawie poniższych informacji sporządź w formie graficznej notatkę, w której zawrzesz jak najwięcej ważnych informacji o Wisławie Szymborskiej. Szymborska Wisława, ur. 2 VII 1923, Kórnik koło Poznania, zm. 1 II 2012 w Krakowie, poetka. Od 1929 mieszkała w Krakowie, studiowała polonistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim; redaktorka działu poezji w tygodniku Życie Literackie, w redakcji miesięcznika literackiego Pismo. W 1978 sygnatariuszka deklaracji założycielskiej Towarzystwa Kursów Naukowych. Od 1995 członkini Polskiej Akademii Umiejętności. Pierwsze wiersze opublikowała w 1945 w prasie literackiej. Wydała zbiory poetyckie: Dlatego żyjemy (1952), Pytania zadawane sobie (1954), Wołanie do Yeti (1957), Sól (1962), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986), Koniec i początek (1993), Chwila (2002), Dwukropek (2005), Tutaj (2009), Wystarczy (2012). W dwóch pierwszych zbiorach uwydatniają się jeszcze tendencje socrealistyczne, potraktowane jednak nader indywidualnie, w sposób odbiegający od oficjalnych schematów i uwidaczniający już zalążki poetyki, która objawi się w dojrzałej postaci w tomie Wołanie do Yeti, otwierającym właściwą drogę twórczą poetki. Poezja jej zespala odtąd elementy liryki refleksyjno-filozoficznej, opisowo-sytuacyjnej i osobistej. [...] Na kanwie tradycyjnych wzorów poezji lirycznej Szymborska tworzyła oryginalne formy poprzez subtelne stylizacje i nawiązania do gatunków pozapoetyckich (przypowieść, powiastka filozoficzna, utopijna fantazja) i pozaliterackich (anegdota, reportaż, notatka, stenogram rozmowy). Tematy czerpała z, często błahych, wydarzeń bieżących czy historycznych, z mitologii, literatury i sztuki, odkryć i hipotez naukowych, paranaukowych utopii, zjawisk i anomalii przyrodniczych, traktując je wszystkie jako punkty zaczepienia do rozwinięcia problemów świata ludzkiego w aspektach moralnych (Wołanie do Yeti), psychologicznych i egzystencjalnych (Sól), antropologicznych (Sto pociech), cywilizacyjnych (Wielka liczba), historiozoficznych (Ludzie na moście), metafizycznych (Wszelki wypadek, Koniec i początek); [...] Szymborska nie daje się

5 przypisać żadnej literackiej orientacji, nie znajduje też naśladowców i nie formuje własnej szkoły, choć dla wielu stanowi źródło inspiracji. [...] Poezję Szymborskiej tłumaczono na ponad 40 języków. Otrzymała m.in. nagrody: 1991 im. J.W. Goethego, 1995 im. J.G Herdera, 1996 polskiego Pen Clubu i w tymże roku Nagrodę Nobla. Epoki literackie, t.10współczesność 7. Przeczytaj utwór Ignacego Krasickiego i wykonaj zadania zamieszczone na następnej stronie. Ignacy Krasicki Filozof i chłop Wielki jeden filozof, co wszystko posiadał, Co bardzo wiele myślał, więcej jeszcze gadał, Dowiedział się o drugim, który na wsi mieszkał. Nie omieszkał I kolegę odwiedzieć, I od niego się dowiedzieć, Co umiał i skąd była ta jego nauka; Znalazł chłopa nieuka, Bo i czytać nie umiał, a więc książek nie miał. Oniemiał. A chłop w śmiech: Moje księgi rzekł wszystkie na dworze: Wół, co orze, Sposobi mnie do pracy, uczy cierpliwości, Pszczoła pilności, Koń, jak być zręcznym, Pies, jak wiernym i wdzięcznym, A sroka, co na płocie ustawicznie krzeczy, Jak lepiej milczyć niźli gadać nic do rzeczy.

6 a) Zaznacz, czy poniższe stwierdzenia odnoszące się do tekstu Filozof i chłop są prawdziwe, czy fałszywe. Użyte w pierwszym wersie wyrażenie wielki filozof jest w kontekście całego PRAWDA FAŁSZ utworu wyrazem drwiny. Filozof oniemiał, gdy zobaczył chłopskiego filozofa, ponieważ ten żył PRAWDA FAŁSZ w strasznej biedzie. Gwarancją prawdziwej mądrości jest wykształcenie. PRAWDA FAŁSZ Obserwacja otaczającego świata jest równie ważna co wiedza książkowa. PRAWDA FAŁSZ Tekst ma charakter moralistyczny. PRAWDA FAŁSZ b) Zaznacz poprawną odpowiedź. 1. Utwór Ignacego Krasickiego Filozof i chłop to: a. opowiadanie. b. anegdota. c. fraszka. d. bajka. 2. Tekst powstał w wieku: a. XVIII. b. XIV. c. XVI. d. XIX. 3. Ignacy Krasicki tworzył w epoce: a. średniowiecza. b. romantyzmu c. oświecenia. d. renesansu. c) Uzasadnij twierdzenie, że utwór Ignacego Krasickiego jest zgodny z hasłem bawiąc nauczać. d) Napisz, do jakiego rodzaju literackiego zaliczamy utwór Filozof i chłop. Wskaż cechy tego rodzaju literackiego w tekście.

7 8. Na podstawie wiersza Wisławy Szymborskiej Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej lub utworu Ignacego Krasickiego Filozof i chłop zredaguj krótką informację dziennikarską na temat tego, co się wydarzyło.