Witold Broniewicz Wznowienie postępowania cywilnego. Palestra 11/12(120), 28-36

Transkrypt

1 Witold Broniewicz Wznowienie postępowania cywilnego Palestra 11/12(120),

2 WITOLD BRONIEWICZ Wznowienie postępowania cywilnego 1. Instytucja wznowienia postępowania w nowym k.p.c., aczkolwiek w zasadniczym zrębie przejęta z dawnej procedury cywilnej, wykazuje jednak w porównaniu z instytucją wznowienia znaną tej ostatniej szereg istotnych różnic. Z tej racji opracowania dotyczące wznowienia a pochodzące z okresu przed t. utraciły w dużej mierze swoją aktualność.1 Nowe przepisy o wznowieniu doczekały się, jak dotychczas, bądź zupełnie ogólnego, bądź też fragmentarycznego jedynie omówienia.* Tego rodzaju stan rzeczy uzasadnia próbę pełniejszego przedstawienia problematyki wznowienia w św ietle obowiązującej obecnie reglamentacji tej instytucji. Podejmując taką próbę w niniejszym opracowaniu, staram się omówić w nim w sposób systematyczny całość problematyki wznowienia według nowego polskiego kodeksu postępowania cyw ilnego rzecz jasna w,granicach, na jakie zezwala zakreślony z góry rozmiar artykułu. Uwagi moje grupuję wokół czterech następujących kwestii: a) w jakich postępowaniach, od jakich orzeczeń i komu przysługuje skarga o wznowienie, b) podstawy wznowienia, c) w łaściwość sądu przy wznowieniu, d) postępowanie ze skargi o wznowienie. 2. A. Spośród ośmiu postępowań uregulowanych w k.p.c. wznowienie znają cztery z nich, a mianowicie proces (art ), postępowanie nieprocesowe (art. 524), postępowanie o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych (art ) oraz postępowanie dotyczące wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych i ugód zawartych przed takimi sądami (art ). Nie jest znane w znow ienie w postępowaniu egzekucyjnym,5 zabezpieczającym oraz w postępowaniu w razie zaginięcia 1 N a jw a ż n ie js z e z ty c h o p r a c o w a ń : M. A llerhand: W zn o w ie n ie p ro c e s u w e d łu g p r o je k tu p o ls k ie j p ro c e d u r y c y w iln e j, G ło s P r a w a 9 '1/27; S. Gołąb: W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia w e d łu g p r o je k tu k o d e k s u p ro c e d u r y c y w iln e j, G ło s P r a w a 9 12/29; Z. W u s a - towski: W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia w k o d e k s ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, G ło s P r a w a " 4 5/32; M. Saw czuk: S to s u n e k w z n o w ie n ia p o s tę p o w a n ia d o in n y c h in s ty tu c ji o b a la ją c y c h p ra w o m o c n e o rz e c z e n ia m e ry to r y c z n e, A n n a le s U n iv. M. C u rie -S k ło d o w s k a, s e c tio G, v o l. IX, 5, 1962; tenże: W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, L u b lin 1963 (d a le j w s k ró c ie W zn o w ie n ie ). 2 T a k w ię c w a r t y k u le W. D u d k a p t.: W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia w n o w y m p o ls k im p ro c e s ie c y w iln y m ( P a le s tr a 4 5/66, s. 31) z n a jd u je m y o m ó w ie n ie k l k u je d y n ie w y b r a n y c h z a g a d n ie ń d o ty c z ą c y c h 'w z n o w ie n ia, 1 to w y ł c z n ie w p ro c e s ie. O p e w n y c h k w e s tia c h z z a k r e s u w z n o w ie n ia p isze W. Siedlecki: N ie w aż n o ś ć p ro c e s u c y w iln e g o, W a rsz a w a 1965, s. 142 (d a le j w s k r ó c ę : N ie w a ż n o ś ć ) i Z. K rzem iński: O c h ro n a p r a w z a in te r e s o w a n e g o, k tó r y n ie b y ł u c z e s tn ik ie m p o s tę p o w a n ia n ie p ro c e s o w e g o, P a le s tr a 4 5/66, *. 16. O g ó ln ie w z n o w ie n ie m p o s tę p o w a n ia z a ją ł s ię W. S ied leck i w s w o im Z a ry s ie p o s tę p o w a ń a cy w iln e g o, W a rsz a w a 1966, s. 371 (d a le j w s k ró c ie : Z a ry s ). W re sz c ie J. K r a je w s k i w a r ty k u le : W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia w e d łu g n o w e g o k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o (P ip 7/67, s. 65) d a ł p rz e d e w s z y s tk im o m ó w ie n ie z m ia n, J a k ie d o in s ty tu c ji w z n o w ie n ia w p ro w a d z ił k.p.c. z 1964 r.» T a k : o rz e cz. S N C I I 25V39, c y t. p rz e z J. J. L i t a u e r a i W. Św ięcickiego: K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, P o z n a ń 1947, t. I, s. 228; o rz e c z. S N C I 304/46 z 21sVIII.

3 12 (1 2 0 ) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 29 lub zniszczenia akt, * w postępowaniu zaś przed sądem polubownym jest ono objęte w pewnym sensie instytucją uchylenia wyroku sądu polubownego (art pkt 5 ł k.p.c.). * B. W procesie w myśl art. 399 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem. Znaczy to, że skarga o wznowienie przysługuje tu od prawomocnych wyroków kończących postępow anie.7 N e można zatem wnieść skargi od wyroku sądu rewizyjnego uchylającego wyrok zaskarżony l przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Poza tym skarga przysługuje od każdego wyroku, a w ięc także od wyroku wstępnego, częściowego, uzupełniającego i zaocznego.* Od reguły sformułowanej w art. 399 k.p.c. ustawa wprowadza trzy następujące wyjątki: a) w m yśl art. 400 k.p.c. niedopuszczalna jest skarga o wznowienie od wyroku orzekającego unieważnienie m ałżeństwa lub rozwód 10 albo ustalającego nieistnienie 1M7 г., C S N 6/49 1 P ip 4/48 z g lo s ą J. J. L itau era; M. W aligórski: G lo sa d a o rz e c z. SN K r С 404/49 z 18.X I.1949 r. t P ip 4/50, s. 195; E. W engerek: p o s tę p o w a n ie eg zek u c y jn e w s p ra w a c h c y w iln y c h, W a rsz a w a 1951, s. 162; J. K rajew sk i: o p. c it., s. 70. P r z e c iw n e : c y t. o s ta tn io o rz e c z. S N, P ip 4/50, s. 194; C. T a b ę c k i : G lo sa d o c y t. w y ż. o rzecz. SN С I 305/ 6, D P P 8/48, s J. K rajew ski, Jw. ( J. K rajew ski, Jw. I S k a r g a o w z n o w ie n ie p r z y s łu g u je ta k ż e o d p ra w o m o c n y c h n a k a z ó w z a p ła ty w y d a n y c h W p o s tę p o w a n iu n a k a z o w y m i u p o m in a w c z y m. P o r.: o rz e c z. SN С I I 375/35, c y t. p rz e a J. J. L ita u e r a i W. Ś w ię c ic k ie g o, Jw.; o rz e c z. S N 2 C O 3/62 z 5.VI.1962 г., C S N C P 158/6S 1 O S P ik A 111/63 z g lo s ą S. R ejm ana; K. Lipiński: K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, W a rsz a w a 1961, s. 302; W. Siedlecki: Z a ry s, s. 372; tenże: P r z e g lą d o rz e c z n ic tw a S N, P I P 4/64, s. 637; J. К r a J e w s к i, Jw. 7 W z n o w ie n :e p o s tę p o w a n ia J e st a k tu a ln e ty lk o w ra z ie z a k o ń c z e n ia p o s tę p o w a n ia p r a w o m o c n y m o rz e c z e n ie m co d o Is to ty s p r a w y (o rz e c z e n ie m m e ry to r y c z n y m ), n ie w c h o d z i z a ś W g r ę w r a z ie z a k o ń c z e n ia p o s tę p o w a n ia in n y m o rz e c z e n ie m, ja k n p. o d rz u c a ją c y m w n io - * e k (p o zew ) c zy u m a rz a ją c y m p o s tę p o w a n ie. Z te j r a c ji n ie m o ż n a a p ro b o w a ć te z y w y r a ż o n e j w o rz e cz. S N 1 CR 542/62 z 19 V I.'962 r. (F P E is 3/6, s. 333), w m y śl k tó r e j m o ż liw e J e s t w z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia z a k o ń c z o n e g o ugod(ściśle: z a k o ń c z o n e g o p o s ta n o w ie n ie m o u m o rz e n iu p o s tę p o w a n ia w w y n ik u z a w a rc ia u g o d y ), ja k ró w n ie ż p o g lą d u z a w a rte g o w o rz e c z. S N 2 C O 3/61 z 13.X. 961 r. (P i2 4/62), w m y ś l k tó re g o m o ż liw e je s t w z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia u m o rz o n e g o n a p o d s ta w ie a r t. 13 u s ta w y z r. o u r e g u lo w a n iu s ta n u p r a w n e g o m ie n ia p o z o s ta ją c e g o p o d z a rz ą d e m p a ń s tw o w y m (D z. U. N r U, poz. 37). W ty m O sta tn im o rz e c z e n iu p r z y ję to z re s z tą b łę d n ie, J a k o b y w sp o m n a n e u m o rz e n ie d o k o n y w a n e b y ło p rz e z s ą d, g d y ty m c z a s e m n a s tę p u je o n o z m o c y p ra w a, s ąd z a ś w y d a je J e d y n ie p o s ta n o w ie n ie s tw ie r d z a ją c e to u m o rz e n ie, p a t r z m ó j a r t y k u ł : U m o rz e n ie p o s tę p o w a n ia W p ro c e s ie c y w iln y m (K się g a p a m ią tk o w a k u czci K a m ila S te fk i, w a r s z a w a W ro c ła w 1867 г., s. 32). I S. Gołąb, Z. W usatow ski: K o d e k s p o s t ę p o w a ł a c y w iln e g o, K r a k ó w 1932, t. II, Ł 48>; L. Peiper: K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, K ra k ó w 1934, cz. I, s C d ta k ie g o w y r o k u n ie p rz y s łu g u je ró w n ie ż w ś w ie tle a r t. 4'7 1 k.p.c. re w iz ja n a d z w y c z a jn a. I W. Siedlecki: Z a ry s, s. 37?. u W o rz e c z. С 1097/48 z r. (C S N 67/'9) S ą d N a jw y ż s z y w y ra z ił p o g lą d, ż e je ż e li m a łż o n e k d o p u ś c ił się b ig a m ii p rz e d u z y s k a n e m ro z w o d u p ie rw s z e g o m a łż e ń s tw a, to po o rz e c z e n iu ro z w o d u te g o m a łż e ń s tw a p ra w o ż ą d a n ia u n ie w a ż n ie n ia m a łż e ń s tw a b ig a m ic z - n e g o w y g a s a. P o n o w n e z a w a rc ie te g o m a łż e ń s tw a J est o c z y w iś c ie n ie d o p u s z c z a ln e, a Jeżeli * o s ta n ie d o k o n a n e, to n 'e m a to ż a d n y c h s k u tk ó w p ra w n y c h, w szc z e g ó ln o śc i n ie sto i n a p rz e s z k o d z ie s k u te c z n e m u w n ie s ie n iu s k a r g i o w z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia w s p ra w ie o ro z w ó d p ie rw s z e g o m a łż e ń s tw a. W o rz e cz. 1 CH 147/60 z r. (O SN 30/60, P P 3/63, s. 558 t O S P ik A 316/61) S " d N a jw y ż s z y s tw ie r d z ił, że u z y s k a n ie p rz e z m a łż o n k a ro z w o d u w sp o só b p rz e c z n y z p ra w e m i z a s a d a m i m o ra ln o ś c i n ie m a w p ły w u n a d o p u s z c z a ln o ść w z n o w ie n ia p o s tę p o w a n ia o ro z w ó d w r a z ie z a w a rc ia p rz e z J e d n ą ze s tr o n n o w e g o z w ią z k u m a łż e ń s k ie - в о. T e z ę tą a p r o b u je W. Siedlecki: P r z e g lą d o rz e c z n ic tw a S N, P ip Ł 9/62, s. 380.

4 30 Witold Bronie wic z Nr 12 (120) małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się nowy związek m ałżeński11, b) w m yśl art. 402 k.p.c. od wyroków Sądu Najwyższego nie przysługuje skarga 0 wznowienie z powodu nieważności postępowania, c) w m yśl art. 416 k.p.c. niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie. 12 Zakaz ten odnosi się, jak wynika z brzmienia cyt. przepisu, do prawomocnego wyroku wydanego na skutek skargi o w znow ienie,13 nie stoi on jednak na przeszkodzie w razie oddalenia skargi o wznowienie wniesieniu nowej skargi od tego samego wyroku, jeżeli będzie ona oparta na innej podstawie. Osobą legitymowaną do w niesienia skargi o wznowienie jest w procesie bezspornie strona. Co się tyczy interwenienta ubocznego, to zarówno doktryna, jak 1 orzecznictwo przyjmują zgodnie, że interwenient samoistny (art. 81 k.p.c.) m a uprawnienie do wniesienia skargi o wznowienie. Natomiast odmawia się na ogół takiego uprawnienia interwenientowi zwykłem u z tej racji, że rola takiego interw e nienta wygasa z chwilą zakończenia procesu, a ingerencja jego w celu wznowienia postępowania jest niezgodna z naturą tego rodzaju interw encji.14 Jeśli chodzi o prokuratora, to d.k.p.c. stanowił w art. S4, że prokurator może żądać wznowienia postępowania w sprawie prawomocnie zakończonej, jeżeli brał w niej udział. Przepis ten nie tyle dawał prokuratorowi uprawnienie do żądania wznowienia, ile wprowadzał ograniczenie przewidzianej w art. 90 d.k.p.c. możności prokuratora występowania w procesie. Skoro obecnie ustawa podobnego ograniczenia nie zna, to należy przyjąć, że prokurator zawsze niezależnie od tego, czy brał, czy też nie brał udziału w postępowaniu jest legitymowany do wnies'enia skargi o wznowienie, a to na podstawie art. 7 i 60 2 k.p.c.15 Podobnie kształtuje się zagadnienie legitym acji do żądania wznowienia, jeśli chodzi o organizacje spo 11 P o d o b n ie n ie d o p u s z c z a ln e s ą w ta k ic h w y p a d k a c h w n io s e k o p rz y w ró c e n ie t e r m in u d o z ło ż e n ia ś ro d k a o d w o ła w c z e g o ( a r t. 170 k.p.c.) i r e w iz ja n a d z w y c z a jn a (a rt k.p.c.). P o r. te ż a r t k.p.c. 12 T r a f n ie z a z n a c z a ją J. J. L ita u e r (K o m e n ta rz do p r o c e d u r y c y w iln e j. W a rsz a w a 1933, s. 277) i M. S a w c zu k (W z n o w ie n ie, s. 225), że p rz e p is te n z a m ia s t o o rz e c z e n iu p o w in ie n m ó w ić o w y ro k u. P o d o b n a n ie śc is ło ś ć d a je s ię z a u w a ż y ć w a r t z d. tr z e c ie k.p.c. i w a r t. 1*47 2 k.p.c. 13 N a p rz y k ła d w r a z ie u d z ia łu w p o s tę p o w a n iu ze s k a r g i o w z n o w ie n ie s ę d z ie g o, k tó r e g o u d z ia łu lu b z a c h o w a n ia s ię w p ro c e s ie d o ty c z y s k a r g a i k tó r y z te j r a c ji je s t w y łą c z o n y z m o c y u s ta w y o d u d z ia łu w r o z p o z n a n iu s k a r g i (a rt. 413 k.p.c.), m o ż n a n a to u c h y b ie n ie p ro c e s o w e p o w o ła ć s ię ty lk o w re w iz ji, n a to m ia s t n ie m o ż n a, o p ie r a ją c s ię n a ty m u c h y b ie n iu, w n ie ś ć d a ls z e j s k a r g i o w z n o w ie n ie (J. J. L ita u e r: o p. o it., s. 276). 14 T a k : M. W aligórski: C zy in te r w e n ie n t s a m o is tn y m a le g ity m a c ję do w n ie s ie n ia s k a r g i o w z n o w ie n ie, P o ls k i P r o c e s C y w iln y, 1935 r., s. 563; J. J. L ita u e r i W. Święcicki: K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, z b ió r a k tu a ln y c h p y ta ń p r a w n y c h r o z s trz y g n ię ty c h p rz e z K o m ite t R e d a k c y jn y P o ls k ie g o P r o c e s u C y w iln e g o, Ł ó d ź 19 9, s. 63; S. Gołą b : o p. c it., s. 377; J. J. Litauer: K o m e n ta rz, s. 270; L. Peiper: o p. c it., cz. I, s. 911; u c h w a ła S N w s k ła d z ie 7 s ę d z ió w C III 1301/35 z r., Z O 1J1/C7. N a le ż y je d n a k o d n o to w a ć p o g lą d p rz e c iw n y, w m y ś l k tó re g o ró w n ie ż in te r w e n ie n t u b o c z n y z w y k ły je s t le g ity m o w a n y d o w n ie s ie n ia s k a r g i o w z n o w ie n ie, ty lk o że s tr o n a m o ż e tę s k a r g ę c o fn ą ć : A. W. B a r t z: S k a rg a in te r w e n ie n ta u b o c z n e g o o w z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia, P o ls k i P r o c e s C y w iln y 1937 r., s. 7 '3 ; M. Saw czuk: W z n o w ie n ie, s. 19». W. M iszew ski (P ro c e s c y w iln y. W a rsz a w a Ł ó d ź 1946, t. I, s. 243) z a z n a c z a, że in te r w e n ie n t u b o c z n y w k a ż d y m r a z e n ie m o ż e ro z p o c z ą ć sw e g o w s tą p ie n ia d o s p r a w y o d w n ie s ie n ia s k a r g i o w z n o w ie n ie, a to w o b e c tr e ś c i a r t. 76 i 77 2 k.p.c. 15 J. K rajew ski: o p. c it., s. 68; W. Siedlecki: Z a ry s, s O d m ie n n y p o g lą d re p r e z e n to w a ł M. Lisiew ski: N o w y k o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, w k ła d k a do P-3- le s t r y n r 3/63, s. 13.

5 Nr 12 (120) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 31 łeczne ludiu ipracująeego, o których mowa w art. 8 i 61 1 k.p.c. oraz w art. 54 ustawy z dnia 10.VII.1952 r. o prawie autorskim (Dz. U. Nr 34, poz. 234), gdyż do tych organizacji stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze (art. 62 k.p.c.). M C. W postępowaniu nieprocesowym można w myśl art. 524 k.p.c. żądać wznowienia postępowania zakończonego postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy (postanowieniem merytorycznym). Jest to postanowienie orzekające pozytywnie w przedmiocie, o który w danym postępowaniu chodzi, bądź oddalające wniosek, bądź oddalające rewizję. Od reguły tej istnieją trzy następujące wyjątki: a) nie przysługuje skarga o wznowienie z powodu nieważności postępowania od postanowień Sądu Najwyższego (art. 402 w związku z art k.p.c.), b) nie przysługuje skarga o wznowienie od prawomocnego postanowienia merytorycznego wydanego na skutek skargi o wznowienie (art. 416 w związku z art k.p.c.), c) nie przysługuje skarga o wznowienie, jeżeli postanowienie może być zmienione lub uchylone (art k.p.c.).17 W m yśl art. 523 k.p.c. zmienione albo uchylone mogą być postanowienia orzekające w sposób pozytywny w przedmiocie, o który w danym postępowaniu chodzi, jeżeli przepis szczególny (np. art. 542 czy 577 k.p.c.) tak stanowi, jak również mogą być zmienione w razie zmiany okoliczności spraw y postanowienia oddalające wniosek. Zagadnienie legitym acji do żądania wznowienia uregulowane jest w postępowaniu nieprocesowym przede wszystkim w art. 524 k.p.c., w m yśl którego wznowienia może żądać uczestnik postępowania, jak również zainteresowany, który nie był uczestnikiem, jeżeli prawomocne postanowienie merytoryczne narusza jego prawa. Poza tym legitymację do wniesienia skargi o wznowienie mają tu prokurator i organizacje społeczne, o jakich mowa w art. 20 ustawy z dnia 10.XI.1959 r. o zw alczaniu alkoholizmu (Dz. U. Nr 69, poz. 434).18 D. W postępowaniu o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych skarga o wznow ienie przysługuje w m yśl art k.p.c. od prawomocnego postanowienia. Chodzi tu o postanowienie uznające orzeczenie sądu zagranicznego albo oddalające wniosek o uznanie takiego orzeczenia lub oddalające rewizję. W św ietle art. 402 i 416 w związku z art k.p.c. nie przysługuje w e wzmiankowanym postępowaniu skarga o wznowienie od postanowień Sądu Najwyższego z powodu nieważności postępowania, jak również od prawomocnych postanowień wydanych na skutek skargi o wznowienie. W św ietle zaś art k.p.c. nie przysługuje skarga o wznow ienie od prawomocnego postanowienia uznającego orzeczenie sądu zagranicznego rozwiązujące małżeństwo przez rozwód, unieważniające małżeństwo albo ustalale W. Siedlecki, jw.; J. K rajew ski, jw. 17 M oże b y ć k w e s tią, c zy o g ra n ic z e n ie z a r t k.p.c. s to s u je s ię ró w n ie ż d o z a in te re s o w a n e g o, o k tó r y m m o w a w a r t k.p.c. N a p y ta n ie to n a le ż y d a ć o d p o w ie d ź tw ie rd z ą c ą. J e ż e li b o w e m z a in te r e s o w a n y, k tó r y n ie b y ł u c z e s tn ik ie m p o s tę p o w a n ia z a k o ń c z o n e g o p ra w o m o c n y m p o s ta n o w ie n ie m m e ry to r y c z n y m, m o ż e u z y s k a ć z m ia n ę c zy u c h y le n ie te g o p o s ta n o w ie n ia w z w y k ły m tr y b ie, to n ie m a o n p r a w n e j p o trz e b y (czy m o że le p ie j: in te re s u ) w d o c h o d z e n iu z m ia n y b ą d ź u c h y le n ia p o s ta n o w ie n ia w try b ie w z n o w ie n a p o s tę p o w a n ia. P a m ię ta ć z a ś p rz y ty m n a le ż y, że z a in te r e s o w a n y, k tó r y n ie b y l u c z e s tn ik ie m p o s tę p o w a n ia, m a w p e w n y c h s p ra w a c h s z e rs z e n iż te n o s ta tn i m o ż liw o ści ż ą d a n ia z m ia n y c z y u c h y le n ia p ra w o m o c n e g o p o s ta n o w ie n ia m e ry to r y c z n e g o (p o r. a r t a r t. 610 I l k.p.c.). 18 T. Misiuk: Z a d a n ia o rg a n iz a c ji sp o łe c z n y c h w p o s tę p o w a n iu c y w iln y m, p i p 9/66,. 308\ W a rto z a z n a c z y ć, że w y j itk o w o w z n o w ie n e p o s tę p o w a n ia n e p ro c e s o w e g o m o że n a s tą p ić z u rz ą d u. W y p a d e k ta k i p r z e w id u je a r t. '1 d e k r e tu z 7.VII.1945 r. o o d tw o rz e n iu d y p lo m ó w i ś w ia d e c tw z u k o ń c z e n ia n a u k i (D z. U. N r 27, p o z. 164 z p ó ź n. zm.).

6 32 W itold Brontewicz N r 18 (120) jące nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnienia się tego postanowienia zawarła w Polsce nowy związek małżeński. Legitymacja do wniesienia skargi o w znow ienie przysługuje w omawianym postępowaniu jego uczestn:'kom. Jednym z nich może, a w zakresie rozprawy musi być prokurator (art. 7 i k.p.c.). Natomiast nie wchodzi tu w grę legitymacja organizacji społecznych ludu pracującego z art. 8 k.p.c. Ani bowiem ustawa nie zawiera przepisu zezwalającego jakiejkolwiek tego rodzaju organizacji na uczestniczenie w postępowaniu o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych, ani też co istotniejsze uznanie nie dotyczy orzeczeń wydawanych w sprawach, w których organizacje te mogą w m yśl ustawy uczestniczyć. E. W postępowaniu dotyczącym wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych 1 ugód zawartych przed takimi sądami skarga o wznowienie przysługuje w myśl art k.p.c. na prawomocne postanowienie w przedmiocie wykonalności. Co należy rozumieć przez tego rodzaju postanowienie? Postępowanie dotyczące wykonalności orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów zagranicznych zostaje wszczęte w wyniku złożenia przez osobę zainteresowaną do właściwego sądu wojewódzkiego wniosku o nadanie takiemu orzeczeniu (ugodzie) klauzuli wykonalności (wynika to z art w związku z art k.p.c.). W zależności od wyników tego postępowania sąd wojewódzki wydaje postanowieni» o wykonalności orzeczenia (ugody) albo postanowienie oddalające wniosek o nadanie klauzuli w ykonalności.20 Na każde z tych postanowień przysługuje zażalenia (art i art. 795 k.p.c.). W razie złożenia zażalenia na postanowienie o w y konalności Sąd Najwyższy ipo rozpoznaniu tego zażalenia albo uchyla to postanowienie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi wojewódzkiemu, albo też zmienia to postanowienie i oddala wniosek o nadanie klauzuli, albo wreszcie oddala zażalenie. W wyniku zaś złożenia zażalenia na postanowienie oddalając«wniosek o nadanie klauzuli Sąd Najwyższy po rozpoznaniu zażalenia albo uchyla to postanowienie i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznan:a sądowi wojewódzkiem u, albo też zmienia to postanowienie i orzeka o wykonalności orzeczenia (ugody),*1 albo wreszcie oddala zażalenie. W szystkie wymienione postanow ie n i, zarówno sądu wojewódzkiego jak i Sądu Najwyższego, należy uznać za postanowienia w przedmiocie wykonalności orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów zagranicznych. Na wszystkie te postanowienia z wyjątkiem postanowień Sądu Najwyższego uchylających postanowienie sądu wojewódzkiego i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania temu sądowi przysługuje skarga o wznowienie. Ograniczenie tej reguły dotyczy skargi na postanowienia Sądu Najwyższego z powodu nieważności oraz skargi na prawomocne postanowienie wydane na skutek skargi o wznowienie (art. 402 i 416 w związku z art k.p.c.). Legitymację do wniesienia skargi o wznowienie mają w postępowaniu, o jakim mowa, przede wszystkim jego uczestnicy. Legitymacja ta przysługuje również prokuratorowi niezależnie od tego, czy brał udział w postępowaniu. Ponadto należy przyjąć, że w postępowaniu tym legitymacja do wniesienia skargi przysłu 1» P o r. p o s t. S N C Z?2/66 z 30.III.1986 r.. O SN P e n. P r o k. 34/ W ś w ie tle a r t i 3 k.p.c. n a le ż y ro z ró ż n ia ć p o s ta n o w ie n ie o w y k o n a ln o ś c i o rz e c z e n ia (u g o d y ) s ą d u z a g r a n c z n e g o i p o s ta n ó w e n ie w p rz e d m io c ie w y k o n a ln o ś c i o rz e c z e n ia (u g o d y ) s ą d u z a g ra n ic z n e g o. F ie rw s z e Jest p o s ta n o w ie n ie m p o z y ty w n y m, tj. s tw ie r d z a ją c y m, że o rz e c z e n ie (u g o d a) Je s t w P o ls c e w y k o n a ln a, d ru g ie m o że b y ć z a ró w n o p o s ta n o w ie n ie m p o z y ty w n y m, Jak i p o s ta n o w ie n ie m n e g a ty w n y m, tj. o d d a la ją c y m w n io s e k o n a d a n ie o rz e c z e n iu (u g o d ź e) k la u z u li w y k o n a ln o ś c i. 21 S ą d N a jw y ż s z y n ie n a d a J e d n a k o rz e c z e n iu (u g o d zie) p o c h o d z ą c e m u o d s ą d u z a g ra n ic z n e g o k la u z u li w y k o n a ln o ś c i, a to ze w z g lę d u n a a r t. 731 f 1 zd. d r u g ie k.p.c.

7 Nr 12 (120) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 33 guje także organizacjom społecznym wzmiankowanym w art k.p.c. i art. 54 prawa autorskiego niezależnie od tego, czy dana organizacja brała udział w postępowaniu. Skoro bowiem organizacje te mogą w określonych sprawach wytaczać powództwo i powodować wszczęcie postępowania egzekucyjnego niezależnie od tego, czy powództwo było wytoczone przez tego rodzaju organizację,*2 to przyjąć trzeba, że mogą one brać udział również w postępowaniu w przedmiocie wykonalności orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów zagranicznych, gdyż postępowanie to jest tylko wstępem do egzekucji. 3. A. Podstawy wznowienia dzielą się na dwie kategorie. Pierwsza obejmuje powody nieważności postępowania, druga tzw. w łaściw e przyczyny restytucyjne. Powody nieważności postępowaniav stanowiące podstawy wznowienia wymienione są w art. 401 k.p.c. Należą do nich: a) udział w orzekaniu sędziego wyłączonego z mocy ustawy, jeżeli uczestnik postępowania 23 przed uprawomocnieniem się orzeczenia24 nie mógł się domagać w y łączenia, b) pozbawienie uczestnika możności działania, będące skutkiem naruszenia przepisów prawa i trwające co najmniej do chwili uprawomocnienia się orzeczenia, c) brak należytej reprezentacji uczestnika, jeżeli nie był on przed uprawomocnieniem się orzeczenia podniesiony w drodze zarzutu albo jeżeli w okresie tym uczestnik nie potwierdził dokonanych czynności procesowych. Jak widać, nieważność postępowania jako podstawa wznowienia ujęta jest przez ustawę w sposób węższy w porównaniu z nieważnością będącą podstawą rewizyjną (art. 368 pkt 2 k.p.c.). Tylko bowiem niektóre (mniejszość) powodów nieważności dających podstawę do rewizji (art. 369 i 1099 k.p.c.) stanowi podstawy wznowienia, te zaś, które takie podstawy stanowią, mają postać kwalifikowaną. ad a). Ta podstawa wznowienia nie powinna budzić w ątpliwości. Zaznaczę jedynie, że mimo pewnej różnicy sformułowań między art. 369 pkt 4 a art. 401 pkt 1 k.p.c. oba te przepisy mają na względzie tą samą sytuację.25 ad b). W literaturze można napotkać pogląd, w m yśl którego naruszenie przepisów prawa, o jakim mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c., odnosi się zarówno do pozbawienia uczestnika możności działania, jak i do braku należytej reprezentacji uczestnika. 28 Należy wszakże zauważyć, że brak należytej reprezentacji jest zawsze w ynikiem naruszenia przepisów prawa, natomiast pozbawienie uczestnictwa możności działania może być albo może nie być w ywołane naruszeniem tych przepisów. Trzeba zatem przyjąć, że wzmianka o naruszeniu przepisów prawa odnosi się tylko do pozbawienia uczestnika możności działania. 22 T. Misiuk: o p. c it., s W d a ls z y c h ro z w a ż a n ia c h b ę d ę s ię w z a s a d z ie p o s łu g iw a ł p o ję c ie m u c z e s tn ik a p o s tę p o w a n ia, a n ie p o ję c ie m s tro n y, p o n ie w a ż ro z w a ż a n ia te o d n o s ić s ię b ę d ą z a ró w n o d o p o s tę p o w a n ia, w k tó r y m a k tu a ln e je s t p o ję c ie s tr o n y, j a k i d o p o s tę p o w a n ia, w k tó r y m p o ję c ie to n ie je s t a k tu a ln e. P r z e z u c z e s tn ik a p o s tę p o w a n ia ro z u m ie ć b ę d ę ró w n ie ż s tro n ę. 24 W d a lsz y c h ro z w a ż a n ia c h b ę d ę s ię p o s łu g iw a ć p o ję c ie m o rz e c z e n ia, a n ie p o ję c ie m w y r o k u ze w z g lę d ó w o d p o w ie d n io ty c h s a m y c h, ja k ie s ą p rz y to c z o n e w p rz y p M. S a w c z u k : W z n o w ie n ie, s. 240, W. Siedlecki: N ie w a ż n o ś ć, s M. Saw czuk: W z n o w ie n ie, s. 244; M. A llerhand: K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, L w ó w 1932, t. I, s. 467, E. W engerek: G lo sa d o o rz e c z. S N 4 CR 151/60, O S P ik A 119/62. N a le ż y w ty m m ie js c u z az n a c z y ć, że z a w a rte w a r t. 401 u s t. 2 k.p.c. z a s trz e ż e n ie, iż p o z b a w ie n ie s tr o n y (u c z e s tn ik a ) m o ż n o śc i d z ia ła n ia a b y d a w a ło p o d s ta w ę do w z n o w ie n ia p o s tę p o w a n ia, m u s i b y ć w y n ik ie m n a r u s z e n ia p rz e p is ó w p r a w a n ie s to s u je s ię w w y p a d k u, g d y s k a r g ę o w z n o w ie n ie w n o s i z a in te r e s o w a n y, k t ó r y n ie b y ł u c z e s tn ik ie m p o s tę p o w a n ia n ie p ro c e s o w e g o (a rt k.p.c.). P o r. J. K rajew sk i; o p, c it., s, 68, 3 P a le s t r a

8 34 W itold B r i n i i M l t t Nr 12 (120) Rozumienie pozbawienia uczestnika możności działania nie jest jednolite. 2< Rozbieżność zapatrywań dotyczy w szczególności kwestii, czy pozbawienie uczestnika możności działania, o jakim mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c., zbieżne jest z pozbawieniem uczestnika możności obrony swych praw, o jakim mowa w art. 369 pkt 5 k.p.c. Przeważają poglądy co do tożsamości obu tych p ojęć.28 Odmienne stanowisko w tej kwestii zajmuje Piekarski, według którego niemożność działania obejmuje uniemożliwienie uczestnikowi obrony swych praw, ale nie odwrotnie, czyli że niemożność działania sięga dalej niż niemożność obrony swych praw, co sprawia, że oba te pojęcia nie są jednoznaczne..29 Na uzasadnienie swego stanowiska Piekarski przytacza dwa argumenty. Pierwszy opiera się na przykładzie, w którym strona działała na rozprawie w sposób nie licujący z powagą sądu i dlatego sąd w ydalił ją bez uprzedzenia o skutkach wydalenia. Zdaniem Piekarskiego, strona może być w takiej sytuacji pozbawiona możności obrony swych praw, co z kolei może stanowić podstawę rewizji, ale nie może uzasadnić wznowienia postępowania. Zapatrywanie to jest nietrafne. N ie ulega chyba w ątpliwości, że w y dalenie strony, o jakim wyżej mowa, pozbawia ją z naruszeniem przepisu art u.s.p. możności działania, a tym samym możności obrony swych praw. Daje to stronie możność wniesienia rewizji opartej na zarzucie nieważności z art. 369 pkt 5 k.p.c. Niemożność wniesienia skargi o wznowienie wywołana jest nie charakterem omawianej przyczyny nieważności, ale tym, że strona mogła się powołać na tę n ieważność w rewizji. W m yśl panującego pod rządem d.k.p.c. (tj. w czasie, gdy Piekarski formułował iswoją tezę) poglądu niemożność działania, aby mogła stanowić podstawę wznowienia, musiała trwać aż do chwili uprawomocnienia się orzeczen ia.80 Pogląd ten został zaakceptowany przez ustawodawcę w art. 401 pkt 2 k:p.c.31 Drugi argument Piekarskiego nawiązuje do sytuacji, w której osoba prowadząca proces W imieniu strony nie miała ku temu upoważnienia. Daje to stronie możność w niesienia rew izji na podstawie art. 369 pkt 2 k.p.c., możność zaś wniesienia skargi o wznowienie o tyle tylko, o ile do chwili uprawomocnienia się wyroku strona nie wiedziała o występowaniu w jej im ieniu.osoby nie mającej upoważnienia, tj. 27 N ie m o g ę tu s p e c y fik o w a ć w y p a d k ó w p o z b a w ie n ia u c z e s tn ik a m o ż n o śc i d z ia ła n ia. W ty m w z g lę d z ie p o r. M. S a w c z u k : W z n o w ie n ie, s. 245 i n. W sp o m n ę ty lk o, że szc z eg ó l n y m w y p a d k ie m p o z b a w ie n ia u c z e s tn ik a m o ż n o śc i d z ia ła n ia je s t u s ta n o w ie n ie k u r a to r a, 0 ja k im m o w a w a r t. 143 i k.p.c., p r z y b r a k u p rz e s ła n e k k u te m u i p rz e p ro w a d z e n ie p o s tę p o w a n ia z u d z ia łe m ta k ie g o k u r a to r a, tj. b e z u d z ia łu u c z e s tn ik a. P o r.: o rz e c z. SN 4 CR 559/59 z 9.V.1960, O SN 120/60; orzecz. SN 3 CZ 65/SO z 16.VIII.1960, O S P ik A 81/61 1 R P E is 3/63, s. 373; S. Gołąb: o p. c it., s. 32; M. Lisiew ski: O d p o w ie d ź n a p y ta n ie p ra w n e, P a le s tr a 6/63, s. 51. Z d r u g ie j s tr o n y n ie u s ta n o w ie n ie k u r a to r a, o ja k im m o w a, w s y tu a c ji w y m a g a ją c e j ta k ie g o u s ta n o w ie n ia ró w n ie ż o z n a c z a p o z b a w ie n ie u c z e s tn ik a m o ż n o śc i d z ia ła n ia. P o r. L,. Peiper: o p. c it., cz. I, s Z a z n a c z ę ró w n ie ż, że w w y p a d k u g d y z a in te re s o w a n y, k tó r y n ie b y ł u c z e s tn ik ie m p o s tę p o w a n ia n ie p ro c e so w e g o, m o ż e ż ą d a ć w z n o w ie n ia, s to s u je s ię p rz e p is y o w z n ó w.e n iu z p o w o d u p o z b a w ie n ia m o ż n o śc i d z ia ła n ia, a w ię c p rz e d e w s z y s tk im a r t. 401 p k t 2, 4CT i 408 k.p.c. (a rt k.p.c.). 28 M. A 1 e r h a n d, jw.; W. Siedlecki: P o d s ta w y r e w iz ji c y w iln e j, w a r s z a w a 1959, «. 153; tenże: N ie w a ż n o ś ć, s N a ty m s a m y m s ta n o w is k u s to i, ja k s ię w y d a je, M. Saw czuk: Z d o ln o ść p ro c e s o w a a s ta n p s y c h ic z n y s tro n y, N P 10/59, s. 1215; tenże: W z n o w ie n ie, s. 257, 238. Z d a n ie m L. P e ip e ra (op. c it., cz. I, s. 914) p o z b a w ie n ie s tro n y m o ż n o śc i o b ro n y s w y c h p r a w je s t s k u tk ie m s p o w o d o w a n y m p rz e z p o z b a w ie n ie s tr o n y m o ż n o ś c i d z ia ła n ia. 28 M. P iek arsk i: P o z b a w ie n ie s tr o n y m o ż n o śc i o b ro n y s w y c h p r a w w p o s tę p o w a n iu e y w iln y m, W a rsz a w a 1964, s. 60. J0 O rzecz. SN 2 CR 930,57 z 9.XII.1957 r., O SN 99/59 i O SPiK A 111/59 o ra z ta m ż e g losa K. Stefki. O d m ie n n ie W. Siedlecki: P r z e g lą d o rz e c» n ic tw a SN, p i p 2/60, s. 329; tenże: P r z e g lą d o rz e c z n ic tw a S N, P ip 11/11, i. U l. «1 W. Siedlecki: N ie w a ż n o ś ć,. IM.

9 Nr 12 (120) W z n o w ie n it p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 35 o ile była w ten sposób pozbawiona możności działania. Sytuacja zatem, która w św ietle art. 369 k.p.c. nie oznacza pozbawienia strony możności obrony swych praw, oznacza pozbawienie strony możności działania, o jakim mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c. Zapatrywanie to, słuszne być może pod rządem d.k.p.c., nie znajduje uzasadnienia obecnie, ponieważ wypadek działania w imieniu strony osoby bez należytego pełnomocnictwa stanowi, jak to postaram się wykazać niżej, jedną z postaci braku należytej reprezentacji, o jakim mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c., natomiast nie wchodzi on w sferę pozbawienia strony możności działania. W tym stanie rzeczy możemy odrzucić zapatrywanie Piekarskiego i pozostać przy poglądzie, w myśl którego pozbawienie uczestnika możności obrony swych praw i pozbawienie uczestnika możności działania stanowią pojęcia jednoznaczne.32 ad c). Pojęcie braku należytej reprezentacji uczestnika postępowania również może budzić wątpliwości co do swego znaczenia. Podstawa wznowienia polegająca na tym braku zastąpiła w nowym k.p.c. tę podstawę, którą według art. 401 pkt 2 d.k.p.c. był brak należytego zastępstwa uczestnika nie mającego zdolności procesowej. Na tej zasadzie można by zatem twierdzić, że brak należytej reprezentacji oznacza w art. 401 pkt 2 k.p.c. (nowego) brak przedstawicielstwa ustawowego uczestnika nie mającego zdolności procesowej. Trzeba mieć wszakże na względzie, że art. 401 k.p.c. mówi o podstawach wznowienia będących przyczynami nieważności postępowania, a zatem wiąże się ściśle z art. 369 k.p.c. Ten ostatni przepis w pkt 2 przewiduje jako jedną z przyczyn nieważności brak organu powołanego do reprezentowania uczestnika nie będącego osobą fizyczną. Na tej zasadzie można by uważać, że brak należytej reprezentacji oznacza w art. 401 pkt 2 k.p.c. brak organu powołanego do reprezentowania uczestnika nie będącego osobą fizyczną (organu z art. 67 k.p.c.). Siedlecki, łącząc oba przytoczone wyżej punkty widzenia, wyraża zapatrywanie, że opuszczenie w art. 401 pkt 2 k.p.c. wzmianki o zdolności procesowej umożliwia obecnie podciągnięcie pod omawianą podstawę wznowienia wypadków, gdy w sprawie nie działa organ uczestnika nie będącego osobą fizyczną powołany do jego reprezentowania, jak również wypadków, gdy działała osoba, która straciła przymiot przedstawiciela ustawowego uczestnika nie mającego zdolności procesowej lub która według prawa materialnego nie mogła go reprezentować w sprawie (np. art k.r.o.). Natomiast nie wchodzi tu w grę, zdaniem Siedleckiego, brak umocowania pełnomocnika procesowego; brak taki może być uwzględniony w związkii z następną przyczyną nieważności postępowania, jaką jest pozbawienie uczestnika możności działania W p iś m ie n n ic tw ie z o k re s u o b o w ią z y w a n ia d.k.p.c. s p o rn e b y ło ró w n ie ż z a g a d n ie n ie, czy p o z b a w ie n ie u c z e s tn ik a m o ż n o śc i d z ia ła n ia ż e b y m o g ło s ta n o w ić p o d s ta w ę w z n o w ie n ia m u s ia ło b y ć c a łk o w ite, c zy te ż m o g ło b y ć c z ę ścio w e. S z e re g w y p o w ie d z i s ta ło na g ru n c ie p ie rw s z e j z ty c h e w e n tu a ln o ś c i. P o r. w ty m w z g lę d z ie o rz e c z. SN 3 CR 953/60 z 2.V I. 96l r., N P 1/63, s. 117; S. R ejm an: G lo sa d o te g o o rz e c z e n ia, N P 4 5/61, s. 581; M. P iek arsk i: o p. c it., s. 62 i n. O d m ie n n ie u w a ż a ł: W. Siedlecki: G lo sa do c y t. w y ż e j o rz e c z e n ia, N P 1/63, s. 122 i M. Saw czuk: W z n o w ie n ie, s O so b iście p rz y c h y la m się do s ta n o w is k a S ie d le c k ie g o i S a w c z u k a, u w a ż a m je d n a k, że z a g a d n ie n ie s tr a c iło o b e c n ie n a o s tro ś c i w o b e c s fo rm u ło w a n e g o w a r t. 401 p k t 2 k.p.c. w a r u n k u, a b y n ie m o ż n o ść d z ia ła n ia tr w a ła p r z y n a jm n ie j d o c h w ili u p ra w o m o c n ie n ia się o rz e c z e n ia. P o r. też w y r o k SN II P R 371/65 z 2C.I.1966 r O SN C P 172/6^ i O S P ik A 248/ W. Siedlecki: N ie w a ż n o ś ć, s P o g lą d S ie d le c k ie g o «p r ó b u je M. Sawczuk: W zn o w ie n ie, s P o g lą d te n je s t o ty le n ie k o n s e k w e n tn y, że z d a n ie m S ie d le c k ie g o i S a w c z u k a p o z b a w ie n ie u c z e s tn ik a m o ż n o śc i d z ia ła n ia je s t ró w n o z n a c z n i z p o * b» w i» n i«n

10 36 Witold Broniewicz Nr 12 (120) Rozpatrzmy kwestię, czy to ostatnie twierdzenie Siedleckiego, sformułowane zresztą pod niewątpliwym wpływem PiekarskiegoM, może być uznane za trafne. Gdybyśmy m ieli zakwalifikować, w św ietle art. 401 pkt 2 k.p.c., brak należytego umocowania pełnomocnika procesowego do jednej z wymienionych w tym przepisie podstaw wznowienia, to niewątpliwie już prima jacie podciągnęlibyśmy ten wypadek pod brak należytej reprezentacji, a nie pod pozbawienie uczestnika możności działania. Czy tego rodzaju kwalifikacja prowadziłaby do jakichś nie nadających się do przyjęcia wniosków, a w szczególności czy nie rozszerzałaby zbytnio możliwości wznowienia? Na pytanie to należy dać odpowiedź przeczącą. Brak należytej reprezentacji uczestnika żeby dawał podstawę do wznowienia musi mieć, jak to już zaznaczyliśmy, postać kwalifikowaną. Kwalifikacja ta polega m. in. na braku potwierdzenia czynności procesowych przez uczestnika. Potw ierdzenie to może być bądź wyraźne, bądź dorozumiane. To ostatnie ma miejsce w ów czas, gdy uczestnik, wiedząc o działaniu w jego imieniu osoby do tego nie upoważnionej, nie podejmie kroków w celu likwidacji podobnego stanu rzeczy. Jeżeli zatem uczestnik, wiedząc o prowadzeniu sprawy w jego imieniu przez osobę nie m ającą należytego pełnomocnictwa, nie podniesie w tej mierze zarzutu, brak będzie podstawy do żądania wznowienia postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia. W św ietle przeprowadzonego rozumowania możemy przyjąć, że brak należytej reprezentacji, o jakim mowa w art. 401 pkt 2 k.p.c., oznacza m. in. brak n a - leżytego umocowania pełnomocnika procesowego. Pamiętać również trzeba, że przedstawicielstwo ustawowe aktualne jest nie tylko w wypadku nieposiadania przez uczestnika postępowania zdolności procesowej. N iejednokrotnie z przedstawicielstwa takiego musi korzystać także uczestnik posiadający wspomnianą zdolność. Na przykład dla uczestnika, którego miejsce pobytu nie jest znane, może być ustanowiony kurator (art. 143 i k.p.c.). Kurator taki jest przedstawicielem ustaw ow ym.85 Brak należytej reprezentacji może zatem oznaczać w art. 401 pkt 2 również brak przedstawiciela ustawowego uczestnika posiadającego zdolność procesow ą.36 W ostateczności możemy przyjąć, że brak należytej reprezentacji w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c. oznacza niedziałanie za uczestnika nie będącego osobą fizyczną jego organu, niedziałanie za uczestnika (stosownie do okoliczności mającego albo n ie mającego zdolności procesowej) przedstawiciela ustawowego i działanie za uczestnika osoby nie mającej należytego pełnomocnictwa. (dokończenie nastąpi) n ik a m o ż n o śc i o b ro n y s w y c h p ra w. J a k w y n ik a zaś z z e s ta w ie n ia p k t 2 i 5 a r t. 369 k.p.c., p o z b a w ie n ie u c z e s tn ik a m o ż n o śc i o b r o n y s w y c h p r a w n ie o b e jm u je w y p a d k u b r a k u n a le ż y te g o p e łn o m o c n ic tw a, co s tw ie r d z a P ie k a r s k i (jw.). 84 P o r. u w a g i w y ż e j, ja k ró w n ie ż m ó j a r t y k u ł : R e p r e z e n ta c ja w e d łu g k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o, N P 7 8/66, s P o r. K. Korzan: K u r a to r w p o s tę p o w a n iu c y w iln y m, W a rsz a w a 1966, s. 30, P o d rz ą d e m d.k.p.c. w y p a d e k te n o z n a c z a ł n ie m o ż n o ść d z ia ła n ia. P o r. L. Peiper: o p. c it., cz. I, s. 853,