Program Rewitalizacji Gminy Milicz na lata

Transkrypt

1 Program Rewitalizacji Gminy Milicz na lata Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. WRZESIEŃ

2 Spis treści Wstęp Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Milicz Lokalny Program Rewitalizacji miasta Milicz na lata Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Milicz Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Diagnoza zjawisk społecznych Ludność Bezrobocie i rynek pracy Pomoc społeczna Uzależnienia i przemoc Wspieranie rodziny Przestępczość Aktywność społeczna Podsumowanie Diagnoza zjawisk w sferze gospodarczej Podsumowanie Diagnoza zjawisk w sferze środowiskowej Warunki naturalne i środowisko Uwarunkowania przestrzenno-środowiskowe: wybrane wskaźniki Podsumowanie Diagnoza zjawisk w sferze przestrzenno-funkcjonalnej Infrastruktura opieki zdrowotnej Infrastruktura edukacyjna Infrastruktura czasu wolnego (kultura, sport, rekreacja) Infrastruktura turystyczna Infrastruktura transportowa Podsumowanie Diagnoza zjawisk w sferze technicznej Wodociągi i kanalizacja System ciepłowniczy System gazowniczy System elektroenergetyczny

3 Telekomunikacja i łączność Melioracje i urządzenia wodne Wieloletnia Prognoza Finansowa Podsumowanie Stan kryzysowy Obszar zdegradowany Obszar rewitalizacji Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Cele rewitalizacji oraz kierunki działań Lista planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych Lista pozostałych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych Mechanizmy zapewnienia komplementarności Indykatywne ramy finansowe Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych w proces rewitalizacji System realizacji programu rewitalizacji oraz monitoring Załączniki Załącznik nr 1 Raport z badań ilościowych Spis tabel i wykresów

4 Wstęp Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Definicja rewitalizacji podkreśla kilka istotnych zagadnień i wyzwań związanych z procesem wychodzenia ze stanu kryzysowego obszaru kryzysowego. Po pierwsze, proces rewitalizacji powinien być realizowany w sposób kompleksowy, tj. w taki sposób, który nie tylko rozwiązuje lub eliminuje wybrane zagrożenia i problemy, ale także w sposób pozwalający na wykorzystanie mocnych stron nie tylko obszaru rewitalizowanego, ale całej gminy, jak również potencjału otoczenia zewnętrznego, traktowanych jako szanse rozwoju. Takie kompleksowe podejście do rewitalizacji oznacza, że działania podejmowane na rzecz wychodzenia ze stanu kryzysowego powinny wpisywać się w szerszy nurt realizacji polityki rozwoju całej gminy i jego otoczenia, w szczególności otoczenia powiązanego funkcjonalnie z gminą. Po drugie, proces rewitalizacji powinien być prowadzony w sferach społecznej, przestrzennej i gospodarczej, tj. być ukierunkowany na wieloaspektowe podejście oraz rezultaty. Kluczowe dla właściwego zdiagnozowania skali poszczególnych problemów, a tym samym wybór zawężonych terytorialnie obszarów do rewitalizacji powinien być poprzedzony rzetelną diagnozą. Diagnoza powinna wskazać stany kryzysowe na obszarze miasta, zarówno w sferze terytorialnej, ale przede wszystkim w sferze kategorii problemów. Ostateczny wybór obszarów do rewitalizacji powinien być wyborem najefektywniejszej ścieżki działań, w kontekście oczekiwanych rezultatów, tj. wynikać z rangi lub znaczenia wybranych zagadnień/obszarów rewitalizacji dla polityki rozwoju całej gminy. Po trzecie, istotną rolę w procesie tworzenia i realizacji programu rewitalizacji odgrywa partycypacja społeczna, która obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy. W toku przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji dąży się, aby działania, skutkowały wypowiedzeniem się przez wszystkich interesariuszy. Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności: mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego; mieszkańcy gminy inni niż wymienieni powyżej, podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; organy władzy publicznej; podmioty, inne niż wymienione powyżej, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa. 3

5 Oznacza to, że sam proces powinien być tak zaplanowany, aby umożliwić czynny udział wybranych grup społecznych i tzw. aktorów rozwoju lokalnego. Udział interesariuszy powinien zostać zaplanowany zarówno na etapie tworzenia programu rewitalizacji, jak również na etapie jego realizacji, w tym ewaluacji. Na etapie tworzenia programu rewitalizacji wskazany jest udział interesariuszy zarówno na etapie diagnozy, jak również planowania poszczególnych celów i działań rewitalizacyjnych. Gmina Milicz przystępuje do przeprowadzenia rewitalizacji zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Ministra Rozwoju z 6 sierpnia 2016 roku oraz na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 Ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515, z późn. zm.). Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , zostały wydane na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 217). Program rewitalizacji realizowany na poziomie gminy wpisuje się w szereg założeń krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych: Nazwa dokumentu Strategia Rozwoju Kraju 2020 Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 Cele Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego II Zwiększanie aktywności zawodowej II Poprawa jakości kapitału ludzkiego Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna. Cel III.1. Integracja społeczna. III.1.1. Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym III.1.2. Zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich. Wspieranie rozwoju ośrodków o znaczeniu lokalnym w zakresie działań rewitalizacyjnych, rozbudowy infrastruktury, zwłaszcza komunikacyjnej, a także poprawy usług użyteczności publicznej i innych funkcji niezbędnych dla inicjowania procesów rozwojowych na poziomie lokalnym. Cel 1. Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki. Cel 2. Stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy. Cel 3. Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców. Cel 4. Wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki. Cel 3. Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Cel 3. Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Cel 4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego. 4

6 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię. Cel 3.Poprawa stanu środowiska. Cel 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów (konkurencyjność). Cel 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych (spójność). Cel 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie (sprawność). Cel 2: Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej, równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich. Cel 4: Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. Narodowy Plan Rewitalizacji Cel główny: poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 Strategia Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność (LSR) dla Doliny Baryczy na lata Cel 2: Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej. Cel 4: Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa. Cel 5: Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno- informacyjnych. Cel 6: Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników. Cel 7: Włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia. Cel 8: Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne. Cel ogólny 1. Rozwój gospodarczy Doliny Baryczy, służący zachowaniu specyfiki obszaru i polepszeniu jakości życia. Cel ogólny 2 Wzmocnienie rozpoznawalności i potencjału Doliny Baryczy 5

7 1. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy 1.1 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Milicz Strategia jest dokumentem określającym koncepcję rozwoju oraz szczegółowy plan działań do 2020 roku. Kierunki rozwoju Gminy są zgodne ze wskazaniami zawartymi w dokumentach strategicznych województwa dolnośląskiego. Metodologia opracowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Milicz na lata opierała się na zasadzie udziału jak najszerszej grupy mieszkańców oraz prac eksperckich w celu wypracowania dokumentu z uwzględnieniem potrzeb i aspiracji społeczności gminy. W trakcie trwającego procesu społecznego wypracowano Wizję rozwoju Gminy Milicz: GMINA MILICZ POSIADAJĄCA UNIKATOWE WALORY PRZYRODNICZE, AKTYWNYCH I KREATYWNYCH MIESZKAŃCÓW TWORZY ATRAKCYJNE I PRZYJAZNE MIEJSCE DO ŻYCIA I WYPOCZYNKU Realizacji wizji służą trzy cele strategiczne: 1. Wzmocnienie funkcji turystycznej Gminy Milicz w oparciu o istniejące zasoby przyrodnicze W ramach celu przewidziano do realizacji następujące zadania: Rozbudowa infrastruktury rekreacyjno-turystycznej Stworzenie ponadlokalnej oferty edukacji ekologicznej bazującej na potencjale przyrodniczym Gminy Milicz Intensyfikacja promocji turystycznej gminy 2. Poprawa jakości i warunków życia mieszkańców w harmonii z przyrodą W ramach celu przewidziano do realizacji następujące zadania: Rozwój infrastruktury technicznej i poprawa stanu środowiska Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w harmonii z naturą Poprawa ładu funkcjonalnego instytucji gminnych Realizacja komplementarnych działań w zakresie rozwoju działalności kulturowej i sportoworekreacyjnej Stworzenie ponadlokalnej oferty opiekuńczej dla seniorów i osób niepełnosprawnych Rewitalizacja miasta i odnowa wsi w gminie Milicz Jak zaznaczono w dokumencie, działania związane z rewitalizacją miasta i odnową wsi są prowadzone w gminie Milicz od wielu lat, i należy kontynuować politykę gminy zmierzającą do poprawy warunków życia i aktywizacji gospodarczej zarówno na zdegradowanych obszarach miejskich jak i wiejskich. Dzięki realizacji przedsięwzięć związanych z rewitalizacją miasta i odnową wsi dokona się: zatrzymanie procesu marginalizacji rewitalizowanych części miasta, 6

8 zmiana struktury funkcji i struktury zagospodarowania rewitalizowanych części miasta, wzmocnienie poziomu bezpieczeństwa publicznego i socjalnego mieszkańcom miasta, aktywizacja i wzrost konkurencyjności miasta, podniesienie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich, zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych na wsi, rozwój tożsamości społeczności wiejskiej i zachowanie dziedzictwa kulturowego. 3. Wzmocnienie dialogu i aktywności społecznej W ramach celu przewidziano do realizacji następujące zadania: Aktywizowanie społeczności lokalnej Poprawa współpracy samorządowej Wzmocnienie działań na rzecz partnerstwa 7

9 1.2 Lokalny Program Rewitalizacji miasta Milicz na lata W latach ubiegłych Miasto Milicz zleciło opracowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji dla jego obszaru. Obszar rewitalizowany został wyznaczony w oparciu o analizę danych statystycznych dostarczonych przez Urząd Miejski w Miliczu, Powiatowy Urząd Pracy w Miliczu, Wojewódzki Urząd Statystyczny, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Miliczu oraz informacje dostarczone przez wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, TBS i inne podmioty zarządzające budynkami mieszkalnymi. Posłużyły one do sporządzenia i wyliczenia wskaźników pozwalających wskazać obszar kwalifikujący się do wsparcia w ramach programu rewitalizacji. Wyznaczając obszar rewitalizowany posłużono się następującymi kryteriami: Wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia mierzony odsetkiem osób objętych pomocą społeczną, Wysoka stopa długotrwałego bezrobocia mierzona liczbą bezrobotnych przypadających na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym, Niekorzystne trendy demograficzne mierzone odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszkańców. Za obszary kwalifikujące się do wsparcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji uznano ten obszar miasta, w którym zastosowane wskaźniki przyjmują wartości wyższe niż wartość średnia dla miasta, co świadczy o występowaniu niepożądanych zjawisk społecznych. W przypadku ostatniego z przyjętych kryteriów za obszar kwalifikujący się do wsparcia uznany został teren, na którym udział budynków o których mowa powyżej, przekracza 20% w ogólnej liczbie budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Za podstawową jednostkę analityczną przyjęto ulicę. Dla każdej z nich obliczona została wielkość zastosowanego wskaźnika, a następnie porównana ze średnią wartością tego wskaźnika dla obszaru całego miasta. Na podstawie analiz i zestawień statystycznych wyznaczony został obszar wsparcia, na którym występują niepożądane zjawiska społeczne, mające wyższe natężenie niż na pozostałym obszarze miasta oraz na których notowany jest porównywalnie niższy poziom zasobu mieszkaniowego. Teren ten ma powierzchnię ok. 3,5 km 2 i zamieszkiwany jest przez osób. Obszar rewitalizowany obejmuje teren wyznaczony linią następujących ulic i granic: ul. Wodociągowa, Krotoszyńska (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), ul. Mostowa (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), po linii terenu kościoła do ul. Kościelnej, ul. Kościelna, ul. Długa, ul. Garncarska, ul Wrocławska, ul. Wojska Polskiego (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), ul. Kościuszki, ul. Armii Krajowej, ul. Grota-Roweckiego, ul. Grunwaldzka, ul. Trzebnicka, ul. Krótka (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), granica parku, ul. Powstańców Wielkopolskich (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), ul. Trzebnicka, linia parku, ul. Cmentarna (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), ul. Grzybowa (nie wchodzi do obszaru rewitalizacji), ul. Kopernika (w stronę ul. Trzebnickiej), ul. Trzebnicka, ul. Piłsudskiego, ul. Sułowska, ul. Mickiewicza, uliczka dojazdowa do Szkoły Podstawowej nr 2, ul. Kopernika, ul. Kombatantów, ul. Sułowska, granica parku, przecięcie z rzeką Barycz, linia terenów zielonych, ul. Wodociągowa Na podstawie analiz i zestawień statystycznych wyznaczony został obszar wsparcia, na którym występują niepożądane zjawiska społeczne, takie jak wysoka stopa długotrwałego bezrobocia, wysoki 8

10 poziom ubóstwa i wykluczenia oraz niekorzystne trendy demograficzne i mają one wyższe natężenie niż na pozostałym obszarze miasta oraz notowany jest porównywalnie niższy poziom zasobu mieszkaniowego. Teren ten ma powierzchnię ok. 4,86 km2 i zamieszkiwany jest przez 4605 osób, czyli 39% mieszkańców miasta. Na poniższej mapie przedstawiono obszar rewitalizowany oraz jego usytuowanie na tle całego miasta. Rysunek 1. Rewitalizowany obszar miasta Milicz Źródło: Lokalnego Programu Rewitalizacji miasta Milicza na lata

11 1.3 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Milicz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem planistycznym określającym kierunki polityki przestrzennej gminy. Ma on charakter planowania ogólnego, które wyznacza ramy dla działań szczegółowych zawartych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W Studium określa się przede wszystkim: kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz w przeznaczeniu terenów, obszary oraz zasady ochrony: środowiska i jego zasobów ochrony przyrody krajobrazu kulturowego obszary oraz zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego: drogi ścieżki rowerowe kolej kierunki rozwoju systemu infrastruktury technicznej zaopatrzenie w wodę gospodarka ściekowa zaopatrzenie w energię elektryczną zaopatrzenie w gaz zaopatrzenie w ciepło gospodarka odpadami telekomunikacja obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym, obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2 obszary przestrzeni publicznej, obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych, obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny, 10

12 obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji, granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych, inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie. W dokumencie Studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Milicz przyjęto najważniejsze cele polityki przestrzennej gminy: zrównoważony rozwój rozumiany jako rozwój społeczno-gospodarczy, dzięki któremu następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Działania pro środowiskowe podejmowane zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju nie oznaczają zahamowania procesów rozwojowych gminy - zrównoważony rozwój wskazuje na potrzebę wielofunkcyjnego rozwoju terenów z wykorzystaniem zasobów przyrodniczych. Z uwagi na wysokie walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe gminy Milicz, rozwój powinien odbywać się bez degradowania tych zasobów oraz poprzez: tworzenie na terenie gminy Milicz wielu atrakcyjnych i zróżnicowanych możliwości rozwoju gospodarczego i poprawy warunków zamieszkiwania, ochronę i wzbogacenie środowiska przyrodniczego i kulturowego gminy, poprawę struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, podniesienie ładu przestrzennego, poprawa systemu powiązań z regionem. W zakresie obszarów wymagających przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji, w dokumencie czytamy: Rewitalizacja miasta Milicza - rewitalizacji budynków, przestrzeni publicznych, adaptacji budynków, rewitalizacji parku miejskiego czy poprawa bezpieczeństwa ciągu pieszego. Wyznaczony został obszar wsparcia dla inwestycji z zakresu mieszkalnictwa. Obejmuje on obszar znajdujący się biegiem następujących ulic: Cicha, Parkowa (bez ulicy Parkowej), Szewska (bez ulicy Działkowej), Kuźnicza (bez ulicy Kuźniczej), Wrocławska, Wojska Polskiego i Tadeusza Kościuszki (bez ulic Kościuszki i Wojska Polskiego), Armii Krajowej i 1 Maja. Uporządkowanie infrastruktury przestrzeni publicznej (przywrócenie reprezentacyjnej funkcji Rynku Milickiego, zagospodarowanie i uporządkowanie terenu i obszarów zielonych przy Kościele Łaski wraz remontem dwóch parkingów, budowa placu zabaw przy świetlicy środowiskowej Chatka Puchatka, budowa deptaka wzdłuż Alei ZHP). Przywrócenie świetności centrum miasta i odnowa zdegradowanych obszarów przy obiektach atrakcyjnych turystycznie ( np. wpisanych do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków). Zagospodarowanie otoczenia Kościoła Łaski wraz z remontem parkingów, budową deptaka, placem zabaw i modernizacją budynku z informacją turystyczną. 11

13 Budowa budynku gminnego z przeznaczeniem utworzenia Centrum Informacji Turystycznej i Centrum Aktywności Lokalnej. Docelowo budynek ma stanowić miejsce dla aktywnych organizacji, stowarzyszeń. Obszary wartościowe pod względem kulturowym i społecznym, na których istnieją dysharmonizujące elementy wymagają przeprowadzenia stosownych działań zmierzających do przekształcenia terenów, niejednokrotnie wymagających nadania im nowej funkcji użytkowej korespondującej z charakterem miejsca. Wyznaczenie tych terenów i ich zagospodarowanie powinno nastąpić przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Uwarunkowania przestrzenne związane z działalnością gospodarczą prowadzącą do degradacji terenów, powoduje konieczność rekultywacji obszarów w celu przywrócenia naturalnych warunków przyrodniczych w powiązaniu z nową formą zagospodarowania terenu. Rekultywacji wymagają wyrobiska po powierzchniowej eksploatacji kruszyw oraz zagospodarowanie ich w kierunku rekreacyjnym lub leśnym. Stałej rewaloryzacji wymagają tereny zieleni, starodrzewia, cenne aleje i szpalery drzew. Działania te powinny polegać na uzupełnianiu drzewostanu odpowiednimi gatunkami, porządkowaniu istniejących układów zieleni, renowacji starych oraz instalowaniu nowych elementów małej architektury. Zaleca się poddanie rehabilitacji lub odpowiedniemu przekształceniu istniejącą zabudowę pozostającą w złym stanie technicznym głownie po byłych gospodarstwach rolnych. Działania w zakresie przekształceń i rehabilitacji na tych obszarach powinny polegać na: wyeliminowaniu funkcji uciążliwych i degradujących oraz obiektów dysharmonijnych, adaptacji istniejących, nieużytkowanych obiektów zgodnie z funkcją oznaczoną w studium, poprawie stanu technicznego obiektów poprzez ich remonty i modernizacje oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej. W celu ochrony walorów przyrodniczych oraz estetycznego krajobrazu wsi proponuje się zagospodarowanie terenów zdegradowanych i zdewastowanych. Ze względu na specyficzny charakter gminy (szereg form ochrony przyrody, którymi teren gminy jest objęty) zabiegi takie muszą być przeprowadzone w sposób przemyślany, z wykorzystaniem naturalnych warunków przyrodniczych. Na obszarze gminy znajduje się ok. 500 ha nieużytków. Większa ich część to przede wszystkim duże obszary terenów podmokłych przy kompleksach stawów oraz w lasach i jako takie powinny zostać utrzymane. Część nieużytków położona jest jednak na użytkach rolnych. Są to nieczynne, nielegalne wyrobiska piasku często służące jako dzikie wysypiska śmieci oraz zarośnięte i podmokłe zagłębienia terenu. Inne tereny zdegradowane to działka po nieczynnym wysypisku śmieci w Dunkowej, suche i nieczynne stawy w Kolędzie oraz wyrobiska pokopalniane, które z powodu zakończonej eksploatacji powinny zostać poddane zabiegom rekultywacji. Działania te polegają m.in. na odbudowie właściwości fizycznych i chemicznych gleb, rzeźby terenu czy warunków wodnych i mają na celu przywrócenie pierwotnych wartości użytkowych i przyrodniczych tych terenów. Do zagospodarowania proponuje się ok. 96 ha 12

14 nieużytków, ok. 6 ha terenów pokopalnianych, ok. 6 ha nieczynnych stawów w Kolędzie oraz działki byłego wysypiska śmieci. Przewiduje się dla nich rożne formy zagospodarowania: przywrócenie rolniczego użytkowania, zalesienie, zadrzewienie (remizy śródpolne), tworzenie małych zbiorników wodnych, inwestycje (np. nieczynne stawy w Kolędzie proponowane do ujęcia w mpzp jako tereny zieleni i rekreacji), pozostawienie w naturalnym użytkowaniu ze względu na wytworzony tam ekosystem (np. Latkowa, Ostrowąsy). 13

15 2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych 2.1 Diagnoza zjawisk społecznych Milicz to gmina miejsko-wiejska leżąca w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie milickim i znanej w całej Polsce Dolinie Baryczy. Gmina jest jedną z największych w kraju, zajmuje obszar 436 km 2 (422 km to obszar wiejski), tym samym stanowi 2,19% powierzchni województwa. Graniczy z województwem wielkopolskim. Gminy ościenne to: Jutrosin, Cieszków, Sulmierzyce, Odolanów, Sośnie, Krośnice Zawonia, Trzebnica i Żmigród. Rysunek 2. Mapa Gminy Milicz w powiecie milickim Źródło: kppspmilicz.pl Na jej obszarze leżą 52 sołectwa. Baranowice Gruszeczka Piękocin Świętoszyn Bartniki Henrykowice Piotrkosice Tworzymirki Borzynowo Kaszowo Poradów Tworzymirki Górne Brzezina Sułowska Kolęda Postolin Wałkowa Czatkowice Latkowa Potasznia Węgrzynów Duchowo Łąki Pracze Wielgie Milickie Dunkowa Miłochowice Ruda Milicka Wilkowo 14

16 Gądkowice Miłosławice Ruda Sułowska Wodników Górny Godnowa Młodzianów Sławoszowice Wrocławice Gogołowice Niesułowice Słączno Wróbliniec Gołkowo Nowy Zamek Stawiec Wszewilki Grabownica Olsza Sulimierz Wziąchowo Małe Grabówka Ostrowąsy Sułów Wziąchowo Wielkie Ludność Gminę Milicz, w roku 2014, zamieszkiwało osób, z czego 47,9% to mieszkańcy miasta Milicz. Mieszkańcy gminy stanowili w tym okresie 0,8% ludności całego województwa dolnośląskiego oraz 65,4% ludności powiatu milickiego. W porównaniu do roku 2010, liczba mieszkańców spadła o 0,8% (średnia dla całego województwa to 0,3%, a dla kraju 0,13%), natomiast wzrost miał miejsce na obszarach wiejskich gminy 0,9% (jak również na obszarach wiejskich całego województwa 1,9%, oraz Polski 1%). Liczba mieszkańców miasta Milicz spadła o 2,6%. Tabela 1. Ludność ogółem według faktycznego miejsca zamieszkania w latach Jednostka terytorialna dynamika osoba osoba osoba osoba osoba 2014/2010 POLSKA ,13% POLSKA - MIASTO ,85% POLSKA - WIEŚ ,99% DOLNOŚLĄSKIE ,30% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO ,25% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ ,91% Powiat milicki ,70% Powiat milicki - MIASTO ,73% Powiat milicki - WIEŚ ,02% Milicz ,80% Milicz - miasto ,60% Milicz - obszar wiejski ,92% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Jak wynika z danych przedstawionych na wykresie 1., sytuacja ta (spadek liczby mieszkańców obszarów miejskich oraz wzrost liczby mieszkańców obszarów wiejskich), utrzymuje się w gminie od wielu lat. 15

17 Wykres 1. Ludność zamieszkała w Gminie Milicz w latach , z podziałem na obszar miejski i wiejski Milicz - miasto Milicz - obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Poszczególne sołectwa gminy Milicz cechuje znaczne zróżnicowanie w zakresie liczby mieszkańców. W 2015 roku wahała się ona od 43 osób w sołectwie Wałkowa (udział na poziomie 0,3%) do osób w sołectwie Sułów (udział na poziomie 12,4%). Ponad 1/5 mieszkańców (23,3%) zamieszkuje w trzech sołectwach: Sułów (1 567 osób), Wszewilki (714 osób) i Sławoszowice (660 osób). Z kolei najmniej liczne pod względem liczby mieszkańców są miejscowości sołectwa: Wałkowa (43 osoby), Gołkowo (57 osób) oraz Wróbliniec (77 osób). Liczba mieszkańców gminy Milicz zmniejsza się rokrocznie, ten sam kierunek zmian występował w większości sołectw tworzących gminę (dokładnie w 31 na 52). Najszybsze tempo spadku liczby mieszkańców w latach stwierdzono w sołectwach Kolęda (o 15,6%) i Węgrzynów (o 14,4%), ale spadek przekraczający 10% nastąpił również w sołectwie Henrykowice (11,5%), Ruda Sułowska (11,3%), Wielgie Milickie (10,8%) oraz Wróbliniec (10,4%). Sołectwami, w których obserwowany jest największy wzrost liczby ludności są: Grabówka (8,5%), Piękocin (8,3%), Wszewilki (8,4%). Tabela 2. Liczba osób zameldowanych w sołectwach gminy Milicz w roku 2010 i 2015 (stan na koniec roku) Lp. Sołectwo Zmiana Kobiety w 2015 roku Liczba Udział 1 Baranowice ,0% 47 58,8% 2 Bartniki ,8% ,0% 3 Borzynowo ,2% 70 55,6% 4 Brzezina Sułowska ,9% 79 45,4% 5 Czatkowice ,9% ,8% 6 Duchowo ,9% ,3% 7 Dunkowa ,5% ,7% 16

18 8 Gądkowice ,1% ,6% 9 Godnowa ,3% ,8% 10 Gogołowice ,3% ,6% 11 Gołkowo ,0% 28 49,1% 12 Grabownica ,0% 43 48,9% 13 Grabówka ,5% 52 49,1% 14 Gruszeczka ,5% 51 46,4% 15 Henrykowice ,5% 44 50,6% 16 Kaszowo ,8% ,3% 17 Kolęda ,6% 77 50,0% 18 Latkowa ,2% 78 48,4% 19 Łąki ,5% 61 48,0% 20 Miłochowice ,4% ,1% 21 Miłosławice ,5% ,2% 22 Młodzianów ,6% 62 48,8% 23 Niesułowice ,2% 46 47,9% 24 Nowy Zamek ,3% ,6% 25 Olsza ,8% 47 51,1% 26 Ostrowąsy ,9% ,3% 27 Piękocin ,3% 86 47,8% 28 Piotrkosice ,3% ,2% 29 Poradów ,5% 40 50,0% 30 Postolin ,6% ,8% 31 Potasznia ,1% ,0% 32 Pracze ,6% 94 43,9% 33 Ruda Milicka ,1% 95 54,0% 34 Ruda Sułowska ,3% 74 52,1% 35 Sławoszowice ,0% ,2% 36 Słączno ,6% ,6% 37 Stawiec ,6% ,0% 38 Sulimierz ,3% 79 50,3% 39 Sułów ,9% ,2% 40 Świętoszyn ,3% ,1% 41 Tworzymirki ,0% 63 51,2% 42 Tworzymirki Górne ,8% 47 45,2% 43 Wałkowa ,0% 23 53,5% 44 Węgrzynów ,4% 72 49,3% 45 Wielgie Milickie ,8% 58 48,3% 46 Wilkowo ,9% 36 51,4% 47 Wodników Górny ,0% 60 44,8% 48 Wrocławice ,6% 66 47,8% 49 Wróbliniec ,4% 38 49,4% 50 Wszewilki ,4% ,9% 51 Wziąchowo Małe ,7% 72 51,4% 17

19 52 Wziąchowo Wielkie ,5% ,5% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Milicz Poniżej przedstawiono tzw. piramidę wieku, czyli graficzne zobrazowanie struktury wiekowej określonej zbiorowości, w tym wypadku mieszkańców gminy Milicz. Celem porównania, uwzględniono dane za rok 2004 oraz W roku 2014 widoczny jest spadek liczby ludności w wieku od 10 do 29 lat oraz od 45 do 54 lat, przy jednoczesnym wzroście liczby mieszkańców najmłodszych (do 9. roku życia; różnica nie jest duża), mających od 30 do 44 lat oraz co najmniej 55 lat. Największa różnica jest widoczna w dwóch kategoriach wiekowych: lata oraz lat. W roku 2004 były one najmniej liczne, natomiast obecnie, najmniejszą grupę mieszkańców stanowią osoby w wieku lat oraz do 4. roku życia. Największą jest ludność najstarsza, mająca 70 i więcej lat, oraz będąca pomiędzy 30. a 34. rokiem życia. Dziesięć lat wcześniej gminę Milicz najczęściej reprezentowali mieszkańcy w wieku od 15 do 24 lat. Wykres 2. Ludność Gminy Milicz według grup wiekowych, w roku 2004 i i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 18

20 Poniżej przedstawiono piramidę wieku wyłącznie dla ludności miejskiej gminy. Tak jak na całym analizowanym obszarze, w roku 2014 widoczny jest spadek liczby ludności w wieku od 10 do 29 lat oraz od 45 do 54 lat, przy jednoczesnym wzroście liczby mieszkańców najmłodszych (do 9. roku życia; różnica nie jest duża), mających od 30 do 39 lat oraz co najmniej 55 lat. Największa różnica jest widoczna w trzech kategoriach wiekowych: lata (spadek w roku 2014), oraz lata i lat (wzrost w roku 2014). W roku 2004 najmniej liczne były dwie ostatnie z wymienionych, natomiast obecnie, najmniejszą grupę mieszkańców obszaru miejskiego stanowią osoby w wieku lat oraz lata. Największą jest ludność najstarsza, mająca 70 i więcej lat. Dziesięć lat wcześniej obszar najczęściej reprezentowali mieszkańcy w wieku od 15 do 24 lat oraz lata. Wykres 3. Ludność miejska Gminy Milicz według grup wiekowych, w roku 2004 i i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 19

21 Na kolejnym wykresie przedstawiono piramidę wieku wyłącznie dla ludności wiejskiej gminy. W roku 2014 widoczny jest spadek liczby ludności w wieku od 5 do 24 lat oraz od 45 do 54 lat. Co istotne i stanowi największą różnicę pomiędzy obszarem miejskim a wiejskim gminy Milicz, zmniejszyła się również liczba mieszkańców mających co najmniej 70 wzrost odnotowano na obszarze miejskim). Wzrosła natomiast liczba mieszkańców najmłodszych (do 4. roku życia), mających od 25 do 44 lat oraz lat. Największa różnica, tak jak w ogóle ludności gminy, jest widoczna w dwóch kategoriach wiekowych: lata i lat. W roku 2004 były one najmniej liczne, natomiast obecnie, pomimo wspomnianego wzrostu, osoby w wieku lat, stanowią najmniejszą grupę mieszkańców obszaru wiejskiego. Największą jest ludność w wieku lata. Dziesięć lat wcześniej obszar najczęściej reprezentowali mieszkańcy w wieku od 10 do 24 lat. Wykres 4. Ludność wiejska Gminy Milicz według grup wiekowych, w roku 2004 i i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 20

22 Od lat na terenie gminy utrzymuje się nieznacznie większy udział kobiet w ogóle milickiej ludności (w roku 2014 wyniósł 50,8% dla całej gminy), przy czym dotyczy to miasta Milicz, w którym w roku 2014 panie stanowiły 52,1%. Na obszarze wiejskim, wartość ta wyniosła 49,7% (tak samo dla powiatu), natomiast na całym obszarze wiejskim województwa dolnośląskiego 50,2%, a kraju, 50,1% (dla ludności w miastach było to odpowiednio 52,7 i 52,6%). Biorąc pod uwagę poszczególne sołectwa (tabela 2.)., to największym udziałem kobiet w ogóle mieszkańców charakteryzują się Baranowice (58,8%), Borzynowo (55,6%) i Ruda Milicka (54%), zaś najmniejszym, Bartniki (46%), Brzezina Sułowska (45,4%), Dunkowa (45,7%), Pracze (43,9%) oraz Wodników Górny (44,8%). Tabela 3. Udział kobiet w ogóle ludności w latach Jednostka terytorialna POLSKA 51,6% 51,6% 51,6% 51,6% 51,6% POLSKA - MIASTO 52,5% 52,5% 52,6% 52,6% 52,6% POLSKA - WIEŚ 50,1% 50,1% 50,1% 50,1% 50,1% DOLNOŚLĄSKIE 51,9% 51,9% 51,9% 51,9% 51,9% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 52,6% 52,6% 52,6% 52,7% 52,7% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 50,2% 50,2% 50,2% 50,2% 50,2% Powiat milicki 50,6% 50,6% 50,5% 50,5% 50,5% Powiat milicki - MIASTO 51,9% 52,0% 52,1% Powiat milicki - WIEŚ 49,9% 49,8% 49,7% Milicz 50,9% 50,9% 50,8% 50,8% 50,8% Milicz - miasto 52,0% 52,0% 51,9% 52,0% 52,1% Milicz - obszar wiejski 49,8% 49,8% 49,8% 49,7% 49,7% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Kolejną daną analizowaną w celu określenia sytuacji demograficznej z uwzględnieniem płci, jest współczynnik feminizacji, który opisuje liczbową relacje pomiędzy kobietami a mężczyznami. Jak wynika z poniższych danych, w roku 2014 (podobnie jak w latach poprzednich) na 100 mężczyzn zamieszkujących gminę Milicz, przypadały 103 kobiety. Było to o jedną więcej niż w powicie milickim, a pięć mniej niż w województwie i cztery mniej niż w kraju. W samym mieście Milicz było to 109 kobiet (o dwie mniej niż w miastach Polski oraz województwa dolnośląskiego), a na obszarze wiejskim 99 (również o dwie mniej niż na obszarach wiejskich Polski oraz województwa dolnośląskiego). 21

23 Tabela 4. Współczynnik feminizacji w latach Jednostka terytorialna POLSKA POLSKA - MIASTO POLSKA - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ Powiat milicki Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki - WIEŚ Milicz Milicz - miasto Milicz - obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Liczba ludności przypadającej na 1 km 2 według ostatnich dostępnych danych, wyniosła w gminie 56 osób (wartość ta pozostaje niezmienna od lat). Należy zaznaczyć, że w samym Miliczu wartość była ponad 10 razy większa były to 864 osoby. Jest to jednak mniej niż średnia dla ogółu polskich i dolnośląskich miast, a zatem gęstość zaludnienia na obszarze gminy jest relatywnie niska. Na obszarze wiejskim gminy, na 1 km 2 przypadało 30 osób, podczas gdy w powiecie było to 36 osób, w województwie 50 osób, a średnia dla kraju wynosiła 52. Tabela 5. Ludność na 1 km 2 w latach Jednostka terytorialna osoba osoba osoba osoba osoba POLSKA POLSKA - MIASTO POLSKA - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ Powiat milicki Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki - WIEŚ Milicz Milicz - miasto Milicz - obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 22

24 Niezwykle istotnymi wskaźnikami, pomocnymi w ocenie sytuacji demograficznej, jest udział ludności według ekonomicznych grup wieku. Wyróżniamy: wiek przedprodukcyjny - przedział wiekowy obejmujący osoby, które nie ukończyły 18. lub 15. roku życia w zależności od przyjętej klasyfikacji; jest to wiek, w którym ludzie zazwyczaj nie podejmują pracy z powodu kształcenia się lub nie mogą być zatrudnione na mocy przepisów kodeksu pracy ze względu na za zbyt niski wiek, wiek produkcyjny przedział wiekowy, w którym ludzie zazwyczaj podejmują pracę. W zależności od przyjętej klasyfikacji wiek produkcyjny obejmuje: kobiety między 15. lub 18. a 59. rokiem życia oraz mężczyźni między 15. lub 18. a 64. rokiem życia. wiek poprodukcyjny - przedział wiekowy, w którym człowiek zwykle kończy już pracę zawodową; zgodnie z najczęściej stosowaną klasyfikacją w wieku poprodukcyjnym znajdują się kobiety w wieku 60 lat i więcej oraz mężczyźni w wieku 65 lat i więcej 1. W roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w Polsce zmniejszyła się o 4,1% i wyniosła niespełna 7 mln. W praktyce oznacza to zmniejszającą się liczbę ludności, która w perspektywie kolejnych kilku bądź kilkunastu lat, zasili rynek pracy. W miastach spadek ten był nieco mniejszy i wyniósł 3%, zaś na obszarach wiejskich 5,6%. Tym samym, zmniejszeniu uległ również udział ludności w tym wieku, w ogóle Polaków w roku 2010 wynosił 18,8%, natomiast cztery lata później 18% (spadek o 4%). W województwie dolnośląskim, w roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 3,7% i wyniosła niespełna 500 tys. W miastach spadek ten był nieco mniejszy i wyniósł 3,6%, zaś na obszarach wiejskich 4%. Tym samym, zmniejszeniu uległ również udział ludności w tym wieku, w ogóle mieszkańców województwa w roku 2010 wynosił 17,4%, natomiast cztery lata później 16,8% (spadek o 3,4%). W powiecie milickim, w roku 2014, w porównaniu do roku 2012, liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 4,8% (spadek większy niż w skali kraju i województwa) i wyniosła osób. W tym wypadku, w miastach nastąpił wzrost liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, o 1,2%, zaś na obszarach wiejskich spadek o 2,1%. Pomimo, że w powiecie zmniejszeniu uległ udział ludności w tym wieku (wyniósł w 2014 roku 20,1%), to na obszarach wiejskich odnotowano wzrost o 2,9%. W samej gminie Milicz, w roku 2014 zamieszkiwało niespełna 5 tys. osób w wieku przedprodukcyjnym, co wskazuje na spadek rzędu 3,4% w stosunku do 2010 roku. W mieście Milicz, spadek wyniósł 0,9%, a na obszarach wiejskich 5,3%. Gdy jednak zwrócimy uwagę na wskaźnik udziału osób w tym wieku w ogóle ludności zauważymy, że spadek na poziomie 2,6% jest mniejszy niż w powiecie, województwie dolnośląskim i kraju. Ponadto, podobnie jak w powiecie, wzrost odnotowano na obszarze miejskim o 1,7% przy udziale ludności w wieku przedprodukcyjnym wynoszącym 18,8%. Ogólny udział tej grupy mieszkańców w całej gminie, jest wyższy niż średnia dla Polski oraz województwa, i mniejszy niż średnia dla powiatu milickiego. 1 dostęp z dnia

25 Tabela 6. Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % 2014/2010 POLSKA 18,8 18,5 18,3 18,2 18,0-4,0% POLSKA - MIASTO 17,1 16,9 16,8 16,7 16,7-2,2% POLSKA - WIEŚ 21,5 21,1 20,7 20,4 20,1-6,5% DOLNOŚLĄSKIE 17,4 17,2 17,0 16,9 16,8-3,4% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 16,1 16,0 15,8 15,7 15,7-2,3% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 20,4 20,0 19,7 19,4 19,2-5,8% Powiat milicki 20,9 20,5 20,2 20,2 20,1-4,2% Powiat milicki - MIASTO 18,3 18,9 18,8 2,9% Powiat milicki - WIEŚ 21,1 20,8 20,6-2,1% Milicz 20,5 20,1 19,9 20,0 19,9-2,6% Milicz - miasto 18,5 18,4 18,3 18,9 18,8 1,7% Milicz - obszar wiejski 22,3 21,8 21,4 21,1 20,9-6,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku produkcyjnym w Polsce zmniejszyła się o 2,4% i wyniosła 24,2 mln. Warto zauważyć, że spadek odnotowano w miastach (o 4,7%), natomiast na obszarach wiejskich, liczba ludności w tym wieku wzrosła (o 1,3%). Tym samym, w miastach udział ludności w wieku produkcyjnym uległ zmniejszeniu (w roku 2014 wyniósł 62,8%), natomiast na obszarach wiejskich wzrósł i w roku 2014 wyniósł 63,3%. W województwie dolnośląskim, w roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o 3,6% i wyniosła 1,8 mln. Tak jak w całej Polsce, w miastach odnotowano spadek (5,6%), natomiast na obszarach wiejskich wzrost (0,9%). Tym samym, zmniejszeniu uległ również udział ludności w tym wieku, w ogóle mieszkańców miast województwa w roku 2010 wynosił 65,7%, natomiast cztery lata później 62,8% (spadek o 4,4%). Pomimo wzrostu liczby ludności w wieku produkcyjnym, jej ogólny udział w Dolnośląskim spadł o 3,3%. W powiecie milickim, w roku 2014, w porównaniu do roku 2012, liczba ludności w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o 3,8% (spadek większy niż w skali kraju i województwa) i wyniosła 23,2 tysiąca osób. W tym wypadku, spadek nastąpił zarówno na obszarze miejskim, jak i wiejskim (odpowiednio o 6,3 i 1,2%). Przełożyło się to na ogólny udział tej ekonomicznej grupy wieku, w ogóle mieszkańców powiatu, który w 2014 wyniósł 62,2% (spadek o 3,1% w stosunku do roku 2010). W gminie Milicz, w roku 2014 zamieszkiwało 15 tys. osób w wieku produkcyjnym, co wskazuje na spadek rzędu 4,7% w stosunku do 2010 roku. W mieście Milicz, spadek wyniósł 9,4%, a na obszarach wiejskich zaledwie 0,2%. Gdy zwrócimy uwagę na wskaźnik udziału osób w tym wieku w ogóle ludności zauważymy, że spadek na poziomie 3,9% jest większy niż w powiecie, województwie dolnośląskim i kraju. Ogólny udział tej grupy mieszkańców w całej Gminie, jest niższy niż średnia dla Polski, województwa oraz powiatu milickiego. 24

26 Tabela 7. Udział ludności w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % 2014/2010 POLSKA 64,4 64,2 63,9 63,4 63,0-2,3% POLSKA - MIASTO 65,3 64,8 64,2 63,5 62,8-3,9% POLSKA - WIEŚ 63,1 63,2 63,4 63,4 63,3 0,3% DOLNOŚLĄSKIE 65,7 65,3 64,8 64,2 63,5-3,3% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 65,7 65,1 64,4 63,6 62,8-4,4% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 65,6 65,7 65,6 65,4 65,0-1,0% Powiat milicki 64,2 64,0 63,6 62,9 62,2-3,1% Powiat milicki - MIASTO 62,5 60,6 59,6-4,7% Powiat milicki - WIEŚ 64,2 63,9 63,4-1,2% Milicz 64,1 63,8 63,3 62,3 61,6-3,9% Milicz - miasto 64,1 63,4 62,5 60,6 59,6-7,0% Milicz - obszar wiejski 64,2 64,2 64,0 63,8 63,5-1,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym w Polsce zwiększyła się o 13,2% i wyniosła 7,3 mln. W praktyce oznacza to szybko zwiększającą się liczbę ludności, która już opuściła rynek pracy i utrzymuje się ze świadczeń wypłacanych przez państwo. W miastach wzrost ten był niemal dwa razy większy niż na obszarach wiejskich i wyniósł 15,6%. Tym samym, zwiększeniu uległ również udział ludności w tym wieku, w ogóle Polaków w roku 2010 wynosił 16,8%, natomiast cztery lata później 19% (wzrost o 13,3%). W województwie dolnośląskim, w roku 2014, w porównaniu do roku 2010, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększyła się o 16,1% (a zatem wzrost większy niż w skali kraju) i wyniosła niespełna 570 tys. Wzrost w miastach oraz na obszarach wiejskich był porównywalny i wyniósł odpowiednio 16,5 i 15,1%. Tym samym, zwiększeniu uległ również udział ludności w tym wieku, w ogóle mieszkańców województwa w roku 2010 wynosił 16,9%, natomiast cztery lata później 19,7% (wzrost o 16,5%). W powiecie milickim w roku 2014, w porównaniu do roku 2012, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększyła się o 18,4% (wzrost większy niż w skali kraju i województwa) i wyniosła 6,6 tysiąca osób. Nieco większy wzrost miał miejsce w miastach. Udział ludności zwiększył się o niemal 1/5, z 14,9 do 17,7%. W samej gminie Milicz w roku 2014 zamieszkiwało 4,5 tys. osób w wieku poprodukcyjnym, co wskazuje na wzrost rzędu 18,7% w stosunku do 2010 roku. W mieście Milicz, wyniósł 20,7%, a na obszarach wiejskich 16,3%. Wartość wskaźnika udziału osób w tym wieku w ogóle ludności wyniosła w roku 2014 w gminie 18,5%, a zatem była wyższa niż w powicie, lecz niższa niż w skali województwa dolnośląskiego i Polski. 25

27 Tabela 8. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w latach Jednostka terytorialna Dynamika % % % % % 2014/2010 POLSKA 16,8 17,3 17,8 18,4 19,0 13,3% POLSKA - MIASTO 17,6 18,3 19,0 19,8 20,6 16,6% POLSKA - WIEŚ 15,4 15,6 15,9 16,2 16,6 7,7% DOLNOŚLĄSKIE 16,9 17,5 18,2 19,0 19,7 16,5% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 18,2 18,9 19,8 20,6 21,4 17,9% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 14,0 14,3 14,7 15,2 15,8 12,9% Powiat milicki 14,9 15,4 16,2 16,9 17,7 19,2% Powiat milicki - MIASTO 19,2 20,5 21,6 12,4% Powiat milicki - WIEŚ 14,7 15,3 16,0 8,4% Milicz 15,4 16,1 16,8 17,7 18,5 19,7% Milicz - miasto 17,4 18,2 19,2 20,5 21,6 23,9% Milicz - obszar wiejski 13,5 14,0 14,6 15,1 15,6 15,3% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Na poniższym wykresie przedstawiono strukturę ludności zamieszkującej Gminę Milicz, pod kątem wyżej opisanych grup wieku. Widoczny jest malejący udział osób w wieku produkcyjnym, któremu towarzyszy wzrost osób, które już opuściły rynek pracy. Wykres 5. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku dla Gminy Milicz w latach % 80% 60% 40% 20% 0% 15,4 16,1 16,8 17,7 18,5 64,1 63,8 63,3 62,3 61,6 20,5 20,1 19,9 20,0 19, przedprodukcyjni produkcyjni poprodukcyjni Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Spośród sołectw gminy Milicz, największym udziałem ludności w wieku przedprodukcyjnym, charakteryzują się Latkowa (29,2%), Poradów (27,5%), Dunkowa (26,7%) oraz Wodników Górny (26,9%), natomiast najniższym sołectwo Gołkowo (zaledwie 8,8%). Z kolei największym udziałem ludności w wieku produkcyjnym, charakteryzują się Czatkowice (68,1%), Gogołowice (69,2%), Gołkowo (71,9%), Grabownica (69,3%), Ruda Milicka (70,5%) oraz Ruda Sułowska (69,7%). Najmniejszy udział tej ekonomicznej grupy wiekowej, w roku 2015 odnotowano 26

28 w sołectwie Dunkowa (56,1%), Latkowa (57,8%), Postolin (59,7%), Węgrzynów (57,5%) oraz Wodników Górny (52,2%). Za najstarsze pod względem struktury ludności, należy uznać sołectwa: Gądkowice (18,8% ludności w wieku poprodukcyjnym), Gołkowo (19,3%), Gruszeczka (18,2%), Młodzianów (20,5%), Niesułowice (18,8%), Olsza (18,5%), Wielgie Milickie (19,2%) oraz Wodników Górny (20,9%). Tabela 9. Liczba i udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w sołectwach gminy Milicz w roku 2015 Sołectwo W wieku przedprodukcyjnym W wieku produkcyjnym W wieku poprodukcyjnym Liczba Udział Liczba Udział Liczba Udział Baranowice 19 23,8% 50 62,5% 11 13,8% Bartniki 63 20,1% ,2% 46 14,7% Borzynowo 31 24,6% 76 60,3% 19 15,1% Brzezina Sułowska 35 20,1% ,8% 28 16,1% Czatkowice 84 19,0% ,1% 57 12,9% Duchowo 41 19,2% ,2% 31 14,6% Dunkowa 59 26,7% ,1% 38 17,2% Gądkowice 95 21,3% ,0% 84 18,8% Godnowa 46 22,1% ,4% 28 13,5% Gogołowice 50 21,4% ,2% 22 9,4% Gołkowo 5 8,8% 41 71,9% 11 19,3% Grabownica 18 20,5% 61 69,3% 9 10,2% Grabówka 25 23,6% 68 64,2% 13 12,3% Gruszeczka 21 19,1% 69 62,7% 20 18,2% Henrykowice 23 26,4% 54 62,1% 10 11,5% Kaszowo 86 22,1% ,3% 57 14,6% Kolęda 34 22,1% ,6% 19 12,3% Latkowa 47 29,2% 93 57,8% 21 13,0% Łąki 31 24,4% 83 65,4% 13 10,2% Miłochowice 93 22,0% ,2% 54 12,8% Miłosławice 49 19,9% ,8% 40 16,3% Młodzianów 20 15,7% 81 63,8% 26 20,5% Niesułowice 15 15,6% 63 65,6% 18 18,8% Nowy Zamek 47 20,3% ,2% 29 12,5% Olsza 15 16,3% 60 65,2% 17 18,5% Ostrowąsy 51 23,3% ,5% 29 13,2% Piękocin 36 20,0% ,1% 25 13,9% Piotrkosice 70 20,9% ,3% 33 9,9% Poradów 22 27,5% 48 60,0% 10 12,5% Postolin 54 23,4% ,7% 39 16,9% Potasznia 85 20,1% ,4% 61 14,5% Pracze 46 21,5% ,6% 32 15,0% 27

29 Ruda Milicka 31 17,6% ,5% 21 11,9% Ruda Sułowska 18 12,7% 99 69,7% 25 17,6% Sławoszowice ,8% ,2% ,0% Słączno ,5% ,6% 63 12,9% Stawiec 64 20,6% ,7% 33 10,6% Sulimierz 24 15,3% ,8% 25 15,9% Sułów ,3% ,8% ,9% Świętoszyn 84 22,3% ,1% 66 17,6% Tworzymirki 27 22,0% 81 65,9% 15 12,2% Tworzymirki Górne 26 25,0% 66 63,5% 12 11,5% Wałkowa 9 20,9% 27 62,8% 7 16,3% Węgrzynów 40 27,4% 84 57,5% 22 15,1% Wielgie Milickie 24 20,0% 73 60,8% 23 19,2% Wilkowo 12 17,1% 48 68,6% 10 14,3% Wodników Górny 36 26,9% 70 52,2% 28 20,9% Wrocławice 31 22,5% 92 66,7% 15 10,9% Wróbliniec 14 18,2% 50 64,9% 13 16,9% Wszewilki ,5% ,2% 95 13,3% Wziąchowo Małe 26 18,6% 91 65,0% 23 16,4% Wziąchowo Wielkie 66 22,7% ,2% 41 14,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG Milicz Ocenę sytuacji demograficznej uzupełniają wskaźniki obciążenia demograficznego. Pierwszy z nich określa liczbę osób w wieku nieprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym. W Polsce, w roku 2014, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 58,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. Było to o 3,6 osoby więcej niż cztery lat wcześniej. Z większym wzrostem mamy do czynienia na obszarach miejskich z 53,1 osób w 2010 do 59,4 w 2014 roku. Wzrost obciążenia demograficznego widoczny jest również w województwie dolnośląskim (z 52,2 do 57,5), powiecie milickim (z 55,8 do 60,8) oraz gminie Milicz (z 56 do 62,3). O bardziej dynamicznym wzroście można mówić w przypadku obszarów miejskich, aniżeli wiejskich. Drugi ze wskaźników określa liczbę osób w wieku poprodukcyjnym przypadających na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. W roku 2014 w kraju na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym przypadało aż 105,2 osób w wieku poprodukcyjnym. Było to o 16,1 osoby więcej niż cztery lat wcześniej. Z jeszcze większym wzrostem mamy do czynienia w województwie dolnośląskim z 97,3 do 117,4. Wartość dla powiatu milickiego wyniosła 88,4, przy czym dla obszaru miejskiego było to 114,7, a dla wiejskiego 77,5. W gminie Milicz było to odpowiednio: 92,7, 114,7 oraz 74,5. Tym samym, zarówno w powiecie, jak i gminie, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym, była niższa niż w województwie i kraju. Trzeci ze wskaźników określa liczbę osób w wieku poprodukcyjnym przypadającą na 100 osób w wieku produkcyjnym. W roku 2014 w Polsce wyniósł 30,2. Było to o 4,2 osoby więcej niż cztery lat wcześniej. Wzrost obciążenia demograficznego widoczny jest również w województwie dolnośląskim z 25,8 do 31. W powiecie milickim wartość tego wskaźnika wyniosła w roku ,5 osoby, a zatem 28

30 o 5,3 osoby więcej niż w roku W gminie Milicz były to 30 osób, a więc o 5,9 osoby więcej niż cztery lata wcześniej. Bardziej dynamiczny wzrost miał miejsce na obszarach miejskich z 27,2 do 36,2 (a obszarach wiejskich było to: z 21,1 do 24,6). Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym, jest w gminie na zbliżonym poziomie co w kraju i województwie, jednak biorąc pod uwagę obszar miejski, obciążenie w gminie jest większe (równe obciążeniu powiatu). Tabela 10. Współczynnik obciążenia demograficznego w roku 2014 Jednostka terytorialna Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym POLSKA 58,8 105,2 30,2 POLSKA - MIASTO 59,4 123,1 32,8 POLSKA - WIEŚ 58 82,6 26,2 DOLNOŚLĄSKIE 57,5 117,4 31,0 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 59,2 136,3 34,1 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 53,8 82,3 24,3 Powiat milicki 60,8 88,4 28,5 Powiat milicki - MIASTO 67,9 114,7 36,2 Powiat milicki - WIEŚ 57,7 77,5 25,2 Milicz 62,3 92,7 30,0 Milicz - miasto 67,9 114,7 36,2 Milicz - obszar wiejski 57,6 74,5 24,6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Zarówno w kraju, województwie dolnośląskim, jak i powiecie milickim i gminie Milicz, nastąpił spadek liczby urodzeń żywych na 1000 ludności. Według ostatnich dostępnych danych wynosi ona odpowiednio 9,75, 9,34, 11,16 oraz 11,28. A zatem w powiecie oraz gminie (gdzie nie występują istotne różnice pomiędzy obszarem miejskim a wiejskim), jest wyższa niż średnia dla Polski i Dolnośląskiego (w tym wypadku wskaźnik urodzeń żywych jest wyższy na wsi). Warto jednak zaznaczyć, że wzrost wartości tego wskaźnika (porównując rok 2010 i 2014) odnotowano na obszarze wiejskim gminy (3,79%). Tabela 11. Urodzenia żywe na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna POLSKA 10,73 10,08 10,02 9,60 9,75 POLSKA - MIASTO 10,32 9,64 9,58 9,18 9,37 POLSKA - WIEŚ 11,36 10,76 10,71 10,24 10,33 DOLNOŚLĄSKIE 10,13 9,49 9,34 8,86 9,34 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 9,84 9,20 9,04 8,66 9,09 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 10,82 10,14 10,03 9,32 9,91 Powiat milicki 11,44 10,68 11,00 10,12 11,16 Powiat milicki - MIASTO 10,81 8,62 11,26 Powiat milicki - WIEŚ 11,09 10,82 11,11 Milicz 11,48 10,61 10,94 9,50 11,28 Milicz - miasto 12,09 10,94 10,81 8,62 11,26 29

31 Milicz - obszar wiejski 10,89 10,30 11,06 10,32 11,31 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Zarówno w kraju, jak i powiecie milickim i gminie Milicz, nastąpił spadek liczby zgonów na 1000 ludności. Niespełna 1-procentowy wzrost odnotowano jedynie w województwie dolnośląskim. Według ostatnich dostępnych danych, liczba ta wynosi odpowiednio 9,78, 10,28, 9,79 oraz 9,77. A zatem średnia w powiecie oraz gminie (gdzie wskaźnik przyjmuje nieznacznie wyższą wartość na obszarach wiejskich) i kraju (gdzie wskaźnik przyjmuje nieznacznie wyższą wartość na obszarach miejskich) jest niższa niż średnia dla Dolnośląskiego (w tym wypadku wskaźnik zgonów również jest wyższy w miastach). Tabela 12. Zgony na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna POLSKA 9,83 9,75 9,99 10,06 9,78 POLSKA - MIASTO 9,71 9,64 9,97 10,09 9,88 POLSKA - WIEŚ 10,01 9,92 10,00 10,01 9,63 DOLNOŚLĄSKIE 10,19 10,08 10,44 10,48 10,28 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 10,32 10,25 10,63 10,77 10,60 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 9,89 9,69 10,01 9,80 9,57 Powiat milicki 10,16 9,46 9,08 9,24 9,79 Powiat milicki - MIASTO 10,31 9,46 9,55 Powiat milicki - WIEŚ 8,51 9,14 9,90 Milicz 10,46 9,31 9,11 9,21 9,77 Milicz - miasto 10,42 9,10 10,31 9,46 9,55 Milicz - obszar wiejski 10,50 9,51 7,98 8,98 9,96 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W większości analizowanych jednostek terytorialnych odnotowuje się dodatni przyrost naturalny (różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów). Wyjątkiem są polskie miasta oraz województwo dolnośląskie i jego obszary miejskie. Zarówno w powiecie milickim, jak i gminie Milicz, przyrost naturalny jest większy niż w kraju i Dolnośląskim, i w obu przypadkach jest wyższy na obszarach miejskich. Tabela 13. Przyrost naturalny na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna POLSKA 0,90 0,34 0,00-0,46 0,00 POLSKA - MIASTO 0,62 0,00-0,40-0,92-0,52 POLSKA - WIEŚ 1,35 0,84 0,71 0,24 0,70 DOLNOŚLĄSKIE -0,06-0,60-1,10-1,61-0,94 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO -0,48-1,05-1,59-2,11-1,51 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 0,93 0,45 0,00-0,48 0,34 Powiat milicki 1,28 1,23 1,92 0,88 1,37 Powiat milicki - MIASTO 0,50-0,84 1,71 Powiat milicki - WIEŚ 2,58 1,68 1,21 Milicz 1,02 1,30 1,83 0,29 1,52 30

32 Milicz - miasto 1,67 1,84 0,50-0,84 1,71 Milicz - obszar wiejski 0,40 0,79 3,08 1,34 1,34 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Biorąc pod uwagę samą gminę Milicz widzimy, że obecny przyrost naturalny jest najwyższy w całym analizowanym okresie (nie licząc roku 2012). Bardzo duży wzrost odnotowano w roku 2014, który poprzedzony został równie wielkim spadkiem, jaki miał miejsce w roku Wykres 6. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w Gminie Milicz w latach ,02 1,30 1,83 1, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 0,29 Ogółem w roku 2014 w Polsce zawarto 188,5 tysiąca małżeństw. Było to o 17,45% mnie niż w roku Dolnośląskie odnotowało podobny spadek 17%, z ponad 16 tysięcy do 13,5 tysiąca małżeństwa. Jeszcze większy spadek dostrzegalny jest w powiecie milickim oraz gminie Milicz w porównaniu do roku 2010, w 2014 zawarto odpowiednio 29,2 i 22,9% małżeństw mniej (z 247 do 175 oraz z 157 do 121).W kraju oraz województwie dolnośląskim, w przeciwieństwie do powiatu i gminy, więcej małżeństw jest zawieranych na obszarach miejskich. Na poniższym wykresie zaprezentowano omawiane dane dla gminy Milicz. Jak widać, trudno jest mówić o jakiejś tendencji liczba zawieranych małżeństw jednego roku wzrasta, a drugiego maleje. W analizowanym okresie najwyższa była w roku 2010 zawarto 157 małżeństw. Wykres 7. Małżeństwa zawarte w Gminie Milicz w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 31

33 Warto również zwrócić uwagę na wskaźniki, które pozwolą na dokonanie porównań. W roku 2014, średnia małżeństw zawieranych na 1000 mieszkańców Polski, wyniosła 4,9, przy czym była wyższa na obszarach wiejskich. Wartość wskaźnika odnotowana w województwie dolnośląskim oraz powiecie milickim była niższa i wynosiła 4,7, natomiast w gminie Milicz wyższa 5,0. Tak jak w kraju oraz województwie, częściej małżeństwo zawierano na obszarach wiejskich. Wykres 8. Małżeństwa zawarte na 1000 mieszkańców w 2014 roku Milicz - obszar wiejski Milicz - miasto Milicz 4,9 5,0 5,0 Powiat milicki - WIEŚ 4,6 Powiat milicki - MIASTO 4,9 Powiat milicki 4,7 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 4,8 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 4,6 DOLNOŚLĄSKIE 4,7 POLSKA - WIEŚ 5,1 POLSKA - MIASTO 4,7 POLSKA 4,9 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 5,0 5,1 5,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Podobnie jak w przypadku liczby małżeństw zawieranych w gminie, biorąc pod uwagę omawiany wskaźnik, trudno jest mówić o jakiejś tendencji jego wartość jednego roku wzrasta, a drugiego maleje. W analizowanym okresie najwyższa była w roku ,4. Wykres 9. Małżeństwa zawarte w Gminie Milicz na 1000 mieszkańców 6,4 5,4 6,2 4,6 5, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 32

34 W większości analizowanych jednostek terytorialnych odnotowuje się ujemne saldo migracji na 1000 osób, czyli różnicę między napływem (imigracją) a odpływem (emigracją) ludności z danego obszaru w określonym czasie. Wyjątkiem jest województwo dolnośląskie (0,2) i jego obszary wiejskie (4,3) oraz obszary wiejskie Polski (1,6) i gminy Milicz (0,6). Proces wyludniania, jest szczególnie widoczny w mieście Milicz, gdzie saldo wyniosło -7,4. Wykres 10. Saldo migracji na 1000 osób w 2014 roku -7,4-7,4-3,3-2,6-1,6-1,8-0,4-0,4 0,2 0,6 1,6 4,3-10,0-8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 Milicz - obszar wiejski Milicz - miasto Milicz Powiat milicki - WIEŚ Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE POLSKA - WIEŚ POLSKA - MIASTO POLSKA Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W całej gminie Milicz, w analizowanym okresie czasowym, dodatnie saldo migracji odnotowano jedynie w roku Od tamtej pory pozostaje ujemne, przy czym najwyższą wartość (najniższą ujemną) przyjęło w roku 2011 (-32), a najniższą (najwyższą ujemną) w roku 2014 (-80). Wykres 11. Saldo migracji w gminie Milicz w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 33

35 W związku z powyższym, również wartość salda migracji na 1000 mieszkańców gminy, przyjęła wartość dodatnią jedynie na początku analizowanego okresu 0,4. W kolejnych latach pozostało ujemne, a najniższą wartość (najwyższą ujemną) odnotowano w 2014 roku (-3,3). Wykres 12. Saldo migracji na 1000 osób w Gminie Milicz w latach , ,3-2,4-2,3-3,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Najwyższą ujemną wartość salda migracji zagranicznych na 1000 osób, na obszarze analizowanych jednostek terytorialnych, w roku 2014 odnotowano na obszarze miejskim gminy Milicz oraz obszarze miejskim powiatu milickiego (-1,5). Najniższą, na obszarach miejskich kraju (-0,25). Tym samym saldo migracji zagranicznych na terenie gminy, jest wyższe zarówno niż w kraju, województwie dolnośląskim, jak i powiecie milickim. Wykres 13. Saldo migracji zagranicznych na 1000 osób w 2014 roku -1,5-1,5-1,0-0,8-0,70-0,64-0,5-0,4-0,51-0,51-0,41-0,25-1,80-1,60-1,40-1,20-1,00-0,80-0,60-0,40-0,20 0,00 Milicz - obszar wiejski Milicz - miasto Milicz Powiat milicki - WIEŚ Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE POLSKA - WIEŚ POLSKA - MIASTO POLSKA Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 34

36 W samej gminie, saldo migracji zagranicznych na 1000, w przyjętym okresie czasowym przyjmowało zarówno wartości ujemne (od 2012 do 2014 roku), jak i dodatnie (lata ). Najwyższą wartość osiągnęło w roku 2013 (-1,1). Wykres 14. Saldo migracji zagranicznych na 1000 osób w Gminie Milicz w latach ,2 0, ,3-1,1-1,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Bezrobocie i rynek pracy W roku 2014, zarówno w Polsce, województwie dolnośląskim, jak i powiecie milickim, w porównaniu do roku 2010 odnotowuje się wzrost liczby osób pracujących (wzrost odpowiednio o 2,9, 4,0 i 4,6%). Przeciwną sytuację dostrzec można w gminie Milicz na początku okresu objętego analizą liczba pracujących wynosiła osoby, natomiast w roku 2014 były to osoby (spadek o 1,1%), przy czym liczba pracujących spadła tylko na obszarze miejskim (o 2,7%). Tabela 14. Pracujący ogółem w latach Jednostka terytorialna POLSKA POLSKA - MIASTO POLSKA - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ Powiat milicki Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki - WIEŚ Milicz Milicz - miasto Milicz - obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 35

37 Nieznacznie spadła liczba pracujących przypadających na 1000 mieszkańców gminy z 181 do 180 (spadek o 0,33%), przy czym warto zauważyć, że od lat liczba ta utrzymuje się na bardzo zbliżonym poziomie. Wartość wskaźnika wzrosła na obszarze wiejskim gminy z 98 do 100 osób, a porównując rok 2010 i 2014, wysoki wzrost wartości wskaźnika odnotowano również na obszarach wiejskich kraju (o 9,4%) oraz województwa dolnośląskiego (8,2%). Tabela 15. Pracujący ogółem na 1000 mieszkańców Jednostka terytorialna POLSKA POLSKA - MIASTO POLSKA - WIEŚ DOLNOŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ Powiat milicki Powiat milicki - MIASTO Powiat milicki - WIEŚ Milicz Milicz - miasto Milicz - obszar wiejski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Pomimo tego spadku, liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkujących gminę, również zmalała z osób w roku 2010, do w 2014 (spadek o 15,7%). Biorąc pod uwagę pozostałe obszary referencyjne, większy spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odnotowano jedynie w województwie dolnośląskim 19,1% (wartość dla kraju: 6,6%, dla powiatu milickiego: 14,9%). Wykres 15. Bezrobotni zarejestrowani ogółem w Gminie Milicz w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 36

38 Tak jak w przypadku liczby mieszkańców, sołectwa gminy Milicz różnią się pomiędzy sobą pod względem liczby bezrobotnych mieszkańców. Różnice wahają się od jednego bezrobotnego (sołectwa: Ruda Sułowska, Wróbliniec), do 65 bezrobotnych (Sułów 11,8% bezrobotnych ze wszystkich sołectw). W ponad połowie sołectw wśród bezrobotnych dominują kobiety, a w 33 sołectwach odnotowano spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych, w porównaniu do roku Liczba bezrobotnych mieszkańców miasta Milicz na koniec roku 2015 wyniosła 431 osób (z czego 55,4% stanowiły kobiety). Oznacza to spadek w stosunku do roku 2010 o 28,2% (169 osób mniej). Niepokojącym zjawiskiem jest wysoki udział osób długotrwale bezrobotnych. W Miliczu w roku 2015 wyniósł 59,2%, natomiast biorąc pod uwagę sołectwa, to w ponad połowie przypadków przekroczył 50% ogółu bezrobotnych. Tabela 16. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z podziałem na sołectwa gminy Milicz w roku 2015 Kobiety w 2015 roku Udział długotrwale Sołectwo Zmiana bezrobotnych w 2015 Liczba Udział roku Baranowice ,0% 3 60,0% 80,0% Bartniki ,4% 10 66,7% 80,0% Borzynowo ,9% 7 70,0% 40,0% Brzezina Sułowska ,4% 3 27,3% 63,6% Czatkowice ,4% 12 52,2% 56,5% Duchowo ,1% 5 62,5% 62,5% Dunkowa ,0% 4 33,3% 50,0% Gądkowice ,2% 14 66,7% 47,6% Godnowa ,1% 5 50,0% 60,0% Gogołowice ,7% 2 20,0% 70,0% Gołkowo ,7% 2 40,0% 20,0% Grabownica ,0% 2 33,3% 50,0% Grabówka ,8% 1 50,0% 50,0% Gruszeczka ,5% 4 44,4% 44,4% Henrykowice ,0% 2 50,0% 75,0% Kaszowo ,5% 7 53,8% 30,8% Kolęda ,2% 8 72,7% 72,7% Latkowa ,6% 8 80,0% 80,0% Łąki ,6% 4 44,4% 66,7% Miłochowice ,2% 6 54,5% 72,7% Miłosławice ,1% 8 80,0% 40,0% Młodzianów ,0% 3 42,9% 42,9% Niesułowice ,7% 6 85,7% 57,1% Nowy Zamek ,0% 2 100,0% 100,0% Olsza ,0% 1 50,0% 100,0% Ostrowąsy ,9% 3 37,5% 62,5% Piękocin ,0% 7 70,0% 20,0% Piotrkosice ,3% 15 68,2% 50,0% 37

39 Poradów ,6% 3 60,0% 0,0% Postolin ,0% 2 33,3% 50,0% Potasznia ,9% 7 87,5% 62,5% Pracze ,7% 4 44,4% 55,6% Ruda Milicka ,0% 4 80,0% 60,0% Ruda Sułowska ,3% 0 0,0% 100,0% Sławoszowice ,0% 12 44,4% 66,7% Słączno ,0% 8 47,1% 41,2% Stawiec ,0% 9 69,2% 53,8% Sulimierz 7 7 0,0% 4 57,1% 57,1% Sułów ,1% 39 60,0% 72,3% Świętoszyn ,2% 12 50,0% 62,5% Tworzymirki ,3% 7 53,8% 53,8% Tworzymirki Górne ,0% 3 50,0% 16,7% Wałkowa ,0% 1 33,3% 66,7% Węgrzynów ,0% 6 54,5% 54,5% Wielgie Milickie ,0% 50,0% Wilkowo ,7% 1 50,0% 0,0% Wodników Górny 5 5 0,0% 3 60,0% 40,0% Wrocławice ,5% 4 80,0% 80,0% Wróbliniec 1 1 0,0% 1 100,0% 100,0% Wszewilki ,6% 14 70,0% 50,0% Wziąchowo Małe ,7% 7 63,6% 54,5% Wziąchowo Wielkie ,3% 11 78,6% 57,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP Milicz Wskazany powyżej spadek liczby bezrobotnych w gminie Milicz w latach przyczynił się do spadku udziału bezrobotnych w ogólnej liczbie mieszkańców w wieku produkcyjnym. Porównując rok 2010 i 2014, spadek w kraju wyniósł 4,3% (z 7,9 do 7,5%), w województwie dolnośląskim 16,1% (z 7,8 do 6,6%), a powiecie milickim 11,5% (z 9,2 do 8,2%). To pozytywne zjawisko nie ominęło również gminy Milicz, w której udział bezrobotnych w wieku produkcyjnym w ogóle mieszkańców w tym wieku, spadł z 9 do 8% (spadek o 11,5%) i był najniższy w całym analizowanym okresie (tak jak w całym kraju, najwyższy był w roku 2013, kiedy to wyniósł 10,2%). 38

40 Wykres 16. Udział bezrobotnych w liczbie osób w wieku produkcyjnym w latach (%) 10,0 8,0 9,2 9,0 9,2 9,1 7,9 7,8 8,0 7,5 10,2 10,2 9,9 9,8 8,7 8,8 8,3 8,2 7,5 8,2 8,0 6,0 6,6 4,0 2,0 0, POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Milicz Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Pomoc społeczna Głównym realizatorem zadań z zakresu polityki społecznej na terenie gminy Milicz jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Miliczu, którego siedziba znajduje się przy ul. Trzebnickiej 2 w Miliczu. W ramach swojej działalności OPS realizuje zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, ale również z innych aktów prawnych. Gmina Milicz została podzielona na 11 rejonów pracy socjalnej, w których swoje zadania realizują pracownicy socjalni zatrudnieni w OPS. Podział gminy przedstawia się następująco: Milicz: Kombatantów, Kopernika, Korfantego, Mickiewicza, Piłsudskiego, Sułowska, Ogródki działkowe przy ul. Kombatantów i Sułowskiej; Milicz: Kolejowa, Końcowa, Kościuszki, Krótka, Okrężna, Przemysłowa, Składowa, Zielona, Sławoszowice; Milicz: 11-go Listopada, Budowlana, Dąbrowskiego, Długa, Kościelna, ks. E. Waresiaka, Kuźnicza, Lipowa, Lwowska, Łąkowa, Polska, Rynek, Rzeczna, Spacerowa, Szewska, Wałowa, Wrocławska, Ogródki działkowe przy targu i Młynówce; Milicz: 1-go Maja, Armii Krajowej, Boczna, Cicha, Garncarska, Jasna, Kobiałka, Krotoszyńska( bez nr 49), Kasztelańska, Krucza, Osiedle, Parkowa, Piaskowa, Polna, Puławskiego, Rawicka, Topolowa, Wodociągowa, Zamkowa Kąty, Pomorska, Stawczyk, Wszewilki; Chałupy, Gądkowice, Gołkowo, Latkowa, Latkowa (gajówka), Lelików, Ostrowąsy, Śmielice, Tworzymirki, Tworzymirki Górne, Wodników Górny, Wziąchowo Małe, Wziąchowo Wielkie; 39

41 Bartniki, Borzynowo, Bracław, Górale, Górka, Henrykowice, Henrykowice (gajówka), Joachimówka, Kolęda, Kopice, Młodzianów, Płonka, Potasznia, Wielgie Milickie, Wrocławice, Wrocławice (osada), Wróbliniec; Baranowice, Brzezina Sułowska, Brzezina Sułowska (gajówka), Brzezina Sułowska (osada), Dunkowa, Grabówka, Gruszeczka, Łąki, Łąki (gajówka), Olsza, Piękocin, Piękocinek, Piotrkosice, Ruda Sułowska, Słączno, Sulimierz, Węgrzynów, Wilkowo; Karmin, Karminek, Kaszowo, Koruszka, Miłosławice, Postolin, Pracze, Sułów, Świętoszyn, Tomaszków; Czatkowice, Dyminy, Dzierzgów, Gajdówka, Godnowa, Gogołowice, Gogołowice (leśniczówka), Grabownica, Lasowice, Marchwice, Miłochowice, Niesułowice, Nowe Grodzisko, Nowy Zamek, Pogórzyno, Ruda Milicka, Stawno, Średzina, Wałkowa, Duchowo; Milicz: Akacjowa, Brzozowa, Czereśniowa, Dębowa, Dojazdowa, Grota Roweckiego, Grunwaldzka, Jaworowa, Kamienna, Kasztanowa, Klonowa, Krzywa, Kwiatowa, Leśna, Łowiecka, Miodowa, Modrzewiowa, Nektarowa, Nowowiejska, Odrodzenia, Ogrodowa, Osadnicza, Poprzeczna, Powstańców Wlkp., Poziomkowa, Pszczela, Rzemieślnicza, Słoneczna, Spółdzielcza, Stawna, Sycowska, Świerkowa, Trzebnicka, Wierzbowa, Wiśniowa, Wojska Polskiego; Milicz: Krotoszyńska( budynek nr 49), Lipowa, Mostowa, Wesoła, Lotnicza, Poradów, Stawiec. 2 Oprócz OPS, instytucjami i podmiotami realizującymi zadania z zakresu pomocy społecznej w gminie są także m.in. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych czy Zespół Interdyscyplinarny, placówki oświatowe i służby zdrowia, policja czy organizacje pozarządowe. Głównym dokumentem określającym działania gminy w zakresie pomocy społecznej jest Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Milicz na lata Misję sformułowano następująco: Skuteczne wspomaganie zagrożonych wykluczeniem społecznym i marginalizacją mieszkańców gminy Milicz. W celu osiągniecia założonej misji zaplanowano realizację następujących celów strategicznych i operacyjnych: 1. Cel strategiczny: Ograniczenie zjawiska bezrobocia oraz redukowanie szkód występujących u osób bezrobotnych. Cele operacyjnie: 1.1. System pomocy bezrobotnemu 1.2. Podjęcie pracy przez bezrobotnego 2. Cel strategiczny: Wyrównywanie szans życiowych osób niepełnosprawnych Cele operacyjnie: 2.1. Gmina Milicz bez barier architektonicznych 2.2. System pomocy osobom niepełnosprawnym poprzez różnorodne formy usług 2.3. Aktywny i samowystarczalny niepełnosprawny 2 z dnia

42 3. Cel strategiczny: Ograniczenie zjawiska bezdomności Cele operacyjnie: 3.1. Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych 3.2. System pomocy osobom bezdomnym i zagrożonych bezdomnością 4. Cel strategiczny: Ograniczenie szkód wynikających z nadużywania alkoholu Cele operacyjnie: 4.1. System pomocy osobom uzależnionym i ich rodzinom 4.2. Profilaktyka uzależnień 4.3. Nie sprzedawanie alkoholu nieletnim 5. Cel strategiczny: Przeciwdziałanie zagrożeniom i redukowanie szkód wynikających z używania narkotyków Cele operacyjne: 5.1. Wczesna profilaktyka 5.2. System pomocy osobom uzależnionym od narkotyków i ich rodzinom 6. Cel strategiczny: Stworzenie systemu kompleksowej opieki nad ludźmi starszymi, rodziną i dzieckiem Cele operacyjne: 6.1. System wspierania osób starszych, dzieci i rodzin nieudolnych wychowawczo poprzez różnorodne formy pomocy 6.2. Osoby starsze aktywnymi członkami społeczności lokalnej 7. Cel strategiczny: Wysoka jakość świadczonych usług społecznych Cele operacyjne: 7.1. Wysoko wykwalifikowana kadra, wrażliwa na problemy drugiego człowieka 7.2. Odpowiednia infrastruktura społeczna i techniczna zapewniająca realizację wytyczonych celów strategicznych Współrealizatorami działań są m.in. Starostwo Powiatowe w Miliczu, Powiatowy Urząd Pracy w Miliczu, Urząd Miejski w Miliczu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Miliczu, organizacje pozarządowe, placówki oświatowe. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba gospodarstw domowych korzystających z pomocy społecznej stopniowo maleje. W Polsce, w roku 2010, było to 1,2 mln rodzin, natomiast cztery lata później 1,1 mln (spadek o 4,8%). W województwie dolnośląskim spadek wyniósł 10,4%, w powiecie milickim 7%, a w gminie Milicz 10,1%. Największa liczba milickich gospodarstw domowych, korzystała z pomocy społecznej w roku 2010 (585 rodzin), a najmniejsza w roku 2011 (493 rodziny). Spada również osób korzystających z pomocy społecznej. W Polsce, w roku 2010, było to 3,3 mln, natomiast cztery lata później niespełna 3 mln (spadek o 11,5%). W województwie dolnośląskim spadek wyniósł 17,5%, w powiecie milickim 11%, a w gminie Milicz 7,3% (łączna liczba osób wyniosła 1 369). 41

43 Co istotne, odnotowuje się również spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, które korzystają z pomocy społecznej. W ostatnim okresie objętym analizą, w powiecie (brak danych na poziomie NTS 5), z pomocy społecznej korzystało osób, a więc 10,9% mniej niż w roku Tabela 17. Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej wg kryterium dochodowego oraz liczba osób korzystających z pomocy społecznej w latach Jednostka terytorialna Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej wg kryterium dochodowego POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Milicz Osoby korzystające z pomocy społecznej POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Milicz Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Korzystnym zjawiskiem jest niewątpliwie to, że odsetek mieszkańców, z ogółu osób zamieszkujących gminę Milicz, korzystających z pomocy społecznej spada. W roku 2014 wyniósł 5,6% i był niższy niż wartość dla całego kraju (7,7%), województwa dolnośląskiego (5,8%) oraz powiatu milickiego (9%). Tabela 18. Odsetek osób korzystających z pomocy społecznej do ludności ogółem w latach Jednostka terytorialna POLSKA 8,7% 8,1% 8,1% 8,3% 7,7% DOLNOŚLĄSKIE 7,0% 6,4% 6,2% 6,3% 5,8% Powiat milicki 10,1% 9,3% 9,4% 9,6% 9,0% Milicz 6,0% 5,3% 5,9% 6,4% 5,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W sumie we wszystkich sołectwach gminy Milicz, w roku osobom wypłacono świadczeń, na łączną kwotę ,34 złotych. W porównaniu do roku 2010, zmalała liczba świadczeń (o 7%; było to świadczeń), natomiast wzrosła liczba osób z nich korzystających (o 6,2%; były to 674 osoby) oraz ich kwota (o 45,5%; było to 614 tysięcy złotych). Liczba świadczeń w ostatnim analizowanym okresie wahała się od 4 w sołectwie Poradów i Wszewilki, do 258 w sołectwie Sułów. Poza wspomnianymi, największą liczbę świadczeń udzielono mieszkańcom sołectw: Sławoszowice (227), Wrocławice (174) i Latkowa (156), zaś najmniejszą, mieszkańcom sołectw Sulimierz i Ruda Milicka (po 8). Największy spadek w liczbie udzielanych świadczeń (tak jak w przypadku liczby osób z nich korzystających oraz ich łącznej kwoty) odnotowano w sołectwach: Gogołowice, Niesułowice, Wałkowa i Wilkowo, natomiast największy wzrost (ponad 100%): Gądkowice, Gołkowo, Grabownica, Miłosławice, Ostrowąsy, Poradów i Sulimierz. 42

44 Z kolei liczba osób, którym udzielono świadczeń, wahała się od 1 w sołectwie Poradów, Ruda Sułowska i Sulimierz, do 70 w sołectwie Sułów. Poza wspomnianymi, najczęściej ze świadczeń korzystali mieszkańcy sołectw: Kaszowo (56) i Sławoszowice (43), zaś najrzadziej mieszkańcy sołectw Olsza i Miłosławice (po 4). Największy wzrost (ponad 100%) liczby osób korzystających ze świadczeń odnotowano w sołectwach: Duchowo, Gądkowice, Nowy Zamek, Olsza, Ostrowąsy, Tworzymirki Górne i Wszewilki. Kwota świadczeń wahała się od 700 złotych w sołectwie Poradów, do ,93 złotych w sołectwie Sułów. Poza wspomnianymi, największą kwotę świadczeń wypłacono mieszkańcom sołectw: Sławoszowice (56,5 tysiąca złotych) i Wrocławice (55,3 tysiąca złotych), zaś najmniejszą, mieszkańcom sołectw Ruda Sułowska (2,9 tysiąca złotych) i Sulimierz (2,3 tysiąca złotych). Największy wzrost (ponad 1000%) kwoty świadczeń odnotowano w sołectwach Grabownica i Wszewilki. Tabela 19. Liczba świadczeń, osób i kwota świadczeń wypłaconych w roku 2010 i 2015 Sołectwa Liczba świadczeń Liczba osób Kwota świadczeń (zł) Zmiana Zmiana Zmiana Baranowice ,0% ,3% 3 582, ,55-48,3% Bartniki ,0% ,9% , ,87-44,3% Borzynowo ,0% ,5% 6 295, ,04-60,6% Brzezina Sułowska ,9% ,0% , ,60 216,3% Czatkowice ,4% ,1% , ,54-24,7% Duchowo ,7% ,0% 4 367, ,00 176,2% Dunkowa ,0% ,0% , ,30 46,5% Gądkowice ,7% ,5% , ,52 497,3% Godnowa ,6% ,0% 5 892, ,06-53,7% Gogołowice 7-100,0% 3-100,0% 740,00-100,0% Gołkowo ,5% ,0% 6 080, ,00 206,9% Grabownica ,3% ,5% , , ,3% Grabówka Gruszeczka ,8% ,7% , ,17 26,8% Henrykowice ,7% ,5% , ,53 11,4% Kaszowo ,4% ,6% , ,79 23,7% Kolęda ,9% ,1% , ,19 71,3% Latkowa ,0% ,9% , ,20 170,9% Łąki ,1% ,4% 7 006, ,79-63,8% Miłochowice ,7% 9 9 0,0% 8 791, ,71 109,9% Miłosławice ,5% ,3% 9 133, ,12 209,2% Młodzianów ,7% ,2% 6 075, ,88-47,5% Niesułowice 8-100,0% 4-100,0% 720,00-100,0% Nowy Zamek ,0% ,0% , ,27 66,9% Olsza ,2% ,0% , ,00 116,3% Ostrowąsy ,7% ,0% , ,00 387,0% Piękocin ,4% ,7% , ,50 38,5% Piotrkosice ,1% ,9% , ,67 99,3% Poradów ,0% ,7% 700,00 400,00 75,0% 43

45 Postolin ,9% ,3% 7 552, ,08-59,9% Potasznia ,5% ,3% , ,36 112,3% Pracze ,0% ,3% 1 256, ,86-89,7% Ruda Milicka ,4% ,0% 4 457, ,65 276,2% Ruda Sułowska ,7% ,0% 2 885,50 385,82 647,9% Sławoszowice ,7% ,0% , ,46 111,9% Słączno ,9% ,3% , ,10 22,9% Stawiec ,0% ,0% , ,32 149,7% Sulimierz ,7% ,0% 2 305,00 960,00 140,1% Sułów ,1% ,6% , ,23 20,3% Świętoszyn ,8% ,8% , ,36 58,0% Tworzymirki ,5% ,0% , ,08 92,9% Tworzymirki Górne ,6% ,3% 6 260, ,00 49,1% Wałkowa ,0% 4-100,0% 1 457,00-100,0% Węgrzynów ,7% ,7% , ,30 76,9% Wielgie Milickie Wilkowo ,0% 2-100,0% 1 500,00-100,0% Wodników Górny ,6% ,0% , ,00 322,5% Wrocławice ,2% ,1% , ,26 33,8% Wróbliniec Wszewilki ,0% ,0% 4 000,00 150, ,7% Wziąchowo Małe ,0% ,9% , ,70 11,6% Wziąchowo Wielkie ,9% ,0% , ,00 55,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OPS Milicz Zarówno w roku 2015 jak i 2010, najczęstszym powodem przyznawania pomocy społecznej było ubóstwo. W ostatnim analizowanym okresie, w sumie przyznano ją 542 osobom (przede wszystkim w sołectwach: Czatkowice 43, Kaszowo 41, Sławoszowice 43, Sułów 51), co stanowiło spadek o 11,4% w stosunku do roku W drugiej kolejności pomoc przyznawano z uwagi na bezrobocie (173 osobom w roku 2015, 199 w roku 2010 spadek o 13,1%), a w trzeciej na niepełnosprawność (113 osobom w roku 2015, 117 w roku 2010 spadek o 3,4%). Ze względu na brak zatrudnienia pomocy potrzebowali najliczniej mieszkańcy sołectwa Sułów (20 osób), a z powodu niepełnosprawności, sołectwa Kaszowo (9 osób), Czatkowice, Sławoszowice, Sułów i Wrocławice (po 8 osób). Najrzadziej pomoc otrzymywali mieszkańcy dotknięci problemem alkoholowym, jednak w tym wypadku odnotowano znaczny wzrost liczby korzystających ze świadczeń (171,4% - 19 osób w roku 2015, 7 w 2010). Jeszcze bardziej wzrosła liczba mieszkańców dotkniętych przemocą domową w roku 2015 z tego powodu pomoc otrzymało 98 osób, czyli o 1 533,3% więcej niż w 2010 (najczęściej mieszkańcy sołectwa Kaszowo i Sułów). 44

46 Tabela 20. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminie Milicz w roku 2010 i 2015 (os.) Sołectwa Ubóstwo Niepełnosprawność Długotrwała lub ciężka choroba Przemoc w rodzinie Alkoholizm Bezrobocie Baranowice Bartniki Borzynowo Brzezina Sułowska Czatkowice Duchowo Dunkowa Gądkowice Godnowa Gogołowice Gołkowo Grabownica Grabówka Gruszeczka Henrykowice Kaszowo Kolęda Latkowa Łąki Miłochowice Miłosławice Młodzianów Niesułowice Nowy Zamek Olsza Ostrowąsy Piękocin Piotrkosice Poradów Postolin Potasznia Pracze Ruda Milicka Ruda Sułowska Sławoszowice Słączno Stawiec Sulimierz Sułów Świętoszyn

47 Tworzymirki Tworzymirki Górne Wałkowa Węgrzynów Wielgie Milickie Wilkowo Wodników Górny Wrocławice Wróbliniec Wszewilki Wziąchowo Małe Wziąchowo Wielkie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OPS Milicz 46

48 Uzależnienia i przemoc Jak wykazano w tabeli 20. uzależnienia i przemoc w rodzinie są jednym z powodów korzystania z pomocy społecznej. W 2015 roku świadczenia z powodu przemocy w rodzinie zostały przyznane 98 osobom z terenu gminy Milicz, co stanowi bardzo duży wzrost w porównaniu do roku 2010, kiedy to pomoc przyznano sześciu osobom. W 2015 roku najczęściej byli to mieszkańcy sołectwa Kaszowo (14 osób) i Sułów (18 osób). W mieście Milicz, świadczenia z powodu przemocy w rodzinie otrzymały w 2015 roku 52 osoby, a więc 16 osób więcej niż pięć lat wcześniej. Szczegółowe zadania gminy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie określane są w Gminnym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Kierunki działań określono w programie następująco: 1. Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczenie zaburzeń życia społecznego związanych z przemocą w rodzinie. Zadania: 1.1. Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie sposobów radzenia sobie ze stresem i agresją Promowanie mediacji rodzinnych jako jeden ze sposobów rozwiązywania problemów rodzinnych Zajęcia edukacyjno-informacyjne w placówkach oświatowo-wychowawczych w zakresie przemocy w rodzinie Propagowanie i wspieranie różnych form spędzania czasu wolnego Objęcie rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie pracą socjalną Promowanie nieagresywnych zachowań w mediach. 2. Zmniejszanie negatywnych skutków występowania przemocy w rodzinie Zadania: 2.1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętych przemocą i pozostającym w rodzinie, w dotychczasowym miejscu pobytu Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie i zmuszonym do opuszczenia miejsca pobytu. 3. Wychodzenie z sytuacji przemocy - zapobieganie stosowania przemocy. Zadania: 3.1. Współpraca z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Miliczu Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Miliczu w zakresie kierowania osób dotkniętych przemocą do ośrodków wsparcia Kierowanie sprawców przemocy na zajęcia terapeutyczne. 4. Poprawa skuteczności pracy osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadania: 4.1. Oddziaływanie na osoby zajmujące się zawodowo i społecznie przemocą w rodzinie. 47

49 4.2. Oddziaływanie na społeczności lokalne w celu włączenia społeczności w system monitorowania zjawisk związanych z przemocą domową. 3 Poniżej przedstawiono dane obrazujące skalę zjawiska przemocy w rodzinie w gminie Milicz, zbierane przez poszczególne jednostki. I tak, zgodnie z danymi Komendy Powiatowej Policji, w roku 2010 przeprowadzono 71 Interwencji domowych związanych z przemocą w rodzinie, wszczęto 9 postępowań z powodu znęcania się fizycznego lub psychicznego nad rodziną, założono 45 Niebieskich Kart. Tabela 21. Zjawisko przemocy w rodzinie wg danych podanych przez Komendę Powiatową Policji w Miliczu Interwencje domowe związane z przemocą w rodzinie Ilość postępowań wszczętych z powodu znęcania się fizycznego lub psychicznego nad rodziną Ilość założonych Niebieskich Kart Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów w Miliczu, w roku 2010 przeprowadziła cztery postępowania związane z przemocą w rodzinie, czyli o trzy mniej niż rok wcześniej i aż 13 mniej niż w roku Ponadto, w 2014 roku Policja przeprowadziła 233 interwencji domowych (z czego 90 na obszarze miejskim), a do 24 czerwca 2015 roku, 94 interwencje (z czego 38 na obszarze miejskim). W zdecydowanej większości przypadków, sprawcy awantur byli pod wpływem alkoholu. 4 Tabela 22. Zjawisko przemocy w rodzinie wg danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów w Miliczu Ilość postępowań związanych z przemocą w rodzinie Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Liczba Niebieskich kart założonych przez OPS w Miliczu, wyniosła w 2010 osiem, a liczba wniosków do Sądu Rodzinnego o ustanowienie kuratora sądowego z powodu podejrzenia nienależytego sprawowania władzy rodzicielskiej, 35. Tabela 23. Zjawisko przemocy w rodzinie wg danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu Ilość założonych Niebieskich Kart Ilość wniosków do Sądu Rodzinnego o ustanowienie kuratora sądowego z powodu podejrzenia nienależytego sprawowania władzy rodzicielskiej Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Gminny Program Wspierania Rodziny na lata

50 Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Z pomocy Punktu Konsultacyjnego Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Miliczu, skorzystało w roku 2010 w sumie 98 osób, z czego zdecydowaną większość stanowiły ofiary przemocy. Tabela 24. Zjawisko przemocy w rodzinie wg danych Punktu Konsultacyjnego Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Miliczu Liczba osób, które skorzystały z pomocy w Punkcie, w tym: Sprawy przemocy 3 3 Ofiary przemocy Rodzaje podejmowanych działań Powiadomienia pisemne Mediacje 3 4 Wywiad w domu 1 0 Źródło: Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Milicz na lata Jak wynika z danych Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, w 2014 roku wszczęto 39 procedur Niebieskiej Karty, natomiast o czerwca 2015 roku, było to 26 procedur. 5 Innym powodem przyznawania pomocy społecznej jest alkoholizm. Jak wspomniano wcześniej, mieszkańcy gminy dotknięci problemem alkoholowym otrzymywali pomoc najrzadziej, jednak w tym wypadku odnotowano znaczny wzrost liczby osób korzystających ze świadczeń (171,4% - 19 osób w roku 2015, 7 w 2010). W 2015 roku, byli to najczęściej mieszkańcy sołectwa Sławoszowice (4 osoby). W mieście Milicz, świadczenia z powodu alkoholizmu otrzymało w 2015 roku 20 osób, a więc 10 osób mniej niż pięć lat wcześniej. Szczegółowe zadania gminy w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom określane są w Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015, który jest kontynuacją zadań realizowanych w 2014 r. Program jest kierowany dla całej społeczności lokalnej, a nie tylko osób uzależnionych od alkoholu czy narkotyków. Zgodnie z jego zapisami, najważniejsze problemy do rozwiązania wynikające ze spożywania alkoholu i narkotyków na terenie gminy Milicz to: 1) nadużywanie alkoholu przez osoby dorosłe, 2) niski poziom świadomości zagrożeń wynikających z używania środków odurzających i uzależniających przez dzieci i młodzież, 3) naruszanie przepisów, ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zakazujących sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, 4) przemoc w stosunku do członków rodzin dokonywana pod wpływem alkoholu i narkotyków, 5 Tamże 49

51 5) brak aktualnej diagnozy problemów alkoholowych, narkotykowych i innych zagrożeń wśród dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Realizacja programu ma na celu: 1) zmniejszenie liczby pijących alkohol w sposób ryzykowny i szkodliwy, poprzez pomoc w dokonaniu samooceny własnego modelu picia i podniesienia stanu świadomości o zagrożeniach zdrowotnych i społecznych, jakie mogą pojawić się w związku z piciem szkodliwym i w niewłaściwych sytuacjach, 2) pogłębienie świadomości dzieci i młodzieży o szkodliwości i ryzyku związanym ze spożywaniem alkoholu i używaniem narkotyków, 3) przestrzeganie zakazu sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, 4) zmniejszenie spożycia narkotyków w szczególności wśród dzieci i młodzieży, 5) kontynuację działań w zakresie pomocy osobom dotkniętych przemocą domową. Instytucje i organizacje współpracujące przy realizacji programu mające siedzibę na terenie gminy Milicz, to m.in.: szkoły i przedszkola, Ośrodek Kultury, Świetlica Środowiskowa, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Poradnia Leczenia Uzależnień i Współuzależnień, Sąd Rejonowy, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna, organizacje pozarządowe zajmujące się problematyką profilaktyki antyalkoholowej i antynikotynowej, Kościoły. 6 Poniżej przedstawiono dane obrazujące skalę zjawiska uzależnień w gminie Milicz, zbierane przez poszczególne jednostki. I tak, zgodnie z danymi Komendy Powiatowej w Miliczu, w roku 2013 spadła liczba zatrzymanych nietrzeźwych kierowców (6 mniej niż rok wcześniej), liczba wszczętych postepowań za posiadanie narkotyków (jedno mniej niż rok wcześniej) oraz liczba zatrzymanych nietrzeźwych kierowców (53 mniej niż rok wcześniej). W roku 2014 zatrzymano do wytrzeźwienia 65 osób (w tym 42 z obszaru miejskiego), a do dnia 24 czerwca 2015, 19 osób (w tym 12 z obszaru miejskiego). 7 Tabela 25. Zjawisko uzależnień według danych Komendy Powiatowej Policji w Miliczu Liczba interwencji domowych brak danych Liczba zatrzymanych nietrzeźwych kierowców Liczba zatrzymanych kierowców po spożyciu alkoholu Liczba wszczętych postępowań za posiadanie narkotyków Liczba zatrzymanych do wytrzeźwienia Liczba skierowanych wniosków do Prokuratury o leczenie Źródło: Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 W roku 2014 (do końca października), do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wpłynęło 71 wniosków o skierowanie na leczenie odwykowe, z czego 31 skierowała 6 Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok Gminny Program Wspierania Rodziny na lata

52 Policja, 25 Ośrodek Pomocy Społecznej, osiem sama rodzina, pięć kurator oraz po jednym zakład pracy i DPS. Najwięcej takich wniosków, wpłynęło do GKRPA w roku W tym samym roku odnotowano największą liczbę przeprowadzonych rozmów (75) oraz badań przeprowadzonych przez biegłych (63). Największa liczbę spraw skierowano do sądu w roku Tabela 26. Dane z Zespołu Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dotyczące kierowanych wniosków o leczenia odwykowego Rok r. (do 31 października 2014 r.) Liczba osób skierowanych do GKRPA Ogółem wpłynęło 67 wniosków, w tym: - 34 przez Policję - 4 przez Kuratora - 8 przez OPS - 17 przez rodzinę - 4 przez DPS Ogółem wpłynęło 66 wniosków w tym: - 34 przez Policję - 5 przez Kuratora - 14 przez OPS - 9 przez rodzinę - 4 przez DPS Ogółem wpłynęło 76 wniosków, w tym: - 28 przez Policję - 10 przez Kuratora - 26 przez OPS - 12 przez rodzinę Ogółem wpłynęło 97 wniosków, w tym: - 24 przez Policję - 3 przez Kuratora - 36 przez OPS - 32 przez rodzinę -2 przez DPS Ogółem wpłynęło 71 wniosków, w tym: - 31 przez Policję - 5 przez Kuratora - 25 przez OPS - 8 przez rodzinę - 1 przez DPS - 1 przez zakład pracy Przeprowadzone rozmowy z GKRPA Przeprowadzone badania przez biegłych Liczba spraw skierowanych do sądu Źródło: Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok

53 Wspieranie rodziny Pomocy społecznej udziela się również osobom i rodzinom z powodu potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności oraz bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych. W roku 2014 spadła liczba rodzin, którym udzielono pomocy z tego powodu 100 rodzin (o łącznej liczbie członków wynoszącej 389), wobec 111 w roku 2013 (łącznie 456 członków) oraz 121 w roku 2012 (łącznie 509 członków). Zmalała również liczba rodzin niepełnych, wymagających pomocy społecznej (z 84 w 2012 do 75 w roku 2014). Tabela 27. Liczba rodzin otrzymujących pomoc społeczną ze względu na bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego w latach Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Liczba rodzin ogółem Liczba osób w rodzinach Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku 2014 OPS odnotowuje spadek liczby rodzin wielodzietnych, które korzystają z jego pomocy. W roku 2014, było to w sumie 105 gospodarstw, w których wychowuje się co najmniej troje dzieci, co stanowi spadek o 14,6% w stosunku do roku 2013 (123 rodziny) i o 19,8% w stosunku do roku 2012 (131 rodzin). Jak zaznaczono w sprawozdaniu z działalności OPS w Miliczu, przyczyną takiego stanu rzeczy może spadek dzietności jaki ma miejsce w Polsce, oraz zmieniający się model rodzin, zakładający dwoje rodziców i jedno dziecko (model 2+1 ). Należy jednak znaczyć, że liczba rodzin z jednym lub z dwójką dzieci, korzystających ze świadczeń, również zmniejszyła się w stosunku do roku Tabela 28. Rodziny z dziećmi otrzymujące pomoc społeczną w latach Ogółem, w tym: Posiadające 1 dziecko Posiadające 2 dzieci Posiadające 3 dzieci Posiadające 4 dzieci Posiadające 5 dzieci Posiadające 6 dzieci i więcej Posiadające 7 i więcej dzieci Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku 2014 W ostatnim analizowanym okresie z pomocy OPS skorzystały w sumie 94 rodziny niepełne (dwie więcej niż w roku 2013, lecz cztery mniej niż w roku 2012), z czego najczęściej były to gospodarstwa domowe z jednym dzieckiem. 52

54 Tabela 29. Rodziny niepełne otrzymujące pomoc społeczną w latach Ogółem, w tym: Posiadające 1 dziecko Posiadające 2 dzieci Posiadające 3 dzieci Posiadające 4 lub więcej dzieci Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku 2014 W ostatnim analizowanym okresie z pomocy OPS skorzystało w sumie 61 rodzin emerytów i rencistów (trzy więcej niż w roku 2013, lecz 17 mniej niż w roku 2012), z czego najczęściej były to gospodarstwa dwu- i jednoosobowe. Najrzadziej korzystają z pomocy rodziny trzyosobowe. Tabela 30. Rodziny emerytów i rencistów otrzymujące pomoc społeczną w latach Ogółem, w tym: Jednoosobowe Dwuosobowe Trzyosobowe Czteroosobowe i większe Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku 2014 Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, brak możliwości otrzymania świadczeń emerytalno-rentowych. Jest to zadanie własne o charakterze obowiązkowym dofinansowane z budżetu Państwa. W roku 2014, skorzystały z niego 163 milickie rodziny (dziewięć mniej niż w roku 2013, lecz 31 więcej niż w roku 2012), a kwota świadczeń wyniosła ogółem 296,5 tysiąca złotych, z czego całość to dofinansowanie z budżetu państwa. Zasiłek okresowy przyznawany jest na czas określony od 2 do 6 miesięcy. Okres jego przyznania uzależniony jest od sytuacji rodzinnej i materialnej wnioskodawcy. Minimalna kwota zasiłku okresowego wynosi 20 zł. Tabela 31. Liczba rodzin, które otrzymały zasiłek okresowy w latach Liczba rodzin, które otrzymały zasiłek okresowy Kwota świadczeń ogółem Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku zł zł zł W celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. W roku 2014, OPS w Miliczu przyznawał najczęściej zasiłki celowe na zakup opału, żywności, odzieży, leków. 53

55 Ogólna liczba rodzin, którym przyznano zasiłek celowy wyniosła 525 (17 mniej niż w roku 2013, lecz 25 więcej niż w roku 2012), natomiast kwota świadczeń ogółem wyniosła 351,7 tysiąca złotych, a więc 13,8% mniej niż rok wcześniej i 17% mniej niż w roku Tabela 32. Zasiłki celowe i pomoc w naturze w latach Liczba rodzin, które otrzymały zasiłek celowy Liczba osób w rodzinie Kwota świadczeń ogółem Źródło: sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Miliczu w roku zł zł zł Realizacja świadczeń z osobami, które mają problem z nadużywaniem alkoholu odbywa się przy współudziale pracownika socjalnego, tzn. osoba taka nie otrzymuje gotówki (np. pracownik socjalny robi z podopiecznym zakupy, reguluje odpłatności itp.). Dnia 22 października 2015 r. Rada Miejska w Miliczu uchwaliła Gminny Program Wspierania Rodziny na lata Celem głównym programu jest tworzenie systemu wsparcia dla rodzin przezywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, poprzez zintegrowane i spójne działanie na rzecz dziecka i rodziny w gminie Milicz w zakresie wzmocnienia roli i funkcji rodziny będącej naturalnym środowiskiem rozwoju dziecka. Cele szczegółowe sformułowano następująco: 1. Diagnoza i monitoring skali potrzeb i problemów rodzin. 2. Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych dziecka i rodziny. 3. Rozwój konsultacji i poradnictwa specjalistycznego oraz pomocy prawnej w zakresie prawa rodzinnego oraz dostęp do terapii i mediacji rodzinnych. 4. Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej rodzin dysfunkcyjnych. 5. Działania edukacyjne skierowane do dzieci, młodzieży i rodziców, w tym promowanie właściwych postaw rodzicielskich poprzez uczestnictwo rodzin w projektach do nich kierowanych. 6. Rozwój placówek wsparcia dziennego. 7. Stwarzanie rodzinom możliwości w organizowaniu grup wsparcia, samopomocowych mających na celu wymianę doświadczeń oraz zapobieganie izolacji. 8. Współpraca z osobami, instytucjami i organizacjami pracującymi z dziećmi i rodzicami. 9. Podejmowanie wszechstronnych działań w kierunku powrotu dziecka do rodziny naturalnej. Realizacja postawionych celów będzie przebiegała poprzez: 1. Rozeznanie środowiska lokalnego w formie diagnozowania potrzeb społecznych. 2. Zapewnienie pomocy materialnej i rzeczowej rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialno-bytowej, w tym objęcie dożywianiem wszystkich dzieci, które tego wymagają. 3. Organizowanie wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, wieloproblemowych. 4. Wspieranie rodzin zagrożonych kryzysem, przezywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez asystenta rodziny i pracownika socjalnego. 5. Propagowanie idei tworzenia oraz rozwój już istniejących ośrodków wsparcia dziennego. 6. Prowadzenie placówek wsparcia dziennego. 7. Wspieranie działań prowadzonych przez instytucje, organizacje społeczne, osoby fizyczne na rzecz pomocy dziecku i rodzinie. 54

56 8. Realizowanie programów profilaktycznych z zakresu dysfunkcji rodziny. 9. Organizowanie szkoleń, reelekcji, konferencji z zakresu problematyki rodzinnej dla pracowników instytucji wspierających rodzinę. 10. Organizowanie porad i warsztatów umiejętności wychowawczych dla rodziców. 11. Rozwój usług dla rodzin z dziećmi w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych. 12. Organizowanie grup wsparcia i grup samopomocowych, 13. Poszerzenie dostępu do poradnictwa specjalistycznego, w tym zwiększenie bezpłatnych konsultacji psychologicznych, pedagogicznych, prawnych dla rodzin doświadczających trudności opiekuńczo-wychowawczych. 14. Prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka w rodzinie zagrożonej kryzysem. 15. Współfinansowanie pobytu dziecka w pieczy zastępczej. 16. Informowanie o możliwości i dostępie uzyskania pomocy dla rodziców przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. 17. Pozyskanie środków na zadania związane z realizacją programu, w formie: dotacji celowych z budżetu państwa, dotacji na realizację rządowych programów wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, środków unijnych. Przestępczość Nad bezpieczeństwem mieszkańców gminy Milicz czuwają funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Miliczu. W strukturach milickiej Policji znajduje się: Pion Kryminalny (bezpośredni nadzór nad pionem kryminalnym pełni I Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Miliczu, Naczelnik Wydziału Kryminalnego oraz Zastępca Naczelnika Wydziału Prewencji). W skład pionu kryminalnego wchodzą: Zespół Operacyjno Rozpoznawczy Zespół Dochodzeniowo-Śledczy Zespół Techniki Kryminalistycznej Zespół dw. z Przestępczością Gospodarczą Jednoosobowe Stanowisko dw. z Przestępczością Narkotykową Pion Prewencji (bezpośredni nadzór nad pionem prewencji pełni Naczelnik Wydziału Prewencji, Zastępca Wydziału Prewencji oraz kierownicy Rewiru Dzielnicowych i Ogniwa Patrolowo-Interwencyjnego). W skład pionu prewencji wchodzą: Zespół Prewencji Kryminalnej, Patologii i Nieletnich Ogniwo Patrolowo-Interwencyjne Zespół Stanowisko Kierowania Rewir Dzielnicowych Zespół Wykroczeń i Pomieszczenie dla Osób Zatrzymanych Bezpośrednio pod nadzorem Komendanta Powiatowego Policji w Miliczu funkcjonują: Ogniwo Ruchu Drogowego Jednoosobowe Stanowisko ds. Prasowo-Informacyjnych Jednoosobowe Stanowisko ds. Kadr i Szkolenia 55

57 Zespół ds. Ochrony Informacji Niejawnych Zespół ds. Informatyki Zespół Wspomagający 8 W całej Polsce w roku 2014, doszło do ponad 885 tysięcy przestępstw. Było to o 16,8% mniej niż w roku 2013 oraz o 21% mniej niż w roku Największy udział miały przestępstwa o charakterze kryminalnym (68,4%), których odnotowano w sumie 605,3 tysiąca, oraz przeciwko mieniu (51,1%; zaliczane do przestępstw o charakterze kryminalnym) 452,5 tysiąca odnotowanych. Najmniejszym udziałem charakteryzują się przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu (2,4%; zaliczane do przestępstw o charakterze kryminalnym), których odnotowano 21,3 tysiąca. W województwie dolnośląskim doszło do ponad 91 tysięcy przestępstw. Było to o 18% mniej niż w roku 2013 oraz o 20,9% mniej niż w roku Największy udział miały przestępstwa o charakterze kryminalnym (75,7%), których odnotowano w sumie 68,9 tysiąca, oraz przeciwko mieniu (60%) 54,6 tysiąca odnotowanych. Najmniejszym udziałem charakteryzują się przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu (2,4%), których odnotowano 2,2 tysiąca. W samym powiecie milickim, doszło do 620 przestępstw. Było to o 22,8% mniej niż w roku 2013 oraz o 18,4% mniej niż w roku Największy udział miały przestępstwa o charakterze kryminalnym (65,8%), których odnotowano w sumie 408, oraz przeciwko mieniu (43,8%) 272 odnotowanych. Najmniejszym udziałem charakteryzują się przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu (5,6%), których odnotowano 35. Warto zaznaczyć, że jest to udział dwa razy większy niż w kraju i województwie. Pomimo, że ogólna liczba przestępstw maleje, to widoczny jest wzrost skali przestępstw o charakterze gospodarczym. Tabela 33. Przestępstwa stwierdzone w latach Jednostka terytorialna Przestępstwa ogółem O charakterze kryminalnym O charakterze gospodarczym POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Jednostka terytorialna Drogowe Przeciwko życiu i zdrowiu Przeciwko mieniu POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Wraz z malejącą liczbą przestępstw spada wartość wskaźnika liczby przestępstw na 1000 mieszkańców. W ostatnim analizowanym okresie, wyniósł w kraju 22,72, a zatem był niższy niż w województwie dolnośląskim (31,32), lecz wyższy niż w powiecie milickim. Na tym obszarze, na 1000 ludności stwierdzono 10,94 przestępstw o charakterze kryminalnym, 1,61 gospodarczych, 2,68 drogowych, 0,94 przeciwko życiu i zdrowiu oraz 7,29 przeciwko mieniu. W każdej z analizowanych

58 kategorii przestępstw (poza przestępstwami przeciwko zdrowiu i życiu), wartość wskaźnika była niższa niż w roku ubiegłym. Tabela 34. Przestępstwa stwierdzone na 1000 mieszkańców w latach Jednostka terytorialna Przestępstwa ogółem O charakterze kryminalnym O charakterze gospodarczym POLSKA 32,17 27,62 22,72 22,45 18,47 15,54 4,06 4,01 4,16 DOLNOŚLĄSKIE 39,49 38,15 31,32 28,80 27,22 23,70 5,13 4,78 4,42 Powiat milicki 20,24 21,44 16,63 11,32 12,36 10,94 1,04 0,91 1,61 Jednostka terytorialna Drogowe Przeciwko życiu i zdrowiu Przeciwko mieniu POLSKA 4,48 3,67 2,23 0,82 0,66 0,55 17,21 13,56 11,61 DOLNOŚLĄSKIE 4,40 3,82 2,38 0,87 0,77 0,76 24,52 22,67 18,79 Powiat milicki 6,85 6,60 2,68 0,85 0,77 0,94 7,72 8,38 7,29 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie Milicz w roku 2015 popełniono ogółem 443 przestępstwa, z czego 261 miało miejsce na terenie miasta Milicz (58,9%). Ponad 40% stanowiły przestępstwa o charakterze kryminalnym (193), a w tym 7,2% to przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu. Biorąc pod uwagę jedynie sołectwa, to należy stwierdzić, że największą ogólną liczbę przestępstw odnotowano w sołectwie Sułów (28) oraz Wszewilki (18). Przestępstwa drogowe, najczęściej popełniane były w sołectwie Miłochowice (6), a o charakterze gospodarczym w sołectwie Duchowo (3). Przestępstwa o charakterze kryminalnym, w sołectwach Sułów (23, w tym cztery przeciwko zdrowiu i życiu i dziewięć przeciwko mieniu) oraz Wszewilki (15, w tym jedno przeciwko zdrowiu i życiu i siedem przeciwko mieniu). Tabela 35. Przestępstwa popełniane na obszarze gminy Milicz w roku 2015 Sołectwo Ogółem Drogowe O charakterze gospodarczym Ogółem Baranowice 0 Bartniki Borzynowo 1 1 Brzezina Sułowska 1 1 O charakterze kryminalnym Przeciwko życiu i Przeciwko zdrowiu mieniu Czatkowice Duchowo Dunkowa Gądkowice Godnowa Gogołowice Gołkowo 0 Grabownica 2 2 Grabówka Gruszeczka Henrykowice 0 57

59 Kaszowo Kolęda Latkowa Łąki 0 Miłochowice Miłosławice Młodzianów Niesułowice Nowy Zamek Olsza 1 1 Ostrowąsy Piękocin Piotrkosice 1 1 Poradów 0 Postolin 0 Potasznia Pracze Ruda Milicka Ruda Sułowska Sławoszowice Słączno 1 1 Stawiec Sulimierz 0 Sułów Świętoszyn Tworzymirki Tworzymirki Górne 0 Wałkowa 1 1 Węgrzynów 1 1 Wielgie Milickie 0 Wilkowo Wodników Górny 1 1 Wrocławice Wróbliniec 0 Wszewilki Wziąchowo Małe Wziąchowo Wielkie 0 MILICZ (miasto) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KPP Milicz *na podstawie wszczętych postepowań przygotowawczych 58

60 Na poniższym wykresie przedstawiono liczbę przestępstw przypadających na 1000 mieszkańców gminy Milicz w roku Jak widać, wartość wskaźnika dla ogółu przestępstw wynosi 18,24, a więc jest dużo niższa od średniej dla kraju, województwa dolnośląskiego oraz powiatu milickiego (biorąc pod uwagę ostatnie dostępne dane tj. za rok 2014). Dotyczy to również przestępstw drogowych (3,62) oraz przeciwko mieniu (6,34). Warto zwrócić uwagę, pomimo, że liczba przestępstw o charakterze gospodarczym i kryminalnym, na 1000 mieszkańców, jest w gminie niższa niż w skali kraju i województwa, to jest nieco wyższa niż wartość wskaźnika dla powiatu milickiego. Natomiast w przypadku przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu, wartość osiągnięcia w gminie Milicz, przewyższa zarówno tę dla Polski i Dolnośląskiego, jak i powiatu. Wykres 17. Przestępstwa na 1000 mieszkańców gminy Milicz w roku ,24 12,76 3,62 1,85 1,03 6,34 ogółem drogowe O charakterze gospodarczym O charakterze kryminalnym Przeciwko życiu i zdrowiu Przeciwko mieniu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KPP Milicz oraz danych gminnych *na podstawie wszczętych postepowań przygotowawczych Aktywność społeczna Aktywność społeczna mieszkańców gminy Milicz przedstawiona została na podstawie danych dotyczących sytuacji trzeciego sektora w gminie oraz udziału w wyborach samorządowych. O zainteresowaniu i aktywnością społeczeństwa w lokalnym życiu politycznym można wnioskować na podstawie danych dotyczących frekwencji wyborczej, szczególnie zaś udziału w wyborach samorządowych. Są to wybory, podczas których wybierani są przedstawiciele organów samorządowych najbliższych mieszkańcom (wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast, rady gminy, rady powiatów, sejmiki województw), czyli władze, które w bezpośredni sposób wpływają na życie lokalnych społeczności. Frekwencja wyborcza w powicie milickim jest wyższa niż średnia dla ogółu mieszkańców Polski oraz województwa dolnośląskiego. W roku 2014 wyniosła 53,83% (I tura) i 44,72% (II tura), podczas gdy w kraju było to 47,34 i 39,97%, a w województwie 44,75 i 37,7%. Tabela 36. Frekwencja wyborcza w roku 2006, 2010 i 2014 (%) Jednostka terytorialna I tura II tura * * POLSKA 45,99 47,32 47,34 39,56 35,31 39,97 DOLNOŚLĄSKIE 44,72 45,22 44,75 38,75 34,80 37,70 59

61 Powiat milicki 47,75 50,07 53,83 40,46 0,00 44,72 * wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast Frekwencja w wyborach samorządowych w roku 2014, w gminie Milicz wyniosła 51,05%, była zatem wyższa niż średnia dla kraju i województwa dolnośląskiego. W mieście Milicz wyniosła 54,47%. Miasto podzielone jest na siedem obwodów, z których najwyższą frekwencje odnotowano w obwodzie ulic: Dojazdowa, Kamienna, Krzywa, Kwiatowa, Leśna, Lotnicza, Łowiecka, Miodowa, Nektarowa, Nowowiejska, Odrodzenia, Ogrodowa, Poprzeczna, Poziomkowa, Pszczela, Rzemieślnicza, Słoneczna, Spółdzielcza, Sycowska, Trzebnicka od przejazdu ścieżki rowerowej 57,89%. Najmniejszym zainteresowaniem wyborami wykazali się mieszkańcy z obwodu ulic Grzybowa, Kombatantów, Mikołaja Kopernika 43,14% z nich oddało głos na swojego kandydata. Ogólna frekwencja w sołectwach wyniosła 50,64%, natomiast obwodem, w którym odnotowano frekwencję najwyższą, jest obwód sołectw: Gołkowo, Latkowa, Ostrowąsy, Wodników Górny, gdzie frekwencja wyniosła 66,9%. Udział w wyborach mniej niż 50% uprawnionych do głosowania mieszkańców, odnotowano w pięciu z 13 obwodów, przy czym najniższy charakteryzował obwód sołectw: Gądkowice, Tworzymirki, Tworzymirki Górne, Wrocławice, Wziąchowo Małe, Wziąchowo Wielkie (39,38%). Tabela 37. Frekwencja w wyborach samorządowych w roku 2014 w sołectwach gminy Milicz Sołectwa (obwody głosowania) Frekwencja % Bartniki, Kolęda, Wróbliniec 51,61 Czatkowice, Duchowo, Grabownica, Niesułowice 45,18 Gądkowice, Tworzymirki, Tworzymirki Górne, Wrocławice, Wziąchowo Małe, Wziąchowo Wielkie 39,38 Gołkowo, Latkowa, Ostrowąsy, Wodników Górny Borzynowo, Henrykowice, Młodzianów, Potasznia, Wielgie Milickie Godnowa, Nowy Zamek Brzezina Sułowska, Dunkowa, Piotrkosice, Słączno Sułów

62 Gruszeczka, Łąki, Miłosławice, Sulimierz Ruda Milicka, Sławoszowice Piękocin, Poradów, Świętoszyn, Węgrzynów Baranowice, Grabówka, Olsza, Ruda Sułowska, Wilkowo Kaszowo, Miłochowice, Postolin, Pracze, Wałkowa Na terenie gminy Milicz zarejestrowanych jest kilkadziesiąt organizacji pozarządowych, a aktywność społeczną mieszkańców gminy na tle mieszkańców innych jednostek administracyjnych można ocenić za pomocą wskaźnika liczby fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców. Jak wynika z dostępnych danych, liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tysięcy mieszkańców gminy Milicz, w roku 2014 wyniosła 44,7 (62,2 w mieście i 28,3 na wsi), co oznacza wzrost rzędu 34% w stosunku do roku Wartość zarówno dla kraju, województwa dolnośląskiego jak i powiatu milickiego była niższa i wyniosła odpowiednio 33,1, 36,1 i 38,6 (wzrost odpowiednio o 21,9, 27,6 i 43,6%). Niezależnie od poziomu agregacji przedstawionych danych, większa liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych widoczna jest w miastach. Tabela 38. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców w latach Jednostka terytorialna POLSKA 27,1 28,4 30,0 31,5 33,1 POLSKA - MIASTO 29,7 31,1 32,9 34,8 36,8 POLSKA - WIEŚ 23,1 24,2 25,4 26,5 27,4 DOLNOŚLĄSKIE 28,3 30,1 32,1 34,2 36,1 DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 29,7 31,4 33,4 35,5 37,6 DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 25,0 27,1 29,2 31,2 32,7 Powiat milicki 26,9 30,6 33,1 36,2 38,6 Powiat milicki - MIASTO 52,2 57,8 62,6 Powiat milicki - WIEŚ 24,2 26,2 27,7 Milicz 33,4 37,0 39,1 41,8 44,7 Milicz - miasto 45,1 49,3 52,2 57,8 62,6 Milicz - obszar wiejski 22,2 25,4 26,8 26,9 28,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Poniżej przedstawiono listę organizacji pozarządowych działających na terenie gminy. I. Stowarzyszenia 61

63 1. TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ SUŁOWA, SUŁÓW; UL. RYNEK STOWARZYSZENIE KUPCÓW ZIEMI MILICKIEJ, MILICZ; UL. OSIEDLE MILICKIE STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ DZIECI I OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, MILICZ; UL. KOPERNIKA STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU DOLINY BARYCZY, MILICZ; UL. KASZTELAŃSKA 1 5. STOWARZYSZENIE POMOCY RODZINOM NIEPEŁNYM "POMOCNA DŁOŃ", MILICZ; UL. LIPOWA 1 6. STOWARZYSZENIE ABSTYNENCKIE "ABSTYNENT", MILICZ; UL. TRZEBNICKA 4 7. STOWARZYSZENIE ŚPIEWACZE POWIATU MILICKIEGO, MILICZ; UL. PIŁSUDSKIEGO KLUB SPORTÓW SIŁOWYCH "DRAGON", MILICZ; UL. MICKIEWICZA 3D/3 9. MILICKI KLUB KOSZYKÓWKI, MILICZ; UL. PSZCZELA 7, ORGANIZACJA POŻYTKU PUBLICZNEGO 10. MILICKIE STOWARZYSZENIE AMAZONEK, MILICZ; UL. PIŁSUDSKIEGO MILICKI KLUB JEŹDZIECKI "TRAPER", ŚWIEBODÓW 32 A; KROŚNICE 12. STOWARZYSZENIE NA RZECZ EDUKACJI EKOLOGICZNEJ "DOLINA BARYCZY", MILICZ; UL. KS. EUGENIUSZA WARESIAKA STOWARZYSZENIEABSOLWENTÓW I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO, MILICZ; UL. 11 LISTOPADA MILICKIE STOWARZYSZENIE "RAZEM BLIŻEJ", MILICZ; UL. ARMII KRAJOWEJ "INTERNATIONAL POLICE ASSOCIATION" MIĘDZYNARODOWE STOWARZYSZENIE POLICJI, MILICZ: UL. KOŚCIUSZKI MILICKI KLUB BIEGACZA "ORZEŁ", MILICZ; UL. KOŚCIUSZKI 45/ HARCERSKI KLUB WODNY, MILICZ, UL. TRZEBNICKA MIEJSKO GMINNE ZRZESZENIE LUDOWE ZESPOŁY SPORTOWE, MILICZ; UL. TRZEBNICKA STOWARZYSZENIE PARTNERSKIE "MILICZ", MILICZ; UL. KASZTELAŃSKA KLUB SPORTOWY "BARYCZ MILICZ". MILICZ; UL. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH 5, 21. KLUB SIATKARSKI "DZIEKAN - MILICZ", MILICZ; UL. KOPERNIKA KLUB EMERYTÓW I RENCISTÓW MSW, MILICZ; UL. KOŚCIUSZKI 38/ STOWARZYSZENIE TAKSÓWKARZY MILICKICH, MILICZ; UL. WOJSKA POLSKIEGO 28/7 24. TOWARZYSTWO WSPIERANIA SPORTU, MILICZ; UL POPRZECZNA TOWARZYSTWO NA RZECZ ROZBUDOWY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W MILICZU, MILICZ; UL. ARMII KRAJOWEJ STOWARZYSZENIE TURYSTYKI WIEJSKIEJ W PARKU KRAJOBRAZOWYM "DOLINA BARYCZY", MILICZ; UL. RYNEK STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU "KANWA", MILICZUL. TRZEBNICKA STOWARZYSZENIE "GODNOWA PRZYLESIE", GODNOWA 37; MILICZ 29. STOWARZYSZENIE "NASZE DZIECI", SUŁÓW; UL. KOLEJOWA STOWARZYSZENIE NA RZECZ AKTYWNOŚCI TWÓRCZEJ I WYRÓWNANIA SZANS W REGIONIE "NOTA BENE", MILICZ; UL. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH STOWARZYSZENIE PRZYJAZNA EDUKACJA, MILICZ; UL. 11 LISTOPADA 5 (I LO) 32. STOWARZYSZENIE POŻYTKU PUBLICZNEGO UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU MILICZ; UL. WOJSKA POLSKIEGO STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB DOZNAJĄCYCH PRZEMOCY DOMOWEJ "GODNE ŻYCIE", MILICZ; UL. TRZEBNICKA STOWARZYSZENIE "PANTHA REI", MILICZ; UL. TRZEBNICKA BRACTWO RYCERSKIE ZAMKU MILICZ, GOGOŁOWICE 39; MILICZ 36. STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU KULTURY "AMADEI AMICI", MILICZ; UL. 1-GO MAJA OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - LATKOWA 38. OCHOTNICZA STRAŻ POZARNA - BARTNIKI OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - OLSZA OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - POTASZNIA 41. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - GĄDKOWICE 42. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - PIOTRKOSICE OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - WZIĄCHOWO WIELKIE OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - CZATKOWICE 45. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA MILICZ, MILICZ; UL. KUŹNICZA OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - NOWY ZAMEK 47. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA SUŁÓW, SUŁÓW; UL. MILICKA OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - RUDA SUŁOWSKA 62

64 49. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - WROCŁAWICE 50. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - GRABOWNICA 51. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA - GUZOWICE STOWARZYSZENIE MIŁOŚNIKÓW GĄDKOWIC "GĄDEK", GĄDKOWICE 11; MILICZ 53. STOWARZYSZENIE MIŁOŚNIKÓW ZIEMI MILICKIEJ, MILICZ; UL. POPRZECZNA LUDOWY KLUB SPORTOWY BARYCZ, SUŁÓW; UL. RYNEK STOWARZYSZENIE NA RZECZ EKOLOGII HUMANISTYCZNEJ "EKOS", ORGANIZACJA POŻUYTKU PUBLICZNEGO, SUŁOW; UL. SZKOLNA STOWARZYSZENIE MIŁOŚNIKÓW MUZYKI CHÓRALNEJ "LAUDATE DOMINUM", MILICZ; UL. SPACEROWA STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU KULTURY, MILICZ; UL. PIŁSUDSKIEGO POWIATOWY SZKOLNY ZWIĄZEK SPORTOWY, MILICZ; UL. KASZTELAŃSKA LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA I LOKALNA GRUPA RYBACKA "PARTNERSTWO DLA DOLINY BARYCZY", MILICZ 60. MILICKIE STOWARZYSZENIE RODZIN ZASTĘPCZYCH ZIEMI MILICKIEJ "OTWARTE SERCE", MILICZ UL. TRZEBNICKA 4B 61. STOWARZYSZENIE NARODOWY MEMORIAŁ MŁODZIEŻY SUŁÓW UL. RYNEK 12, MILICZ 62. STOWARZYSZENIE NIEBIESKIE MOTYLE II. Stowarzyszenia kultury fizycznej nieprowadzące działalności gospodarczej 1. STOWARZYSZENIE LOKALNE SALEZJAŃSKIEJ ORGANIZACJI SPORTOWEJ "AVANTI" W SUŁOWIE; SUŁÓW UL. KOŚCIELNA 6 2. SZKOLNY ZWIĄZEK SPORTOWY, SZKOŁA PODSTAWOWA; UL. GRUNWALDZKA 3 3. BYDŻOWY KLUB SPORTOWY "MILES", MILICZ; UL. TADEUSZA KOŚCIUSZKI 22 (REDAKCJA GŁOSU MILICZA) 4. POWIATOWE ZRZESZENIELUDOWE ZESPOŁY SPORTOWE W MILICZU, MILICZ; UL. KASZTELAŃSKA 2 5. STOWARZYSZENIE KICK BOXINGU "PITBULL" W MILICZU, MILICZ; UL. WOJSKA POLSKIEGO 10/2 6. KLUB TAŃCA SPORTOWEGO "FAIR PLAY" W MILICZU, MILICZ; UL. 11 LISTOPADA 1 III. Uczniowskie Kluby Sportowe 1. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "LIDER", MILICZ; UL. ARMII KRAJOWEJ 7 (GIMNAZJUM) 2. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "SKOCZEK" MILICZ, GĄDKOWICE 45 (ŚWIETLICA WIEJSKA) 3. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "SMECZ" MILICZ, MILICZ; UL. POZIOMKOWA UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "DWÓJKA", MILICZ; UL. KOPERNIKA 18 (SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2) 5. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY TENISA STOŁOWEGO W MILICZU, MILICZ; UL. ARMII KRAJOWEJ 7 (GIMNAZJUM) 6. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "NOWY ZAMEK", SZKOŁA PODSTAWOWA W NOWYM ZAMKU 7. UCZNIOWSKI LUDOWY KLUB SPORTOWY "BIZON", MILICZ; UL. ARMII KRAJOWEJ 7 (GIMNAZJUM) 8. KLUB SPORTOWY "START" WZIĄCHOWO WIELKIE WZIĄCHOWO WIELKIE; SZKOŁA PODSTAWOWA 9. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "ZIELONI" MILICZ, MILICZ, I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE UL. 11 LISTOPADA UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "BAZA, WZIĄCHOWO WIELKIE; SZKOŁA PODSTAWOWA 11. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "SOKÓŁ" ŁĄKI 12. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "ORION" SUŁÓW, SUŁÓW; UL. SZKOLNA UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "RYBAK" GRABÓWKA, GRABÓWKA; ŚWIETLICA WIEJSKA 14. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "FAWORYT", MILICZ; ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. T KOŚCIUSZKI UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "PLON" GĄDKOWICE, GĄDKOWICE; ŚWIETLICA WIEJSKA 16. UCZNIOWSKI KLUB SPORTOWY "GÓRKA", WIELGIE MILICKIE 63

65 IV. Stowarzyszenia zwykłe 1. STOWARZYSZENIE "ZDROWE ŻYCIE", MILICZ; UL. 1 MAJA 23/2 2. KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH W DZIADKOWIE, DZIADKOWO; ŚWIETLICA WIEJSKA 3. MILICKA WSPÓLNOTA SAMORZĄDOWA, WSZEWILKI KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH W KOTLARCE, KOTLARKA 5. FUNDACJA "PASTERZE" W MILICZU, MILICZ; UL. OSADNICZA FUNDACJA DOLINY BARYCZY W MILICZU, MILICZ, UL. KS. EUGENIUSZA WARESIAKA 7 7. FUNDACJA "SALUS PRO PUBLICO", MILICZ, UL. WOJSKA POLSKIEGO FUNDACJA "MOBILNI POLACY", MILICZ, UL. KOŚCIUSZKI 11, 9. FUNDACJA NA RZECZ ZIEMI MILICKIEJ Gmina Milicz realizuje coroczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jak wynika z dokumentu na rok 2016, celem głównym programu jest kształtowanie demokratycznego ładu społecznego w środowisku lokalnym poprzez budowanie partnerstwa między Gmina Milicz i organizacjami pozarządowymi, a w efekcie skuteczniejsze i efektywniejsze definiowanie potrzeb społecznych oraz ich skuteczniejsze zaspokajanie przez wspólną realizację konkretnych zadań publicznych. Celami szczegółowymi programu są: 1) umocnienie lokalnych działań, stworzenie warunków dla powstania inicjatyw i struktur funkcjonujących na rzecz społeczności lokalnych, 2) zwiększenie wpływu sektora obywatelskiego na kreowanie polityki społecznej w gminie Milicz; 3) poprawa jakości życia mieszkańców gminy Milicz poprzez pełniejsze zaspokajanie potrzeb społecznych, 4) otwarcie na innowacyjność, konkurencyjność poprzez umożliwienie organizacjom pozarządowym indywidualnego wystąpienia z ofertą realizacji projektów konkretnych zadań publicznych, które obecnie prowadzone są przez samorząd, 5) integracja podmiotów realizujących różne inicjatywy w sferze zadań publicznych, 6) efektywne i skuteczne realizowanie zadań publicznych wspólnie z organizacjami pozarządowymi zgodnie z zasadą subsydiarności. Cele programu realizowane są przez: 1) wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałanie w celu zharmonizowania tych kierunków, 2) tworzenie aktów prawa miejscowego uwzględniających stanowiska i opinie organizacji pozarządowych, 3) wsparcie merytoryczne i finansowe działalności organizacji pozarządowych, 4) wymianę wiedzy i doświadczeń w zakresie istniejących potrzeb społecznych w celu ich zdefiniowania oraz określenia możliwości i sposobu ich wspólnego zaspokojenia, 5) wspólną realizację zadań publicznych, 6) promocję działalności organizacji pozarządowych, 7) rozwój i promocję wolontariatu. Współpraca z organizacjami pozarządowymi prowadzona jest w formach: 64

66 1) zlecania organizacjom pozarządowym zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie wraz z udzieleniem dotacji na ten cel, 2) wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności, 3) konsultowania z organizacjami pozarządowymi projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, 4) konsultowania z Radą projektów aktów prawa miejscowego dotyczących sfery zadań publicznych, 5) tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, 6) umów o wykonanie inicjatywy lokalnej na zasadach określonych w ustawie, 7) umów o zlecanie realizacji zadania publicznego na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. z 2014 r. Nr 715 j.t.) i właściwej przedmiotowo uchwały Rady Miejskiej w Miliczu. 65

67 Podsumowanie Zgodnie z wcześniej opisaną metodologią, opracowano tabelę zawierającą najważniejsze, wcześniej opisane wskaźniki opisujące zjawiska społeczne. Dane przedstawione zostały dla poszczególnych poziomów terytorialnych: kraj, województwo, powiat, gmina w celu dokonania analizy porównawczej. Dla przypomnienia, ocenę wartości poszczególnych wskaźników zaznaczono kolorem w polu danej wartości. Kolorem zielonym zaznaczono pola, w których wartość dla analizowanej Gminy Milicz jest korzystniejsza od wartości porównywanej i analogicznie kolorem czerwonym te pola, w których wartości dla Gminy jest niekorzystna. Analogicznie oznaczane są pola, w których zawarte są wskazania trendu liniowego trend korzystny (lepszy) oznaczamy kolorem zielonym, trend niekorzystny oznaczamy kolorem czerwonym. I tak, trend wzrostowy, korzystny z punktu widzenia zjawisk społecznych, charakteryzuje następujące wskaźniki: Przyrost naturalny na 1000 ludności, Trend wzrostowy, niekorzystny charakteryzuje następujące wskaźniki: Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym do ogółu ludności Trend spadkowy, korzystny charakteryzuje następujące wskaźniki: Zgony na 1000 ludności Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej Odsetek osób korzystających z pomocy społecznej do ogółu ludności Bezrobotni zarejestrowani Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym (%) Trend spadkowy, niekorzystny charakteryzuje następujące wskaźniki: Ludność wg miejsca zamieszkania Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym do ogółu ludności (%) Odsetek osób w wieku produkcyjnym do ogółu ludności (%) Urodzenia żywe na 1000 ludności Małżeństwa zawarte na 1000 ludności Saldo migracji na 1000 ludności Trend boczny charakteryzuje następujące wskaźniki: Wskaźnik feminizacji Tym samym największa liczba wskaźników charakteryzuje się niekorzystnym trendem spadkowym (6 wskaźników) oraz korzystnym trendem spadkowym (5 wskaźników). 66

68 Tabela 39. Tabela podsumowująca zjawiska o charakterze społecznym lp. 1 Wskaźnik Ludność wg miejsca zamieszkania 2 Wskaźnik feminizacji Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym do ogółu ludności (%) Odsetek osób w wieku produkcyjnym do ogółu ludności (%) Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym do ogółu ludności Urodzenia żywe na 1000 ludności 7 Zgony na 1000 ludności 8 Przyrost naturalny na 1000 ludności Jednostka terytorialna JST Zmiana Milicz 2014/2010 Ocena w odniesieniu do zmiany 2014/2010 POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki* Wartość Milicz 2014 Ocena w odniesieniu do wartości w 2014: POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki* Gmina -0,8% -0,1% -0,3% -0,7% MIASTO -2,6% -0,9% -1,3% -1,7% WIEŚ 0,9% 1,0% 1,9% 0,0% Gmina 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% MIASTO 0,9% 0,0% 0,0% 0,9% WIEŚ 0,0% 0,0% 0,0% -1,0% Gmina -2,6% -4,0% -3,4% -4,2% 19,9 18,0 16,8 20,1 MIASTO 1,7% -2,2% -2,3% 2,9% 18,8 16,7 15,7 18,8 WIEŚ -6,2% -6,5% -5,8% -2,1% 20,9 20,1 19,2 20,6 Gmina -3,9% -2,3% -3,3% -3,1% 61,6 63,0 63,5 62,2 MIASTO -7,0% -3,9% -4,4% -4,7% 59,6 62,8 62,8 59,6 WIEŚ -1,1% 0,3% -0,8% -1,2% 63,5 63,3 65,0 63,4 Gmina 19,7% 13,3% 16,5% 19,2% 18,47 18,99 19,71 17,74 MIASTO 23,9% 16,6% 17,9% 12,4% 21,60 20,56 21,45 21,60 WIEŚ 15,3% 7,7% 12,9% 8,4% 15,59 16,60 15,80 15,98 Gmina -1,7% -9,2% -7,8% -2,5% 11,28 9,75 9,34 11,16 MIASTO -6,9% -9,3% -7,6% 4,1% 11,26 9,37 9,09 11,26 WIEŚ 3,8% -9,1% -8,3% 0,2% 11,31 10,33 9,91 11,11 Gmina -6,6% -0,4% 0,9% -3,6% 9,77 9,78 10,28 9,79 MIASTO -8,4% 1,8% 2,7% -7,3% 9,55 9,88 10,60 9,55 WIEŚ -5,1% -3,8% -3,2% 16,3% 9,96 9,63 9,57 9,90 Gmina 49,2% -100,0% -1495,2% 6,9% 1,52 0,00-0,94 1,37 MIASTO 2,3% -183,6% -213,9% 239,2% 1,71-0,52-1,51 1,71 Trend Milicz Spadkowy Boczny Spadkowy Spadkowy Wzrostowy Spadkowy Spadkowy Wzrostowy OCENA OGÓLNA 67

69 WIEŚ 238,1% -48,0% -62,9% -52,9% 1,34 0,70 0,34 1,21 9 Małżeństwa zawarte na 1000 ludności Gmina -22,3% -17,4% -16,8% -28,7% 4,96 4,90 4,68 4,69 MIASTO -23,9% -19,2% -18,3% -9,2% 4,95 4,73 4,64 4,95 WIEŚ -20,7% -14,8% -13,3% -31,0% 4,98 5,15 4,77 4,58 Spadkowy 10 Saldo migracji na 1000 ludności Gmina -906,4% -645,6% -59,7% -3352,3% -3,28-0,41 0,19-2,60 MIASTO -888,8% 14,4% 13,8% -8,0% -7,42-1,76-1,61-7,42 WIEŚ -63,4% -46,0% -28,4% -28,4% 0,55 1,65 4,27-0,39 Spadkowy Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej Odsetek osób korzystających z pomocy społecznej do ogółu ludności Bezrobotni zarejestrowani Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym (%) Gmina -10,1% -4,8% -10,4% -7,0% MIASTO -1,7% -1,7% -1,1% WIEŚ -1,8% -4,9% 0,2% Gmina -6,5% -11,4% -17,2% -10,4% 5,6% 7,7% 5,8% 9,0% MIASTO -3,3% -4,7% 4,4% 6,0% 5,0% 5,1% WIEŚ -6,5% -9,2% -6,3% 10,3% 7,4% 10,8% Gmina -15,6% -6,6% -19,1% -14,9% MIASTO WIEŚ Gmina -11,5% -4,3% -16,1% -11,5% 8,00 7,53 6,58 8,17 MIASTO WIEŚ * dynamika (miasto, wieś) 2014/2012 Spadkowy Spadkowy Spadkowy Spadkowy 68

70 2.2 Diagnoza zjawisk w sferze gospodarczej Miasto Milicz pełni rolę głównego ośrodka gospodarczego w gminie. Bazę usługową Milicza uzupełniają mniejsze firmy zlokalizowane w innych miejscowościach gminy: Bartnikach, Piotrkosicach, Sławoszowicach i Sułowie. W roku 2014 w gminie funkcjonowało podmiotów gospodarczych (z czego 59,4% na obszarze miejskim), co stanowiło wzrost o 6,6% w stosunku do roku Zdecydowana większość (96,8%) to podmioty sektora prywatnego. Tabela 40. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Milicz w latach , podział ze względu na wielkość Wielkość przedsiębiorstwa Zmiana Ogółem ,6% Do 9 pracowników ,9% Od 10 do 49 pracowników ,0% Od 50 do 249 pracowników ,3% Powyżej 249 pracowników ,3% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W strukturze podmiotów gospodarczych dominują jednoosobowe działalności gospodarcze oraz firmy mikro, tj. podmioty zatrudniające do 9 pracowników. W 2014 roku stanowiły 95,7% wszystkich przedsiębiorstw w gminie. Jednocześnie jest to kategoria o najdynamiczniejszym wzroście w latach Mniej licznie na terenie gminy występują przedsiębiorstwa o liczbie pracowników większej niż 10 osób. W 2014 roku udział firm zatrudniających pracowników wynosił 3,3%, pracowników 0,9%, a powyżej 249 pracowników 0,1%. Na terenie gminy nie prowadziły działalności podmioty zatrudniające 1000 i więcej pracowników. Wykres 18. Udział podmiotów gospodarczych wg klas wielkości w gminie Milicz w roku ,3% 0,9% 0,1% do 9 pracowników od 10 do 49 pracowników od 50 do 249 pracowników 95,7% powyżej 249 pracowników Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie, tak jak w całym kraju, wzrasta wartość wskaźnika liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tysięcy mieszkańców (w gminie ten wzrost następuje szybciej niż na pozostałych analizowanych jednostkach terytorialnych). W roku 2014 było to podmiotów, czyli o 7,45% 69

71 więcej niż cztery lata wcześniej. Wskaźnik dla Polski wynosi 1 071, natomiast dla województwa dolnośląskiego Pomimo, że w każdym wypadku wartość wskaźnika jest wyższa na obszarach miejskich aniżeli wiejskich, to właśnie na wsiach widoczny jest bardziej dynamiczny wzrost. Tabela 41. Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA ,51% POLSKA - MIASTO ,30% POLSKA - WIEŚ ,00% DOLNOŚLĄSKIE ,32% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO ,47% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ ,39% Powiat milicki ,98% Powiat milicki - MIASTO ,17% Powiat milicki - WIEŚ ,31% Milicz ,45% Milicz - miasto ,08% Milicz - obszar wiejski ,09% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W 2014 roku w całym kraju spadła wartość wskaźnika jednostek nowo rejestrowanych w rejestrze REGON, przypadających na 10 tysięcy mieszkańców były to 93 jednostki, a więc o 11% mniej niż w roku Większy spadek odnotowano w miastach. Podobną sytuację można zaobserwować zarówno w województwie dolnośląskim, jak i powiecie milickim i gminie Milicz, z tym, że ostatnia odnotowana wartość wskaźnika jest tu wyższa niż w kraju wynosi odpowiednio: 101, 98 i 103 jednostki. Należy jednak zwrócić uwagę, że biorąc pod uwagę rok 2010 i 2014, to największy spadek wartości wskaźnika pośród analizowanych jednostek terytorialnych, charakteryzuje obszar miejski gminy (17,4%). Tabela 42. Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA ,0% POLSKA - MIASTO ,0% POLSKA - WIEŚ ,7% DOLNOŚLĄSKIE ,6% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO ,6% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ ,0% Powiat milicki ,1% Powiat milicki - MIASTO ,0% Powiat milicki - WIEŚ ,2% Milicz ,5% Milicz - miasto ,4% Milicz - obszar wiejski ,8% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 70

72 W 2014 roku w całym kraju wzrosła wartość wskaźnika jednostek wykreślonych z rejestru REGON, przypadających na 10 tysięcy mieszkańców było to 79 jednostek, a więc o 28,3% więcej niż w roku Większy wzrost odnotowano w miastach. Podobną sytuację można zaobserwować również w województwie dolnośląskim. O spadku wartości wskaźnika można natomiast mówić w odniesieniu do obszaru miejskiego oraz wiejskiego powiatu milickiego (tu porównanie do roku 2012), oraz wiejskiego gminy Milicz. Wartość wskaźnika w roku 2014 wynosiła tu odpowiednio: 88, 50 i 51. W ostatnim analizowanym okresie czasowym, ogólny wskaźnik dla gminy był niższy niż dla kraju i województwa, co wskazuje na mniejszą skalę rezygnacji przedsiębiorców z prowadzenia dalszej działalności. Tabela 43. Jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA ,3% POLSKA - MIASTO ,8% POLSKA - WIEŚ ,0% DOLNOŚLĄSKIE ,5% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO ,0% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ ,0% Powiat milicki ,0% Powiat milicki - MIASTO ,6% Powiat milicki - WIEŚ ,5% Milicz ,3% Milicz - miasto ,3% Milicz - obszar wiejski ,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Spadek liczby nowo rejestrowanych podmiotów oraz wzrost liczby podmiotów wykreślanych z rejestru REGON, skutkuje zmniejszającym się saldem nowych i wykreślonych jednostek, na 10 tysięcy ludności. Warto jednak zauważyć, że w gminie Milicz, saldo to jest wyższe niż kraju i województwie dolnośląskim, i wynosi 34 (ujemne saldo odnotowano jedynie na obszarze miejskim Gminy, miało to miejsce w roku 2013). Tabela 44. Saldo jednostek nowych i wykreślonych z rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA ,9% POLSKA - MIASTO ,9% POLSKA - WIEŚ ,5% DOLNOŚLĄSKIE ,8% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO ,1% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ ,5% Powiat milicki ,5% Powiat milicki - MIASTO ,7% Powiat milicki - WIEŚ ,5% Milicz ,3% 71

73 Milicz - miasto ,4% Milicz - obszar wiejski ,8% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie Milicz w roku 2014 funkcjonowało podmiotów zatrudniających do 9 pracowników, z czego 59,1% na obszarze miejskim. W porównaniu do roku poprzedniego, nastąpił wzrost liczby takich podmiotów o 2,7%. W gminie w roku 2014, na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, funkcjonowało 1 625,6 podmiotów gospodarczych zatrudniających do 9 pracowników (2 078,5 na obszarze miejskim oraz 1 240,9 na obszarze wiejskim). Było o 3,1 więcej niż w kraju, 203 mniej niż w województwie dolnośląskim oraz o 187,7 więcej niż w powiecie milickim. Wyższą wartość wskaźnika odnotowuje się na obszarach miejskich, a biorąc pod uwagę analizowany okres czasowy, liczba takich podmiotów na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, w całym kraju wzrasta. Tabela 45. Podmioty gospodarcze zatrudniające 0-9 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA 1 495, , , , ,5 8,7% POLSKA - MIASTO 1 808, , , , ,8 9,1% POLSKA - WIEŚ 993,8 996, , , ,3 10,7% DOLNOŚLĄSKIE 1 658, , , , ,6 10,5% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 1 902, , , , ,7 10,7% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 1 090, , , , ,8 13,4% Powiat milicki 1 261, , , , ,9 14,2% Powiat milicki - MIASTO 1 979, , ,5 5,0% Powiat milicki - WIEŚ 1 050, , ,7 11,1% Milicz 1 452, , , , ,6 12,1% Milicz - miasto 1 878, , , , ,5 10,6% Milicz - obszar wiejski 1 047, , , , ,9 18,5% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie Milicz w roku 2014 funkcjonowały 82 podmioty zatrudniające od 10 do 49 pracowników, z czego 64,3% na obszarze miejskim. W porównaniu do roku poprzedniego, nastąpił wzrost liczby takich podmiotów o 2,4%. W gminie w roku 2014, na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, funkcjonowało 55,9 podmiotów gospodarczych zatrudniających od 10 do 49 pracowników (77,7 na obszarze miejskim oraz 37,2 na obszarze wiejskim). Było o 4,7 mniej niż w kraju, 0,2 mniej niż w województwie dolnośląskim oraz o 7,2 więcej niż w powiecie milickim. Wyższą wartość wskaźnika odnotowuje się na obszarach miejskich, a biorąc pod uwagę analizowany okres czasowy, liczba takich podmiotów na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, w całym kraju oraz województwie maleje, natomiast w gminie oraz powiecie wzrasta. 72

74 Tabela 46. Podmioty gospodarcze zatrudniające pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA 65,1 65,0 59,5 59,5 60,6-6,8% POLSKA - MIASTO 76,8 76,9 71,4 72,1 73,9-3,7% POLSKA - WIEŚ 46,3 46,3 41,1 40,3 40,6-12,2% DOLNOŚLĄSKIE 57,2 57,5 54,2 54,9 56,1-1,8% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 63,2 63,7 61,3 62,5 64,2 1,4% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 43,0 43,4 38,3 38,1 38,7-10,0% Powiat milicki 51,1 51,6 47,4 46,4 48,7-4,5% Powiat milicki - MIASTO 72,8 71,6 77,7 6,7% Powiat milicki - WIEŚ 35,9 35,5 36,4 1,2% Milicz 53,3 55,5 53,4 53,9 55,9 4,9% Milicz - miasto 67,8 71,2 72,8 71,6 77,7 14,6% Milicz - obszar wiejski 39,6 40,7 35,7 38,4 37,2-6,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie Milicz w roku 2014 funkcjonowało 25 podmiotów zatrudniających od 50 do 249 pracowników, z czego 72% na obszarze miejskim. W porównaniu do roku poprzedniego liczba takich podmiotów pozostała bez zmian. W gminie w roku 2014, na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, funkcjonowało 16 podmiotów gospodarczych zatrudniających od 50 do 249 pracowników (25,9 na obszarze miejskim oraz 7,4 na obszarze wiejskim). Było o 3,8 więcej niż w kraju, 4,4 więcej niż w województwie dolnośląskim oraz o 2,6 więcej niż w powiecie milickim. Wyższą wartość wskaźnika odnotowuje się na obszarach miejskich, a biorąc pod uwagę analizowany okres czasowy, liczba takich podmiotów na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, w całym kraju wzrasta. Tabela 47. Podmioty gospodarcze zatrudniające pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA 12,0 11,9 12,1 12,1 12,2 2,1% POLSKA - MIASTO 16,4 16,3 16,7 16,8 17,0 4,0% POLSKA - WIEŚ 4,9 4,8 5,0 4,9 4,9 1,0% DOLNOŚLĄSKIE 11,2 10,9 11,5 11,5 11,6 3,4% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 14,0 13,7 14,5 14,6 14,8 5,9% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 4,8 4,7 4,6 4,6 4,6-3,5% Powiat milicki 11,2 10,8 13,4 13,6 13,4 19,3% Powiat milicki - MIASTO 24,3 25,3 25,9 6,7% Powiat milicki - WIEŚ 8,5 8,6 8,0-6,0% Milicz 14,6 13,4 16,7 16,4 16,0 9,5% Milicz - miasto 20,8 19,8 24,3 25,3 25,9 24,2% Milicz - obszar wiejski 8,7 7,4 9,9 8,7 7,4-14,1% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 73

75 W gminie Milicz w roku 2014 funkcjonowały 2 podmioty zatrudniające więcej niż 249 pracowników, po jednym na obszarze miejskim i wiejskim. W porównaniu do roku poprzedniego liczba takich podmiotów pozostała bez zmian. W gminie w roku 2014, na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, funkcjonowało 1,3 podmiotów gospodarczych zatrudniających powyżej 249 pracowników (1,4 na obszarze miejskim oraz 1,2 na obszarze wiejskim). Było o 0,5 mniej niż w kraju, 0,6 mniej niż w województwie dolnośląskim, a wartość wskaźnika dla powiatu milickiego była taka sama. Wyższą wartość wskaźnika odnotowuje się na obszarach miejskich, a biorąc pod uwagę analizowany okres czasowy, liczba takich podmiotów na 10 tysięcy mieszkańców w wieku produkcyjnym, w całym kraju maleje. Tabela 48. Podmioty gospodarcze zatrudniające powyżej 249 pracowników na 10 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA 2,0 1,9 1,9 1,8 1,8-5,2% POLSKA - MIASTO 2,9 2,8 2,8 2,8 2,8-2,7% POLSKA - WIEŚ 0,5 0,5 0,5 0,4 0,4-10,2% DOLNOŚLĄSKIE 2,0 2,0 2,0 1,9 1,9-5,5% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 2,6 2,5 2,5 2,5 2,5-4,3% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7-3,5% Powiat milicki 1,7 1,2 1,3 1,3 1,3-22,1% Powiat milicki - MIASTO 1,3 1,4 1,4 6,7% Powiat milicki - WIEŚ 1,2 1,2 1,2 1,2% Milicz 1,9 1,3 1,3 1,3 1,3-30,1% Milicz - miasto 2,6 1,3 1,3 1,4 1,4-44,8% Milicz - obszar wiejski 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 0,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W gminie Milicz w roku 2014 liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wyniosła (w tym 54,1% na obszarze miejskim), co stanowiło wzrost o 1,7% w stosunku do roku Według danych Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, na dzień r. w mieście Milicz działalność prowadziło osób. W gminie, w ostatnim analizowanym okresie, na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 12,6 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (14,8 na obszarze miejskim oraz 10,8 na obszarze wiejskim). Było o 0,4 więcej niż w kraju, 0,1 mniej niż w województwie dolnośląskim oraz o 1,2 więcej niż w powiecie milickim. Wyższą wartość wskaźnika odnotowuje się na obszarach wiejskich, a biorąc pod uwagę analizowany okres czasowy, liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym, powoli wzrasta. 74

76 Tabela 49. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna /2010 POLSKA 11,9 11,6 11,9 12,1 12,2 3,1% POLSKA - MIASTO 13,9 13,6 13,8 14,1 14,2 2,2% POLSKA - WIEŚ 8,6 8,5 8,8 9,1 9,2 7,7% DOLNOŚLĄSKIE 12,3 12,0 12,3 12,6 12,7 3,5% DOLNOŚLĄSKIE - MIASTO 13,6 13,2 13,6 13,8 13,9 2,3% DOLNOŚLĄSKIE - WIEŚ 9,2 9,1 9,5 9,9 10,1 9,7% Powiat milicki 10,2 10,4 10,8 10,9 11,4 11,6% Powiat milicki - MIASTO 14,3 14,3 14,8 3,5% Powiat milicki - WIEŚ 9,2 9,5 10,0 8,7% Milicz 11,5 11,7 12,0 12,2 12,6 9,9% Milicz - miasto 13,7 14,0 14,3 14,3 14,8 7,7% Milicz - obszar wiejski 9,4 9,6 9,9 10,3 10,8 15,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Według danych gminnych, we wszystkich sołectwach gminy Milicz, w roku 2015 działalność prowadziło 596 osób fizycznych, a zatem o 8,2% więcej niż w roku 2014 (551 osób) oraz 73,8% więcej niż w roku 2010 (343 osoby). Najczęściej są to mieszkańcy sołectwa Sułów (18% osób) oraz Wszewilki (10,1% - 60 osób). Z kolei najmniejszy udział w ogóle mieszkańców gminy prowadzących działalność gospodarczą (nie licząc sołectwa dla których liczba ta wynosi 0), mają sołectwa Poradów, Wielgie Milickie oraz Wilkowo. Tabela 50. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (bez zawieszonych) w poszczególnych sołectwach gminy Milicz w roku 2010, 2014 i 2015 Sołectwa 2015 Udział w 2015 roku Baranowice 18 3,0% 14 7 Bartniki 4 0,7% 3 1 Borzynowo 2 0,3% 2 0 Brzezina Sułowska 5 0,8% 2 1 Czatkowice 13 2,2% Duchowo 10 1,7% 8 4 Dunkowa 8 1,3% 8 5 Gądkowice 24 4,0% Godnowa 14 2,3% 14 8 Gogołowice 12 2,0% 11 5 Gołkowo 2 0,3% 1 2 Grabownica 0 0,0% 1 1 Grabówka 2 0,3% 2 1 Gruszeczka 4 0,7% 4 2 Henrykowice 2 0,3% 2 2 Kaszowo 17 2,9%

77 Kolęda 3 0,5% 3 0 Latkowa 5 0,8% 4 2 Łąki 4 0,7% 3 3 Miłochowice 19 3,2% Miłosławice 18 3,0% Młodzianów 4 0,7% 4 1 Niesułowice 4 0,7% 4 1 Nowy Zamek 4 0,7% 4 2 Olsza 2 0,3% 2 2 Ostrowąsy 8 1,3% 6 3 Piękocin 8 1,3% 8 6 Piotrkosice 11 1,8% 13 7 Poradów 1 0,2% 1 1 Postolin 7 1,2% 7 4 Potasznia 6 1,0% 6 4 Pracze 16 2,7% Ruda Milicka 13 2,2% 10 6 Ruda Sułowska 8 1,3% 6 5 Sławoszowice 53 8,9% Słączno 19 3,2% Stawiec 21 3,5% Sulimierz 4 0,7% 4 2 Sułów ,0% Świętoszyn 14 2,3% 13 8 Tworzymirki 5 0,8% 5 2 Tworzymirki Górne 3 0,5% 3 2 Wałkowa 2 0,3% 2 0 Węgrzynów 4 0,7% 2 0 Wielgie Milickie 1 0,2% 1 1 Wilkowo 1 0,2% 1 1 Wodników Górny 2 0,3% 1 0 Wrocławice 4 0,7% 4 4 Wróbliniec 4 0,7% 3 2 Wszewilki 60 10,1% Wziąchowo Małe 7 1,2% 5 1 Wziąchowo Wielkie 7 1,2% 7 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych gminny W roku 2014 w gminie Milicz działało w sumie podmiotów gospodarczych. Podmiotami, które dominowały, były firmy z sekcji G (handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle) stanowiły 31,6% (808 firm). W dalszej kolejności wskazać należy podmioty z branży budowlanej (sekcja F) 12,4% (316 firm), związanej z obsługą nieruchomości (sekcja L) 8,3% (211 firm), przetwórstwem przemysłowym (sekcja C) 7,4% (190 firm) oraz pozostałe 76

78 prowadzące działalność usługową, gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (sekcja S, T) 7,2% (184 firmy). W gminie nie działały podmioty z sekcji B (górnictwo i wydobywanie) i U (organizacje i zespoły eksterytorialne), a najmniejszy udział w strukturze podmiotów gospodarczych miały firmy zajmujące się wytwarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D) 0,1% (dwie firmy), dostawą wody, gospodarowaniem ściekami i odpadami oraz działalnością związaną z rekultywacją (sekcja E) 0,3% (siedem firm) oraz administracją publiczną i obroną narodową, obowiązkowymi zabezpieczeniami społecznymi (sekcja O) 0,9% (23 firmy). Tabela 51. Struktura podmiotów gospodarczych według sekcji PKD w roku 2014 Sekcja PKD POLSKA DOLNOŚLĄSKIE Powiat milicki Milicz Sekcja A 1,8% 1,4% 3,3% 2,7% Sekcja B 0,1% 0,1% 0,03% 0,0% Sekcja C 9,0% 7,5% 8,7% 7,4% Sekcja D 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% Sekcja E 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Sekcja F 11,6% 11,6% 13,5% 12,4% Sekcja G 26,0% 24,6% 31,4% 31,6% Sekcja H 6,1% 5,5% 5,5% 5,6% Sekcja I 3,1% 2,9% 1,9% 1,7% Sekcja J 3,0% 2,9% 1,3% 1,5% Sekcja K 3,1% 3,2% 2,4% 2,5% Sekcja L 5,5% 11,0% 6,5% 8,3% Sekcja M 9,4% 9,4% 5,5% 6,0% Sekcja N 2,8% 2,7% 2,1% 2,2% Sekcja O 0,7% 0,4% 1,0% 0,9% Sekcja P 3,5% 3,2% 3,2% 3,5% Sekcja Q 5,3% 5,0% 4,0% 4,2% Sekcja R 1,8% 1,8% 1,9% 2,0% Sekcje S, T 6,5% 6,4% 7,2% 7,2% Sekcje U 0,01% 0,002% 0,0% 0,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Struktura podmiotów gospodarczych uwzględniająca podział ze względu na sekcje PKD, jest w gminie zbliżona do struktury podmiotów w całej Polsce oraz województwie dolnośląskim. Z różnic (i tak stosunkowo niedużych) wskazać można wyższy udział firmy z sekcji A (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo) 2,7% w Gminie i 3,3% w powiecie milickim (wartość dla kraju: 1,8%, dla województwa: 1,4%), oraz mniejszy z sekcji M (działalność profesjonalna, naukowa i techniczna) 6% w Gminie i 5,5% w powiecie (wartość dla kraju i województwa: 9,4%), J (informacja i komunikacja) 1,5% w Gminie i 1,3% w powiecie (wartość dla kraju: 3%, dla województwa: 2,9%) oraz wspomnianej już I 1,7% w Gminie i 1,9% w powiecie milickim (wartość dla kraju: 3,1%, dla województwa: 2,9%), 77

79 Poniżej przedstawiono strukturę podmiotów w gminie w formie graficznej, co w sposób bardziej przejrzysty pozwoli pokazać udział firm z danej sekcji, w milickiej gospodarce. Wykres 19. Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Milicz według sekcji PKD w roku 2014 Sekcja O 0,9% Sekcja P 3,5% Sekcja R 2,0% Sekcja A 2,7% Sekcja N 2,2% Sekcja L 8,3% Sekcja M 6,0% Sekcja Q 4,2% Sekcje S, T 7,2% Sekcja C 7,4% Sekcja F 12,4% Sekcja D 0,1% Sekcja E 0,3% Sekcja J 1,5% Sekcja K 2,5% Sekcja I 1,7% Sekcja H 5,6% Sekcja G 31,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W roku 2013 w Gminie Milicz działało w sumie podmiotów gospodarczych. W ich strukturze uwzględniającej sekcje PKD, nie odnotowano znaczących zmian względem roku

80 Wykres 20. Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Milicz według sekcji PKD w roku 2013 Sekcja N 2,2% Sekcja O 0,9% Sekcja P 3,2% Sekcja R 1,9% Sekcja A 3,3% Sekcja B 0,04% Sekcja L 9,0% Sekcja M 6,1% Sekcja Q 4,1% Sekcje S, T 6,6% Sekcja C 7,7% Sekcja F 12,5% Sekcja D 0,1% Sekcja E 0,2% Sekcja K 2,7% Sekcja J 1,4% Sekcja I 2,0% Sekcja H 5,2% Sekcja G 30,9% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W roku 2012 w Gminie Milicz działało w sumie podmiotów gospodarczych. W ich strukturze uwzględniającej sekcje PKD, nie odnotowano znaczących zmian względem roku Wykres 21. Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Milicz według sekcji PKD w roku 2012 Sekcja N 2,1% Sekcja O 0,9% Sekcja L 9,0% Sekcja M 6,0% Sekcja P 3,5% Sekcja R 1,8% Sekcja Q 4,2% Sekcje S, T 6,4% Sekcja A 3,5% Sekcja C 7,5% Sekcja B 0,04% Sekcja F 12,8% Sekcja D 0,04% Sekcja E 0,3% Sekcja K 2,8% Sekcja J 1,4% Sekcja I 2,1% Sekcja H 4,9% Sekcja G 30,8% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS 79

81 W roku 2011 w Gminie Milicz działały w sumie podmioty gospodarcze. W ich strukturze uwzględniającej sekcje PKD, nie odnotowano znaczących zmian względem roku Wykres 22. Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Milicz według sekcji PKD w roku 2011 Sekcja O Sekcja N 1,0% 1,8% Sekcja L 9,3% Sekcja M 5,9% Sekcja P 2,7% Sekcja Q 4,1% Sekcja R 1,8% Sekcje S, T 6,2% Sekcja C 7,6% Sekcja A 4,0% Sekcja F 12,7% Sekcja D 0,04% Sekcja E 0,2% Sekcja K 2,6% Sekcja J 1,2% Sekcja I 2,1% Sekcja H 5,3% Sekcja G 31,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W roku 2010 w Gminie Milicz działały w sumie podmiotów gospodarczych. W ich strukturze uwzględniającej sekcje PKD, nie odnotowano znaczących zmian względem roku