Gmina Kamień Pomorski

Transkrypt

1 2008

2 Spis treści Wstęp... 3 I. Ogólna charakterystyka gminy Kamień Pomorski.. 6 I.1. Walory i zasoby środowiska. 7 I.2. Rolnictwo.. 11 I.3. Turystyka.. 12 I.4. Warunki dla działalności gospodarczej. 13 II. Ogólna charakterystyka miejscowości Chrząszczewo.. 16 II.1. Położenie, powierzchnia, ludność. 16 II.2. Historia i dziedzictwo kulturowe 17 III. Inwentaryzacja zasobów sołectwa IV. Analiza SWOT 20 V. Kierunki rozwoju miejscowości Chrząszczewo V.1. Planowane kierunki rozwoju i działania na ich rzecz.. 22 V.2. Planowane zadania inwestycyjne.. 23 VI. Wdrażanie i monitoring

3 Wstęp Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań służących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich działanie Odnowa i rozwój wsi, jak również stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Kamień Pomorski przy realizacji kierunków rozwoju miejscowości Chrząszczewo. Celem działania Odnowa i rozwój wsi jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. W ramach działania pomocą finansową zostaną objęte projekty dotyczące: 1. budowy, przebudowy, remontu lub wyposażenia obiektów: a) pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, b) służących promocji obszarów wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa historycznego, tradycji, sztuki oraz kultury, 2. kształtowania obszaru przestrzeni publicznej; 3. budowy remontu lub przebudowy infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych lub społeczno-kulturalnych; 4. zakupu obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie, w tym budynków będących zabytkami, z przeznaczeniem na cele publiczne; 5. odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych, budynków będących zabytkami lub miejsc pamięci; 6. kultywowania tradycji społeczności lokalnej oraz tradycyjnych zawodów. 3

4 miejscowości. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Chrząszczewo jest obszar tej Zakres dokumentu jest określony Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Odnowa i rozwój wsi, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Zgodnie z powyższym, niniejsze opracowanie zawiera charakterystykę miejscowości, inwentaryzację zasobów służącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT czyli mocne i słabe strony miejscowości, planowane kierunki rozwoju, przedsięwzięcia wraz z szacunkowym kosztorysem i harmonogramem działań. Plan Odnowy Miejscowości Chrząszczewo to dokument, który określa strategię działań w sferze społeczno-gospodarczej na lata Niniejszy plan jest planem otwartym stwarzającym możliwość aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych i uwarunkowań finansowych. Oznacza to, że mogą być dopisywane nowe zadania, a także to, że może zmienić się kolejność ich realizacji w zależności od uruchomienia i dostępu do funduszy zarówno krajowych, jak i Unii Europejskiej. Uwarunkowania Planu Odnowy Miejscowości polegają na tym, że ma on zdecentralizowany, lokalny charakter, obejmuje ograniczony teren jednej miejscowości i przygotowywany jest (przy udziale przedstawicieli gminy) z inicjatywy i przez mieszkańców miejscowości. Specyfika planu polega na tym, że jest on ukierunkowany na zagadnienia cywilizacyjno-kulturowe, koncentruje się na prostych, lokalnych przedsięwzięciach, które prowadzić mają do poprawy standardu i jakości życia mieszkańców. Ma mniej progospodarczy, a bardziej pro-społeczny i pro-kulturowy charakter. I dzięki temu może stanowić doskonałe uzupełnienie strategii rozwoju całej gminy, która zazwyczaj koncentruje się na zagadnieniach infrastrukturalnych i gospodarczych. Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny, oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy miasta oferują konkurencyjną alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi do miasta. 4

5 Idea odnowy wsi wyrasta z przekonania, że odnowiona, doinwestowana i ożywiona kulturowo wieś odzyska swoją atrakcyjność jako miejsce zamieszkania, zapewni swoim mieszkańcom godziwy standard i jakość życia oraz zdoła zatrzymać młodzież na miejscu. Nie jako mini-miasto, wysoko zurbanizowana i konkurująca z ośrodkami miejskimi bogactwem oferty, ale właśnie jako nowa wieś, nowoczesna, lecz ceniąca i zachowująca swój wiejski charakter i kulturową specyfikę. Plan Odnowy ma więc charakter planu małych kroków, ale w kierunku wielkich celów. Małych kroków, które podejmowane przez mieszkańców przy finansowym i organizacyjnym wsparciu gminy doprowadzić mają do trwałej poprawy miejscowych warunków życia. Podstawą tworzenia Planu Odnowy jest zdanie sobie sprawy z lokalnych zasobów i potencjałów, zmobilizowanie ich, zainwestowanie w rozwój i stworzenie systemu działań partnerskich tak, aby uzyskać efekt żywiołowego przyrastania inicjatyw i kumulowania się ich skutków. Projekt wprowadzonych do Planu zadań powstał w oparciu o wytyczne społeczności lokalnej i konsultacje społeczne. 5

6 I. Ogólna charakterystyka gminy Kamień Pomorski, obejmująca 23 miejscowości sołeckie, usytuowana jest w północno zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, w pasie nadmorskim. Obszar gminy zajmuje łącznie 209 km 2 i jest zamieszkiwany przez blisko 15 tysięcy osób. Sąsiaduje z gminami: Wolin, Golczewo, Świerzno, Dziwnów. Miasto Kamień Pomorski zajmuje 9 km 2 i mieszka tam ok. 10 tysięcy osób. Jest ośrodkiem subregionalnym i ponadgminnym, zapewniającym obsługę dla całego obszaru. Posiada status uzdrowiska, co czyni je obszarem szczególnie chronionym. Dzięki korzystnemu położeniu jest głównym ośrodkiem administracyjnym dla ludności z rejonu Zalewu Kamieńskiego, rzeki Dziwny, Świńca z Niemicą i Wołczenicy z Grzybnicą. Rys. 1 Mapa gminy Kamień Pomorski 6

7 Gmina posiada korzystne powiązania komunikacyjne, stanowi węzeł dróg krajowych (30,3%) i wojewódzkich (63,2%). Układ komunikacyjny kolejowy pozwala na komunikację ze Szczecinem przez węzeł kolejowy w Wysokiej Kamieńskiej. W zakresie infrastruktury wodnej położenie determinuje ścisłe związki z gminami sąsiadującymi np. Dziwnów, Wolin. Dotyczy to m.in. eksploatowanego wodociągu grupowego: Strzeżewo Strzeżewko Wrzosowo. Z uwagi na specyficzne usytuowanie w pasie nadmorskim występują liczne powiązania z terenami sąsiednimi w zakresie stosunków wodnych, tym bardziej, że długość rzek na terenie gminy wynosi łącznie 27,1 km, a kanałów 92,4 km, co daje w sumie 119,5 km Walory i zasoby środowiska Podstawową funkcją gminy Kamień Pomorski jest rolnictwo, obok którego ważną rolę odgrywa turystyka oraz szeroko pojęte usługi związane ze zdrowiem. Mało korzystne, dla rozwoju rolnictwa, warunki ekonomiczne powodują wzrost znaczenia turystyki i funkcji sanatoryjno uzdrowiskowej oraz rekreacyjnej. Ze względu na walory kulturowe miasta, związane z jego historią oraz działalnością jednostek oświatowych, uzdrowisko wraz z zapleczem leczniczym i rozwiniętą siecią usług, jak też dogodne, pod względem komunikacyjnym, położenie (węzeł dróg krajowych), na jego barkach spoczywa szereg obowiązków, takich jak: - obsługa ludności, - funkcja sanatoryjno uzdrowiskowa, - funkcja ośrodka kultury, - funkcja turystyczna, - obsługa produkcji rolnej. W ochronie środowiska, prawo i priorytety społeczne uznają nadrzędność kryteriów ekologicznych w zagospodarowaniu obszarów o wysokich wartościach przyrodniczych oraz obszarów zagrożonych. Powyższa zasada znajduje pełne uzasadnienie w odniesieniu do gminy Kamień Pomorski, która obejmuje ekosystemy lądowe i wodne o zróżnicowanych walorach przyrodniczo - krajobrazowych i funkcjach ekologicznych. Ponadto stanowi ona ważne ogniwo w tworzeniu systemów obszarów chronionych o znaczeniu regionalnym i międzynarodowym, w strefie nadmorskiej oraz w dolinie rzeki Odry. Dla gminy Kamień Pomorski, oznacza to stymulowanie następujących działań: - uznania nadrzędności funkcji uzdrowiskowej oraz rozwój funkcji rekreacyjnej i turystycznej, 7

8 - niedopuszczenie do degradacji wód Dziwny i Zalewu Kamieńskiego, ochronę terenów przyrodniczych, - podniesienie poziomu czystości atmosfery. Działania te spowodują zachowanie równowagi i ochronę środowiska, natomiast elementy zdegradowane - zostaną odtworzone. W miarę poprawy walorów przyrodniczych nastąpi dalszy rozwój funkcji uzdrowiskowej, a także turystycznej i rekreacyjnej. W powiązaniach przyrodniczych gminy z otoczeniem, najważniejszą rolę odgrywa system rzeczny Dziwny oraz Świńca i Wołczenicy z dopływami. Rzeki te mają swoje źródła poza granicami gminy, natomiast (z wyjątkiem Dziwny) kończą swój bieg na jej obszarze. System dolin rzecznych, przecinający obszar gminy wraz z rozległymi torfowiskami i licznymi starodrzewami, zasiedlonymi przez hydrolubne gatunki flory i fauny, stanowi ważne korytarze ekologiczne, ciągnące się dalej poza granicami gminy. Powiązania przyrodnicze gminy z obszarami sąsiednimi wzmacniają niewielkie powierzchnie lasów, stanowiących fragment kompleksów leśnych, rozciągających się poza jej obszarem: - na południu Puszcza Goleniowska, - na północy strefa lasów nadmorskich. Surowce mineralne Wody zmineralizowane (zasolone) występują w rejonie miejscowości Rekowo i Wrzosowo. Do dużych złóż zalicza się także torfowisko Rekowo (1 500 ha i zasoby 6.5 mln m 3 ) oraz torfowisko w dolinie Grzybnicy i Skarchowej (ok ha i zasoby 12 mln m 3 ). Możliwość podjęcia eksploatacji dla potrzeb ogrodnictwa (uprawy hydroponiczne) i rolnictwa (nawożenie, wysokobiałkowe dodatki paszowe) występuje w ujściu doliny Grzybnicy (gytia). Mniejsze złoża torfowe i torfowo - gytiowe występują w rejonie Buszęcina, rynnie jeziora Śniatowskiego, rejonie Żółcina, Wrzosowa, w dolinie Wołczy i na Wyspie Chrząszczewskiej. Baza surowcowa kruszyw naturalnych i surowców ilastych jest niewielka. Brak złóż udokumentowanych. Dorywczo prowadzona jest eksploatacja piasków w Chrząstowie (dla potrzeb wysypiska) oraz w rejonie Benic. Za obszary perspektywiczne można uznać rejony: Borucina, Chrząstowa, Benic - Koplina, Grębowa i Skarchowa. Istnieje możliwość udokumentowania niewielkich złóż dla potrzeb lokalnych. Surowce balneologiczne Na terenie miasta występują dwa, istotne w lecznictwie surowce, a mianowicie: solanka i borowina. Ich zasoby, jakość oraz ochrona, zadecydują o powodzeniu rozwoju 8

9 funkcji uzdrowiskowej. Pod względem ilościowym, zasoby surowców balneologicznych Kamienia Pomorskiego, szacowane są na dziesiątki, a nawet na setki lat, przy obecnym poziomie eksploatacji. Nieco trudniej będzie zapewnić jakość surowców. Borowinie zagrażają ścieki komunalne, które sporadycznie napływają rowami. Natomiast solance grożą infiltracje powierzchniowe, w tym ścieków gospodarczych. Solanka zalega prawie pod całym miastem, zatem głębokie wykopy pod wznoszone budowle, mogą niszczyć skalną warstwę izolacyjną. Solanka uzdrowisko kamieńskie korzysta z odwiertu w Dziwnówku (jakościowo bardzo dobre źródło), a terenie Kamienia Pomorskiego, pod miastem i w jego okolicach, stwierdzono liczne i obfite solanki, między innymi na Wyspie Chrząszczewskiej. Obecnie nie ma zapotrzebowania na eksploatację. Borowina - Bardzo duża ilość borowiny występuje na terenie miasta, w odległości 200 m od sanatorium. Charakterystyka złoża jest następująca: 60 ha powierzchni, 108 tys. m 3 zasobów, typ torfu niski trzcinowo - turzycowy. Poza złożem w Kamieniu Pomorskim, w najbliższej okolicy stwierdzono występowanie torfowisk z zawartością surowca borowinowego, np. Koprowo, Gostyń - Kaleń, Gostyń, Wyspa Chrząszczewska. Pojawia się tendencja bardziej intensywnego korzystania z zasobów środowiska naturalnego, w szczególności na terenach już objętych ochroną bądź na obszarach planowanych do objęcia ochroną. Korytarze ekologiczne. Główny korytarz ekologiczny przebiega wzdłuż Dziwny. Jest to lądowo-wodny szlak wędrówki ptactwa oraz ichtiofauny (woda). Powinien być chroniony i technicznie wzmacniany (budowa przepustów). Rejony ochrony fauny. W okolicy Kamienia Pomorskiego jest kilka miejsc koncentracji ptactwa, zwłaszcza wodnego: rejon Zatoki Cichej, północna część Wyspy Chrząszczewskiej, Zatoka Karpinka, Jezioro Wrzosowskie. Miejsca te muszą uzyskać status ochronny, działalność gospodarcza musi być ograniczona. 9

10 W granicach gminy położonych jest 9 stref faunistycznych oraz 4 główne korytarze ekologiczne o znaczeniu ponadregionalnym. Korytarze ekologiczne tworzą: rzeka Dziwna, rzeka Wołczenica, rzeka Niemica, rzeka Świniec. Korytarze poboczne tworzą systemy zlokalizowane w pobliżu miejscowości: Kamień Pomorski, Rzewnowo, Jarszewo, Rekowo, Benice. Strefami faunistycznymi objęto tereny występowania cennych gatunków płazów i gadów (herpetofauna), ptaków z gatunków awifauny lęgowej, przelotowej i zimującej oraz ssaków z teriofauny i parzystokopytnych. Należy objąć ochroną najcenniejsze strefy i stanowiska faunistyczne poprzez ustanowienie rezerwatów i użytków ekologicznych, a także występowania gatunków chronionych (kani rudej, orła bielika, kani czarnej, bociana białego) Północna i zachodnia część gminy Kamień Pomorski wchodzi do ekologicznego systemu obszarów chronionych województwa szczecińskiego (Sieć Natura 2000). Z tej racji, wymagana jest wzmożona ochrona środowiska, a na niektórych terenach, gospodarowanie musi być podporządkowane wymaganiom ochrony przyrody. Wody powierzchniowe Do wód powierzchniowych w granicach gminy należą: Morskie wody wewnętrzne akwatorium Dziwny: Cieśnina Dziwny, Zalew Kamieński, Zatoka Cicha, Zatoka Wrzosowska; Rzeki: Wołczenica z Grzybnicą i Stawną, Świniec z Niemicą; Jezioro Śniatowskie; Kanały i rowy melioracyjne. Wody powierzchniowe w obszarze gminy są zanieczyszczone. Od wielu lat żadna z rzek nie osiąga wód w I klasie czystości. Zwiększa się za to długość odcinków o wodach II III klasy. Stan jakościowy rzek jeszcze znacznie ogranicza wykorzystanie ich wód do celów użytkowych. Jedynie rzeka Grzybnica może być wykorzystywana na potrzeby przemysłu. Wody co najmniej II klasy czystości stanowią nadal bardzo niewielkie odcinki, co dyskwalifikuje rzeki gminy dla potrzeb turystyki wodnej, kąpielisk. Obecny stan zanieczyszczenia, na dzień dzisiejszy, wyklucza ich rekreacyjne użytkowanie. Do perspektywicznego wykorzystania rzek i Zalewu planowane jest doprowadzenie ich wód do I klasy czystości. Wody części obszaru w zlewni Grzybnicy i Wołczenicy objęte planem ochrony, jako ujęcie wód powierzchniowych mają zaopatrywać w wodę konsumpcyjną strefę nadmorską. 10

11 Gleby Gleby wysokiej jakości zajmują około 19 % powierzchni ogólnej użytków rolnych. Gleby tego kompleksu, w największych areałach, występują w środkowej części gminy. Na terenie miasta następuje rozbieżność między przeznaczeniem gruntu na funkcje rolnicze lub miejskie. Lasy Na terenie gminy lasy zajmują 2086 ha, co stanowi 10.5 % ogólnej powierzchni gminy. Lasy rozproszone są po całej gminie. Większe ich skupiska znajdują się w obrębie wsi: Benice, Grębowo, Stawno, Wrzosowo i Górki Pomorskie. Lasy gminy Kamień Pomorski tworzą 9 rodzajów siedlisk. Największą powierzchnię zajmują: siedlisko boru mieszanego świeżego, boru mieszanego wilgotnego oraz lasu mieszanego świeżego i lasu mieszanego wilgotnego, które w przewadze występują w II kategorii wieku. Lasy spełniają funkcje ochronne, przede wszystkim w obszarze chronionego krajobrazu i ochrony uzdrowiskowej, w dolinach rzek, na terenach alimentacji wód podziemnych i wód jeziora Śniatowskiego. Gospodarkę leśną prowadzą Nadleśnictwa: Rokita i Gryfice. Przewiduje się powiększenie zasobów leśnych, poprzez przeznaczenie do zalesienia słabych bonitacyjnie, niezagospodarowanych gruntów rolnych. Gmina charakteryzuje się bardzo niskim wskaźnikiem lesistości (około 10 % pow. gminy), lasy są w większości lasami gospodarczymi. Do lasów I grupy - ochronnych, należy kompleks lasu łączący się z lasami nadmorskimi (na północ od Radawki), są to lasy masowo wykorzystywane w celach rekreacyjnych i wypoczynkowych 1.2. Rolnictwo Rolnictwo jest dominującą funkcją terenów wiejskich gminy, o jego rozwoju decydują następujące czynniki: dobra jakość gleb; korzystne warunki środowiska przyrodniczego (agroklimat, rzeźba terenu, warunki glebowo - wodne); istniejące zainwestowanie i utrzymanie jednostek gospodarczych o zwartych rozłogach; położenie w strefie nadmorskiej, stanowiącej potencjalny rynek zbytu. Czynnikami hamującymi rozwój rolnictwa są: ograniczenia wynikające z wymogów ochrony środowiska; zaniedbany system melioracyjny; słabo rozwinięty przemysł rolno spożywczy; brak chętnych na zagospodarowanie terenów ANR; proces przekształceń własnościowych (ANR). 11

12 Podstawową bazą produkcji rolnej są użytki rolne, które stanowią ponad 65% obszaru gminy. Grunty orne zajmują z tego około 72% powierzchni a reszta to łąki i pastwiska. Przewaga gleb (76%), to grunty dobrej i średniej jakości, cechujące się przestrzennym zróżnicowaniem i przeciętnym poziomem kultury. Dominują grunty kompleksu żytniego, bardzo dobrego i dobrego. Szczególnie dogodny rejon upraw rozpościera się pomiędzy Grabowem i Strzeżewem oraz w okolicy Rekowa i Jarszewa. Niekorzystne tereny do prowadzenia produkcji, to okolice Stawna, Szumiącej i Grębowa. Znaczna część terenów rolniczych posiada zdegradowane systemy melioracyjne. Na terenie gminy nadal dominuje własność ANR. Majątek Agencji ulega przekształceniom organizacyjnym i własnościowym. Wyodrębniono 7 dużych gospodarstw rolnych w: Miłachowie, Żółcinie, Świńcu, Wrzosowie, Buniewicach, Benicach, Sibinie. Proces przekształceń obejmuje również sektor spółdzielczy, który zajmuje 9,2% całego obszaru i reprezentowany jest przez 3 spółdzielnie (Rzewnowo, Trzebieszewo i Górki Pomorskie). Na terenie gminy prowadzonych jest ponad 350 gospodarstw indywidualnych. Przeważają gospodarstwa większe, od ha, stanowiące 52% ogółu gospodarstw, z których większość występuje w północno-wschodniej i południowo-zachodniej części gminy. Obszary te w niewielkim stopniu podlegać będą procesom przekształceń. Analizując stan zasobów i walory środowiska naturalnego należy stwierdzić, że gmina Kamień Pomorski jest miejscem o niezwykle cennych walorach przyrodniczych Turystyka Funkcja turystyczna gminy jest związana z obsługą ruchu turystycznego ludności sezonowej, przybywającej do miasta oraz osób przebywających na Wybrzeżu. Baza turystyczna w mieście szacowana jest na miejsc. Na terenie gminy znajdują się pojedyncze obiekty rekreacyjno turystyczne. Gmina posiada tereny cechujące się walorami przyrodniczymi, stąd też tereny wiejskie gminy, jak i miasto Kamień Pomorski należy przewidzieć do szybkiej rozbudowy bazy turystycznej i do budowy urządzeń obsługi turystyki. Zakłada się : powszechną dostępność walorów rekreacyjnych poprzez udostępnienie pasa przywodnego rozwijanie turystyki na bazie atrakcyjnych obiektów zabytkowych i parków 12

13 podworskich przejmowanie na cele letniskowe opuszczonych zagród, w rejonach atrakcyjnych wypoczynkowo (dotyczy to wsi, położonych w obrębie strefy chronionego krajobrazu i na jej obrzeżu oraz w pobliżu rzek, jezior i lasów (Połchowo, Kukułowo, Żółcino, Radawka, Wrzosowo)) wyznaczenie szlaków wodnych rozwijanie turystyki pieszej, trasowanie szlaków rowerowych, przy wykorzystaniu starych, zabytkowych traktów i innych terenów atrakcyjnych krajobrazowo ochrona walorów turystycznych i wypoczynkowych miasta i gminy zwiększenie rygorów ochrony przyrody i krajobrazu przy nadmiernej koncentracji ruchu turystycznego w obszarach chronionych rozwój bazy wypoczynkowej wysokostandardowej na terenie gminy, dotyczy to głównie terenów położonych wzdłuż pasa nadmorskiego oraz styku miasta Kamień Pomorski, z jego walorami zabytkowo turystycznymi rozwój bazy wypoczynkowej. (dotyczy to głównie terenów położonych wzdłuż akwenów Dziwny i Zalewu Kamieńskiego rozwój wszelkich form turystyki wodnej i wypoczynku przywodnego (turystyka krótkopobytowa). Miasto Kamień Pomorski, predestynowane jest na żeglarski ośrodek dyspozycyjny, koordynujący sporty wodne na rzece Dziwna i Zalewie Kamieńskim Warunki dla działalności gospodarczej Na terenie Gminy Kamień Pomorski działa 1656 firm - osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, 29 spółek prawa handlowego, 1spółdzielnia rzemieślnicza, 23 terenowe jednostki samorządowe i państwowe, 1 przedsiębiorstwo państwowe oraz 8 spółdzielni działających na podstawie spółdzielczego prawa mieszkaniowego. W pierwszej grupie - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą można wyróżnić następujące formy działalności: 1. Działalność wytwórcza 2. Działalność budowlana 3. Działalność handlowa 4. Działalność usługowa 5. Działalność handlowo - usługowa 13

14 6. Działalność rozrywkowa Najwięcej podmiotów funkcjonuje w branży handlowej, usługowej oraz budowlanej stanowi to 94% ogółu działalności. Wśród spółek prawa handlowego dominuje działalność usługowa. Na terenie gminy brak dużych przedsiębiorstw, a wśród średnich przedsiębiorstw - największym pracodawcą jest przedsiębiorstwo państwowe PKS Kamień Pomorski (branża - usługi przewozowe), zatrudniające 188 osób oraz Uzdrowisko Kamień Pomorski Sp. z o.o. (spółka z udziałem skarbu państwa), które zatrudnia 179 osób (branża - usługi rehabilitacyjno - lecznicze). Podmioty gospodarcze osoby fizyczne działające na terenie gminy to przeważnie firmy mikro (1-5-osobowe). Większa ilość zatrudnionych pojawia się w branży budowlanej, gdzie największa firma zatrudnia ok. 50 osób. Charakterystyczną cechą wielu działających przedsiębiorstw (szczególnie z branży usługowej i budowlanej) jest ich sezonowość, podyktowana porą roku (sezon budowlany i turystyczny). Największa aktywność przedsiębiorstwa przypada na miesiące wiosenno-letnie. W okresie poza sezonem minimalizują swoją działalność lub ją zawieszają. Zjawisko to dotyczy ok. 30% firm. Wiele przedsiębiorstw nie ma ustabilizowanej struktury działalności dość szybko zmieniają branżę reagując na wyzwania rynku. Gmina podejmuje starania dotyczące zachęcenia inwestorów szczególnie z branży turystycznej do rozwijania swojej działalności, m.in. w oparciu o przyjęte ulgi w podatkach lokalnych. W koncepcjach urbanistycznych oraz planów zagospodarowania przestrzennego brane są pod uwagę oczekiwania potencjalnych inwestorów. Firmy w niewielkim stopniu korzystają ze wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw. Na terenie gminy funkcjonuje jeden fundusz poręczeniowy dla przedsiębiorców. Nie ma silnej reprezentacji lokalnego biznesu właściciele firm nie są zrzeszeni w przedstawicielstwach, które chciałyby realizować wspólną politykę wobec władz samorządowych. Brakuje również nie tylko szkoły biznesu, ale i kursów dotyczących zasad zakładania swojej własnej firmy oraz funkcjonowania na rynku. W gminie nie funkcjonuje instytucja doradzająca jak założyć swoją firmę w krajach Unii Europejskiej. W Kamieniu Pomorskim funkcjonuje Cech Rzemiosł Różnych, który nie aktywizuje środowisk biznesowych w sprawy dotyczące rozwoju gospodarczego. Większa aktywność kamieńskich kupców pojawia się przy takich okazjach jak dyskusja o przyszłości targowiska 14

15 lub lokalizacja supermarketu, natomiast brak jest innych inicjatyw skutkujących pespektywicznymi działaniami na rzecz rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. W Kamieniu Pomorskim działa Powiatowy Urząd Pracy, który udostępnia określone narzędzia rynku pracy, takie jak: - prace interwencyjne i roboty publiczne (propozycja skierowana głównie do jednostek samorządowych), - staż absolwencki, - szkolenia, - pożyczka szkoleniowa, - pożyczka na rozpoczęcie działalności gospodarczej, - pożyczka na utworzenie dodatkowego miejsca pracy. W marcu 2002 roku, z inicjatywy burmistrz miasta, utworzona została Kamieńska Izba Gospodarcza, która w założeniu miała zrzeszać lokalnych przedsiębiorców oraz reprezentować lokalny sektor MSP w kontaktach z samorządem i innymi instytucjami w regionie, kraju i poza jego granicami. Niestety działalność tego stowarzyszenia jest nieaktywna. W gminie funkcjonują trzy banki: PKO S.A., PKO BP S.A., Bank Spółdzielczy w Wolinie. Zakres oferowanych przez nie usług obejmuje pakiety biznesowe dla przedsiębiorców (zarówno odnośnie bieżącej obsługi, jak i pożyczek lub kredytów). Oprócz banków na rynku usług finansowych pojawiają się firmy z branży pośrednictwa finansowego (najbardziej aktywna jest firma Prowident). Nie rozwinięta jest natomiast oferta dotycząca wsparcia finansowego dla podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą. Brak jest również profesjonalnych firm doradczych (rolę tę pełnią biura doradztwa podatkowego), a główny ciężar doradztwa zawodowego przejmuje Powiatowy Urząd Pracy. Dostrzegalny jest wzrost jakości usług w sektorze bankowej obsługi biznesu. Niemniej jednak propozycja instytucji finansowych pozostaje w dalszym ciągu uboga, szczególnie dla przedsiębiorców rozpoczynających swoją pierwszą działalność gospodarczą. 15

16 II. Ogólna charakterystyka miejscowości Chrząszczewo 2.1. Położenie, powierzchnia, ludność Chrząszczewo położone jest w województwie zachodniopomorskim, powiat kamieński, w zachodniej części gminy Kamień Pomorski, na Wyspie Chrząszczewskiej, na Zalewie Kamieńskim, w odległości 4 km od Kamienia Pomorskiego. Rys. 2. Mapa sołectw gminy Kamień Pomorski Ogólna powierzchnia wsi wynosi 679,21 ha. Położenie geograficzne Chrząszczewa zapewnia mieszkańcom jak i turystom łatwy dojazd do wielu strategicznych punktów komunikacji: lotniska Goleniów (ok. 50 km), terminalu promowego w Świnoujściu (ok. 55 km), stacji kolejowej w Kamieniu Pomorskim (4 km). Według stanu na dzień r. miejscowość Chrząszczewo zamieszkuje 135 mieszkańców, co stanowi 0,90 % ogółu ludności całej gminy. 16

17 2.2. Historia i dziedzictwo kulturowe CHRZĄSZCZEWO (niem. Gristow) Pradzieje Pierwsze świadectwa obecności grup ludzkich na terenie Chrząszczewa i okolic pochodzą z młodszej epoki kamienia. Na wzniesieniu w obecnym wyrobisku podczas eksploatacji w XIX wieku ( przed rokiem 1827 ) kredy zniszczono cmentarzysko megalityczne kultury pucharów lejkowatych. Znajdowało się tam 18 grobów megalitycznych w tym jeden kurhan ziemny. Groby były zbudowane z około 10 wielkich kamieni. Tworzyły one, według zachowanych zapisów kręgi kamienne, wewnątrz których znajdowały się szczątki szkieletów z wyposażeniem grobowym m.in. znajdowały się w grobach siekierki krzemienne, noże krzemienne, broń krzemienna, krzemienny młot. W okolicach Chrząszczewa odkryto dwie osady należącej do kultury pucharów lejkowatych. Podczas badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1959 przez archeologa W. Garczyńskiego odkryto również cztery osady kultury łużyckiej. Odkrycia te świadczą o tym, że okolice Chrząszczewa mogły być już zasiedlone od 5 tysięcy lat i że osadnictwo było bardzo intensywne. Historia Pierwsze wzmianki o wiosce pochodzą z 1170 roku - wioska nosi nazwę insula Griztoa. Następne z roku 1291 roku- insula... Gristow i roku 1308 villa... Gristow. W 1926 roku na polu E. Schmidta znaleziono kamień żarnowy z granitu ( obecnie znajduje się w wirydarzu katedralnym). Podczas badań powierzchniowych prowadzonych w 1959 roku natrafiono w pobliżu wioski na osadę z X- XII wieku. Łącznie w okolicy Chrząszczewa odkryto trzy osady i dwa sioła z wczesnego średniowiecza. Wioska należał przynajmniej od 1308 roku do kapituły kamieńskiej. Wzmianki o wiosce pochodzą również z 1312 i 1321 roku. W 1369 roku wspomniani są młynarze. W 1780 roku w wiosce znajdują się 2 wiatraki młyńskie. Chrząszczewo zostało w 1692 roku umieszczone na planie Wyspy Chrząszczewskiej wykonanym przez Szwedów (zaznaczono m.in. wiatrak młyński znajdujący przy starej drodze do Buniewic). W 1828 roku wykonano plan wioski. W 1939 roku było 20 gospodarstw rolnych posiadających łącznie 426 hektarów ziemi. W wiosce jeszcze po II wojnie światowej znajdował się dzwon wykonany z brązu z inskrypcją GEGOSSEN VON C. VOSS IN STTETIN niestety zaginął. 17

18 Zabytki W pobliżu wioski znajdowały się 2 cmentarze niemieckie - niestety zostały one prawie doszczętnie zniszczone pozostało kilka nagrobków wykonanych z głazów narzutowych. Na tzw. motocrossie znajduje się mocno uszkodzony pomnik poświęcony pamięci mieszkańców wioski poległych w I wojnie światowej. W wiosce znajdują się obiekty wpisane do ewidencji konserwatorskiej, wśród nich zagrody nr 1, 5, 12, 21, 30; budynki mieszkalne nr 4, 7,9,13. 18

19 III. Inwentaryzacja zasobów sołectwa Zasoby to wszelkie elementy materialne i niematerialne wsi i otaczającego ją obszaru, które mogą być wykorzystane obecnie bądź w przyszłości w budowaniu bądź realizacji publicznych bądź prywatnych przedsięwzięć odnowy wsi. Rodzaj zasobu Brak Jest o znaczeniu małym Jest o znaczeniu średnim Jest o znaczeniu dużym Środowisko przyrodnicze - walory krajobrazu X - walory klimatu (mikroklimat, wiatr, nasłonecznienie) X - cenne przyrodniczo obszary lub obiekty X - świat zwierzęcy (ostoje, siedliska) X - wody powierzchniowe (cieki, rzeki, stawy) X - podłoże, warunki hydrogeologiczne X - gleby, kopaliny X Środowisko kulturowe - walory architektury wiejskiej i osobliwości kulturowe X - walory zagospodarowania przestrzennego X - zabytki X - zespoły artystyczne X Dziedzictwo religijne i historyczne - miejsca, osoby i przedmioty kultu X - święta, odpusty, pielgrzymki X - tradycje, obrzędy, gwara X - legendy, podania i fakty historyczne X Obiekty i tereny - działki pod zabudowę mieszkaniową X - działki pod zakłady usługowe i przemysł X - place i miejsca publicznych spotkań X - miejsca sportu i rekreacji X Gospodarka, rolnictwo - specyficzne produkty (hodowle, uprawy polowe) X - znane firmy produkcyjne i zakłady usługowe X Sąsiedzi i przyjezdni - korzystne, atrakcyjne sąsiedztwo (duże miasto, arteria komunikacyjna) X - ruch tranzytowy X - przyjezdni stali i sezonowi X Instytucje - placówki opieki społecznej, zdrowotnej X - szkoły X - świetlice X Ludzie, organizacje społeczne - Ochotnicza Straż Pożarna X - Stowarzyszenia X 19

20 IV. Analiza SWOT Analiza SWOT jest efektywną metodą oceny strategicznej badanego podmiotu. W tym przypadku składa się ona z analizy miejscowości (analiza jej mocnych i słabych stron) oraz analizy jej otoczenia (szanse i zagrożenia). Nazwa SWOT jest akronimem stworzonym ze skrótów angielskich pojęć: Strenghts (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) i Threats (zagrożenia). Na podstawie analizy zasobów wyłoniono korzystne i niekorzystne cechy wewnętrzne miejscowości, a także potencjalne szanse i zagrożenia występujące w otoczeniu, mogące mieć wpływ na przyszłość miejscowości i jej mieszkańców. Poniżej zamieszczono wnioski wynikające z oceny. Mocne strony Pracowitość i uczciwość mieszkańców Patriotyzm regionalny Bliskość miejscowości nadmorskich Brak przemysłu Atrakcyjne tereny do wypoczynku i rekreacji Aktywna Rada Sołecka Atrakcyjne położenie Walory krajobrazu i przyrody Słabe strony Niskie wykształcenie mieszkańców Bezrobocie Niski stan posiadania mieszkańców Brak małej architektury Brak infrastruktury kanalizacyjnej Zły stan drogi Brak sieci gazowej Brak miejsca zabaw dla dzieci i młodzieży Brak planu zagospodarowania przestrzennego 20

21 Szanse Atrakcyjne położenie Rozwój rolnictwa, rzemiosła i przedsiębiorczości Moda na mieszkanie za miastem Wzrost dostępności do zewnętrznych źródeł finansowania Poprawa bytu mieszkańców Zagrożenia Starzenie się społeczeństwa Migracja młodych ludzi do miast Niewystarczający zakres pomocy społecznej Bieda Wzrost patologii społecznych Brak środków na inwestycje 21

22 V. Kierunki rozwoju miejscowości Chrząszczewo Priorytetowym celem przyjętym przy wyznaczaniu kierunków rozwoju wsi Chrząszczewo jest poprawa warunków życia jej mieszkańców oraz zapewnienie dynamicznego rozwoju miejscowości przy wykorzystaniu jej walorów i zasobów. Bardzo istotnym elementem realizacji celu priorytetowego jest zwiększenie poczucia tożsamości mieszkańców z miejscowością Chrząszczewo i ich zaangażowania w prace związane z rozwojem wsi Planowane kierunki rozwoju Biorąc pod uwagę analizę zasobów sołectwa, a także ocenę mocnych i słabych stron miejscowości oraz stojących przed nią szans i zagrożeń, przyjęto następujące kierunki rozwoju: 1. Zwiększenie poczucia integracji lokalnej społeczności i wzrost zaangażowania w działania na rzecz rozwoju wsi; 2. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, podnoszącej poziom życia mieszkańców i zwiększającej jej atrakcyjność turystyczną; 3. Rozwój funkcji turystycznej miejscowości, w oparciu o walory krajobrazowe i zasoby przyrodnicze, ukierunkowany na wyspecjalizowane usługi agroturystyczne; 4. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej miejscowości; 5. Poprawa estetyki miejscowości; 6. Rozwój działalności i aktywności kulturalnej oraz sportowo-rekreacyjnej; 7. Podejmowanie działań promocyjnych w celu przyciągnięcia inwestorów i turystów. Rozwój w zaplanowanych kierunkach zostanie osiągnięty poprzez następujące działania: zainicjowanie utworzenia lokalnego stowarzyszenia mieszkańców, angażowanie mieszkańców w sprawy dotyczące rozwoju wsi i całej gminy, budowę i modernizację infrastruktury wodno kanalizacyjnej i drogowej, budowę infrastruktury rekreacyjno sportowej, utworzenie planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości. 22

23 5.2. Planowane zadania inwestycyjne W tej części przedstawiony został skrócony opis przedsięwzięć inwestycyjnych, planowanych do realizacji w latach Szczegółowe opisy poszczególnych inwestycji wraz z kosztorysami będą przygotowywane bezpośrednio przed przystąpieniem do ich realizacji. Lista tych zadań jest otwarta i może być modyfikowana i uzupełniana w trakcie całego okresu programowania. Zadania mogą być realizowane przez gminę Kamień Pomorski, a także przez podmioty prywatne. 1. Budowa infrastruktury wodno kanalizacyjnej w ramach projektu Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie miasta i gminy Kamień Pomorski Zadanie polega na wybudowaniu w wiosce nowych wodociągów i sieci kanalizacji sanitarnej, odprowadzającej ścieki do zmodernizowanej oczyszczalni w miejscowości Mokrawica. Szacunkowy koszt całego projektu wynosi zł Projekt planowany jest do realizacji z dofinansowaniem z Funduszu Spójności UE, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Planowany okres realizacji zadania: Budowa placu zabaw wraz z zakupem elementów wyposażenia Zadanie polega na wybudowaniu i wyposażeniu w urządzenia typu huśtawki, zjeżdżalnie, piaskownice, itp. placu zabaw i rekreacji dla dzieci. Elementem zadania jest także ogrodzenie zagospodarowanego terenu. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł Planowany okres realizacji zadania:

24 3. Modernizacja i rozbudowa boiska sportowego Zadanie polega na wykonaniu nowej nawierzchni trawiastej płyty boiska piłkarskiego oraz zagospodarowaniu terenu przyległego. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł Planowany okres realizacji zadania: Budowa wiaty ogniskowej Zadanie polega na budowie we wsi drewnianej wiaty ogniskowej pokrytej strzechą oraz zagospodarowaniu terenu wokół poprzez nasadzenia krzewów ozdobnych. Celem jest utworzenie miejsca spotkań i integracji mieszkańców oraz atrakcyjnego miejsca rekreacji dla turystów. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł Planowany okres realizacji zadania: Budowa punktu widokowego przy Głazie Królewskim Zadanie polega na budowie konstrukcji punktu widokowego przy brzegu Wyspy Chrząszczewskiej, w okolicy Głazu Królewskiego, umożliwiającej zejście ze zbocza. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł Planowany okres realizacji zadania: Modernizacja istniejących dróg i chodników na terenie miejscowości Zadanie polega na wymianie nawierzchni istniejących ciągów komunikacyjnych na terenie miejscowości. Inwestycja korzystnie wpłynie na poprawę bezpieczeństwa mieszkańców i turystów oraz na poprawę estetyki miejscowości. Konsekwencją wdrożenia projektu będzie także nowy kształt przestrzeni publicznej wsi. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł 24

25 Planowany okres realizacji zadania: Adaptacja i modernizacja budynku na potrzeby świetlicy wiejskiej Zadanie polega na modernizacji istniejącego budynku poprzez wymianę instalacji elektrycznej, przebudowę ścianek działowych, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej i wykonaniu elewacji zewnętrznej. Po zmodernizowaniu budynek stanowić będzie miejsce spotkań kulturalnych i rozrywkowych mieszkańców oraz zaplecze do ich dokształcania i rozwoju. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia wynosi: zł Planowany okres realizacji zadania:

26 VI. Wdrażanie i monitoring Wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się przyjęciem dokumentu uchwałą Zebrania Wiejskiego, a następnie zatwierdzeniem planu uchwałą Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim. Odpowiedzialnym za jego realizację będzie Burmistrz Kamienia Pomorskiego. System wdrażania Planu Odnowy Miejscowości Chrząszczewo realizowany będzie w oparciu o system wdrażania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej. Poszczególne projekty będą realizowane w oparciu o zasady wydatkowania środków według źródeł ich pochodzenia, bowiem korzystanie ze środków własnych, jak i środków unijnych wymusza konieczność sprostania wielu wymogom formalnym. Przygotowanie i realizacja poszczególnych zadań inwestycyjnych prowadzone będą przez referat planowania, inwestycji i gospodarki komunalnej Urzędu Miejskiego w Kamieniu Pomorskim, we współpracy ze stanowiskiem ds. rozwoju gospodarczego i funduszy pomocowych, skarbnikiem gminy oraz sołtysem wsi Chrząszczewo. Monitoring dostarcza informacji o postępie realizacji i efektywności wdrażania Planu Odnowy Miejscowości. Monitorowanie polega na systematycznym zbieraniu i interpretowaniu danych opisujących postęp i efekty realizacji Planu. Monitoring obejmuje wydatkowanie oraz efekty rzeczowe wdrażania planu. W celu prowadzenia skutecznego monitoringu i oceny wszystkich wydatków zarówno wspólnotowych jak i gminnych, należy na bieżąco weryfikować związane z planem wydatki i efekty rzeczowe. System monitorowania finansowego i rzeczowego projektów dofinansowanych ze środków Unii Europejskiej będzie jednolity z obowiązującymi zasadami monitoringu zarówno finansowego jak i rzeczowego, ograniczonego do wskaźników produktów, rezultatów i oddziaływania. 26