GOSPODARKA ŚWIATOWA. Wykład wstępny

Transkrypt

1 GOSPODARKA ŚWIATOWA Wykład wstępny

2 Kontakt Jacek KOCHANOWICZ (i tam strona zajęd) lub: Kochanowicz->strona własna Dyżur: poniedziałek, , WNE pok. 305, po uprzednim umówieniu przez

3 Studenci WNE, II rok CHARAKTER ZAJĘD SŁUCHACZE Wykład ogólnouniwersytecki Zajęcia wymagają elementarnej tylko znajomości ekonomii Celem jest przedstawienie etapów kształtowania się gospodarki światowej Wykład ma charakter historyczny

4 WYMAGANIA Egzamin koocowy pisemny, pięd pytao otwartych pierwsze odpowiedź esej ok. 2 stron pozostałe każde ok. ½ strony. Zakres materiału: treśd wykładów oraz lektury. Obecnośd na wykładzie nieobowiązkowa, lecz premiowana (dodatkowe 15% oceny)

5 LITERATURA OBOWIĄZKOWA Cameron R. i Neale L., Historia gospodarcza świata, Warszawa 2004, r. 6, 12, 13. Landes, D.S., Bogactwo i nędza narodów, Warszawa 2000, r. 5-12, 25-29

6 LITERATURA ZALECANA Findley R., O'Rourke K. H., Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millennium, Princeton Foreman-Peck J. A, History of the World Economy: International Economic Relations since 1850, Penguin 1995.

7 EKONOMIA A HISTORIA (1) Metody ekonomii i historii różnią się Ekonomia: modele formalne (matematyka) i ekonometria Rozumowanie jest abstrakcyjne i celowo wyjęte z kontekstu Założenia ekonomii neoklasycznej (użytecznośd, ograniczenia) Nowa ekonomia instytucjonalna uzupełnieniem

8 EKONOMIA A HISTORIA (2) Historia rekonstruuje i wyjaśnia konkretne zdarzenia i procesy Odwołuje się każdorazowo do kontekstu Ale nowoczesna historia gospodarcza korzysta z dorobku ekonomii neoklasycznej i instytucjonalnej w procesie wyjaśniania zjawisk i procesów

9 POJĘCIE GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Trudne do jednoznacznego zdefiniowania Współcześnie, związane z procesem globalizacji Najogólniej, chodzi o powiązania i współzależności gospodarcze w skali globu

10 POWIĄZANIA GOSPODARCZE Handel surowcami, półfabrykatami, gotowymi produktami (służącymi do dalszej produkcji lub do konsumpcji) Handel usługami Przepływy kapitału (FDI, portfelowe) Transakcje walutami Migracje (okresowe i trwałe) Turystyka

11 HISTORIA POWIĄZAO GOSPODARCZYCH Dlaczego zakres i intensywnośd powiązao się zmienia? Podział pracy, jego przyczyny i konsekwencje Szerzej, rozwój i wzrost gospodarczy Techniczne i instytucjonalne warunki wymiany (transport, pieniądz i kredyt, bezpieczeostwo transakcji, itd.) Rola przemocy i władzy publicznej

12 PODZIAŁ PRACY Technologiczny i społeczny podział pracy Podział pracy w społeczeostwach pierwotnych, rolniczych i przemysłowych Podział pracy wymaga koordynacji. Zwyczaj, nakaz, rynek. Adam Smith: specjalizacja i podział pracy źródłem bogactwa narodów Podział pracy nie ogranicza się do jednego kraju

13 SKALA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (i podziału pracy) Układy względnie izolowane Gospodarstwo domowe ( gospodarka naturalna ) Gospodarka wsi Gospodarka lokalna (np. w średniowieczu) Gospodarka narodowa (jeden kraj) Gospodarka regionalna (np. EWG) Gospodarka światowa

14 GOSPODARKA NARODOWA (1) Pojęcie XIX-wieczne Co to jest paostwo narodowe (nation state) Co to jest paostwo Co to jest naród Typ idealny: jedna kultura, jeden język, poczucie tożsamości narodowej, w pełni suwerenna władza, odrębny system prawny, odrębna waluta,

15 GOSPODARKA NARODOWA (2) Narzędzia kształtowania gospodarki narodowej Granice fizyczne System prawny Język i kultura Waluta Cła i kontrola handlu System podatkowy System krajowej regulacji gospodarczej

16 GOSPODARKA NARODOWA (3) Etapy jej historii w Europie 1648 pokój westfalski i paostwa narodowe Rewolucja Francuska Konsolidacja paostw narodowych poprzez wiek XIX i pierwszą połowę XX w. Integracja europejska po II wojnie światowej jako proces (częściowo) przeciwstawny

17 HANDEL MIĘDZYNARODOWY Co to znaczy handel międzynarodowy? Występuje wtedy, gdy są kraje i paostwa Podwaliny: David Ricardo i teoria korzyści komparatywnych Współczesna ekonomia międzynarodowa rozwija ten kierunek rozumowania, budując coraz bardziej skomplikowane modele

18 A JAK NIE BYŁO PAOSTW NARODOWYCH? Przykłady organizacji władzy Miasta-paostwa Księstwa, królestwa Włości feudalne, lenna Imperia

19 CO KSZTAŁTUJE SPECJALIZACJĘ MIĘDZYNARODOWĄ? Warunki naturalne Korzyści (przewagi) komparatywne Na ich wytworzenie można wpływad

20 WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY Podstawowe pytania: Dlaczego kraje (regiony) bogacą się? Dlaczego jedne się bogacą, a inne nie? Ekonomiści starają się mierzyd bogactwo, powszechną dziś miarą jest PKB. Ale wstecz? Teorie wzrostu starają się odpowiedzied na pytanie, jakie są czynniki wzrostu (kapital, siła robocza ) W długiej skali czasu, decydują innowacje

21 PRZEMOC I WŁADZA Stosunki gospodarcze kształtowane są nie tylko przez grę ekonomiczną Wielką rolę odgrywa przemoc Przemoc legalna: paostwo. Przymus i wojny. Podbój. Niewolnictwo. Wojny mają często przyczyny ekonomiczne, więc są egzogeniczne Przemoc nielegalna. Mafie, piraci, narkotyki itd.