PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Przedmiotowy system oceniania ma pomóc Państwu w przygotowaniu własnego systemu oceniania oraz w tworzeniu planów wynikowych. Opracowany przez nas system jest skonstruowany bardzo przystępnie i obejmuje dwa zakresy kształcenia podstawowy i rozszerzony. Na każdym z poziomów określono wymagania, jakim uczeń musi sprostać, aby otrzymać ocenę dostateczną lub bardzo dobrą. Pozostałe z obowiązującej skali oceny ustala się następująco: jeżeli uczeń opanuje tylko niektóre treści określone na ocenę dostateczną, otrzymuje ocenę dopuszczającą, jeżeli uczeń wykracza poza treści określone na ocenę dostateczną, ale nie spełnia wszystkich wymagań dla oceny bardzo dobrej, otrzymuje ocenę dobrą, jeżeli uczeń wykracza poza treści określone na ocenę bardzo dobrą, otrzymuje ocenę celującą. Pamiętając o zasadzie stopniowania trudności czy kumulatywności wiedzy, przyjęto, że ocenę bardzo dobrą zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym uczeń może otrzymać, spełniając wszystkie wymagania oceny dostatecznej na poziomie podstawowym. Wymagania oceny dostatecznej na poziomie podstawowym są wymaganiami określonymi podstawą programową. Poniższy system oceniania został skorelowany z rozkładem materiału, opracowanym do podręcznika Między tekstami. Część 3. Romantyzm (echa współczesne). Dlatego też niektóre wymagania ściśle odnoszą się do tekstów i treści proponowanych przy okazji konkretnych tematów czy cyklów lekcji. Należy jednak podkreślić, że wszystkie treści podlegające ocenie są realizacją wymagań edukacyjnych, wynikających z podstawy programowej, programu nauczania oraz są zgodne ze standardami opisanymi w informatorze maturalnym. Dziwić może niektórych fakt, iż przy wielu tematach przeznaczonych do realizacji na poziomie rozszerzonym (w rozkładzie materiału oznaczono je gwiazdką) proponujemy zasady oceniania na poziomie podstawowym. Wynika to z przeświadczenia (i naszej własnej praktyki szkolnej), że nawet uczniowie realizujący program na poziomie postawowym dysponują wystarczającą wiedzą i umiejętnościami, aby pracować z trudniejszymi tekstami.

2 58 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 59 TEMAT Wiek XIX zwany wiekiem historii i Napoleon zwany poetą czynu Jeszcze Polska nie zginęła... narodziny narodu polskiego Buntownicy nie bez powodu Romantyczni bluźniercy w pracowni doktora Fausta Romantyczni bluźniercy w gabinecie doktora Frankensteina ZAKRES PODSTAWOWY. WYMAGANIA NA OCENĘ: DOSTATECZNĄ zna wiersze J. Słowackiego i K. Ujejskiego wie, kim był Napoleon i jaką rolę odegrał w XIX-wiecznej Europie oraz w historii Polski; dostrzega różnice w ocenie Napoleona rozumie, czym jest czarna i złota legenda Napoleona zna wiersz J. Karczmarskiego i rozumie związek tego utworu z obrazem P. Michałowskiego zna utwór J. Morelowskiego zna i rozumie treść Pieśni legionów polskich we Włoszech dostrzega zmianę w sposobie pojmowania ojczyzny i narodu zna mit o Prometeuszu, historię Kaina i Abla zna fragment Prometeusza wyzwolonego P. B. Shelleya i dostrzega związek między tym utworem a mitem o Prometeuszu na podstawie biblijnej historii oraz fragmentu Kaina G. G. Byrona omawia różnice w sposobie przedstawienia bohatera potrafi uzasadnić powody XIX-wiecznego renesansu mitu o Prometeuszu i historii Kaina zna legendę Fausta zna fragment Tragicznej historii doktora Fausta Ch. Marlowe a i fragment Fausta J. W. Goethego zna pojęcie okres burzy i naporu wie, że dramat J. W. Goethego doczekał się licznych inscenizacji zna fragment tekstu S. Vincenza i rozumie główną myśl zawartą w tym tekście zna fragment książki M. W. Shelley dostrzega w postaci doktora Frankensteina nawiązanie do postaci mitycznego Prometeusza dostrzega zagrożenia, jakie niesie nauka BARDZO DOBRĄ interpretuje wiersze J. Słowackiego i K. Ujejskiego wskazuje elementy czarnej i złotej legendy Napoleona interpretuje utwór J. Karczmarskiego i odnajduje w tym utworze nawiązanie do obrazu P. Michałowskiego wyjaśnia, dlaczego wiek XIX nazwano wiekiem historii interpretuje wiersze J. Morelowskiego i J. Dąbrowskiego, wskazując zmiany w świadomości Polaków dotyczące poczucia tożsamości narodowej i pojmowania idei państwa rozumie powody, dla których mury były i są miejscem wypowiedzi, nie tylko politycznych wyjaśnia, czym jest potrzeba mitologii wg F. Schlegla wskazuje i interpretuje różnice w ujęciu tematu Kaina i Prometeusza w antyku i romantyzmie łączy postać Kaina i Prometeusza z romantycznym pojmowaniem buntu dostrzega potrzebę reinterpretacji mitów i biblijnych historii w obliczu nowej, romantycznej świadomości człowieka żyjącego w XIX w. wyraża własny pogląd na temat buntu dostrzega uniwersalizm dramatu J. W. Goethego podejmuje rozważania na temat cywilizacji postępu oraz związanych z nią zagrożeń i nadziei rozumie związek między postacią doktora Frankensteina a mitologicznym Prometeuszem rozumie, że nauka może być zarówno dobrodziejstwem, jak i przekleństwem dla ludzkości DOSTATECZNĄ zna historię Polski w drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX w. i łączy te wiadomości z utworami J. Słowackiego, K. Ujejskiego, K. Brandysa, P. Michałowskiego i J. Kaczmarskiego rozumie kulturotwórczą rolę antyku, odrodzenia i reinterpretację mitu o Prometeuszu i historii Kaina dostrzega związek między nowym ujęciem tematu Kaina i Prometeusza a romantyczną wrażliwością rozumie, czym dla romantyków był bunt dostrzega w Kainie buntownika i łączy postać Kaina z utworu G. G. Byrona z romantyczną potrzebą buntu ZAKRES ROZSZERZONY. WYMAGANIA NA OCENĘ: BARDZO DOBRĄ docenia wpływ legendy na myślenie historyczne i kulturowe dostrzega żywotność tematu i siłę oddziaływania legendy napoleońskiej i szwoleżerskiej omawia zagadnienie buntu romantycznego, przywołując postaci Kaina i Prometeusza łączy potrzebę reinterpretacji mitów i historii biblijnych z nową, romantyczną świadomością człowieka żyjącego w XIX w. rozumie aksjologiczne aspekty opowieści o buntownikach, łączy je z wypowiedzią filozofa (H.-G. Gadamera)

3 60 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 61 Romantyczni bluźniercy zmagania z Bogiem w celi Bazylianów Republika młodych Takich wierszy nie znajdziesz na karmelku Oda do młodości Adama Mickiewicza Od Elizjum do...? Wizje szczęścia według Fryderyka Schillera Głosy pokoleń zna Wielką Improwizację i rozumie jej problematykę rozumie, na czym polega bluźnierstwo Konrada wskazuje związek między bluźnierstwem Konrada a bluźnierstwem Prometeusza podejmuje próbę oceny postawy Konrada wskazuje wspólne cechy romantycznych bluźnierców dostrzega powody, dla których ożył w romantyzmie mit o Prometeuszu zna przyczyny powstania i cele działania Towarzystwa Filomatów wyjaśnia pojęcie republika młodych wie, czym jest biografia zna losy jednego z filomatów po 1823 roku zna najważniejsze fakty z biografii A. Mickiewicza zna Odę do młodości A. Mickiewicza wymienia powody, dla których Oda do młodości była odczytywana jako manifest pokoleniowy dostrzega rolę utworu w kształtowaniu świadomości pokolenia wie, co to jest polisemia i homonimia, podaje ich przykłady i dostrzega zależność między właściwym rozumieniem słowa a rozumieniem większej części tekstu zna Odę do radości i Początek nowego stulecia F. Schillera dostrzega różne koncepcje szczęścia zawarte w tych utworach wie, że F. Schiller wywarł ogromny wpływ na romantyków wie, że Oda do radości jest hymnem Unii Europejskiej wie, że autorem muzyki do Ody do radości jest L. van Beethoven rozumie pojęcia: pokolenie, dzieci kwiaty, kontrkultura rozumie, czym jest bunt pokoleniowy, podaje przykład takiego buntu dostrzega związek między muzyką Beatlesów a ruchem hipisowskim zna tekst K. Wandachowicza i sformułowane przez niego pojęcie generacja nic bierze udział w dyskusji na temat swojego pokolenia omawia problematykę Wielkiej Improwizacji dyskutuje na temat aksjologicznych aspektów bluźnierstwa romantycznego rozumie powody, dla których romantycy nawiązywali do mitu o Prometeuszu wyjaśnia przyczyny, które doprowadziły do aresztowania filomatów rozumie odrębność ideową Towarzystwa Filomatów od innych stowarzyszeń działających w tym czasie zna życiorys A. Mickiewicza interpretuje Odę do młodości, wskazując fragmenty, z powodu których była ona odczytywana jako manifest polityczny i literacki wyjaśnia, na czym polegały trudności J. Czeczota w zrozumieniu utworu wskazuje funkcje polisemii i homonimii w języku interpretuje i porównuje Odę do radości i Początek nowego stulecia F. Schillera wyjaśnia, dlaczego świat idealny w każdym z wierszy jest ukazany inaczej rozumie pojęcie kontestacja porównuje idee hipisowskie z ideami Ody do młodości zna fragment miniwykładu L. Kołakowskiego O młodości i wyraża własny pogląd na temat buntu pokoleń i kondycji swojego pokolenia dostrzega związek między gatunkiem literackim utworu a jego wymową dostrzega konteksty kulturowe wpisane w Odę do młodości recytuje fragment utworu dostrzega wpływ literatury niemieckiej na literaturę XIX-wiecznej Europy porównuje odę A. Mickiewicza z odą F. Schillera, wskazuje różnice między systemem wartości we wcześniejszych epokach a systemem wartości w romantyzmie pisze pracę na temat: Który z cytatów mógłby posłużyć twoim rówieśnikom do wyrażenia dążeń, marzeń lub obaw waszego pokolenia: Razem młodzi przyjaciele, w szczęściu wszystkich są wszystkich cele, Wszystko, czego ci trzeba, to miłość, a może Generacja nic? określa swoje stanowisko wobec tez W. Feldmana i wyjaśnia, na czym polegało nowatorstwo i wyjątkowość Ody do młodości rozumie, dlaczego tak wiele sentencji i powiedzeń ma swoje źródło w wierszu A. Mickiewicza odwołuje się do wiedzy historycznej, aby wyjaśnić różnice światopoglądowe wyrażone w wierszach F. Schillera rozumie filozoficzny kontekst pytania o wartość młodości

4 62 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 63 Zbadać bohatera Korsarz G. G. Byrona Chcąc mnie sądzić, nie ze mną trzeba być, lecz we mnie. Programowo samotny Antoni Malczewski zapomniany gigant bajronizmu Klasycznie czy romantycznie? Jak przygotować referat Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu! Romantyczność Adama Mickiewicza Ojczyzna polszczyzna Słowniki i sposoby posługiwania się nimi Kim był wajdelota, czym była pieśń? zna fragment Korsarza G. G. Byrona wymienia cechy powieści poetyckiej i bohatera bajronicznego rozumie, jaką rolę odgrywa narrator w kreowaniu świata przedstawionego docenia funkcję metodologii w pracy badawczej zna wiersz Żeglarz A. Mickiewicza dostrzega zmianę w światopoglądzie poety dostrzega w bohaterze utworu cechy romantycznego indywidualisty zna fragment Marii A. Malczewskiego i potrafi go streścić charakteryzuje Wacława jako bohatera bajronicznego wie, że A. Malczewskiego uważa się za prekursora bajronizmu w Polsce dostrzega inspirującą rolę sceny opłakiwania Marii w twórczości innych artystów zna zasady referowania, przygotowuje konspekt referatu wskazuje istotę sporu klasyków z romantykami rozumie, czym jest poetyka zna Romantyczność A. Mickiewicza rozumie programowy charakter utworu określa świat wartości romantycznych w utworze A. Mickiewicza dostrzega kłopoty poety z nadaniem Romantyczności ostatecznego kształtu wie, że S. Linde był twórcą pierwszego słownika języka polskiego rozumie znaczenie słownika S. Lindego wskazuje najważniejsze zmiany, jakie zaszły w polszczyźnie do XIX w. zna budowę hasła słownikowego umie posługiwać się słownikami różnego typu zna fragment Pieśni Wajdeloty rozumie znaczenie pieśni gminnej dla zachowania tożsamości narodowej dostrzega wyjątkową rolę poety i poezji w romantyzmie omawia fragment Korsarza, charakteryzując bohatera bajronicznego omawia cechy powieści poetyckiej i bohatera bajronicznego porównuje indywidualizm romantyczny z indywidualizmem renesansowym porównuje światopogląd wyrażony w Żeglarzu z programem zawartym w Odzie do młodości i założeniami Towarzystwa Filomatów dostrzega w wierszu motywy żeglugi i okrętu interpretuje wiersz A. Mickiewicza jako deklarację romantycznego indywidualizmu analizuje tekst, wskazując w nim elementy bajroniczne wskazuje epickie, liryczne oraz inne cechy powieści poetyckiej w czytanym tekście wyjaśnia, dlaczego Maria zyskała miano arcydzieła; wyraża własną opinię na temat walorów artystycznych utworu rozumie, że spór romantyków z klasykami był sporem o reguły poezji i o światopogląd zna metodologię pracy nad przygotowaniem referatu przygotowuje i wygłasza referat na temat: Problem reguł w sporze romantyków z klasykami interpretuje wiersz omawia zmiany czynione przez poetę w trakcie pracy nad wierszem rozumie, na czym polega praca edytora zna historię słownika języka polskiego omawia znaczenie pracy S. Lindego dla zachowania języka polskiego omawia najważniejsze zmiany, jakie zaszły w polszczyźnie do XIX w. sprawnie wyszukuje potrzebne informacje, korzystając z różnych słowników omawia fragment utworu A. Mickiewicza, dostrzegając w tym utworze romantyczną wiarę w moc poezji ludowej i artysty porównuje realizację motywu poety i poezji w romantyzmie i innych epokach literackich odszukuje w wierszu odpowiedzi na zarzuty J. Jeżowskiego i redaguje list będący hipotetyczną odpowiedzią na zarzut zdrady filomackich ideałów rozumie, że literatura jest tematem polemik publicystycznych zna nazwiska ważnych krytyków literackich drugiej połowy XIX w. interpretuje wiersz A. Mickiewicza w kontekście światopoglądu romantycznego rozumie, na czym polega praca edytora przywołuje inne teksty podejmujące temat rozczarowania niedawnymi ideałami (np. wiersz Początek nowego stulecia F. Schillera) oraz przywołujące topos żeglugi i okrętu, które mogą być kontekstem dla Żeglarza przygotowuje i wygłasza referat na temat: Problem reguł w sporze romantyków z klasykami, odwołując się do samodzielnie zebranego materiału źródłowego interpretuje Romantyczność jako utwór programowy romantyzmu (temat, formę, bohaterów, język) interpretuje zmiany zachodzące w trakcie pracy A. Mickiewicza nad tekstem Romantyczności zna, rozumie i odpowiednio stosuje terminologię edytorską

5 64 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 65 W świecie dziecka i dorosłego, czyli prawda Króla olszyn Kim jest Mickiewiczowska Świtezianka? Samodzielna analiza ballady Dlaczego zdziadziała ballada romantyczna? Powieść gotycka śmieszy, tumani, przestrasza... Zamek gotycki. Gdzie się podziały jego upiory? Moje serce mam ja tylko Werter. Co jest istotą romantycznej miłości? rozumie, dlaczego romantycy badali kulturę ludową zna fragment Pieśni Osjana i wie, czym jest mistyfikacja literacka zna Króla olszyn J. W. Goethego dostrzega związek między balladą a kulturą ludową rozumie pojęcie recepcja dzieła zna Świteziankę A. Mickiewicza wyjaśnia, dlaczego ballada A. Mickiewicza jest utworem romantycznym dostrzega rolę fantastyki i natury w balladzie romantycznej zna Balladę dziadowską B. Leśmiana i potrafi ją streścić dostrzega w utworze B. Leśmiana inspiracje romantyczne wie, czym jest neologizm, i potrafi wskazać jego przykłady dostrzega związki między literaturą a folklorem rozumie, na czym polega gotycyzm zna pojęcie powieść grozy i wymienia arcydzieła tej odmiany powieści zna fragment powieści Z. Krasińskiego i wypowiada się na temat współczesnej recepcji tego dzieła rozumie zależność między intencją nadawcy a odbiorem tekstu zna fragment książki Z. Sinkowej Powieść angielska... i na jego podstawie podejmuje próbę napisania opowiadania w stylu gotyckim zna fragment Zamku kaniowskiego S. Goszczyńskiego; rozumie temat utworu dostrzega obecność motywów gotyckich w kulturze współczesnej zna pojęcie styl frenetyczny pisze recenzję wybranego filmu grozy zna Cierpienia młodego Wertera J. W. Goethego rozumie, czym jest werteryzm, zna pojęcie choroba wieku charakteryzuje Wertera jako wzór romantycznego kochanka wskazuje przykłady nieszczęśliwej miłości ukazane we współczesnej kulturze masowej dostrzega wpływ powieści J. W. Goethego na kształtowanie się wzorów miłości romantycznej omawia przyczyny, dla których romantycy badali kulturę ludową zna nazwiska: Zorian Dołęga Chodakowski i Oskar Kolberg zna przyczyny ogromnej popularności Pieśni Osjana J. Macphersona interpretuje balladę J. W. Goethego charakteryzuje świat przedstawiony w balladzie analizuje utwór A. Mickiewicza z wykorzystaniem tekstu I. Opackiego dostrzega związek między zmianą barwy uczuciowej i stylistycznej języka a odczytaniem tekstu interpretuje wiersz B. Leśmiana, wskazując związki utworu ze Świtezianką A. Mickiewicza, omawia odmienność obu tekstów zna i rozumie tekst T. Peipera, ocenia i rozważa stanowisko T. Peipera wobec roli, jaką odegrała romantyczna ludowość rozumie powiązania istniejące między literaturą a folklorem rozumie gotycyzm jako kategorię estetyczną dostrzega w gotycyzmie poszukiwanie prawdy o ukrytej naturze człowieka interpretuje obraz J. H. Füssliego Nocna mara, dostrzegając w nim romantyczną ekspresję analizuje tekst Zamku kaniowskiego i wskazuje w nim cechy typowe dla powieści grozy; omawia sposoby budowania nastroju w utworze omawia motywy gotyckie wykorzystywane przez kulturę współczesną zna pojęcie ścieśnienie i rozumie, z czego wynikają różnice w pisowni i wymowie niektórych wyrazów porównuje Wertera z poznanymi wcześniej literackimi kochankami rozumie, że dla romantyków miłość stała się tematem nadrzędnym omawia wizerunek miłości rozpowszechniany przez kulturę masową (np. reklamę) interpretuje balladę J. W. Goethego charakteryzuje świat przedstawiony w balladzie odszukuje w kulturze współczesnej ślady romantycznych fascynacji folklorem wie, że lektura Króla olszyn miała wpływ na wyobraźnię B. Schulza interpretuje balladę A. Mickiewicza jako utwór romantyczny charakteryzuje narratora i wskazuje funkcje, jakie pełni w Świteziance odnajduje i omawia związek wiersza B. Leśmiana ze Świtezianką A. Mickiewicza; wskazuje w utworze B. Leśmiana nieromantyczne elementy ballady rekonstruuje portrety romantycznego kochanka i kochanki omawia formę i kompozycję utworu wskazuje przykłady nieszczęśliwej miłości ukazane we współczesnej kulturze masowej podejmuje rozważania na temat konsekwencji zrównania przez romantyków tego, co poznawalne i niepoznawalne, widzialne i ukryte rozumie formacyjny charakter doświadczeń lekturowych analizuje balladę pod względem treści i formy, porównuje ją z innymi balladami A. Mickiewicza wykorzystuje teksty krytyczne podczas omawiania utworu polemizuje z tekstem T. Peipera lub przedstawia argumenty popierające stanowisko poety na temat roli ludowości w literaturze pisze pracę na temat: Wyzwania teraźniejszości i literatura charakteryzuje i porównuje różne wzorce miłości omawia i ocenia wizerunek miłości rozpowszechniany przez współczesną kulturę masową

6 66 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 67 Portrety romantycznych kochanków albo wiem, czego szukam Romantyczny styl czytania Dwa portrety kobiece. Analiza porównawcza Naga miłość, czyli współcześni o miłości Od komunii dusz do magnetyzmu serca i ciała Romantyczna podróż na wschód Podróże romantyczne i nieromantyczne zna fragment IV cz. Dziadów i rozumie jego temat dostrzega psychologiczną komplikację bohatera dostrzega związek między funkcjami języka a odczytaniem tekstu wie, jak metodologia czytania dzieła wpływa na jego odbiór zna fragment powieści M. de Cervantesa rozumie, czym były dla romantyków książki zbójeckie dostrzega w bohaterze M. de Cervantesa literackiego przodka romantyków zna utwory A. Mickiewicza i A. Puszkina i rozumie ich tematy dostrzega podobieństwa i różnice w ujęciu tematu przez obu poetów dostrzega osobisty (biograficzny) ton w poezji lirycznej obu romantyków zna wiersze R. Wojaczka i M. B. Kielar i określa ich temat rozumie pojęcie erotyk rozumie pojęcie liryka roli zna fragmenty Ślubów panieńskich A. Fredry dostrzega w komedii A. Fredry nawiązanie do dramatu A. Mickiewicza rozumie, że A. Fredro broni w swojej komedii miłości szczęśliwej zna wybrane sonety A. Mickiewicza i rozumie ich temat łączy sonety z estetyką klasyczną i dostrzega ich nowatorstwo językowe zna stosunek klasyków do języka romantyków wie, że Orient stał się nowym tematem literackim w romantyzmie docenia znaczenie podróży romantycznej pisze list do przyjaciela, w którym opowiada o swojej wycieczce na Krym (z uwzględnieniem opisów przyrody, architektury itp.) omawia psychologiczny portret Gustawa jako romantycznego kochanka omawia środki stylistyczne, które budują niezwykłą emocjonalność monologu rozumie, czym był romantyczny styl lektury wie, co to jest intermedium i jaką pełni funkcję pisze analizę porównawczą wg podanego wzoru analizuje i interpretuje jeden z utworów porównuje współczesny i romantyczny sposób mówienia o miłości podejmuje próbę oceny obrazu A. Güntner w kontekście wierszy omawia podobieństwa i różnice w realizacji tematu w dramatach A. Mickiewicza i A. Fredry rozumie przesłanie Ślubów panieńskich dostrzega różne możliwości odczytania dramatu analizuje sonety pod względem treści i formy rozumie metaforyczny sens podróży romantycznej ustosunkowuje się do zarzutów, które klasycy stawiali A. Mickiewiczowi rozumie i objaśnia, na czym polega psychologiczna komplikacja postaci Gustawa omawia środki stylistyczne, które budują niezwykłą emocjonalność tekstu pisze charakterystykę Gustawa jako kochanka romantycznego analizuje jeden z utworów i osadza go w kontekście romantycznych wierszy o miłości podejmuje próbę oceny obrazu A. Güntner w kontekście wierszy omawia dramat A. Fredry jako polemikę z romantycznym wzorcem miłości nieszczęśliwej rozumie, czym jest spektakl teatralny analizuje sonety pod względem formy odczytuje i omawia sens podróży romantycznej zna utwory Z. Krasińskiego, J. Słowackiego, M. Białoszewskiego oraz fragment Próby opisania krajobrazu greckiego Z. Herberta dostrzega różne aspekty romantycznych podróży dostrzega różnice między podróżą romantyczną a współczesną turystyką rekonstruuje portret Mickiewiczowskiego kochanka, porównuje go z poznanymi wcześniej portretami zakochanych mężczyzn rozumie, że metoda czytania dzieła wpływa na jego odbiór rozważa związek między sposobem mówienia o miłości a przeżywaniem uczuć porównuje wzorce zachowań ukazane w poezji romantycznej i współczesnej rozważa wpływ pracy reżyserskiej na możliwości nowych odczytań dramatu dyskutuje na temat związku między konwencją mówienia o uczuciach a potrzebą ich wyrażania omawia sonety z przywołaniem innych literackich opisów podróży dyskutuje na temat skutków (pozytywnych i negatywnych) przekraczania norm językowych rozumie metafizyczny aspekt romantycznych podróży wypowiada się na temat znaczenia podróży w życiu człowieka dawniej i dziś porównuje różnych podróżników literackich i ich podróże

7 68 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 69 Dwa są sposoby prowadzenia walki Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza Pośmiertne życie Konrada Wallenroda Owies czy siano, prowincjonalny komediopisarz czy wieszcz? Zanim powstaną... Czytanie ze słownikiem, adiustacja tekstu. Opis bibliograficzny Warszawianka pieśń wyswobodzenia Romantyczni święci Literacka prawda, historyczny fałsz zna fragmenty Konrada Wallenroda A. Mickiewicza wyjaśnia pojęcie wallenrodyzm rozumie związek między działalnością spiskową a sytuacją polityczną kraju charakteryzuje bohatera w kontekście etosu średniowiecznego rycerza łączy Pieśń Wajdeloty z patriotycznym wychowaniem Wallenroda zna bajkę A. Fredry zna tekst I. Opackiego i rozumie związek tego utworu z bajką zna zasady adiustacji zna tekst Warszawianki odnajduje w pieśni cechy poezji tyrtejskiej dostrzega związek między wzorcem postawy wpisanym w Warszawiankę a paradygmatem zachowań patriotycznych zna wiersz A. Mickiewicza pt. Śmierć Pułkownika i rozumie jego temat dostrzega hagiograficzny charakter wiersza wie, czym są archaizmy rzeczowe zna Redutę Ordona i rozumie jej temat przypomina pojęcie fikcja literacka i rozumie relacje między światem przedstawionym a światem rzeczywistym rozumie przyczyny powstawania stereotypów patriotycznych dostrzega niebezpieczeństwa związane z manipulowaniem biografią rozumie, czym jest archaizm dostrzega związek między powieścią poetycką A. Mickiewicza a doktryną N. Machiavellego ocenia postępowanie bohatera interpretuje bajkę A. Fredry w kontekście szkicu I. Opackiego zna tekst J. M. Rymkiewicza i rozumie jego ocenę klasycyzmu oraz miejsca A. Fredry w kulturze stosuje zasady adiustacji omawia Warszawiankę jako przykład poezji tyrtejskiej rozumie wpływ omawianej pieśni na kształtowanie postaw patriotycznych Polaków dostrzega obecność kultury antycznej w poezji XX wieku omawia utwór A. Mickiewicza jako przykład romantycznej hagiografii porównuje romantycznych świętych z bohaterami legend średniowiecznych analizuje Redutę Ordona jako wiersz mitologizujący historię omawia stereotyp patrioty polskiego omawia niebezpieczeństwa związane z manipulowaniem biografią rozumie potrzebę heroizacji postaw patriotycznych wie, że język tekstu literackiego może być świadectwem zmian zachodzących w języku, podaje tego przykłady zna różne wypowiedzi na temat powieści poetyckiej A. Mickiewicza zna opinię M. Janion i K. T. Toeplitza na temat Konrada Wallenroda dostrzega banalizację postawy wallenrodycznej w kulturze masowej zna teksty S. Goszczyńskiego, M. Mochnackiego, R. Suchodolskiego oraz tekst Śpiewka autorstwa J. K. C. rozumie, czym jest ceremoniał spiskowy wskazuje w wierszach elementy tyrtejskie rozumie związek między stosowaniem synonimów a nacechowaniem emocjonalnym tekstu omawia Warszawiankę jako przykład poezji tyrtejskiej omawia symbolikę Warszawianki dostrzega obecność kultury antycznej w poezji XX wieku rozumie tezy M. Janion dotyczące samobójstwa Konrada Wallenroda dyskutuje na temat przenikania tematów, motywów, bohaterów literackich do kultury masowej oraz banalizacji kultury wysokiej rozumie mistyczną rolę obrzędu (tu: ceremoniał spiskowy) charakteryzuje poezję tyrtejską pod względem retorycznym wie, w jakim celu powstawała poezja tyrtejska pisze tekst nacechowany stylistycznie i emocjonalnie odnajduje w literaturze i historii XX wieku wzorce zachowań patriotycznych ukształtowanych przez poezję tyrtejską rozumie potrzebę istnienia poezji tyrtejskiej w historii narodów

8 70 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 71 Jak żołnierz z poetą, czyli Reduta Ordona po mrożkowsku Zemsta, zemsta... Dziady cz. III, scena I Człowieku! Gdybyś wiedział, jaka twoja władza! Wielka Improwizacja Polska męka i zmartwychwstanie w Widzeniu Księdza Piotra Mistycyzm w Dziadach Salony i kazamaty społeczeństwo widziane oczami Adama Mickiewicza Dziady w teatrze Chorobą wieku dotknięty... Kordian Romantyczna biografia: od spiskowca do szaleńca Kordian jako spiskowiec. Romantyczne sny o potędze Powiem ci, jak to zagrać... Próba inscenizacji monologu Kordiana Kordian chce na Bracką, czyli parodia bohatera romantycznego zna fragmenty Śmierci porucznika S. Mrożka dostrzega polemikę S. Mrożka ze stylem romantycznym i stereotypem romantycznego patriotyzmu określa tematykę dramatu dostrzega nową (wampiryczną) odmianę polskiego patriotyzmu charakteryzuje Konrada jako poetę i patriotę streszcza Widzenie Księdza Piotra i na podstawie tekstu objaśnia, na czym polega mesjanizm charakteryzuje społeczeństwo polskie ukazane w utworze rozumie, czym jest martyrologia narodowa wymienia cechy dramatu romantycznego rozumie pojęcia: mesjanizm, prometeizm, martyrologia, improwizacja zna pojęcia: mistyka, metafizyka pisze recenzję obejrzanej inscenizacji Dziadów określa tematykę dramatu wskazuje ważne momenty życia Kordiana, charakteryzuje go jako bohatera romantycznego dostrzega polemikę dramatu J. Słowackiego z Dziadami A. Mickiewicza objaśnia znaczenie słów Polska Winkelriedem narodów zna pojęcie choroba wieku rozumie tytuł dramatu dostrzega podobieństwa między monologiem Kordiana na Mont Blanc a obrazem C. D. Friedricha Podróżnik przed morzem mgieł zna fragment powieści S. Dygata, umie go sparafrazować dostrzega w tekście S. Dygata przykład aluzji literackiej wskazuje elementy parodii w utworze omawia utwór S. Mrożka jako tekst polemiczny z romantycznym stereotypem patrioty oraz jako parodię stylu romantycznego rozumie, czym jest legenda romantyczna i jaką pełni (pełniła) funkcję docenia funkcję śmiechu w kulturze interpretuje Dziady jako dramat narodowy, polityczny i metafizyczny dyskutuje na temat postawy prometejskiej Konrada objaśnia mistyczny sens Widzenia Księdza Piotra dostrzega uniwersalizm dramatu A. Mickiewicza i dyskutuje na temat uniwersalnych wartości Dziadów omawia Dziady jako dramat romantyczny wymienia najważniejsze inscenizacje dramatu wie, jak sceniczne realizacje dramatu splotły się z historią Polski wskazuje i omawia tematy i wątki istotne dla pełnego rozumienia dramatu i oceny tytułowego bohatera porównuje Kordiana i Konrada jako bohaterów romantycznych omawia Kordiana jako tekst polemiczny w stosunku do Dziadów dostrzega w dramacie ironię romantyczną, rozumie jej funkcję omawia fragment powieści S. Dygata, dostrzegając w niej parodię bohatera romantycznego podejmuje próby sparodiowania monologu romantycznego wskazuje w utworze S. Mrożka elementy nawiązujące do utworu A. Mickiewicza wskazuje środki, którymi S. Mrożek osiąga efekt komizmu rozumie funkcję śmiechu w kulturze interpretuje Wielką Improwizację i Widzenie Księdza Piotra, wskazuje ich romantyczny i ponadczasowy charakter wskazuje treści i cechy, które pozwalają uważać Dziady za arcydramat, dokonuje oceny utworu porównuje Kordiana z innymi bohaterami romantycznymi oraz charakteryzuje go jako dziecię wieku i spiskowca dostrzega wielowątkowość dramatu, omawia Kordiana jako dramat romantyczny zna pojęcie ironii romantycznej dostrzega wpływ inscenizacji na interpretację dramatu podejmuje własną próbę inscenizacji monologu Kordiana omawia stereotyp patrioty polskiego w kontekście wydarzeń historycznych omawia funkcje śmiechu w kulturze wskazuje i omawia konteksty interpretacyjne Dziadów wypowiada się na temat idei zawartych w dramacie wypowiadając się na temat dramatu, nawiązuje do wypowiedzi autorytetów (C. Miłosza, T. Konwickiego) interpretuje dramat J. Słowackiego i sytuuje to dzieło między innymi utworami podejmującymi temat historiozofii, patriotyzmu, indywidualizmu, szaleństwa wskazuje literackie i historyczne konteksty dramatu wyjaśnia pojęcie ironia romantyczna, rozumie jej funkcję i wyjątkowość omawia różnice w odczytaniu dramatu J. Słowackiego w zależności od pomysłów reżyserskich podaje przykłady znanych sobie inscenizacji teatralnych podejmuje próbę inscenizacji monologu Kordiana z uwzględnieniem podanej wskazówki interpretacyjnej

9 72 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 73 Słowo i dźwięk powinowactwo sztuk Czym śpiewak dla ludzi? Jakie jest dziecko romantyków? Romantyczni galernicy wrażliwości Ja romantyk różne oblicza romantyków Tułaczka, pielgrzymka, wygnanie romantycy o sobie Być świetnym dla samego siebie oto dandys zna fragment Fortepianu Szopena C. K. Norwida; określa temat utworu zna fragment eseju R. Przybylskiego i odnajduje związek między tekstem poetyckim a krytycznym dostrzega funkcję, jaką pełniła muzyka F. Chopina w czasach mu współczesnych dostrzega przenikanie się różnych dziedzin sztuki w romantyzmie zna opinie o poecie wyrażone przez: M. Mochnackiego, S. Garczyńskiego, Z. Krasińskiego, E. Dembowskiego, W. Gombrowicza zna wiersz A. Bursy i dostrzega w tym utworze parafrazę Wielkiej Improwizacji dostrzega ironiczny charakter wiersza dostrzega różnice między oświeceniowym a romantycznym portretem poety zna fragmenty Nie-Boskiej Komedii Z. Krasińskiego i Marii A. Malczewskiego i określa ich tematy dostrzega odmienność i niezwykłość dziecka romantycznego zna fragmenty Godziny myśli J. Słowackiego i Nie-Boskiej Komedii Z. Krasińskiego i określa ich tematy dostrzega odmienną wrażliwość bohaterów romantycznych zna fragmenty utworów przedstawiających różne oblicza romantyków podejmuje próbę prezentacji jednego z wcieleń ja romantycznego dostrzega podobieństwa między różnymi wcieleniami romantyków podejmuje rozważania na temat tego, czy romantykiem się jest, czy się nim bywa zna utwory A. Mickiewicza i C. K Norwida i określa ich temat dostrzega nową, romantyczną formułę pielgrzyma zna pojęcia: dandys i dandyzm dostrzega w postawie dandysa potrzebę autokracji interpretuje fragment wiersza C. K. Norwida wyjaśnia, na czym polega nowatorstwo poetyki wiersza C. K. Norwida odnajduje i uzasadnia odniesienia do postaci mitologicznych, biblijnych i motywów staropolskich w utworze C. K. Norwida omawia sposoby przenikania się sztuk w romantyzmie porównuje wizerunki poety romantycznego z portretem nakreślonym przez W. Gombrowicza interpretuje wiersz A. Bursy rozumie, czym jest romantyczny portret artysty rozważa, jaką rolę odgrywał artysta w epokach minionych i dziś na podstawie poznanych fragmentów rekonstruuje portret dziecka romantycznego dostrzega odmienność romantycznej kreacji dziecka na tle wcześniejszych epok omawia najważniejsze cechy szaleństwa romantycznego rozumie powody, dla których romantycy uczynili z szaleństwa jeden z najważniejszych tematów literackich omawia figury romantycznego ja wskazuje cechy wspólne tych figur wyraża własny pogląd na temat tego, czy romantykiem się jest, czy się nim bywa interpretuje nowe znaczenie pielgrzyma i pielgrzymstwa na podstawie utworów A. Mickiewicza i C. K. Norwida traktuje pamięć jako przestrzeń, w której można pielgrzymować i podróżować określa cechy dandysa i ocenia jego postawę odszukuje cechy dandysa u współczesnych ludzi na podstawie opinii M. Mochnackiego, S. Garczyńskiego, Z. Krasińskiego i E. Dembowskiego rekonstruuje portret poety romantycznego dostrzega ironiczny ton wypowiedzi W. Gombrowicza omawia wiersz A. Bursy, wskazując językowe środki, za pomocą których poeta ośmieszył wzór poety romantycznego wykorzystując swą wiedzę na temat zadań, celów i możliwości poezji romantycznej, a także jej formy; pisze monolog romantyka żyjącego w czasach współczesnych

10 74 Przedmiotowy system oceniania Przedmiotowy system oceniania 75 List romantyczny intymny zapis uczuć, ogólny wzór miłosnych westchnień Gdzie leży Soplicowo? Próba odnalezienia idylli Pan Tadeusz jako gawęda Kim jest Mickiewiczowska Zosia? Ponad epoką: Mickiewicz Co nam z romantyzmu dzisiaj? dostrzega rangę, jaką romantycy nadali epistolografii dostrzega w korespondencji materiał badawczy dla potomnych dostrzega komizm sceny pisania listu w Zemście A. Fredry oraz określa funkcję, jaką scena ta pełni w dramacie zna Pana Tadeusza A. Mickiewicza rozumie, dla kogo i w jakim celu A. Mickiewicz napisał epos dostrzega w utworze cechy idylli i wskazuje niektóre elementy idealizacji świata w Panu Tadeuszu rozpoznaje motyw dworku szlacheckiego i przypomina funkcje, jakie dworek pełnił i pełni w polskiej kulturze rozumie, że komunikat zależy od intencji, wiedzy i stanu emocjonalnego nadawcy dostrzega różnice w relacji Księdza Robaka i Gerwazego na temat śmierci Stolnika wie, czym jest gawęda szlachecka wie, na czym polega konkretyzacja postaci zna fragment pamiętników A. Łaszowskiego i rozumie jego temat pisze charakterystykę Zosi z uwzględnieniem własnego odczytania tekstu zna życiorys A. Mickiewicza dostrzega wyjątkowość A. Mickiewicza dla współczesnych mu i potomnych zna wiersz C. K. Norwida i określa temat tego utworu wskazuje romantyczne korzenie w wybranym przez siebie zagadnieniu rozumie, jakie znaczenie miała dla romantyków sztuka epistolografii rozumie znaczenie kreacji autora w zależności od adresata listu rozumie, jakie znaczenie miały listy dla głębszego zrozumienia życia i twórczości ich autora omawia cechy romantycznego listu na przykładzie korespondencji Z. Krasińskiego i D. Potockiej odczytuje fragment dramatu A. Fredry przez pryzmat listu Z. Krasińskiego oraz listownika romantycznego omawia Pana Tadeusza jako idyllę i rozumie cel idealizacji i mitologizacji świata przedstawionego w utworze omawia motyw dworku szlacheckiego jako symbolu idealizacji swojskości, miejsca świętego wskazuje uniwersalne wartości poematu A. Mickiewicza rozważa wady i zalety idealizacji ojczyzny porównuje dwie wersje opowiadania o zabójstwie Stolnika wyjaśnia powody pojawienia się rozbieżności w relacjach obu bohaterów omawia rolę gawędy szlacheckiej w Panu Tadeuszu pisze charakterystykę innej postaci poematu z uwzględnieniem własnego odczytania tekstu omawia biografię A. Mickiewicza jako biografię romantyczną interpretuje wiersz C. K. Norwida dyskutuje na temat przyczyn, dla których współcześni często nie potrafią docenić ludzi wybitnych, niezwykłych, genialnych omawia wybrany przez siebie temat, wskazując związki z romantyzmem dokonuje samodzielnej oceny romantyzmu w aspekcie wybranego przez siebie tematu omawia Pana Tadeusza jako idyllę omawia motyw dworku szlacheckiego jako symbolu swojskości dostrzega wady i zalety idealizacji ojczyzny interpretuje wiersz C. K. Norwida jako komentarz do życia i twórczości A. Mickiewicza wyjaśnia wyjątkowość A. Mickiewicza dla współczesnych i potomnych omawia kilka wybranych tematów, wskazując ich powiązania z romantyzmem interpretuje Pana Tadeusza jako utwór o obcości i zakorzenieniu człowieka w świecie, przywołując kontekst psychologiczny i filozoficzny interpretuje zdanie Z. Krasińskiego ( My wszyscy z niego ) i zajmuje własne stanowisko wobec twórczości A. Mickiewicza omawia wybrany przez siebie temat, wskazując liczne związki z romantyzmem rozumie, że romantyzm otwiera nowożytność w kulturze europejskiej