Szkolnictwo rolnicze w Unii Europejskiej i niektórych krajach członkowskich.

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 Szkolnictwo rolnicze w Unii Europejskiej i niektórych krajach członkowskich. Wspólnota europejska, biorąc pod uwagę złożoność wykonywanej pracy, stopień trudności i umiejętności oraz stopień odpowiedzialności i poziom w hierarchii zawodowej, do jakiej przygotowywany jest przyszły absolwent, ustaliła pięć następujących poziomów zawodowych: kształcenie obowiązkowe oraz wprowadzenie do zawodu w krótkim okresie edukacji i w łatwo przyswajalny sposób, co ma umożliwić wykonywanie stosunkowo prostych prac. Odpowiednikiem tego poziomu w Polsce, do czasu wprowadzenia drugiego etapu reformy edukacji, jest absolwent szkoły specjalnej, przysposabiającej do zawodu. kształcenie obowiązkowe i edukacja zawodowa. Absolwenci mają pełne kwalifikacje do samodzielnego wykonywania prac wymagających korzystania z odpowiednich narzędzi i technik, ale w ograniczonym zakresie. Polskim odpowiednikiem jest absolwent szkoły zasadniczej. kształcenie obowiązkowe lub edukacja zawodowa oraz dodatkowe przeszkolenie techniczne lub inne zawodowe na poziomie średnim. Ten poziom wiedzy daje większe, niż w poziomie drugim, podstawy teoretyczne, a czynności zawodowe polegają głównie na pracach technicznych, wykonywanych również samodzielnie, a także mogą łączyć się z obowiązkiem kierowania lub koordynacji prac i innych pracowników. Polskim odpowiednikiem jest absolwent technikum. edukacja na poziomie średnim i ponadśrednim. Zdobyta wiedza i doświadczenie pozwalają wykonywać samodzielnie prace wymagające odpowiedzialności i umiejętności działania na stanowiskach kierowniczych, łączących się z odpowiedzialnością zarządzania i nadzoru. Polski odpowiednik to absolwent szkoły licencjackiej i wyższej zawodowej. edukacja na poziomie średnim i pełnym wyższym, który pozwala na podjęcie autonomicznej pracy zawodowej w charakterze zatrudnionego lub prowadzącego własną działalność zawodową i pozwala zdobyć naukowe podstawy zawodu. Polskim odpowiednikiem jest absolwent studiów wyższych. 1 1 Budkiewicz M. (red): Model polskich standardów kwalifikacji zawodowych. ITE, Radom 1995 r. s. 15

2 2 Mimo ustalenia w/w poziomów zawodowych w krajach Unii nie istnieją jednolite standardy kwalifikacji zawodowych, a jedynie mechanizmy i czynniki, które powinien uwzględniać każdy skuteczny system kwalifikacji zawodowych. W Niemczech 2, 3, 4 za szkolnictwo zawodowe, w tym rolnicze, w zakładach pracy i kształcenie zawodowe odpowiada rząd federalny (bund) i landy. Bund jest odpowiedzialny za przepisy prawne dotyczące szkolenia zawodowego, a land za ustalanie programów ramowych dla szkół zawodowych i całokształt kształcenia zawodowego w szkołach rolniczych. Za administrację i nadzór nad podległymi szkołami, włącznie z planowaniem i organizacją całego systemu szkolnego oraz koordynację kształcenia w zakładzie pracy, odpowiadają ministrowie edukacji i kultury poszczególnych landów. Z reguły szkoły publiczne kształcące do poziomu szkoły zasadniczej są zarządzane przez władze lokalne, do obowiązków których należy zakładanie, organizacja i administracja szkołami, a także ich finansowanie. Szkoły rolnicze kształcące na wyższym średnim poziomie są nadzorowane przez ministerstwo rolnictwa landu, a mogą być prowadzone przez ministerstwo lub izbę rolniczą. Większość osób prowadzących przedsiębiorstwa rolne uzyskuje przygotowanie zawodowe systemem przemiennym podejmowanym po ukończeniu ogólnego kształcenia obowiązkowego. Polega ono na przebywaniu przez trzy dni w tygodniu w pracy, a dwa dni w szkole finansowanej z funduszy publicznych (z budżetu landu lub władz lokalnych). Kształcenie praktyczne odbywa się na podstawie umowy cywilno-prawnej między zakładem pracy, a praktykantem i obejmuje wszystkie aspekty szkolenia, jak np. jego profil, czas trwania, liczbę zajęć w ciągu dnia, umiejętności jakie uczeń powinien zdobyć, obowiązki ucznia i nauczyciela oraz wysokość zarobków ucznia. Koszty praktycznej nauki zawodu w zakładach pracy ponoszą te zakłady, zgodnie z warunkami umowy. Z tego tytułu otrzymują odpowiednie ulgi w podatkach itp. Całość oświaty publicznej w Niemczech, w tym rolniczej, finansowana jest przez rządy krajowe, natomiast wiele kosztów, szczególnie inwestycyjnych, ponoszą także władze lokalne. 2 Struktura systemów kształcenia ogólnego i zawodowego w Unii Europejskiej. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji EURIDYCE. Warszawa 1998 r. s Bednarczyk H. (red). Systemy, jakość i standardy kształcenia zawodowego. Instytut Technologii Edukacji. Radom 1995 r. s Kupisiewicz Cz.: Koncepcja reform szkolnych w wybranych krajach świata na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1995 r. s

3 3 We Francji 5 edukacja posiada rangę priorytetu narodowego, a jej celem jest kształcenie przez 10 lat wszystkich uczniów aż do uzyskania przez nich jako minimum świadectwa kwalifikacji zawodowych lub dyplomu kształcenia zawodowego, w tym przez 80 % spośród nich świadectwa na poziomie maturalnym. Francuskie szkolnictwo rolnicze, od momentu jego utworzenia w 1948 r., znajduje się pod wyłączną opieką i odpowiedzialnością ministra rolnictwa i rybołówstwa, a za kształcenie w pozostałych zawodach odpowiada Ministerstwo Pracy Zatrudnienia i Kształcenia. Minister Rolnictwa i Rybołówstwa powołuje dyrektorów publicznych szkół rolniczych, a do sprawowania swojej funkcji w odniesieniu do tych szkół posiada specjalną komórkę, tj. Dyrekcję Generalną ds. Kształcenia i Nauki, do zadań której w szczególności należą sprawy związane z polityką organizacyjno-strukturalną, zatrudnianiem i finansowaniem oświaty, zarządzaniem administracją szkolną oraz doradztwem pedagogicznym i programami kształcenia. Natomiast bezpośrednim kontrolowaniem (kontrole pedagogiczne szkół i finansowe wspólnie z Ministerstwem Finansów) placówek rolniczego kształcenia początkowego, czyli kształcenia osób, które jeszcze nie rozpoczęły pracy zawodowej, a także placówek kształcenia ustawicznego, zajmują się Regionalne Serwisy ds. Kształcenia i Rozwoju podległe reprezentującym ministra rolnictwa Dyrekcjom Regionalnym ds. Rolnictwa i Leśnictwa. Regionalne Serwisy opiniują także 5-letnie regionalne plany przewidywań dotyczące kierunków kształcenia rolniczego, kształtowania sieci szkół, a w tym ich otwierania lub zamykania. Plany te stanowią podstawę do opracowania Narodowego Planu Przewidywań w zakresie kształtowania szkolnictwa rolniczego. W Holandii 6 edukacja rolnicza od ponad 120 lat przyporządkowana jest organizacyjnie i merytorycznie Ministerstwu Rolnictwa, Zasobów Naturalnych i Rybołówstwa. Do resortu rolnictwa należy także kształcenie i doskonalenie nauczycieli uczących w podległych szkołach. Zajmuje się tym Stowarzyszenie Profesjonalnej Rolniczej Edukacji. Struktura kształcenia rolniczego w zasadzie jest zgodna ze strukturą kształcenia w szkołach podległych Ministerstwu Edukacji, Kultury i Nauki oraz funkcjonuje w oparciu o ogólne przepisy prawne wynikające z ustaw. Dla potrzeb rolnictwa i gospodarki żywnościowej istnieją w Holandii następujące formy i poziomy kształcenia: 5 Patrz przypis nr 2, s. 199 i Patrz przypis nr. 2, s

4 4 podstawowe kształcenie zawodowe w ramach zintegrowanego kształcenia bazowego, obejmującego młodzież w wieku lat, kształcenie rolnicze drugiego cyklu w formie szkolnej i przemiennej, wyższe szkoły rolnicze kształcące inżynierów rolnictwa i nauczycieli (co najmniej 4-letnie), Rolniczy Uniwersytet (studia pięcioletnie), ustawiczne kształcenie pracowników rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Zajęcia podstawowe kształcenia rolniczego odbywają się w 16 Centrach Kształcenia Rolniczego, w szkołach zintegrowanych z klasami rolniczymi, bądź też w samodzielnych szkołach podstawowego zawodowego kształcenia rolniczego. Centra te powstały w 1990 r. z połączenia istniejących przedtem 180 samodzielnych szkół podstawowego i drugiego cyklu kształcenia rolniczego i prowadzą kształcenie młodzieży na różnych poziomach oraz kształcenie ustawiczne osób dorosłych. Ważną rolę w systemie edukacji rolniczej Holandii odgrywają, zarządzane przez Ministra Rolnictwa, Centra Kształcenia Praktycznego, które po połączeniu w 1993 r. tworzą zintegrowaną placówkę pod nazwą Centra Innowacji i Praktyki. Są one fundacjami i posiadają własną radę nadzorczą, w skład której wchodzą przedstawiciele producentów, przemysłu, służb doradczych i instytucji edukacyjnych. Finansowane są w 70% z budżetu Ministra Rolnictwa i w 30% z działalności komercyjnej. Centra te integrują system nauki, oświaty i doradztwa z praktyką produkcyjną. Szkolnictwo rolnicze jest w imieniu Ministra Rolnictwa kontrolowane przez sześć biur regionalnych. Do ich zadań należy: zapewnienie przestrzegania przepisów prawnych, określanie stanu szkolnictwa poprzez wizytacje szkół, wspieranie rozwoju konsultacji w kwestiach kształcenia między kompetentnymi władzami, personelem szkół i władzami regionalnymi lub lokalnymi, składanie raportów ministrowi. Szkoły otrzymują z budżetu odpowiednią kwotę w przeliczeniu na jednego ucznia. Rząd kontroluje realizacje budżetu na podstawie jakości wykształcenia absolwentów. Bieżący nadzór nad finansowaniem szkół rolniczych stanowią doraźne kontrole (inspekcje) prowadzone przez rząd i czynniki społeczne.

5 5 W Danii 7, 8 całością spraw edukacji, w tym rolniczej i przydziałem środków finansowych, kieruje Ministerstwo Edukacji, które ściśle współpracuje w tym zakresie z partnerami społecznymi. O podziale funduszy publicznych (dotacji) pomiędzy poszczególne typy edukacji decyduje Folketing na mocy ustawy. Szkoły zawodowe, w tym rolnicze, mają w Danii dużą autonomię. Zarządza nimi rada administracyjna, która wraz z dyrektorem posiada władzę decyzyjną, a lokalne komitety kształcenia i szkolenia zawodowego uczestniczą w tworzeniu powiązań między szkołą i praktyką rolniczą w ramach przemiennego kształcenia zawodowego. Najważniejszym organem doradczym i kontrolującym w zakresie kształcenia zawodowego jest Rada ds. Kształcenia Zawodowego, której przewodniczącego powołuje minister edukacji, a pozostałych 16 członków wybierają organizacje pracobiorców i pracodawców w równej proporcji. Dla poszczególnych resortów, dla których kształcą szkoły zawodowe, ministerstwa, w tym rolnictwa, powołują także komitety złożone z przedstawicieli pracowników i pracodawców (po 3-4 osoby). Komitety te decydują o tym, które umiejętności praktyczne i jaki zakres wiedzy teoretycznej powinni posiadać absolwenci oraz opracowują zasady przyjęć do szkół, egzaminowania i zawierania z zakładami pracy umów o praktyczną naukę zawodu. W Danii nie istnieje inspekcja w pełnym tego słowa znaczeniu. Za kontrolę swych szkół odpowiedzialne są władze poszczególnych okręgów. 7 Patrz przypis nr. 2, s Patrz przypis nr 3, s

6

7

8

9 Załącznik nr 5 WYKAZ SKONTROLOWANYCH JEDNOSTEK 1. Ministerstwo Edukacji Narodowej 2. Ministerstwo Finansów 3. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych 5. Krajowe Centrum Doradztwa, Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Brwinowie 6. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej w Warszawie Szkoły rolnicze 1. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Gołotczyźnie, woj. mazowieckie 2. Centrum Kształcenia Praktycznego w Miętnem, woj. mazowieckie 3. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Sejnach, woj. podlaskie 4. Zespół Szkół Rolniczych w Marianowie, woj. podlaskie 5. Zespół Szkół Agro Ekonomicznych w Karolewie, woj. kujawsko-pomorskie 6. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Rolniczego w Bielicach, woj. kujawsko-pomorskie 7. Zespół Szkół Rolniczych w Myszkowie, woj. śląskie 8. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Bielsku Białej, woj. śląskie 9. Zespół Szkół Gospodarki Żywnościowej w Czchowie, woj. małopolskie 10. Zespół Szkół Mechanizacji Rolnictwa w Tarnowie, woj. małopolskie 11. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kijanach, woj. lubelskie 12. Zespół Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli, woj. lubelskie 13. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Karolewie, woj. warmińsko-mazurskie 14. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Lidzbarku Warm., woj. warmińsko-mazurskie 15. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Nysie, woj. opolskie 16. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Grodkowie, woj. opolskie

10 2 17. Zespół Szkół Rolniczych w Starym Tomyślu, woj. wielkopolskie 18. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Trzciance, woj. wielkopolskie 19. Zespół Szkół Rolniczych w Połczynie Zdroju, woj. zachodnio-pomorskie 20. Zespół Szkół Rolniczych w Świdwinie, woj. pomorskie 21. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Ustawicznego we Wrocławiu, woj. dolnośląskie 22. Zespół Szkół Rolniczych w Ludowie Polskim, woj. dolnośląskie Kuratoria oświaty 1. Kuratorium Oświaty w Warszawie 2. Kuratorium Oświaty w Białymstoku 3. Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy 4. Kuratorium Oświaty w Katowicach 5. Kuratorium Oświaty w Lublinie 6. Kuratorium Oświaty w Olsztynie 7. Kuratorium Oświaty w Opolu 8. Kuratorium Oświaty w Poznaniu 9. Kuratorium Oświaty w Szczecinie 10. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu Starostwa powiatowe 1. Starostwo Powiatowe w Garwolinie, woj. mazowieckie 2. Starostwo Powiatowe w Sejnach, woj. podlaskie 3. Starostwo Powiatowe w Mogilnie, woj. kujawsko-pomorskie 4. Starostwo Powiatowe w Myszkowie, woj. śląskie 5. Starostwo Powiatowe w Łęcznej, woj. lubelskie 6. Starostwo Powiatowe w Kętrzynie, woj. olsztyńskie 7. Starostwo Powiatowe w Nysie, woj. opolskie 8. Starostwo Powiatowe w Nowym Tomyślu, woj. wielkopolskie 9. Starostwo Powiatowe w Świdwinie, woj. zachodnio-pomorskie 10. Starostwo Powiatowe w Strzelinie, woj. dolnośląskie. 11. Urząd Miejski we Wrocławiu

11

12

13