GMINY DŁUGOŁĘKA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO. Długołęka, 2012 r. do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Długołęka

Transkrypt

1 GMINA DŁUGOŁĘKA PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO PROJEKTU STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DŁUGOŁĘKA Długołęka, 2012 r. 1

2 Wykonanie opracowania: MGR INŻ. MARIUSZ ANTOLAK INPLUS Spółka z o.o Olsztyn ul. Wilczyńskiego 25E/216 biuro@inplus.pl 2

3 Spis treści 1 Wprowadzenie Streszczenie w języku niespecjalistycznym Materiały i metody badań Ogólna charakterystyka obszaru opracowania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka Zawartość, cele i kierunki rozwoju Studium Powiązania Studium z innymi dokumentami planistycznymi Problemy i cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia Studium Stan, funkcjonowanie oraz istniejące problemy środowiska fragmentu gminy Długołęka Klimat Gleby i surowce mineralne Wody powierzchniowe i podziemne Flora i fauna Krajobraz Dziedzictwo kulturowe Obszary cenne przyrodniczo i chronione Ocena skutków realizacji SUiKZP fragmentu gminy Długołęka Skutki środowiskowe wynikające z projektowanych kierunków zagospodarowania przestrzennego fragmentu gminy Długołęka Wpływ ustaleń Studium na obszary chronione Ocena skutków realizacji ustaleń Studium na komponenty środowiska Analiza rozwiązań alternatywnych do zapisów SUiKZP fragmentu gminy Długołęka Propozycje rozwiązań służących ograniczaniu, zapobieganiu negatywnym oddziaływaniom na środowisko Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Studium Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium oraz częstotliwość jej przeprowadzania Informacja o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Załącznik graficzny: Zał. 1. Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany SUiKZP gminy Długołęka, skala 1:

4 1 Wprowadzenie 1.1 Streszczenie w języku niespecjalistycznym Podstawą prawną opracowania Prognozy oddziaływania na środowisko na potrzeby zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Na wstępie opracowania podane zostały podstawy prawne i wykorzystane dokumenty, cel, zakres tematyczny i metodyka Prognozy. Skrótowo przedstawiono charakterystykę gminy Długołęka, skupiając się na jej położeniu oraz przedstawieniu podstawowych informacji dotyczących infrastruktury technicznej. Kolejnym etapem Prognozy było opisanie zawartości, głównych celów programowych oraz kierunków rozwoju gminy nakreślonych w Studium. Opisano powiązania Studium z innymi dokumentami planistycznymi oraz przedstawiono problemy i cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia Studium. W kolejnych rozdziałach opisano stan, funkcjonowanie oraz istniejące problemy środowiska gminy. Jako podstawowe składniki przyjęto powietrze atmosferyczne i klimat; budowę geologiczną, gleby i rzeźbę terenu; wody powierzchniowe i podziemne; faunę i florę; krajobraz; ludność i dziedzictwo kulturowe. Następnie opisano formy ochrony przyrody występujące na terenie gminy. Znaczną część Prognozy zajmuje ocena skutków środowiskowych realizacji Studium. W Prognozie przeanalizowano skutki środowiskowe wynikające z projektowanego przeznaczenia terenów, wpływ ustaleń Studium na obszary chronione oraz dokonano oceny skutków realizacji ustaleń Studium na poszczególne składowe środowiska. Zapisy Studium prowadzą do stosunkowo dużej intensyfikacji zabudowy mieszkaniowej na terenie gminy. Część zabudowy zostało zaprojektowanej na terenach podmokłych oraz na terenach zagrożenia powodziowego, co wiąże się między innymi z utrudnieniami w budowie i zagrożeniami dla życia ludzi. Część zabudowy zostało zaproponowanej ponadto na terenie występowania cennych siedlisk przyrodniczych i miejsc występowania chronionych gatunków. 4

5 W Studium proponuje się ponadto znaczne zagęszczenie sieci drogowej, co wiązało będzie się zmianami w środowisku przyrodniczym na terenach cennych. Problemowymi obszarami są dodatkowo konflikty funkcji planistycznych. Kolejnym problemem może okazać się przerwanie ciągłości korytarzy ekologicznych poprzez ich zabudowanie. W związku z intensyfikacją zabudowy dojdzie ponadto do zwiększonego ruchu samochodowego, zwiększenia ilości produkowanych odpadów itp. Następnym etapem była analiza rozwiązań alternatywnych do zapisów Studium oraz propozycje rozwiązań służące zapobieganiu negatywnemu oddziaływaniu na środowisko. Kolejną wykonaną czynnością było określenie potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji Studium. Końcowe rozdziały Prognozy przedstawiały metody weryfikacji stopnia realizacji zapisów Studium oraz mówiły o możliwości negatywnego wpływu zapisów tego dokumentu na dalsze otoczenie. Całość Prognozy uzupełniono streszczeniem opracowanym w języku niespecjalistycznym. 5

6 Cel, zakres i podstawa prawna opracowania Niniejsza Prognoza oddziaływania na środowiska dotyczy projektu zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka. Celem Prognozy jest określenie skutków wpływu realizacji projektu Studium na środowisko, a także przedstawienie rozwiązań eliminujących negatywne skutki ustaleń na poszczególne elementy środowiska. Podstawa prawna opracowania: Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 1. Zakres Prognozy ustalono w oparciu o zalecenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu 2 oraz opinię Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu 3 oraz zgodnie z art. 51 ust. 2 w/w ustawy. Zakres Prognozy Prognoza oddziaływania na środowisko zawiera informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami; informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu Prognozy; propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania; informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, a także streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. Prognoza określa, analizuje i ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu; stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem; istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody 4. W Prognozie przedstawione są cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego 1 Ustawa z dn. 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. 2 Pismo Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu - znak RDOŚ-02-WSI-7041/663-2/10/ja. 3 Pismo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu znak ZNS /TK/10. 4 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. 6

7 dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu. Opisuje ona ponadto przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki oraz dobra materialne. Prognoza uwzględnia zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. Dokument ten przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru Prognoza przedstawia rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy 5. 5 Ustawa z dn. 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. 7

8 1.2 Materiały i metody badań Materiał badawczy Przy sporządzaniu Prognozy korzystano z następujących materiałów: Obowiązujące akty prawne: Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptaków (Council Directive 79/409/EEC on Wild Birds). Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. W sprawie ochrony gatunkowej roślin. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. W sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Ustawa z dn. 3 października 2008 r. O udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. O gospodarce nieruchomościami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 8

9 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. O odpadach. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. O lasach. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. O ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. O samorządzie gminnym. Opracowania planistyczne, opinie, zalecenia Kleczkowski A. S.: Mapa Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, skala 1: , Kraków Kleczkowski A. S.: Objaśnienia mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, Kraków Kondracki J Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa. Liro A. (red.): Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET Polska, Warszawa Koncepcja gospodarki ściekowej gminy Długołęka aktualizacja rok Biuro Studiów i Projektów Ochrony Wód JMS we Wrocławiu, Wrocław Plan Gospodarki Odpadami Gminy Długołęka, Długołęka Strategia rozwoju lokalnego gminy Długołęka. Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., Wrocław Program ochrony środowiska gminy Długołęka, Długołęka Program ochrony środowiska dla gminy Długołęka i wchodząca w jego skład lista przedsięwzięć priorytetowych wynikających z polityki ekologicznej państwa, Wrocław Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Wrocławskiego. Kierunki działań Zarządu Powiatu na lata Wrocław 2004 (Załącznik do Uchwały nr XXII/142/04 Rady Powiatu Wrocławskiego z dnia 23 listopada 2004 r.). Uwarunkowania rozwoju turystyki w powiecie wrocławskim, Wrocław

10 Prognoza oddziaływania na środowisko projektów Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Wrocławskiego na lata z perspektywą na lata , Wrocław Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Wrocławskiego na lata z perspektywą na lata , Wrocław Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Wrocławskiego na lata z perspektywą na lata , Wrocław Program Ochrony Środowiska Powiatu Wrocławskiego, Wrocław Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Wrocławskiego, Wrocław Plan urządzeniowo-rolny gminy Długołęka. Projekt granicy rolno-leśnej. Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, Wrocław Bilans Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2009 r. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Długołęka na lata , Długołęka Ustalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka wprowadzonego uchwałą Nr XXXVI/69/97 z dnia 24.XI.1997 r. jako podstawa ujednoliconego tekstu. Ustalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka w obrębie wsi Kamień, w części dotyczącej działki nr ew. 199/20, wprowadzonej Uchwałą Nr XII/142/07 z dnia 27 listopada 2007 r. Ustalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka w obrębie Zaprężyn w części dotyczącej działek nr ew.: 91, 92, 93, 94, wprowadzonej Uchwałą Nr XVII/195/08 z dnia 29 kwietnia 2008 r. Ustalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka, dotyczącej przeprowadzenia rurociągu paliwowego, zatwierdzonej Uchwałą Nr XVIII/198/08 z dnia 27 maja 2008 r. Ustalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka w obrębie Pruszowice w części dotyczącej działek nr ew.: 59/3, 59/4, 59/9, 59/10 wprowadzonej Uchwałą nr XXIV/280/09 z dnia 20 lutego 2009 r. 10

11 Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego; WBU Wrocław, 2005 r. Metodyka pracy Podstawową metodą pracy przy sporządzaniu Prognozy była analiza zgromadzonego materiału badawczego. Treść Prognozy dostosowano ściśle do wytycznych wynikających z obowiązujących przepisów prawnych oraz przedłożonych wytycznych Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu. Przy opracowywaniu Prognozy przeanalizowano również zapisy pozostałych dokumentów wymienionych powyżej. Na wstępie opracowania podane zostały podstawy prawne i wykorzystane dokumenty, cel, zakres tematyczny i metodyka Prognozy. Skrótowo przedstawiono charakterystykę gminy Długołęka, skupiając się na jej położeniu oraz przedstawieniu podstawowych informacji dotyczących infrastruktury technicznej. Kolejnym etapem Prognozy było opisanie zawartości, głównych celów programowych oraz kierunków rozwoju gminy nakreślonych w Studium. Opisano powiązania Studium z innymi dokumentami planistycznymi oraz nakreślono problemy i cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia Studium. W kolejnych rozdziałach opisano stan, funkcjonowanie oraz istniejące problemy środowiska gminy. Jako podstawowe składniki przyjęto klimat; budowę geologiczną, gleby i rzeźbę terenu; wody powierzchniowe i podziemne; faunę i florę; krajobraz i dziedzictwo kulturowe. Następnie opisano środowisko przyrodnicze gminy objęte formami ochrony. Znaczną część Prognozy zajmuje ocena skutków środowiskowych realizacji Studium. W Prognozie przeanalizowano skutki środowiskowe wynikające z projektowanego przeznaczenia terenów, wpływ ustaleń Studium na obszary chronione oraz dokonano oceny skutków realizacji ustaleń Studium na poszczególne składowe środowiska. Następnym etapem była analiza rozwiązań alternatywnych do zapisów Studium oraz propozycje rozwiązań służące zapobieganiu negatywnemu oddziaływaniu na środowisko. Kolejną wykonaną czynnością było określenie potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji Studium. Końcowe rozdziały Prognozy przedstawiały metody weryfikacji stopnia realizacji zapisów Studium oraz mówiły o możliwości negatywnego wpływu zapisów tego dokumentu na dalsze otoczenie. Całość Prognozy uzupełniono streszczeniem opracowanym w języku niespecjalistycznym. 11

12 Podstawową trudnością w sporządzaniu Prognozy jest ogólny charakter projektu, co sprawia, że sformułowania dokumentu mają charakter warunkowy i mogą być zmienne w zależności od warunków realizacji przedsięwzięcia. Ze względu na brak szczegółów odnośnie sposobu realizacji poszczególnych zadań, w niniejszej Prognozie zidentyfikowano tylko kierunki tych oddziaływań. Materiały źródłowe pozwoliły określić stan i funkcjonowanie środowiska na obszarze objętym granicą opracowania i jego otoczeniu oraz wskazać potencjalne zagrożenia środowiska i wpływ ustaleń projektowanego SUiKZP na jego funkcjonowanie. 12

13 2 Ogólna charakterystyka obszaru opracowania Ryc. 1. Mapa poglądowa gminy Długołęka Źródło: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Długołęka na lata Gmina Długołęka położona jest w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego. Leży na szlaku komunikacyjnym Praga - Wrocław - Warszawa, w bezpośrednim sąsiedztwie największego na Dolnym Śląsku węzła komunikacyjnego i ośrodka przemysłowego jakim jest stolica regionu - Wrocław. Wraz z ośmioma innymi podwrocławskimi gminami tworzy powiat wrocławski. Bezpośrednio gmina Długołęka graniczy z: gm. Wisznia Mała (od zach.), gm. Trzebnica (od pn. - zach.), gm. Zawonia (od pn.), gm. Dobroszyce (pn. - wsch.), gm. Oleśnica (od. wsch.), gm. Czernica (od pd.) oraz z wrocławską dzielnicą Psie Pole (od pd. zach.). 13

14 Ryc. 2. Położenie gminy Długołęka na tle województwa dolnośląskiego i powiatu wrocławskiego Źródło: Opracowanie własne Ryc. 3. Gmina Długołęka w otoczeniu gmin sąsiadujących Źródło: Opracowanie własne na podstawie Gmina Długołęka położona jest na północny-wschód od miasta Wrocławia, na południu graniczy z rzeką Widawą, a na północy ze Wzgórzami Trzebnickimi. Rzeźba powierzchni jest mało urozmaicona o deniwelacjach osiągających m. Północna część gminy położona jest w mikroregionie Grzbiet Trzebnicki, należącym do mezoregionu Wzgórza Trzebnickie i makroregionu Wał Trzebnicki. Południowa i 14

15 środkowa jej część objęte są mikroregionem Równina Oleśnicko-Bierutowska, należącym do mezoregionu Równina Oleśnicka i makroregionu Nizina Śląska (Kondracki 1998). Najwyższy punkt gminy stanowi wzgórze o wys. 235 m n.p.m., położone na granicy gminy na północ od Krakowian, najniższy natomiast, to granica z Wrocławiem przy brzegu Widawy koło miejscowości Wilczyce (117,6 m n.p.m.). Ryc. 4. Położenie fizyczno-geograficzne gminy Długołęka (makroregiony) Źródło: Opracowanie własne na podstawie O doskonałej lokalizacji gminy Długołęka decyduje również fakt, że przez jej środek przebiega droga krajowa nr 8 (trasa międzynarodowa E67), łącząca Wrocław ze stolicą kraju - Warszawą, wzdłuż której ulokowało swoje siedziby lub filie wiele renomowanych polskich i zagranicznych firm. Przez teren gminy przebiega ponadto nowowybudowana obwodnica autostradowa dla miasta Wrocławia. Projektowana jest ponadto droga wojewódzka Bielany - Łany - Długołęka. Gmina Długołęka jest jedną z największych gmin wiejskich w Polsce (212,8 km 2 ). Na terenie gminy znajduje się 41 miejscowości (dane GUS 2009) Podział gminy Długołęka na sołectwa: Bąków, Bielawa, Bierzyce, Borowa, Brzezia Łąka, Budziwojowice, Bukowina, Byków, Dąbrowica, Długołęka, Dobroszów Oleśnicki, Domaszczyn, Godzieszowa, Jaksonowice, Januszkowice, Kamień, Kątna, Kępa, Kiełczów, 15

16 Kiełczówek, Krakowiany, Łosice, Łozina, Michałowice, Mirków, Oleśniczka, Pasikurowice, Piecowice, Pietrzykowice, Pruszowice, Raków, Ramiszów, Siedlec, Skała, Stępin, Szczodre, Śliwice, Tokary, Węgrów, Wilczyce, Zaprężyn. Ryc. 5. Podział gminy Długołęka na obręby Źródło: Opracowanie własne na podstawie Siedzibą gminy jest wieś Długołęka, położona centralnie, dobrze skomunikowana z pozostałymi miejscowościami. Jest gminą atrakcyjną pod względem możliwości inwestycyjnych i osadniczych. Wobec dynamicznego rozwoju inwestycji i dużego popytu na tereny mieszkaniowe dla mieszkańców Wrocławia oraz atrakcyjnego środowiska przyrodniczego, gmina prowadzi planowe działania ekologiczne zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju. 16

17 Położenie, a także klasy bonitacyjne gruntów kształtują kierunki rozwoju gminy. Głównymi funkcjami gminy są: działalność rolnicza, mieszkaniowo-usługowa, produkcyjna i rekreacyjno-turystyczna. Przez najpiękniejsze zakątki gminy przebiegają popularne szlaki turystyczne, szczególnie ulubionym miejscem wypoczynku mieszkańców Wrocławia są urokliwe okolice Szczodrego. Do najbardziej charakterystycznych naturalnych elementów przyrodniczych krajobrazu gminy należą: wody powierzchniowe w postaci licznych cieków oraz lokalnie stawów hodowlanych, szata roślinna, głównie lasy z największym kompleksem w pobliżu wsi Borowa, Byków, raków, zadrzewienia i zakrzaczenia w dolinach cieków, głównie Widawy i Dobrej. Natomiast do sztucznych obiektów należą: zabudowa wsi oraz szlaki komunikacyjne w postaci drogi krajowej nr 8 i trakcji kolejowej Wrocław Warszawa. Użytkowanie gruntów w gminie Długołęka kształtuje się następująco (stan na 2005 rok dane GUS): - użytki rolne ha - grunty orne ha - sady 129 ha - łąki pastwiska lasy pozostałe grunty i nieużytki 2502 ha. Struktura użytkowania gruntów w gminie Długołęka 17% 12% użytki rolne lasy 71% pozostałe grunty i nieużytki Ryc. 6. Struktura użytkowania gruntów w gminie Długołęka (zestawienie procentowe) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (stan na 2005 r.) 17

18 Użytki rolne w gminie Długołęka 1% 9% 8% 82% grunty orne sady łąki pastwiska Ryc. 7. Procentowy udział gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk w ogólnej powierzchni użytków rolnych gminy Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (stan na 2005 r.) 18

19 Ryc. 8. Pokrycie terenu gminy Długołęka pogląd ogólny Źródło: Opracowanie własne na podstawie STAN I FUNKCJONOWANIE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ Zaopatrzenie w wodę Teren gminy Długołęka w całości jest zwodociągowany siecią powstałą na przestrzeni ostatnich 20 lat. Jej łączna długość wynosi ponad 200 km, a ilość przyłączy przekracza 5 tys. Gospodarstwa zaopatrywane są w wodę przez siedem stacji uzdatniania, znajdujących się w Siedlcu, Piecowicach, Łozinie, Borowej, Łosicach, Długołęce oraz w Śliwicach. Ilość stacji uzdatniania wody na dzień dzisiejszy jest wystarczająca i zaspokaja potrzeby całej gminy. 19

20 Ponadto, mieszkańcy części miejscowości Mirków (Nowy Mirków) mają możliwość awaryjnego korzystania z rezerw wodnych miasta Wrocławia. Sporadycznie w Pasikurowicach występują problemy z dostawą wody do niektórych gospodarstw; podobne problemy (w czasie suszy) występują również w innych obrębach. Jakość dostarczanej wody w ocenie przedstawicieli lokalnych społeczności jest dobra. Jedyne zastrzeżenia dotyczą jakości wody z ujęć w Łosicach i Śliwicach. Odprowadzanie ścieków komunalnych Sieć kanalizacyjna na obszarze gminy występuje we wsi Piecowice i Kamień oraz częściowo we wsiach: Długołęka, Mirków, Kiełczów oraz Wilczyce. Sieć ta jest stale rozbudowywana. Zapotrzebowanie na dostęp do sieci kanalizacyjnej jest bardzo duże. Praktycznie w każdym z pozostałych obrębów mieszkańcy wyrażają chęć korzystania z kanalizacji. Ścieki ze skanalizowanych wsi odprowadzane są do jedynej na terenie gminy oczyszczalni ścieków znajdującej się w Mirkowie. Obecnie budowana jest kolejna oczyszczalnia ścieków w Borowej, a kolejna projektowana jest w miejscowości Łosice. Na terenie gminy Długołęka funkcjonuje 195 indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków (stan na rok 2010, dane Urzędu Gminy Długołęka). Z pozostałych gospodarstw domowych ścieki odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych - szamb. Zły stan techniczny części z nich powoduje przenikanie zanieczyszczeń ze ścieków bytowych do wód powierzchniowych. Elektryfikacja gminy Obszar gminy Długołęka posiada dobrze rozwiniętą sieć elektroenergetyczną. W Pasikurowicach znajduje się Główny Punkt Zasilania 400/110 kv, z którego wyprowadzonych jest kilka napowietrznych linii wysokiego napięcia. Jednak teren gminy jest zasilany czterema liniami napowietrznymi średniego napięcia 20 kv z Głównych Punktów Zasilania 110/20 kv zlokalizowanych poza jej terenem w: Oleśnicy, Miłoszycach, Trzebnicy i Wrocławiu-Psim Polu. Mimo rozwiniętej sieci elektroenergetycznej w niektórych miejscach występują problemy w postaci spadków napięcia dotyczy to przede wszystkim Bielawy, Bierzyc, Pietrzykowic, Ramiszowa, Tokar i Zaprężyna. W tych miejscowościach sieć wymaga modernizacji. Natomiast linie w Krakowianach, Godzieszowej, Bukowinie, Skale, Pasikurowicach, Budziwojowicach, Kątnej i w Kiełczówku wymagają modernizacji i 20

21 odnowienia ze względu na zły stan techniczny starej infrastruktury elektroenergetycznej. W wielu wsiach ma miejsce niedostateczne doświetlenie ciągów komunikacyjnych, które w połączeniu z brakiem chodników (piesi poruszają się poboczami) stanowi duże zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców. Gazyfikacja gminy Do gazowej sieci komunalnej korzystającej z dwóch gazociągów w Mirkowie i Kiełczowie, podłączone są tylko cztery wsie: Mirków, Kiełczów, częściowo Pruszowice oraz nowe osiedle w Ramiszowie. Chęć zgazyfikowania wyrażają mieszkańcy większości obrębów. Obecnie w większości korzystają oni z węgla oraz z gazu w butlach, którego punkty sprzedaży znajdują się na terenie całej gminy. W najbliższych latach przewiduje się dalszą gazyfikację gminy, niemal we wszystkich miejscowościach. Zaopatrzenie w energię cieplną Na terenie gminy nie występuje system centralnych urządzeń zaopatrujących w ciepło. Najpopularniejszą formą ogrzewania wśród mieszkańców oraz placówek takich jak szkoły i zakłady przemysłowe, jest ogrzewanie piecowe i etażowe CO. Niektóre budynki wielorodzinne bądź osiedla korzystają z kotłowni zbiorczych. Gospodarka odpadami komunalnymi Na terenie gminy funkcjonuje składowisko odpadów paleniskowych Kogeneracji S.A. (EC Wrocław) w Kamieniu. Aktualnie na odbiór odpadów komunalnych z terenu gminy ma pozwolenie 12 podmiotów. Nie wszystkie podmioty świadczą usługi na terenie gminy. W przeważającej części mieszkańcy obsługiwani są przez Zakład Usług Komunalnych Stanisław Polański z Długołęki, przedsiębiorstwo SITA Wrocław Sp. z o.o. i WPO ALBA Sp. z o.o. Zakład Usług Komunalnych wywozi odpady do Trzebnicy do firmy Wodnik Sp. z o.o, SITA z kolei do ZGO Sp. z o.o. z siedzibą w Gaci oraz na składowisko do Rudnej Wielkiej (właściciel Chemeko-System Sp. z o.o.), Alba do własnej sortowni we Wrocławiu przy ul. Szczecińskiej oraz na składowisko w Rudnej Wielkiej. Gmina organizuje również coroczną akcję zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie całej gminy oraz uczestniczy w programie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Zbiorniki przystosowane do selektywnej segregacji śmieci są wystawione w 21

22 każdej wsi. Niestety mimo prowadzonych akcji na terenie całej gminy nadal istnieją nielegalne wysypiska śmieci. Na terenie gminy zamknięto gminne składowisko odpadów w Bielawie oraz zakładowe składowisko odpadów Polifarb Cieszyn-Wrocław S.A. w Bielawie (właściciel: Geotrans sp. z.o.o. z siedzibą w Legnicy). Składowisko odpadów Z.Z.S.D. Polar Wrocław w obrębie miejscowości Piecowice, którego właścicielem jest obecnie MPWiK Sp. z o.o. Wrocław, zostało już zrekultywowane, zgodnie z decyzją Starosty Powiatowego z 2006 r.). W związku z nowelizacją Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach od lipca 2013 gmina przejmie od mieszkańców obowiązki w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Gmina będzie miała obowiązek zorganizować odbiór wszystkich odpadów od mieszkańców, natomiast mieszkańcy będą płacić do gminy tzw. podatek śmieciowy, który będzie przeznaczony do finansowania nowego systemu gospodarki odpadami. 22

23 3 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka 3.1 Zawartość, cele i kierunki rozwoju Studium Zadaniem Studium jest określenie polityki przestrzennej gminy, w tym identyfikacja ważniejszych walorów środowiska przyrodniczego, problemów zagospodarowania przestrzennego gminy oraz potrzeb rozwojowych użytkowników przestrzeni. W oparciu o analizę wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy, określono kierunki jej rozwoju przestrzennego. Kierunki zagospodarowania przestrzennego przedstawione w Studium są wynikiem zarówno uwarunkowań zewnętrznych, jak również wewnętrznych rozwoju gminy. Uwarunkowania te zostały zidentyfikowane w dokumentach strategicznych, programujących rozwój gminy nie tylko aspekcie lokalnym, ale i w aspekcie powiązań z obszarem powiatu, województwa oraz kraju. Głównym celem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka jest określenie polityki przestrzennej gminy z uwzględnieniem elementów środowiska przyrodniczego, uwarunkowań społeczno gospodarczych oraz potrzeb rozwojowych mieszkańców gminy. Polityka przestrzenna gminy stanowi jeden z elementów całego procesu rozwoju gospodarczego jednostki samorządu terytorialnego. Dlatego też cele polityki przestrzennej gminy Długołęka powinny być zbieżne z celami określonymi w dokumentach strategicznych obejmujących gminę Długołęka. Zgodnie z założeniami do strategii rozwoju gminy, głównymi zadaniami polityki przestrzennej gminy Długołęka są m.in.: regulacja procesów inwestycyjnych związanych z migracjami ludności z miasta Wrocław, przygotowanie terenów inwestycyjnych w celu pozyskania strategicznych inwestorów - wejście na teren gminy inwestorów strategicznych z dużym potencjałem kapitałowo-rynkowym, zapewniających stabilne miejsca pracy w sferze produkcyjnej; 23

24 kreowanie lokalnych przestrzeni publicznych przyspieszających integrację gminnej społeczności lokalnej, pełne zwodociągowanie gminy; uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej zapewnienie oczyszczania wszystkich ścieków wytwarzanych na terenie gminy; przygotowanie terenów rekreacyjnych dla rozwoju bazy turystycznej i rekreacyjnej odpowiadającej potrzebom turystki weekendowej i agroturystyki, Analiza istniejących uwarunkowań rozwoju gminy, a w szczególności jej obecnego zagospodarowania przestrzennego, sytuacji społeczno ekonomicznej, wyposażenia w infrastrukturę techniczną wykazuje potrzebę aktualizacji polityki przestrzennej gminy realizowanej przez część kierunkową Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Aktualizacja pozwoli na utrzymanie dynamicznego tempa rozwoju gospodarczego gminy oraz przyczyni się do poprawy jakości życia jej mieszkańców. W oparciu o analizę struktury przestrzennej i obecnego zagospodarowania gminy (patrz rozdział Struktura przestrzenna w części Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego), oraz potencjał terenów, zdefiniowano kierunki zagospodarowania dla poszczególnych obszarów. Ze względu na zróżnicowaną specyfikę, obszar gminy podzielono wg obrębów na trzy części, dla których określono osobno kierunki i wskaźniki dotyczące nowej zabudowy. A. Obręby: Ramiszów, Pruszowice, Szczodre, Domaszczyn, Długołęka, Mirków, Kiełczów, Wilczyce, Kiełczówek, Brzezia Łąka, to tereny wymagające w największym stopniu regulacji (ograniczenia) chaotycznie rozlewającej się zabudowy mieszkaniowej. Z drugiej strony, proponuje się szereg nowych terenów przeznaczonych na aktywność gospodarczą (usługi, przemysł). B. Obręby: Siedlec, Godzieszowa, Tokary, Bukowina, Pasikurowice, Bąków, Bierzyce, Budziwojowice, Łosice, Dąbrowica, Dobroszów, Byków, Borowa, Kamień, Bielawa, Piecowice, Śliwice, Pietrzykowice, Łozina, obejmują tereny przeznaczone co do zasady do kontynuacji istniejącego zagospodarowania, z uwzględnieniem rozszerzonej oferty terenów aktywności gospodarczej. 24

25 W poszczególnych wsiach przewidziano uzupełnienia terenów przeznaczonych pod zabudowę, w ograniczonym zakresie, w celu uporządkowania struktury zabudowy i uczytelnienia granic ośrodków. C. Obręby: Krakowiany, Węgrów, Skała, Zaprężyn, Kępa, Jaksonowice, Michałowice, Januszkowice, Stępin, Raków, Oleśniczka, Kątna, to tereny, które wskazano do ochrony walorów krajobrazowych I historycznej struktury zabudowy, co skutkować będzie największym w stosunku do pozostałych obszarów ograniczeniem nowej zabudowy. Biorąc pod uwagę obiektywny, trwający cały czas proces migracji ludności z miasta Wrocław, w aspekcie zabudowy mieszkaniowej koncentrowano się w dużej mierze na uregulowaniu i w pewnym zakresie ograniczeniu rozlewania się zabudowy mieszkaniowej. Z drugiej strony, mając na uwadze planowane strategiczne kierunki rozwoju gospodarczego gminy Długołęka jak i uwarunkowania lokalizacyjne i komunikacyjne, położono nacisk na rozwój terenów przeznaczonych pod szeroko pojętą aktywność gospodarczą (usługi, przemysł, składy). Wskazano w szczególności tereny przeznaczone głównie pod usługi (z wykluczeniem zabudowy przemysłowej), oraz tereny przeznaczone pod zabudowę przemysłu, na których dopuszcza się również lokalizowanie usług. Część obszarów o kierunkach zagospodarowania związanych z aktywnością inwestycyjną została dodatkowo oznaczona jako rezerwa terenu. Fragmenty te przeznaczone są do zagospodarowania w drugiej kolejności, po zainwestowaniu pozostałych terenów o danym przeznaczeniu w obrębie, aby zapewnić uporządkowany i harmonijny rozwój zabudowy. Przyjmuje się zasadę, że uruchomienie w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów oznaczonych jako rezerwa terenu powinno nastąpić po zainwestowaniu co najmniej 75% terenów o tym samym kierunku zagospodarowania (nie oznaczonych jako rezerwa terenu ), znajdujących się w danym obrębie. Za zainwestowane można uznać również tereny, na których rozpoczęto budowę na podstawie prawomocnej decyzji o pozwoleniu na budowę. Do czasu spełnienia ww. warunku dopuszcza się ustalenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przeznaczenia terenu zgodnego z dotychczasowym użytkowaniem bądź z treścią obowiązującego uprzednio planu miejscowego. 25

26 3.2 Powiązania Studium z innymi dokumentami planistycznymi Cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka uwzględniają uwarunkowania zewnętrzne określone w: Strategii rozwoju województwa dolnośląskiego; Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego. A także uwarunkowania wewnętrzne określone w opracowaniach i analizach sporządzonych dla gminy Długołęka jak i powiatu wrocławskiego. 26

27 3.3 Problemy i cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia Studium Celem ochrony przyrody, zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody jest: utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; zachowanie różnorodności biologicznej; zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Długołęka przedstawia ustalenia dotyczące środowiska. Poprawa stanu powietrza na terenie gminy może być realizowana poprzez: zmianę nośników energii z paliw stałych na źródła odnawialne (biomasa, energia słoneczna, energia geotermalna) oraz paliwa płynne, w tym gazowe; termomodernizację budynków; centralizowanie źródeł ciepła. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym, w tym poprawa klimatu akustycznego na terenie gminy powinna polegać między innymi na: wprowadzaniu zieleni izolacyjnej wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych oraz wokół stref generujących hałas; przebudowie dróg; stosowaniu określonych przez zarządców linii elektroenergetycznych zasad ochrony i wyznaczania stref ochronnych w planach miejscowych wzdłuż tych linii. W Studium wskazano obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. 27

28 W dokumencie tym zamieszczono ogólne wytyczne dotyczące stref ochrony konserwatorskiej, opracowane na podstawie materiałów przekazanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na terenie gminy znajdują się 3 strefy: Strefa A ochrony konserwatorskiej; Strefa B ochrony konserwatorskiej; Strefa K ochrony krajobrazu kulturowego. W zakresie odprowadzania ścieków komunalnych, zgodnie z zapisami Studium, należy dążyć do objęcia zbiorczymi systemami kanalizacji sanitarnej 100% terenów wyznaczonych pod: zabudowę mieszkaniową; aktywności gospodarcze; usługi publiczne; infrastrukturę techniczną. Docelowo wszystkie obręby gminy Długołęka powinny zostać wyposażone w zbiorczy system odprowadzania ścieków komunalnych. Przewiduje się lokalizację oczyszczalni ścieków w następujących miejscowościach: Mirków; Łosice; Borowa. Dopuszcza się lokalizację nowych oczyszczalni ścieków na terenach nie oznaczonych sygnaturą na rysunku Studium oraz terenach o przeznaczeniu innym niż tereny funkcji urządzeń obsługi infrastruktury technicznej Dostęp do zbiorczej kanalizacji sanitarnej zakończonej oczyszczalnią ścieków powinno mieć 100% mieszkańców gminy Długołęka. Odpady z obszaru gminy Długołęka będą przekazywane do zbiorczych składowisk odpadów zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami. Najbliższe zbiorcze składowiska odpadów, które mogą przyjąć odpady z gminy Długołęka zlokalizowane są w Sośnicy oraz w Gręboszycach. Na rysunku Studium oznaczono składowiska docelowo wskazane do rekultywacji. W obrębie całej gminy Długołęka postanowiono, zgodnie z zapisami Studium wprowadzać jednolity system selektywnej zbiórki odpadów. Szczegółowe aspekty dotyczące problemów i celów ochrony środowiska zostały przedstawione w pozostałych rozdziałach niniejszego opracowania. 28

29 4 Stan, funkcjonowanie oraz istniejące problemy środowiska fragmentu gminy Długołęka 4.1 Klimat Klimat gminy Długołęka należy do Śląsko-Wielkopolskiego regionu klimatycznego (wg klasyfikacji Okołowicza), który jest klimatem umiarkowanym, przejściowym o cechach oceanicznych. Dużą rolę odgrywa tu równoleżnikowy kierunek Pradoliny Wrocławskiej ułatwiający przemieszczanie się z zachodu na wschód wilgotnych, atlantyckich mas powietrza. Klimat na tym terenie charakteryzuje się wyraźną przejściowością oraz zmiennością i różnorodnością typów pogody we wszystkich porach roku. Zimy są tu łagodne, a lata niezbyt upalne z dość dużymi opadami. Obszary te zaliczono do najcieplejszych w kraju. Średnia roczna temperatura: +8,2 C, Średnia temperatura od IV-IX: +14 C, Roczna suma opadów: do 550 do 600 mm, Czas zalegania pokrywy śnieżnej: do 60 dni. Okres wegetacji: do 220 dni i jest najdłuższy w kraju. Na terenie gminy notowana jest przewaga wiatrów z sektora zachodniego i północnozachodniego. Mikroklimat lokalny jest na ogół korzystny. Obszar gminy jest więc wyjątkowo korzystny dla celów osadnictwa i dla wszystkich podstawowych roślin uprawnych. 4.2 Gleby i surowce mineralne Gleby Na terenie gminy Długołęka gleby charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, tak pod względem typologicznym, jak i gatunkowym. Przeważają gleby pseudobielicowe. Jedynie na wyniesieniach w północnej części gminy występują gleby brunatne. Czarne ziemie i gleby murszowe występują na małych obszarach, najczęściej w obniżeniach terenowych. Prawie całość gleb na terenie gminy wytworzona jest z piasków i glin, tylko w północnej części w obrębie Wzgórz Trzebnickich występują gleby pyłowe, mające często charakter lessowy (klasa I-IIIb). W skład strefy gleb utworzonych z lessów i utworów lessopodobnych wchodzą 29

30 grunty tworzące pas o szerokości od 5 do 6 km, który rozciąga się od Trzebnicy po Kępę i Dobrzeń. Występujące tu utwory lessowe pod względem granulometrycznym reprezentują frakcje w przedziale 0,05-0,01 mm. Na południu gminy, poza doliną Widawy, występują gleby z glin lekkich i średnich (klasa II-IIIb) oraz gleby z glin napiaskowych i piasków gliniastych (klasa IVb-V, lokalnie IVa). W południowo-wschodniej części gminy występują gleby wytworzone z piasków (klasa V-VI). W dolinach cieków występują utwory aluwialne oraz mady. Teren gminy należy do obszarów o wysokiej koncentracji użytków rolnych. W stosunku do całej powierzchni gminy, stanowią one ponad 70% powierzchni, a grunty orne zajmują ponad 82% powierzchni użytków rolnych. Nieco ponad 51% gruntów ornych gminy ( ha) stanowią gleby dobre (klasa I 6 ha, klasa II 896 ha, klasa IIIa 3771 ha, klasa IIIb 1652 ha), ok. 30% gruntów ornych stanowią gleby średniej jakości (klasa IVa 1966 ha, klasa IVb 1693 ha), a pozostałe 19% stanowią gleby słabe, najsłabsze i przeznaczone pod zalesienia. Struktura trwałych użytków zielonych (2545 ha) w poszczególnych klasach bonitacyjnych przedstawia się następująco: klasa II 3,8%, klasa III 31,6%, klasa IV 46,4%, klasa V 14,3%, klasa VI 3,9%. Żyzne gleby wykształciły się w obrębie powierzchni akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej. W dnach dolin rzecznych występują gleby zaliczane do mało żyznych z uwagi na niekorzystne warunki powietrzno - glebowe i wilgotnościowe. Gleby różnych jednostek typologicznych i różnych klas bonitacyjnych, ale o podobnych właściwościach rolniczych, grupowane są w odpowiednich kompleksach rolniczej przydatności. Wśród gleb ornych w województwie dolnośląskim 53% zajmują gleby kompleksów pszennych, obejmujące gleby zwięzłe. Gleby kompleksów żytnich stanowią 33% ogólnej powierzchni gruntów ornych województwa dolnośląskiego. Stosunkowo małą powierzchnię zajmują gleby kompleksów zbożowo-pastewnych i górskich. (Program Ochrony Środowiska Gminy Długołęka, 2002 ) Na terenie gminy Długołęka, podobnie jak na całym obszarze województwa, dominują gleby z kompleksu pszennego (około 50%). Gleby kompleksu żytniego stanowią około 45%, a podmokłe ok. 5%. (Program Ochrony Środowiska Gminy Długołęka, 2006 ) 30

31 Ryc. 9. Typy i podtypy gleb na terenie gminy Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie Surowce mineralne Obszar gminy Długołęka jest ubogi w surowce mineralne, co uwarunkowane jest jego budową geologiczną. W zalegających tutaj przypowierzchniowych utworach czwartorzędowych występują głównie gliny morenowe, piaski i żwiry. Rozpoznanym i udokumentowanym surowcem mineralnym jest kruszywo naturalne. 31

32 Tabela 1. Złoża kruszywa naturalnego w gminie Długołęka Nazwa złoża Mirków- Oleśnica Dobroszów Oleśnicki I Ramiszów Tokary Zaprężyn Stan zagospodarowania zagospodarowane (eksploatowane) rozpoznane szczegółowo rozpoznane szczegółowo rozpoznane szczegółowo eksploatacja zaniechana Powierzchnia (ha) Zasoby geologiczne bilansowe Zasoby przemysłowe 40, , , , , Wydobycie Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bilansu Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych w Polsce wg stanu na 31.XII.2009 r. W gminie Długołęka występuje jeden aktualny obszar górniczy Januszkowice II ustanowiony na podstawie decyzji nr 37/2011 z 7 października 2011 r. (znak DM- G WK) o powierzchni ,25 m 2. Ryc. 10. Lokalizacja złóż ujętych w Bilansie Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych na terenie gminy Długołęka (stan na 31.XII.2009) Źródło: Opracowanie własne na podstawie 32

33 Ryc. 11. Położenie aktualnych i zniesionych obszarów górniczych w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie Wody powierzchniowe i podziemne Wody powierzchniowe Gmina Długołęka leży w zlewni rzeki Odry. Największą rzeką przepływającą przez teren gminy jest Widawa, prawobrzeżny dopływ Odry. Jej długość wynosi 103,2 km (w tym na odcinku ok. 16 km w granicach gminy Długołęka), a powierzchnia zlewni wynosi 1716,1 km 2. Źródła Widawy usytuowane są w okolicach Międzyborza na obszarze Wzgórz Trzebnickich. Na odcinku od Namysłowa do ujścia rzeka jest dobrze wykształcona i posiada mały spadek podłużny. W górnym biegu rzeka przepływa przez powiat oleśnicki, następnie przez powiat namysłowski województwa opolskiego, poniżej Namysłowa ponownie płynie przez powiat oleśnicki, następnie przez gminę Długołęka w powiecie wrocławskim, a końcowy odcinek rzeki przebiega przez miasto Wrocław. Widawa przepływa przez gminę Długołęka ze wschodu na zachód, najpierw stanowi południową granicę gminy, następnie płynie przez południowe jej obrzeża, cały czas w pobliżu administracyjnej jej granicy, obszar gminy opuszcza przecinając południowozachodnią jej granicę i uchodzi do Odry po zachodniej stronie Wrocławia. 33

34 Widawy: PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Przez teren gminy Długołęka przepływa ponadto kilka prawostronnych dopływów rzeka Dobra, biorąca początek na terenie Wzgórz Trzebnickich wraz z lewostronnym dopływem Topór i dwoma prawostronnymi dopływami Krakowiak i Krakowianka, rzeka Młynówka, rzeka Oleśnica (Oleśniczka, Oleśniczanka), o długości 40,1 km, której źródła położone są na stokach Wzgórz Twardogórskich, rzeka Świerzna (Leniwka). Największe z nich to rzeka Dobra i Oleśnica, które odwadniają dwie jednostki geomorfologiczne: w górnych biegach Wzgórza Trzebnickie, w środkowych i dolnych biegach Równinę Oleśnicką. Dolina Widawy, kiedyś silnie podtopiona i zabagniona, po przeprowadzeniu prac melioracyjnych charakteryzuje się silnym drenującym oddziaływaniem, co skutkuje okresową utratą przepływów niektórych cieków równinnych. W wyniku przeprowadzonych prac hydrotechnicznych powstało wiele sztucznych stawów hodowlanych. Łączna powierzchnia stawów hodowlanych, wód stojących oraz stawu rekreacyjnego zlokalizowanego w Szczodrem wynosi 227 ha. Stawy hodowlane występują głównie w Bielawie, Borowej, Rakowie, Szczodrem, Domaszczynie i Pruszowicach. Pozostałe zbiorniki wodne to w większości zbiorniki przeciwpożarowe. 34

35 Ryc. 12. Sieć wodna w gminie Długołęka i jej najbliższym sąsiedztwie Źródło: Opracowanie własne na podstawie Ryc. 13. Układ cieków wodnych w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie 35

36 Fot. 1. Rzeka Dobra w rejonie mostu w Szczodrem (droga na Łosice) Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Długołęka, 2002 r. Wody podziemne Teren gminy Długołęka jest rejonem deficytowym w wodę. Występują tu dwa regiony o odmiennych stosunkach hydrogeologicznych, tj. region niecki wrocławskiej oraz region trzebnicko-ostrzeszowski. Warstwa wodonośna poziomu czwartorzędowego zbudowana jest z piasków (średnie, drobne) i żwirów wodnolodowcowych. Miąższość tych utworów jest zróżnicowana i wynosi od około l0m do 48m. Poziom ten jest dobrze rozpoznany z uwagi na znaczną ilość wierceń wykonanych na terenie gminy. Wydajność poszczególnych otworów waha się od około 6,0 do 74m 3 /h, najczęściej od 10 do 20m 3 /h. Układ hydroizohips wykazuje południowy kierunek spływu wód czwartorzędowych ku dolinie Odry. Pierwszy poziom wód gruntowych kształtuje się w zależności od warunków morfologicznych oraz przepuszczalności podłoża. W przepuszczalnych utworach piaszczysto-żwirowych na obszarach dolinnych utrzymuje się tworząc zwierciadło swobodne na głębokości około Im. W przepuszczalnych utworach piaszczysto-żwirowych na obszarach pozadolinnych, zwierciadło swobodne tworzone jest na głębokości od 1 do kilku metrów. W gliniastych utworach słabo przepuszczalnych wody gruntowe nie tworzą jednolitego zwierciadła i występują w postaci sączeń wód zawieszonych (Marcinkowski, Małysa 1997). Poziom ten na większym obszarze gminy jest odizolowany od powierzchni terenu utworami słabo przepuszczalnymi, brak takiej izolacji występuje m. in. w jej centralnej części, na 36

37 obszarze ograniczonym w przybliżeniu miejscowościami: Długołęka, Domaszczyn, Pruszowice na południu i Łozina, Łosice, Januszkowice na północy, w południowowschodniej części gminy, na wschód od doliny rzeki Oleśnicy oraz w dolinach cieków. Efektem braku takiej izolacji jest przekroczenie w wodach czwartorzędowych dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, głównie związków biogennych, pochodzących z nielegalnego zrzutu ścieków bytowo -gospodarczych i nadmiernego gnojowicowania pól. (Program ochrony środowiska gminy Długołęka, 2002). Gorszej jakości są również wody czerpane z utworów rzecznych, zawierające duże stężenia żelaza i manganu, ponadto amoniak, chlorofenole i detergenty. Są to wody o kwaśnym odczynie, ale nie wykazują skażenia bakteriologicznego, często jednak wymagają uzdatniania. Widoczny jest tu drenujący wpływ Odry, co skutkuje południowym kierunkiem spływu ku dolinie Odry.(Program ochrony środowiska gminy Długołęka, 2006) Wody czwartorzędowe pod względem chemicznym można podzielić na: - wody występujące w osadach fluwioglacjalnych, - wody w osadach rzecznych. Na poziom trzeciorzędowy składają się dwa piętra wodonośne: górny będący w kontakcie hydrogeologicznym z utworami czwartorzędowymi poziomu struktur kopalnych, dolny będący w kontakcie z niżej leżącymi utworami wapienia muszlowego. Zasilanie utworów trzeciorzędowych zachodzi poprzez przesączanie z utworów czwartorzędowych oraz infiltrację poprzez nadkład ilasto-gliniasty o dużej miąższości. Dla górnej warstwy, podobnie jak dla poziomu czwartorzędowego widoczny jest drenujący wpływ Odry, co skutkuje południowym kierunkiem spływu ku dolinie Odry. Kompleks trzeciorzędowych utworów ilastych jest przeławicony licznymi warstwami osadów piaszczystych, tworząc wielowarstwowy system wodonośny o złożonych warunkach hydrogeologicznych. W jego obrębie występują dwa poziomy wodonośne - górny będący w kontakcie hydrogeologicznym z wodami czwartorzędowymi poziomu struktur kopalnych oraz dolny kontaktujący się z wodami niżej ległego poziomu wapienia muszlowego. Wody górnego poziomu wodonośnego składem i charakterem są bardziej zbliżone do wód wyżej ległego piętra czwartorzędowego. Natomiast wody dolnego poziomu wodonośnego odpowiadają swym chemizmem wodom niżej ległego poziomu wapienia muszlowego. Zasilanie wód poziomu trzeciorzędowego następuje drogą przesączania z nadległych poziomów czwartorzędowych i lokalnie na drodze infiltracji poprzez nadkład ilasto-gliniasty 37

38 o dużej miąższości. W odniesieniu do wód podziemnych górnej warstwy wodonośnej układ hydroizohips wskazuje, podobnie jak w przypadku wód czwartorzędowych, na drenujący charakter rzeki Odry i spływ tych wód w kierunku południowym (Krawczyk et al. 1996). Na obszarze gminy Długołęka występuje jeden Główny Zbiornik Wód Podziemnych na wschodnich krańcach gminy, w części obrębów Stępin i Raków. Jest to GZWP 322 Zbiornik Oleśnica - wyznaczony w ośrodku porowym utworów czwartorzędowych, o powierzchni 246,0 km 2, średnia głębokość piętra waha się w granicach m. p.p.t., natomiast zasoby dyspozycyjne są równe 49 tys. m 3 /d. (Zasięg GZWP 322 Zbiornik Oleśnica zaznaczono na załączniku graficznym do niniejszego opracowania). Do roku 2000 w rejestrze GZWP wpisany był jeszcze zbiornik nr 321 trzeciorzędowego piętra wodonośnego, obejmujący również część gminy Długołęka, w 2001 roku został jednak usunięty z rejestru. Na terenie gminy znajduje się również zbiornik wód podziemnych - jest to udokumentowane złoże wód podziemnych w wapieniu muszlowym - Rejon Wrocław. Z poszczególnych otworów wiertniczych uzyskuje się wydajności jednostkowe od około 6,0 m 3 do 74,0 m 3, najczęściej w granicach m 3. Wody tego poziomu nie są odizolowane od powierzchni warstwą trudnoprzepuszczalną. W części wykonanych wierceń stwierdzono zanieczyszczenia biologiczne oraz nadmierna ilość azotanów. Wody poziomu czwartorzędowego posiadają miejscami nadmierną ilość żelaza. Poziom czwartorzędowy charakteryzuje się dużą wydajnością jednostkową, lecz wody tego poziomu wymagają najczęściej uzdatniania. Poziom trzeciorzędowy na terenie gminy nie jest rozpoznany z uwagi brak konieczności ujmowania wód trzeciorzędowych przy dużej ilości wód płytszych poziomów. Informacja o basenie trzeciorzędowym są oparte na wierceniach wykonanych na terenach sąsiednich. Wody tego poziomu występują na głębokości metrów, charakteryzują się dużą wydajnością, są dość znacznie zmineralizowane. 38

39 Ryc. 14. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych na terenie gminy Długołęka i w jej sąsiedztwie Źródło: Zasoby wód podziemnych na terenie gminy Długołęka obrazuje zamieszczona tabela, która zawiera wykaz odwiertów zatwierdzonych w kategorii "B". Tabela 2. Zasoby wód podziemnych na terenie gminy Długołęka Lp. Miejscowośćużytkownik Zatwierdz one zasoby m3/h Głębokość m Decyzja nr/rok Poziom Q- czwartorz Trz - trzeciorzę Uwagi Borowa - wieś 40,0 27,0 60/1996 Q 2. Brzezia Łąka - MBM 7,7 12,0 208/1969 Q 3. Byków - Z-d Stolarski 8,0 100,0 24/1994 Trz 4. Długołęka.wod.wiejski 51,0 132,0 67/1983 Trz 2 studnie 5. Długołęka 30,0 25,0 16/1990 Trz osiedl.mieszk. 6. Kamień - EC Wrocław 59,0 131,0 69/1977 Trz 2 studnie 7. Kiełczów- Baza 24,4 26, Q 2 studnie "Wodrol" 8. Kiełczów-Zd.U Wodnych 11,0 12,5 55/1980 Q 39

40 9. KiełczówOgródki Działk. 15,0 17,0 16/1987 Q 10. Kiełczów - p. Szczęsny 2,0 21,0 35/1995 Q 11. Kiełczów -p. Tuszuńscy 2,6 19,0 83/ 1996 Q 12. Kiełczów -p. Białkowski 0,5 15,5 50/1996 Q 13. Kiełczów -p. Mazur 1,5 23,0 24/1996 Q 14. Kiełczów 2,0 23,0 101/95 Q 15. Łosice FermaTrzody 85,0 63, Trz 16. Łozina - POM 15,5 15,5 62/1966 Q 17. Łozina - wodociąg 72,0 25,0 34/1993 Q 2 studnie wiejski 18. Mirków - RSP 9,0 13, Q 19. MirkówSt.Obsł.Samoch. 12,0 125,5 5/1984 Trz 20. Pasikurowice Stacja 22,7 135,0 157/1970 Trz Energ. 21. Piecowice _PGR 27,9 97,5 67/1966 Q 22. Pietrzykowice - wojsko 27,0 87,0 8/1986 Trz 23. Pruszowice Rol.Zakł. 3,6 84,0 - Trz niezatwie Dośw. r. 24. Raków - AJA 34,0 36,0 64/1995 Q 25. Siedlec - PGR 40,0 22,0 136/1971 Q 2 studnie 26. Szczodre - PGR 14,0 107,0 31/1967 Trz 27. Szczodre - MPGKiM 10,0 50,0 42/1987 Trz 28. Szczodre - PHP 15,3 61,0 29/1994 Trz Leszczyk 29. Śliwice - PGR 74,0 100,0 48/1970 Trz 2 studnie 30. Węgrów - OSM 6,6 31,0 52/1985 Q 31 Wilczyce- p. T. Turczuk 30,0 100,0 35/1993 Trz 32. Wilczyce -p. Adamek 5,5 86,0 100/1995 Trz Ogółem zatwierdzone zasoby 443,5 Trz Ogółem zatwierdzone zasoby 311,7 Q Źródło: Dane UG Długołęka 40

41 Ryc. 15. Głębokość Głównego Piętra Wodonośnego Źródło: Opracowanie własne na podstawie 41

42 4.4 Flora i fauna Lasy Lasy i grunty leśne zajmują ha gminy Długołęka, co stanowi 17,2 % jej powierzchni. Udział lasów w zagospodarowaniu powierzchni gminy jest zatem niewielki, znacznie mniejszy od średniego zalesienia obszaru kraju (ponad 28%). Grunty leśne komunalne zajmują 9 ha, a grunty leśne we władaniu indywidualnym 185 ha. Pozostałe grunty leśne administracyjnie należą do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu, Nadleśnictwa Oleśnica, obrębu Oleśnica. Wszystkie lasy występujące na obszarze gminy należą do lasów szczególnie chronionych (Plan Urządzania 1992), które zgodnie z ustawą o lasach (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59) zwane są lasami ochronnymi. Zaliczone zostały one do lasów ochronnych w związku z ich położeniem do 10 km od granicy administracyjnej miasta Wrocławia (liczącego ponad 50 tys. mieszkańców) (rozporządzenie MOŚZNiL z dnia r. w sprawie zasad i trybu uznawania lasów za ochronne i zasad prowadzenia gospodarki leśnej - Dz. U r., Nr 67, poz. 337). Część tych lasów, położonych w dolinie Widawy rosnących na terenie zalewowym rzeki oraz na wilgotnych siedliskach leśnych, od Wilczyc do Brzeziej Łąki, pełni również rolę tzw. lasów wodochronnych. Lasy te chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych oraz regulują stosunki hydrologiczne w zlewni Widawy. Funkcje produkcyjne lasów ochronnych są drugoplanowe, a prowadzona w nich gospodarka powinna być podporządkowana stałemu utrzymaniu ich w stanie zapewniającym wypełnianie funkcji poza produkcyjnych, w związku z którymi uznane zostały za lasy ochronne. W lasach tych należy wydłużyć wiek rębności, przez co wzrośnie w strukturze lasu udział starszych klas wiekowych, przebudować je ze względu na skład gatunkowy, dążyć do poprawy ich stanu zdrowotnego oraz ograniczyć regulację stosunków wodnych do minimum. Stopień uszkodzeń przemysłowych drzewostanów określa się czterema strefami od 0 (brak uszkodzeń) do III (uszkodzenia bardzo silne). Podstawą tej klasyfikacji jest stopień uszkodzenia aparatu asymilacyjnego, liczba nowych roczników igieł lub liści na pędzie, długość i kształt igieł, tempo przyrostu drzewa na wysokość i jego żywotność. Wszystkie lasy na terenie gminy, ze względu na ich stan zdrowotny rosną w I strefie uszkodzeń przemysłowych (Plan Urządzania 1992), do której zalicza się lasy o uszkodzeniach słabych. 42

43 Drzewa iglaste w I strefie charakteryzują się skróconym lub zniekształconym igliwiem do 20% z całości igieł, występowaniu tylko trzech roczników igieł na pędach oraz zahamowaniem przyrostu wierzchołków drzew. W przypadku SO2 I stopień uszkodzeń lasów występuje już przy średniorocznym stężeniu równym 0,02 mg/m 3. Generalnie rzecz biorąc sposoby zagospodarowania lasu w I strefie uszkodzeń nie odbiegają zbytnio od stosowanych w lasach nie podlegających oddziaływaniom przemysłu. Zmniejszeniu ulega tylko udział gatunków iglastych najbardziej wrażliwych na zanieczyszczenie powietrza, jak jodła, świerk i sosna. Drzewostany z nich złożone muszą ulec przebudowie. Decydującym czynnikiem powodującym niezadowalający stan zdrowotny lasów jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, głównie tlenkami siarki i azotu. Na obszarze gminy siedliska leśne wykazują znaczne zróżnicowanie zarówno pod względem wilgotności, jak i żyzności. Siedliska wilgotne występują głównie w obszarze dolin Widawy i Dobrej oraz niektórych ich dopływów, natomiast świeże głównie na obszarach akumulacji glacjalnej, fluwioglacjalnej lub eolicznej. Wszystkie drzewostany mają charakter kultur leśnych o uproszczonym składzie gatunkowym i strukturze wiekowej oraz różnym stopniu zgodności z siedliskiem. Uwagę zwraca duży udział drzewostanów sosnowych na siedliskach boru mieszanego świeżego oraz lasu mieszanego. Znaczny udział gatunków dwuliściennych w warstwie podszytu świadczy o żyzności podłoża i wskazuje na możliwość występowania tutaj gatunków drzew wymagających lepszych warunków środowiskowych. Na siedliskach leśnych dominują dęby, natomiast niewielki jest udział gatunków grądowych jak grab, czy lipa. Na siedliskach olsów występują w większości monokultury olszy czarnej. Na siedliskach wilgotnych (lasu wilgotnego, lasu mieszanego wilgotnego oraz boru mieszanego wilgotnego) stosunki wodne są znacznie zaburzone w wyniku melioracji odwadniających. Większość tych siedlisk jest przesuszona. Dążąc do przywrócenia składu drzewostanu zbliżonego do naturalnego należy równolegle przywracać naturalne stosunki wodne. Na całym obszarze leśnym gminy prowadzi się gospodarkę podporządkowaną celom produkcyjnym, w wyniku której skład gatunkowy wielu drzewostanów jest niezgodny z siedliskiem, a struktura wiekowa i przestrzenna drzewostanu znacznie uproszczona. Dorzecze rzeki Dobrej 1. Kompleks pomiędzy Ramiszowem i Pruszowicami występuje na siedlisku lasu świeżego. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest dąb (wiek lat), pozostałe gatunki to brzoza, lipa, olsza, jesion, grab, sosna, buk, osika (wiek lat). W podszycie występuje jarząb, kruszyna, czeremcha, leszczyna i podrost grabowy. 43

44 2. Kompleks w dolinie rzeki Dobrej, na NW od drogi Zakrzów-Domaszczyn (oddziały nr 35, 33 i 36) z dominującymi siedliskami lasu mieszanego świeżego i lasu wilgotnego, które występują na ok. 80 % jego powierzchni oraz jedną powierzchnią siedliska olsu (oddz. 36G). Na siedliskach lasu mieszanego świeżego dominują drzewostany z przewagą dębu, nieliczne są młode drzewostany z przewagą sosny, świerka lub klonu (wiek pon. 40 lat lub lat). Na siedlisku olsu dominuje olsza czarna (wiek 60 lat). 3. Kompleks w dolinie rzeki Dobrej, na SE od drogi Zakrzów-Domaszczyn, w którym występują w kolejności siedliska lasu mieszanego świeżego, lasu mieszanego wilgotnego (20 %) i lasu wilgotnego (10 %). Siedliska leśne wilgotne porośnięte są głównie młodymi nasadzeniami olszy, występują tu także drzewostany z dominacją jesionu (wiek ok. 70 lat) oraz dębu (wiek 55 lat). Na siedliskach lasu wilgotnego występują młode nasadzenia olszy. Na siedliskach borowych występują głównie młode drzewostany sosnowe i rzadziej dębowe. 4. Kompleks w dolinie rzeki Dobrej, w postaci wąskiego pasa lasu na NW od drogi Domaszczyn-Szczodre z dominującymi siedliskami wilgotnymi. Występują tutaj ponad 80 letnie drzewostany jesionowe (oddz. 13 i 14) oraz nasadzenia olszy w różnym wieku na siedlisku lasu wilgotnego. Ponadto występują siedliska olsu jesionowego porośnięte przez olszę w średnim wieku oraz jesion (oddz. 11). Na siedliskach boru świeżego dominują drzewostany sosnowe, którym towarzyszą drzewostany świerkowe i dębowe. 5. Kompleks w dolinie rzeki Dobrej, na E od drogi Szczodre-Długołęka oraz na SE od drogi Szczodre-Dobroszów. Kompleks ten ma bardzo rozczłonkowaną strukturę przestrzenną, las tworzy tutaj mozaikę z użytkami zielonymi i stawami hodowlanymi. Dominują w nim siedliska wilgotne. Siedliska wilgotne leśne porośnięte są przez olsze, jesiony i dęby, natomiast siedliska świeże głównie przez drzewostany dębowe lub sosnowe. Najcenniejszymi w tym kompleksie są ponad 100 letnie drzewostany jesionowe występujące na siedlisku olsu jesionowego w oddziale 20a. 6. Kompleks w dolinie rzeki Dobrej, na NE od Olszycy oraz na N od kompleksu nr 4 z dominującymi siedliskami lasu wilgotnego i świeżego z drzewostanami dębowymi oraz jesionowymi. Na siedliskach lasu wilgotnego (oddz. 7) i olsu (oddz. 10) występują głównie drzewostany olszowe i jesionowe. 7. Kompleks położony pomiędzy miejscowościami Bąków-Łozina-Łosice, w którym dominują siedliska lasu mieszanego wilgotnego, na których występują drzewostany sosnowe w średnim wieku oraz dębowe lub rzadziej olszowe i modrzewiowe. Na siedliskach boru mieszanego świeżego występują głównie sośniny w różnym wieku (od 44

45 30 do 70 lat), którym towarzyszą drzewostany dębowe oraz jesionowe. W oddz. 1 i 2 występują siedliska olsu, na których dominującym gatunkiem lasotwórczym jest olsza czarna. Na siedliskach lasu wilgotnego występują głownie olsza, brzoza i jesion. Duży kompleks położony pomiędzy miejscowościami Byków, Borowa, Raków, Bielawa, Kamień, podzielony na dwie części N i S przez drogę krajową Nr 8, położony w dorzeczu rzeki Topór (dorzecze Dobrej) i dorzeczu rzeki Oleśnicy (dorzecze Widawy): 1. Kompleks na N od drogi krajowej Nr 8 z siedliskami lasu mieszanego wilgotnego (40 %), lasu mieszanego świeżego, lasu wilgotnego oraz boru mieszanego świeżego i boru wilgotnego. Na siedlisku lasu wilgotnego rosną drzewostany jesionowe np. w oddz. 4la około 80 letnie, które stanowią najcenniejszy element drzewostanu w tym kompleksie. W siedlisku tym występują również drzewostany zdominowane przez olsze oraz dęby w wieku ok. 50 lat. Drzewostany sosnowe dominują na siedliskach borowych, a także na siedliskach lasu mieszanego i są zróżnicowane wiekowo od 30 do 70 lat. 2. Kompleks na S od drogi krajowej Nr 8 z dominującym siedliskiem lasu mieszanego świeżego (60%) i siedliskiem lasu wilgotnego (10%), pod względem stosunków wodnych większość to siedliska wilgotne. Na najżyźniej szych siedliskach lasu wilgotnego dominują monokultury olszowe w wieku do 70 i rzadziej 100 lat. Na niewielkich powierzchniach występują nasadzenia dębowe, czasem ponad 100-letnie (oddz. 78). Sporadycznie w domieszce występuje świerk. Siedliska lasu mieszanego zdominowane są przez drzewostany sosnowe z towarzyszącymi im drzewostanami dębowymi, z których najstarsze osiągają 135 lat (oddz. 59g). W siedliskach boru mieszanego występują monokultury sosnowe. Dorzecze rzeki Widawy 1. Niewielki kompleks pomiędzy miejscowościami Raków i Mydlinice; z przewagą siedliska boru mieszanego świeżego oraz towarzyszącymi siedliskami lasu mieszanego świeżego i lasu wilgotnego. Siedliska boru mieszanego i lasu mieszanego zdominowane są przez drzewostany sosnowe. Na siedlisku lasu wilgotnego występuje olsza. 2. Kompleks pomiędzy miejscowościami Raków i Ligota Wielka z przewagą siedliska boru mieszanego świeżego (65%) oraz siedliskami lasu mieszanego świeżego (15%), lasu świeżego (15%) i lasu wilgotnego (20%). Na siedlisku boru mieszanego świeżego oraz lasu mieszanego dominują drzewostany sosnowe, na żyźniejszym typie siedliska czasem występują 45

46 dębiny, sporadycznie starsze wiekowo. Siedlisko lasu wilgotnego zdominowane jest przez olszę z domieszką dębu. Do najcenniejszych drzewostanów obok starodrzewu dębowego należy ols jesionowy z ponad 100-letnimi jesionami. 3. Niewielkie płaty leśne pomiędzy miejscowościami Bielawa i Piecowice, obejmują siedliska boru świeżego z brzozą, sosną, modrzewiem, a w oddziale 107 dębami w wieku 86 lat. 4. Trzy niewielkie płaty leśne pomiędzy miejscowościami Oleśniczka i Brzezia Łąka. W największym wysuniętym na zachód (oddz. 120) dominuje siedlisko boru mieszanego świeżego obsadzone sosną w wieku pow. 30 i ok. 70 lat. W mniejszym wysuniętym na wschód występuje siedlisko lasu wilgotnego z młodymi dębami, jaworami i sosną. W płacie wysuniętym na południe (oddz. 119N) występują siedliska boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego świeżego z olszą w wieku lat. 5. Niewielki kompleks na wschód od Oleśniczki i Kątnej z dominującym borem mieszanym i niewielkim olsem we wschodniej jego części. Na siedlisku borowym dominuje sosna, w olsie olsza czarna 73 letnia. 6. Duży kompleks leśny w dolinie rzeki Widawy, pomiędzy Brzezią Łąką na zachodzie i Krzeczynem na północy (oddziały od 110 do 142), w którym wyodrębniono dwa rejony: północny, w którym przeważają siedliska wilgotne boru mieszanego oraz lasu wilgotnego, łącznie zajmujące ponad 50% powierzchni. Pozostałą powierzchnie stanowią siedliska boru mieszanego świeżego oraz niewielki płat olsu i południowy, który ma charakter wybitnie wilgotny, dominują tu siedliska lasu wilgotnego, a w dolinie Widawy olsu jesionowego. 7. Niewielkie płaty lasów wilgotnych w dolinie rzeki Widawy, pomiędzy Wilczycami i Brzezią Łąką z dominującą olszą czarną. (Program Ochrony Środowiska, 2002) 46

47 Ryc. 16. Rozmieszczenie lasów w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie 47

48 Ryc. 17. Rozmieszczenie siedlisk leśnych w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie 48

49 Ryc. 18. Bogactwo gatunkowe drzewostanów w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie 49

50 Ryc. 19. Uszkodzenia lasów w gminie Długołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie Łąki Na terenie gminy Długołęka łąki i pastwiska zajmują ha, co stanowi 9,8% powierzchni gminy. Mając na uwadze charakter gminy, który jest typowo rolniczy jest to powierzchnia niewielka. Łąki są bardzo zróżnicowane pod względem ekologicznym i florystycznym. Są to azonalne (niestrefowe) zbiorowiska roślinne umiarkowanej strefy klimatycznej wykształcone zarówno na glebach mineralnych, jak i na torfach niskich, częściowo także wysokich. Według cech florystycznych łąkę określa się jako zbiorowisko roślinne złożone prawie 50

51 wyłącznie z trwałych roślin zielnych, wśród których przeważają lub co najmniej posiadają duży współudział gatunki z rodziny traw Gramineae lub turzycowatych Cyperaceae oraz motylkowych Papilionaceae. Łąki w ogromnej większości mają pochodzenie wtórne, antropogeniczne, bowiem wykształciły się na siedliskach poleśnych, przeważnie na terenach sztucznie wylesionych przez człowieka. W praktyce wyróżnia się jednak seminaturalne zbiorowiska łąkowe, tj. wykształcone pod wpływem ekstensywnej gospodarki rolnej, oraz zbiorowiska sztuczne o bardzo uproszczonym składzie florystycznym, wykształcone przez człowieka jako kultury rolnicze, z przeznaczeniem na kilkuletni zaledwie okres użytkowania. Za seminaturalne należy więc uważać wszystkie łąki trwałe, które od niepamiętnych lat porastają obszary bezleśne i od dawna użytkowane są jako tereny kośne lub pastwiska. Roślinność tych łąk pod wpływem długotrwałego, systematycznego koszenia lub wypasu jest w stanie równowagi biocenotycznej i nabrała cech stałości wykazując daleko idącą stabilizację w określonych warunkach edaficznych i klimatycznych. Zatem koszenie i wypas należy traktować jako podstawowe czynniki ekologiczne, warunkujące istnienie łąk trwałych strefy umiarkowanej. W przeciwieństwie do naturalnych łąk, sztuczne są kulturami trawiastymi, założonymi przez człowieka w drodze przeorania gleby i obsiewu uproszczonymi mieszankami nasion traw i roślin motylkowych. Zbiorowiska te jako nie ustabilizowane mają charakter nietrwały i ulegają stopniowej sukcesji, prowadzącej do przekształcenia ich w wielogatunkowe zbiorowiska trwałe. Trzeba wiele lat, aby łąka lub pastwisko założone w sposób sztuczny upodobniły się flory stycznie i fizjonomicznie do trwałych łąk naturalnych. Użytki zielone stanowiące niewielki procent gruntów rolnych gminy, podobnie jak lasy liściaste, położone są głównie w dolinach cieków. Pomimo ich antropogenicznego pochodzenia są one najbardziej zbliżone do ekosystemów pierwotnych. Z przyrodniczego punktu widzenia najcenniejsze są łąki wilgotne i zalewowe, użytkowane metodami ekstensywnymi, na których występuje szereg rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Do najcenniejszych ekosystemów łąkowych na terenie gminy należą rozległe wilgotne łąki w dolinie rzeki Widawy, między Wilczycami i Brzezią Łąką, obszary wilgotnych łąk w dolinie rzeki Dobrej, szczególnie po wschodniej jej stronie sięgając do Pruszowic, Bąkowa i Bierzyc, w dolinie Świerznej (górny bieg) oraz w wąskim pasie doliny Oleśnicy (górny i środkowy bieg). Ponadto cenny z przyrodniczego punktu widzenia znaczny powierzchniowo obszar świeżych i zmienno-wilgotnych łąk występuje pomiędzy Łoziną i Bukowiną. 51

52 Fot. 2. Naturalne łąki w dolinie Widawy Brzezia Łąka Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Długołęka, 2002 r. Gatunki i siedliska chronione W ramach przeprowadzonej w 1992 roku inwentaryzacji roślin chronionych na terenie gminy Długołęka (Koła 1992), zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami (rozporządzenie MOŚZNiL z 1995 roku w sprawie ochrony gatunków roślin - Dz. U r., Nr 41, poz.214), stwierdzono 23 gatunki roślin podlegających ochronie, występujących na 163 stanowiskach, w tym 11 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą i 12 gatunków roślin podlegających ochronie częściowej. Według obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, na terenie gminy Długołęka z 23 gatunków roślin chronionych, stwierdzonych w 1992 roku, 10 zalicza się do gatunków objętych ochroną ścisłą, 12 do gatunków podlegających ochronie częściowej, a jeden nie podlega ochronie (sromotnik bezwstydny Phallus impudicus). Do gatunków ściśle chronionych stwierdzonych na obszarze gminy należą: centuria pospolita Centaurium erythraea cis pospolity Taxus baccata grzybienie północne Nymphaea candida listera jajowata Listera ovata śniedek baldaszkowaty Ornithogalum umbellatum śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum 52

53 wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis storczyk plamisty Dactylorhiza maculata Do gatunków roślin częściowo chronionych należą: grążel żółty Nuphar luteum grzybienie białe Nymphaea alba bluszcz pospolity Hedera helix barwinek pospolity Vinca minor kopytnik pospolity Asarum europaeum kocanki piaskowe Helichrysum arenarium kalina koralowa Viburnum opulus konwalia majowa Convallaria majalis pierwiosnek lekarski Primula veris kruszyna pospolita Frangula alnus marzanka wonna Galium odoratum porzeczka czarna Ribes nigra Gatunki roślin ściśle chronionych występują na pojedynczych stanowiskach (od 1 do 5 stanowisk) z wyjątkiem nieco liczniej występującego bluszczu pospolitego (10 stanowisk). Z gatunków podlegających ochronie częściowej najliczniej występują kruszyna pospolita, kalina koralowa, konwalia majowa i porzeczka czarna, nieco rzadziej kopytnik pospolity, a pozostałe rośliny na pojedynczych stanowiskach (od 1 do 5 stanowisk). Listera jajowata jest storczykiem często występującym w świetlistych zbiorowiskach leśnych, zaroślach i w naturalnych zespołach łąk wilgotnych. Jest gatunkiem zagrożonym w skali Wielkopolski i bardzo częstym na Dolnym Śląsku. Śniedek baldaszkowaty związany jest ze zbiorowiskami świeżych łąk, często opanowujący suche siedliska antropogeniczne, takie jak zatrawione przydroża lub brzegi i okrajki zagajników robiniowych. Jest gatunkiem dość częstym i mało zagrożonym w dawnym województwie wrocławskim, przy czym znaczna część jego stanowisk ma charakter antropogeniczny. 53

54 Śnieżyczka przebiśnieg występuje w wilgotnych lasach - olsach, łęgach i grądach niskich. Jest gatunkiem zagrożonym w skali kraju i dla Wielkopolski, na Dolnym Śląsku jest stosunkowo częsta. Barwinek pospolity jest gatunkiem leśnym wyniszczonym przez człowieka wskutek zmniejszenia powierzchni lasów grądowych będących jego naturalnym siedliskiem. Z racji zimozielonych liści chętnie uprawiany na cmentarzach i w ogródkach. Obecnie często wtórnie dziczejący w starych założeniach parkowych i w lasach. Gatunek pospolity na terenie Polski, niezagrożony w skali regionalnej. Bluszcz pospolity jest związany z dąbrowami i lasami grądowymi. Przez Polskę przebiega północno-wschodnia granica jego naturalnego zasięgu - na Dolnym Śląsku bluszcz rozmnaża się naturalnie na drodze generatywnej. Z racji zimozielonych liści często uprawiany jako roślina ozdobna w parkach i na cmentarzach, stąd też liczne stanowiska mogą mieć charakter antropogeniczny. Jest pospolitym gatunkiem leśnym bardzo częstym na Dolnym Śląsku. Wiciokrzew pomorski gatunek subatlantycki świetlistych lasów, zarośli lub okrajków, osiągający w Polsce swoją wschodnią granicę zasięgu. Gatunek zagrożony dla Wielkopolski. Grążel żółty i grzybień biały są gatunkami stosunkowo częstymi i niezagrożonym na Dolnym Śląsku, gdzie występują w zbiornikach mezotroficznych. Centuria pospolita występuje na obrzeżach zbiorników wodnych w strefie przejściowej, wynurzonej z wysokim poziomem wód gruntowych. Zagrożeniem dla tego gatunku jest radykalna zmiana warunków hydrologicznych, zarówno odwodnienie, jak też zalanie. Gatunek dość częsty w skali dawnego województwa wrocławskiego. Kalina koralowa, Naturalnym siedliskiem kaliny są lasy łęgowe, olsy oraz wilgotne zarośla wierzbowe. W przypadku zniszczenia i zniekształcenia takich biotopów może ona zasiedlać wilgotne zarośla przydrożne lub śródpolne zadrzewienia wzdłuż rowów melioracyjnych, gdzie rośnie pojedynczo lub w niewielkich grupach. Zagrożeniem dla tego gatunku może być całkowita wycinka zarośli nadbrzeżnych cieków w ramach prac konserwacyjnych, zabiegi leśne o charakterze zrębów lub odwodnienie terenu. Kocanki piaskowe są pospolite na piaszczyskach i ugorowanych polach o glebach lekkich, charakterystyczne dla zwartych muraw psammofilnych z klasy Festuco-Sedetalia. Gatunek niezagrożony, a o jego trwałości decydują: ciągłe użytkowanie dróg leśnych oraz zaburzenia w strukturze gleby powstające w toku prowadzenia prac ziemnych. Konwalia majowa występuje w świetlistych lasach lub zaroślach, zwykle na stanowiskach nasłonecznionych o glebach lekkich. Na skutek częstej uprawy w przydomowych ogródkach, na cmentarzach lub parkach może spontanicznie zasiedlać przyległe kompleksy leśne. 54

55 Kopytnik pospolity jest charakterystyczny dla lasów grądowych, dla których może być wskaźnikiem ich żyzności. Gatunek w skali regionalnej bardzo częsty. Kruszyna pospolita jest pospolitym gatunkiem leśnym, charakterystycznym dla prześwietlonych i żyznych zniekształconych ich fragmentów. Gatunek pospolity i niezagrożony w skali Dolnego Śląska, zachowanie stanowisk uzależnione jest od występowania zbiorowisk leśnych. Marzanka wonna jest charakterystycznym gatunkiem występującym w żyznych buczynach i podgórskich łęgach jesionowych. Pierwiosnek lekarski związana jest z prześwietlonymi lasami liściastymi, zaroślami i suchymi łąkami. Gatunek dość częsty na Nizinie Śląskiej, dla jego zachowania ważne jest utrzymanie tradycyjnych metod gospodarki łąkowej. Porzeczka czarna związana jest z olsami lub z wilgotnymi łęgami olchowymi. Zagrożeniem dla gatunku może być niewłaściwe wykonanie zabiegów leśnych o charakterze zrębów lub odwodnienie terenu. Większość stwierdzonych roślin chronionych na terenie gminy to gatunki częste w skali kraju oraz częste w skali dawnego województwa wrocławskiego (w granicach do roku 1998) i dla sąsiedniego regionu Wielkopolski. Do rzadszych należą tylko pierwiosnka wyniosła, która w Wielkopolsce jest uznana za gatunek zagrożony wyginięciem (Żukowski, Jackowiak 1995), a na obszarze dawnego województwa wrocławskiego jest gatunkiem rzadkim (Berdowski i in. 1996). Na załączniku graficznym zaznaczono stanowiska chronionych gatunków roślin. Inwentaryzacja tych gatunków została przeprowadzona wiele lat temu i nie wszystkie stanowiska istnieją do dnia dzisiejszego. Dlatego też konieczne jest sporządzenie nowej inwentaryzacji przyrodniczej terenu gminy. Na załączniku graficznym przedstawiono również rozmieszczenie chronionych w ramach sieci Natura 2000 siedlisk przyrodniczych. Do chronionych siedlisk przyrodniczych w gminie Długołęka należą: Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe; Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe; Kwaśny las brzozowo-dębowy; Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny; Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie; Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe; 55

56 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk; Ziołorośla górskie. Fauna W przeprowadzonej w 1992 roku inwentaryzacji fauny na terenie gminy Długołęka do gatunków chronionych zaliczono gatunki wyszczególnione w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 23 grudnia1994 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Od 2004 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dlatego też, gatunki zwierząt chronionych występujące na terenie gminy omówiono w odniesieniu do listy tych gatunków wyszczególnionych w obecnie obowiązującym rozporządzeniu. W 1992 roku na terenie gminy stwierdzono występowanie następujących gatunków zwierząt chronionych: 10 gatunków owadów objętych ochroną ścisłą (błonkoskrzydłe trzmiele, chrząszcze tęczniki, biegacze, kozioróg, dębosz), 6 gatunków ryb, w tym 4 gatunki objęte ochroną ścisłą, 10 gatunków płazów, 4 gatunki gadów, 121 gatunków ptaków, w tym 70 gatunków chronionych pospolitych i licznych, 40 gatunków chronionych rzadkich o stwierdzonym gniazdowaniu na terenie gminy. Wśród chronionych gatunków ssaków stwierdzono 8 gatunków nietoperzy, 6 gatunków drobnych ssaków owadożernych, 3 gatunki ssaków drapieżnych. Bezkręgowce (wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): 5 gatunków biegaczy Carabus sp. tęcznik mniejszy Calosoma inquisitor kozioróg dębosz Cerambyx cerdo 3 gatunki trzmieli Bombus sp. Ryby (wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): różanka Rhodeus sericeus koza Cobitis taenia koza złotawa Sabanejewia aurata śliz Barbatula barbatula Słonecznica Leucaspius delineatus nie podlega obecnie ochronie. 56

57 Płazy (wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris traszka grzebieniasta Triturus cristatus żaba trawna Rana temporaria żaba. Moczarowa Rana arvalis żaba wodna Rana esculenta ropucha szara Bufo bufo ropucha zielona Bufo viridis grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus kumak zwyczajny Bombina bombina rzekotka drzewna Hyla arborea Gady (wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): jaszczurka zwinka Lacerta agilis jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara padalec zwyczajny Anguis fragilis zaskroniec zwyczajny Natrix natrix Ptaki (gatunki bardzo rzadkie gniazdujące na terenie gminy, wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): Bąk zwyczajny Botaurus stellaris Bączek Ixobrychus minutus Bocian czarny Ciconia nigra Łabędź niemy Cygnus olor Bielik Haliaeetus albicilla Derkacz Crex crex Żuraw Grus grus Rycyk Limosa limosa Brodziec krwawodzioby Tringa totanus Dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos Remiz Remiz pendulinus Ssaki (wszystkie gatunki pod ochroną ścisłą): 57

58 Owadożerne: PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Jeż zachodni Erinaceus europaeus Kret Talpa europaea Ryjówka aksamitna Sorex araneus Ryjówka malutka Sorex minutus Rzęsorek rzeczek Neomys fodiens Zębiełek karliczek Crocidura suaveolens Drapieżne: gronostaj Mustela erminea łasica łaska Mustela nivalis wydra Lutra lutra Nietoperze: mroczek późny Eptesicus serotinus nocek duży Myotis myotis nocek wąsatek Myotis mystacinus nocek rudy Myotis daubentonii nocek Natterera Myotis nattereri gacek brunatny Plecotus auritus karlik malutki Pipistrellus pipistrellus borowiec wielki Nyctalus noctula 58

59 Oraz kilka kolonii rozrodczych tych zwierząt: nocka dużego Myotis myotis w Brzeziej Łące (kościół) i Domaszczynie (kościół) nocka wąsatka Myotis mystacinus w Stępinie (kościół) nocka rudego Myotis daubentonii w Domaszczynie (kościół). Na załączniku graficznym do niniejszego opracowania zaznaczono rozmieszczenie stanowisk kumaka nizinnego i traszki grzebieniastej (dane z RDOŚ Wrocław, 2011 r.).

60 4.5 Krajobraz Gmina Długołęka ma charakter typowo rolniczy, w strukturze użytkowania gruntów dominują użytki rolne. Obszar gminy charakteryzuje się mało urozmaiconą morfologią terenu. Na terenie gminy Długołęka można wyróżnić dwa typy rzeźby tj.: równinny z szerokimi dnami dolin w kierunku Wzgórz Trzebnickich. niskofalisty w północnej części gminy w kierunku Wzgórz Trzebnickich. Nachylenie terenu zaznacza się w kierunku południowo-zachodnim, tj. ku dolinie Widawy. Wysokość nad poziom morza waha się w granicach od 120 m w południowej części gminy, do 180 m w północnej części gminy. Dominują na całej powierzchni pola uprawne, a w dolinach cieków znajdują się dość znaczne pasy łąk. W środkowej części gminy, w kierunku równoleżnikowym, rozciąga się przerywany polami pas lasów. Na terenie gminy dominuje zdegradowany krajobraz kulturowy w formie krajobrazu uprawnego. Naruszona równowaga i wprowadzone zmiany w środowisku przyrodniczym są na tyle głębokie, że trwałe jego istnienie może być utrzymywane tylko dzięki stałym zabiegom wykonywanym przez człowieka. Na zdecydowanie większej powierzchni występuje tzw. krajobraz otwarty, charakterystyczny dla obszarów wiejskich. Termin ten używany jest do określenia rozległego widoku obszarów niezabudowanych, zielonych itp. Jak w każdym krajobrazie, tak i w krajobrazie otwartym, występują elementy naturalne i antropogeniczne. Do najbardziej charakterystycznych elementów przyrodniczych krajobrazu gminy należą: wody powierzchniowe w postaci licznych cieków oraz stawów hodowlanych (które stały się utrwalonym elementem krajobrazu), szata roślinna (głównie lasy z największym kompleksem w pobliżu wsi Borowa, Byków, Raków, Szczodre), zadrzewienia i zakrzaczenia w dolinach cieków (głównie Widawy i Dobrej). Natomiast do sztucznych obiektów należą: zabudowa zagrodowa i mieszkaniowa jednorodzinna wsi, szlaki komunikacyjne (przede wszystkim droga krajowa nr 8 i trakcja kolejowa Wrocław- Warszawa), wraz z pobliską, dynamicznie się rozwijającą zabudową usługową (przede wszystkim w sąsiedztwie miasta Wrocławia). Część zespołów przyrodniczych o wybitnych walorach krajobrazowych planowana jest do objęcia ochroną, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. Każdy z tych obszarów ma obejmować tereny kilku gmin, w tym gminę Długołęka. 60

61 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Fot. 3. Krajobraz rolniczy okolic Jaksonowic niskofalista rzeźba terenu Źródło: Fotografia własna, 2010 r. Fot. 4. Krajobraz rolniczy między Jaksonowicami i Januszkowicami teren równinny Źródło: Fotografia własna, 2010 r. 61