RAPORT O WYNIKACH KONTROLI JAKOŚCI HANDLOWEJ I PRAWIDŁOWOŚCI OZNAKOWANIA MLEKA I PRZETWORÓW MLECZNYCH PRZEPROWADZONYCH PRZEZ INSPEKCJĘ HANDLOWĄ

Transkrypt

1 RAPORT O WYNIKACH KONTROLI JAKOŚCI HANDLOWEJ I PRAWIDŁOWOŚCI OZNAKOWANIA MLEKA I PRZETWORÓW MLECZNYCH PRZEPROWADZONYCH PRZEZ INSPEKCJĘ HANDLOWĄ Warszawa Luty 2009 r.

2 I. WSTĘP Główne wymagania dotyczące jakości i oznakowania przetworów mlecznych zostały zawarte w: rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych ( rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku ) (Dz.U. L 299 z s. 1 ze zm.), rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 445/2007 z dnia 23 kwietnia ustanawiającym niektóre szczegółowe zasady w celu stosowania rozporządzenia Rady (WE) Nr 2991/94 określającego normy dla tłuszczów do smarowania oraz stosowania rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1898/87 w sprawie ochrony nazw stosowanych w obrocie mlekiem i przetworami mlecznymi (Dz. U. L 106, 24/04/2007 str. 24). Definicje i nazwy zarezerwowane wyłącznie dla przetworów mlecznych zostały określone w Załączniku XII, wymagania dla mleka spożywczego przeznaczonego do spożycia przez ludzi w Załączniku XIII, a normy dla tłuszczów do smarowania, w tym masła w Załączniku XV i Dodatku do Załącznika XV rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007. Drugie z ww. rozporządzeń określa zaś wykaz produktów objętych odstępstwem od używania nazw zarezerwowanych oraz sposób podawania zawartości tłuszczu na opakowaniach tłuszczów do smarowania. Niniejszy raport sporządzono na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych przez Inspekcję Handlową w IV kwartale 2008 r. Była ona ukierunkowana na ujawnianie zafałszowań produktów mlecznych tłuszczami roślinnymi, a także na wyroby których poziom jakości najbardziej odbiegał od przyjętych standardów we wcześniejszych badaniach oraz te, na które najczęściej wpływały skargi konsumentów. Do najistotniejszych stwierdzonych nieprawidłowości należały: obniżona w stosunku do deklaracji producenta jakość 16,0% mleka i przetworów mlecznych zbadanych w laboratoriach. Najbardziej rażące uchybienie, godzące w interesy konsumentów, podobnie jak wcześniej, stanowiło zafałszowanie masła, pochodzącego od 6 producentów, nieprawidłowe oznakowanie 6,6% ocenionych partii mleka i przetworów mlecznych, nieprzestrzeganie przepisów ustawy o cenach w 54,9% sklepów, stosowanie przyrządów pomiarowych bez aktualnych cech legalizacji - w 23,6% placówek, oferowanie mleka i przetworów mlecznych po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości w 9,9% skontrolowanych jednostek handlowych. Poprzednia kontrola przeprowadzona w IV kw r. wykazała, że 26,1% wyrobów posiadało obniżoną w stosunku do przepisów lub deklaracji producenta jakość, a 7,0% było nieprawidłowo oznakowanych. Obecne wyniki wskazują, na znaczącą poprawę jakości przetworów mlecznych w stosunku do poprzednich badań. 2

3 II. USTALENIA SZCZEGÓŁOWE Kontrolą w IV kwartale 2008 r. objęto 212 jednostek handlowych w tym 59 hurtowni, 42 sklepy wielkopowierzchniowe i 111 innych placówek detalicznych. Ogółem skontrolowano 2475 partii mleka i przetworów mlecznych o wartości 632,8 tys. zł w tym: 530 partii serów twarogowych o wartości 72,5 tys. zł, 395 partii napojów mlecznych fermentowanych o wartości 21,7 tys. zł, 355 partii serów dojrzewających o wartości 208,9 tys. zł, 292 partie śmietanki i śmietany o wartości 44,8 tys. zł, 250 partii masła o wartości 173,8 tys. zł, 242 partie mleka o wartości 49,0 tys. zł, 217 partii serów topionych o wartości 24,3 tys. zł, 194 partie innych przetworów mlecznych (desery mleczne, produkty seropodobne, miksy tłuszczowe, kremy serowe, mleko w proszku i zagęszczone, itp.) o wartości 37,9 tys. zł. 1. Jakość handlowa Sprawdzenia cech organoleptycznych, fizycznych i chemicznych dokonano pod kątem zgodności z deklaracjami producentów oraz wymaganiami rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007 i rozporządzenia Komisji (WE) Nr 445/2007. Ogółem oceniono jakość 418 partii o wartości 202,5 tys. zł, spośród których zakwestionowano 67 partii (16%) przetworów mlecznych o wartości 73,6 tys. zł. Odsetek partii przetworów mlecznych zakwestionowanych z uwagi na niewłaściwą jakość dla poszczególnych grup ilustruje poniższy wykres: sery topione 3,6% napoje mleczne fermentow ane ś mietanka i śmietana 8,5% 9,4% sery dojrzewające 14,3% sery twarogowe inne* 16,2% 18,2% masło 41,3% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% *w grupie inne przetwory mleczne kontrolowano: desery mleczne, produkty seropodobne, miksy tłuszczowe, kremy serowe, mleko w proszku i zagęszczone itp. 3

4 Pod względem jakości najwięcej zakwestionowano masła, serów i produktów z grupy inne, w której dużą część stanowiły produkty seropodobne. Nie wniesiono żadnych zastrzeżeń do jakości mleka. W przypadku masła na wysoki wskaźnik wadliwości znacząco wpłynął fakt ujawnienia licznych przypadków jego fałszowania. Niedozwolony dodatek tłuszczów roślinnych stwierdzono podobnie jak poprzednio w prawie, co trzeciej zbadanej partii. Zafałszowane masło pochodziło od 6 producentów, którzy od lat uprawiają ten bardzo opłacalny pod względem finansowym proceder i dzięki niskim cenom tego wyrobu opanowali półki wielu supermarketów. Do wad obniżających jakość przetworów mlecznych w poszczególnych grupach należały: w maśle: zafałszowanie tłuszczami roślinnymi (obecność steroli pochodzenia roślinnego, na podstawie składu trójglicerydów ustalono, że zawartość tłuszczów obcych wynosiła od 46,5% do 67,4%), niewłaściwa, niejednolita, kaszkowata konsystencja, wyższa lub niższa zawartość tłuszczu (np. masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu powinno zawierać od 60% do 62% tłuszczu, a stwierdzono 78%) - zgodnie z obowiązującymi przepisami średnia arytmetyczna wyników pięciu próbek nie może się różnić od zadeklarowanej zawartości tłuszczu o więcej niż 1 punkt procentowy, wyższa zawartość wody (np. było 18,1% zamiast nie więcej niż 16%), w innych przetworach mlecznych: niezgodna z deklarowaną, tj. wyższa lub niższa zawartość: tłuszczu ogółem (np. w serze ricotta deklarowanym jako light stwierdzono zawartość tłuszczu ponad 50%), tłuszczu w suchej masie (np. 25,4% zamiast 20%), białka (np. 10,4g zamiast 14,5%), w serach twarogowych: niejednolita barwa, widoczne złogi tłuszczu na powierzchni, smak nieczysty z wyczuwalną goryczką, niezgodna z deklaracją, tj. wyższa lub niższa zawartość: tłuszczu (np. 10,5% zamiast nie mniej niż 15%), tłuszczu w suchej masie (np. 24% zamiast 38% ± 2%), wody (np. 75% zamiast nie więcej niż 70%), białka (np. 5,5% zamiast 8%), w serach dojrzewających: smak i zapach nieczysty, gorzki, plastry posklejane, trudne do rozdzielenia, niezgodna z deklaracją, tj. wyższa lub niższa zawartość: tłuszczu (np. było 23% zamiast nie mniej niż 26%), wody (np. 48% zamiast nie więcej niż 45%), w śmietance i śmietanie: smak i zapach nieczysty, kwaśny, wyższa kwasowość (np. 37,3 zamiast 15-32%), 4

5 wyższa zawartość tłuszczu (np. 18% zamiast 12%), w napojach mlecznych fermentowanych: niewłaściwa konsystencja, cierpki, kwaśny smak, brak owoców w jogurcie wiśniowym stwierdzono jedynie fragmenty skórek owoców, wyższa zawartość tłuszczu (np. 2% zamiast 1,5%), w serach topionych: wyższa zawartość tłuszczu (np. 18,5% zamiast nie więcej niż 16%). Ujawnione nieprawidłowości przedsiębiorcy tłumaczyli najczęściej awariami urządzeń, zmianą receptury, niedopełnieniem obowiązków przez pracowników, wadami sprowadzanego surowca. Twierdzili także, że różnice między zawartością deklarowaną, a faktyczną w przypadku białka i tłuszczu nie są zamierzone, a wynikają jedynie ze sposobu obliczania przy uwzględnieniu średnich wartości odżywczych poszczególnych składników podanych w ogólnie dostępnych tabelach. Zakwestionowane produkty w zależności od rodzaju stwierdzonych wad oraz decyzji przedsiębiorców były sprzedawane po obniżonej cenie lub zwracane w ramach reklamacji do producentów, bądź też wycofywane z obrotu i przeznaczane na cele własne niezwiązane ze sprzedażą. Większość wytwórców zakwestionowanych pod względem jakości przetworów mlecznych, w odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne zadeklarowała podjęcie działań naprawczych polegających na weryfikacji receptur i zobowiązaniu osób odpowiedzialnych do przestrzegania procesu technologicznego w celu usunięcia stwierdzonych uchybień. Próbki poddane badaniom laboratoryjnym sprawdzono także pod kątem zgodności ilości rzeczywistej z deklarowaną. Nie stwierdzono różnic wagowych przekraczających dwukrotną wartość błędu T 1 określonego w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o towarach paczkowanych (Dz.U. Nr 128, poz ze zm.). 2. Prawidłowość oznakowania W toku przeprowadzonych kontroli dokonano oceny prawidłowości oznakowania 3197 partii mleka i przetworów mlecznych o wartości 564,2 tys. zł w odniesieniu do postanowień: rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007, rozporządzenia (WE) Nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz. U. L 404 z , str.9-25), ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 ze zm.), ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz ze zm.), 5

6 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolnospożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz ze zm.), rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. Nr 137, poz. 966), rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą (Dz. U. Nr 137, poz. 967). Nieprzestrzeganie postanowień obowiązujących przepisów stwierdzono w odniesieniu do 162 partii (6,6%) o wartości 47,4 tys. zł. Szczególną uwagę zwrócono na nazwy produktów i ich skład, tzn. czy określenia (mleko, masło, ser itd.) zastrzeżone wyłącznie dla przetworów mlecznych nie były nadawane produktom zawierającym w swoim składzie tłuszcze roślinne. Sprawdzono także czy konwencjonalne produkty mleczne nie posiadają oznaczeń sugerujących ekologiczne pochodzenie lub nazwy prawnie chronione takie jak: oscypek, bryndza podhalańska, feta itp. Uchybienia w tym zakresie stwierdzono tylko w odniesieniu do jednej partii wyrobu wyprodukowanej wyłącznie z mleka krowiego, pochodzącej z Czech o nazwie Ser Janosika - ser typu oscypek. Odsetek partii produktów zakwestionowanych z uwagi na nieprawidłowe oznakowanie dla poszczególnych grup ilustruje poniższy wykres: śmietanka i śmietana 1,7% sery twarogowe 3,0% masło napoje mleczne fermentowane 4,4% 4,6% sery topione 7,8% sery dojrzewające inne* 10,1% 10,9% mleko 14,1% wyroby seropodobne 18,8% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% * w grupie inne przetwory mleczne kontrolowano: miksy tłuszczowe, emulsje tłuszczowokremowe do sałatek, mleko zagęszczone słodzone karmelowe itp. Z grupy wydzielono wyroby seropodobne. Najwięcej zastrzeżeń wniesiono do wyrobów seropodobnych z uwagi na użycie określeń sugerujących, że jest to ser przy jednoczesnym braku właściwej 6

7 nazwy produktu np. Edamski topiony, Edamski topiony o smaku sera, De Serek itp. Przyczyną kwestionowania tłuszczów do smarowania mieszczących się w grupie inne było również wykorzystanie nazw zastrzeżonych dla mleka i jego przetworów lub określeń sugerujących, że są to przetwory mleczne, np.: Masło Ekstra z jednoczesnym wyszczególnieniem w wykazie składników tłuszczów roślinnych, Osełka śmietankowa dla produktu składającego się z 62% tłuszczu roślinnego i 1% tłuszczu mlecznego, wyeksponowanie w czołowej części opakowania dużą czcionką nazwy Masełko i napisu ekstra smarowne zaś na odwrocie umieszczenie znacznie mniejszej właściwej nazwy mix tłuszczowy. Kontrole wykazały ponadto, że nawet w przypadku właściwego oznaczenia przez producentów wyrobów z udziałem tłuszczów roślinnych nieprawidłowości powstawały na etapie handlu. Personel sklepów nierzadko na wywieszkach przy towarach zamieszczał wprowadzające w błąd konsumenta nazwy wyrobów sugerujące, że były to przetwory mleczne. Dotyczyło to wyrobów seropodobnych oferowanych pod nazwą ser i miksów pod nazwą masło, które dodatkowo zostały wyłożone wśród produktów mlecznych. W jednym przypadku stwierdzono opatrzenie sera do sałatek Saladis wywieszką z napisem ser feta. Stanowiło to naruszenie Art. 16 Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności( Dz.U. L 31 z , str. 1 24), który brzmi: Bez uszczerbku dla bardziej szczegółowych przepisów prawa żywnościowego, etykietowanie, reklama i prezentacja żywności lub pasz, z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu lub opakowania, używanych opakowań, sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumentów w błąd. Mleko kwestionowano głównie ze względu na brak poprzedzenia podanej na opakowaniu procentowej zawartości tłuszczu zwrotem zawartość tłuszczu.%. Obowiązek podania zawartości tłuszczu w wyraźny i czytelny sposób za pomocą ww. zwrotu dotyczy mleka spożywczego często występującego na rynku krajowym o zawartości tłuszczu 2% i 3,2% tj. innej niż określone w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1234/2007. W oznakowaniu pozostałych przetworów mlecznych najczęściej brakowało: nazwy i rodzaju środka spożywczego, terminu przydatności do spożycia, wykazu składników, adresu producenta, podania ilościowej zawartości składnika występującego w nazwie produktu oraz przedstawionego w formie graficznej (np. serek z pieczarkami, z grzybami leśnymi, ze szczypiorkiem, z cebulą, z szynką itp.), w tym samym polu widzenia nazwy środka spożywczego, masy netto i terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, 7

8 określenia funkcji technologicznych bądź nazw lub numerów substancji dodatkowych dozwolonych. Ponadto stwierdzono: nieczytelne oznakowanie nazwa produktu, skład, dane identyfikujące producenta wykonano drobnym drukiem na mało kontrastowym tle, np. niebieskim drukiem na ciemno niebieskim tle (desery, sery topione), nazwę produktu i szatę graficzną ( jogurt truskawka, wizerunek przekrojonej truskawki) nieadekwatne do składu, tj. użytego soku truskawkowego z koncentratu w ilości 2% oraz barwnika i aromatu, umieszczenie oświadczenia porównawczego dla różnych kategorii produktów co do zawartości cholesterolu: 6 razy mniej cholesterolu niż w tradycyjnym serze dojrzewającym (wyrób seropodobny porównano z serem dojrzewającym), niepodanie zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych przy jednoczesnej deklaracji zawartości cholesterolu. Przetwory mleczne oznakowane w sposób rażąco naruszający obowiązujące przepisy lub wprowadzający konsumentów w błąd wycofano z obrotu, pozostałe zostały wstrzymane od obrotu do czasu poprawy ich oznakowania. Natomiast nieprawidłowe informacje na wywieszkach w sklepach poprawiono w trakcie trwania kontroli. Do producentów wyrobów wystosowano wystąpienia pokontrolne, informujące o stwierdzonych uchybieniach. W świetle udzielonych odpowiedzi należy stwierdzić, że główną przyczyną niewłaściwego oznakowania mleka i jego przetworów były względy ekonomiczne wykorzystywano zapasy opakowań z informacjami niedostosowanymi do obowiązujących przepisów. W przypadkach znacznych naruszeń przepisów informowano właściwe terenowo Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, które niejednokrotnie zgodnie z kompetencjami przeprowadzały kontrole u producentów wydając decyzje zakazujące wprowadzania do obrotu produktów niewłaściwie oznakowanych do czasu poprawy oznakowania. Kwestionowano także, choć rzadko podawanie masy netto z tolerancją wagową ± i zbyt małą wysokość cyfr i liter określających ilość nominalną produktu, oraz nieprawidłowe określenie waga poprzedzające określenie ilości nominalnej. Naruszenie przepisów ustawy o języku polskim stwierdzono tylko w 1 placówce, gdzie na partii sera dojrzewającego nazwę rodzaju środka spożywczego podano wyłącznie w języku obcym. 3. Warunki i sposób przechowywania oraz przestrzeganie dat minimalnej trwałości i terminów przydatności do spożycia Nieprzestrzeganie warunków przechowywania zalecanych przez producentów stwierdzono w 3 sklepach, np. masło i mleko przechowywano poza urządzeniami chłodniczymi w temperaturze otoczenia, znacznie wyższej od zalecanej przez producentów. W 9,9 % skontrolowanych sklepów ze względu na upływ terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości zakwestionowano 70 partii mleka i przetworów mlecznych o wartości 1,9 tys. zł. Przeterminowanie 8

9 wynosiło: dla produktów oznakowanych terminem przydatności do spożycia od 1 do 27 dni (serek wiejski), dla oznakowanych datą minimalnej trwałości od 1 dnia do 3 miesięcy (sery topione). Wszystkie przeterminowane towary zostały niezwłocznie wycofane ze sprzedaży. 4. Prawidłowość uwidaczniania cen W 54,9 % skontrolowanych sklepów nie były przestrzegane przepisy o cenach. Stwierdzono przy części towarów brak wywieszek cenowych (z nazwą towaru, jednostką masy, do której odnosi się cena, ceną detaliczną oraz ceną jednostkową) lub nie uwidoczniono informacji o cenach jednostkowych produktów. Ujawniano także nieprawidłowe wyliczenie cen jednostkowych oraz różnice między ceną uwidocznioną przy towarze, a zakodowaną w czytniku lub pobraną w kasie (kilka przypadków zarówno na korzyść jak i niekorzyść konsumentów). Nieprawidłowości te zostały usunięte w trakcie trwania kontroli. 5. Legalność prowadzonej działalności Sprawdzono następujące zagadnienia: zgodność prowadzonej działalności z wpisem do rejestru lub ewidencji działalności gospodarczej nie stwierdzając nieprawidłowości, przechowywanie i udostępnianie na życzenie organów kontroli orzeczeń lekarskich wydawanych do celów sanitarno-epidemiologicznych osobom bezpośrednio stykającym się z żywnością w 8 placówkach stwierdzono brak aktualnych orzeczeń lekarskich. obowiązek używania zalegalizowanych przyrządów pomiarowych nieprawidłowości stwierdzono w 50 placówkach. Na ich stanie i w użyciu znajdowały się wagi z nieczytelnymi lub nieaktualnymi cechami legalizacji bądź bez żadnych cech legalizacji. III. WYKORZYSTANIE USTALEŃ KONTROLI Ustalenia kontroli dały podstawę do: wycofania z obrotu mleka i przetworów mlecznych zafałszowanych, o niewłaściwej jakości, przeterminowanych, lub pozbawionych jakichkolwiek oznaczeń, obniżenia ceny produktów, w których stwierdzono wady nie stanowiące zagrożenia bezpieczeństwa konsumentów, np. obniżoną zawartość białka, tłuszczu itp., skierowania 12 zawiadomień do właściwych terenowo prokuratur o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 97 ust. 1 w związku z art. 3 ust. 3 pkt 45 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171, poz ze zm.), ukarania w ramach postępowania mandatowego 100 osób grzywnami w łącznej kwocie 18,6 tys. zł, najczęściej w związku z popełnieniem wykroczeń określonych w art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo o miarach, z art. 100 ust. 1 9

10 pkt 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia art. 110 KW, art i 2 KW, art KW, art KW, postawienia przedsiębiorcom 39 żądań eliminujących stwierdzone nieprawidłowości, wydania 18 decyzji w oparciu o przepisy ustawy o Inspekcji Handlowej dotyczących głównie: wycofania z obrotu towarów przeterminowanych, niewłaściwie oznakowanych, wprowadzających konsumenta w błąd co do rodzaju i tożsamości produktu, niezwłocznego usunięcia nieprawidłowości poprzez zalegalizowanie przyrządów pomiarowych, oznaczenie towarów cenami. Ponadto skierowano 123 informacje do właściwych, ze względu na miejsce produkcji, inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, 36 powiadomień do urzędów miar dotyczących naruszeń ustawy o towarach paczkowanych lub prawo o miarach oraz 13 zawiadomień do organów sanitarnych. IV. PODSUMOWANIE Ustalenia obecnej kontroli wskazują na poprawę poziomu jakości przetworów mlecznych w stosunku do wyników poprzednich badań z IV kwartału 2007 r. - wskaźnik wadliwości zbadanych partii zmniejszył się z 26,1% do 16%. Porównanie wadliwości w poszczególnych grupach asortymentowych przetworów mlecznych ilustruje poniższy wykres: ,7% ,3% 30,3% 33% 18,2% 16,2% 14,3% 31,3% 9,4% 12,6% 8,5% 10% 3,6% 28,2% 0 8,6% masło inne* sery twarogowe sery dojrzewające śmietanka i śmietana napoje mleczne fermentowane sery topione mleko IV kw r. IV kw r. *w grupie inne przetwory mleczne kontrolowano: desery mleczne, produkty seropodobne, miksy tłuszczowe, kremy serowe, mleko w proszku i zagęszczone itp. 10

11 Z przedstawionego graficznie porównania kontroli bieżącej do przeprowadzonej w ubiegłym roku wynika, że we wszystkich badanych grupach asortymentowych nastąpiła znacząca poprawa jakości przetworów mlecznych. Nadal jednak dużym problemem naruszającym interes konsumentów oraz uczciwych producentów jest fałszowanie masła. W tym przypadku nie odnotowano żadnej poprawy - podobnie jak w ubiegłym roku prawie, co trzecia zbadana partia masła zawierała niedozwolony dodatek tłuszczów roślinnych. Zafałszowane masło zostało wprowadzone do obrotu przez 6 przedsiębiorców. Niskie kary, jakie można było nałożyć na nieuczciwych przedsiębiorców były niewspółmierne w stosunku do zysków osiąganych z tytułu zastąpienia tłuszczu mlecznego tańszymi tłuszczami roślinnymi, co prawdopodobnie było główną przyczyną stosowania nieuczciwych praktyk. Znowelizowana ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, która weszła w życie pod koniec grudnia ubiegłego roku jest rygorystyczna w odniesieniu do producentów wprowadzających na rynek wyroby zafałszowane i powinna przyczynić się do ukrócenia tego procederu. W związku z powyższym zasadne będzie przeprowadzenie ponownych kontroli jakości masła. Na rynku obecnych jest coraz więcej produktów, w których część tłuszczu mlecznego lub białek mleka zastępowana jest roślinnymi. Wyroby te niewątpliwie mogą urozmaicać ofertę przemysłu mleczarskiego i stać się dla wielu konsumentów alternatywą dla drożejących przetworów mlecznych pod warunkiem jednak, że będą oznakowane w sposób umożliwiający odróżnienie ich od przetworów mlecznych i zostaną świadomie wybrane przez nabywcę. Niestety jednak, mimo iż wielu producentów w porównaniu do poprzednich kontroli poprawiła sposób znakowania tych wyrobów, często nie przekłada się to na treść wywieszek zamieszczanych w sklepach. Niewłaściwy sposób informowania konsumentów o cenach stwierdzono w połowie 54,9% sklepów detalicznych. Brakowało przede wszystkim cen jednostkowych lub były one źle wyliczone, co utrudniało porównywanie cen podobnych produktów. Mając na uwadze stwierdzone nieprawidłowości oraz fakt, że przetwory mleczne stanowią znaczny składnik wydatków budżetów domowych, a rynek mleka objęty jest mechanizmami wspólnej polityki rolnej zasadnym będzie, mimo zauważalnej poprawy jakości przetworów mlecznych, ponowienie kontroli w tym obszarze ze szczególnym uwzględnieniem jakości i oznakowania masła oraz wyrobów z dodatkiem tłuszczów roślinnych (seropodobnych, mieszanek tłuszczowych do smarowania). Opracowano: w Departamencie Inspekcji Handlowej Akceptował: 11

12 12