URZĄD PRACY. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego. Bądź aktywny. realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy. w Grodzisku Wielkopolskim w ramach

Transkrypt

1 URZĄD PRACY Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim w ramach Poddziałania PO KL ewaluacja bieżąca RAPORT KOŃCOWY - Rybnik

2 Zleceniodawca: Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim Ul. Poznańska Grodzisk Wielkopolski Wykonanie: w w w.bio s t a t. c o m. p l Rybnik Ul. Kościuszki 32/34C4 tel/fax biostat@biostat.com.pl Zespół badawczy: 1. Rafał Piszczek 2. Zdzisław Wolny 3. Andrzej Kempa Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3 1 Podsumowanie Projekt systemowy Bądź aktywny stanowi odpowiedź na aktualne problemy lokalnego rynku pracy, związane z poziomem bezrobocia, strukturą zarejestrowanych bezrobotnych, jak również wynikającymi stąd problemami społecznogospodarczymi. Trafność Zadania przewidziane dla realizacji celów projektu i zastosowane instrumenty rynku pracy umożliwiły ogółem zakończenie udziału w projekcie, zgodnie z planowaną ścieżką, przez 398 osób. Wskaźniki realizacji postępów projektu przyczyniają się bezpośrednio do realizacji celów i wskaźników Działania 6.1 oraz Priorytetu VI PO KL. Realizacja wskaźników jest jednak zróżnicowana w obrębie poszczególnych grup docelowych. W odniesieniu do następnego okresu realizacji projektu, w latach , wskazane jest skierowanie w większym stopniu pomocy w stronę osób niepełnosprawnych oraz młodych bezrobotnych. Z punktu widzenia realizacji celów i rezultatów projektu systemowego, najbardziej skutecznymi instrumentami rynku pracy są jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. Również w ocenie uczestników ta forma została uznana za skuteczną, jednak największe znaczenie przypisali oni wsparciu w postaci staży. Skuteczność W toku wywiadu pogłębionego stwierdzono, że Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim nie napotkał na żadne istotne ograniczenia dla skuteczności zarządzania projektem systemowym, a co za tym idzie zasoby czasowe, lokalowe oraz kadrowe są odpowiednie. Kadra pracownicza dobrze radziła sobie z realizacją projektu, a wszelkie zadania były wykonywane terminowo. Projekt systemowy nie był realizowany w partnerstwie z innymi urzędami pracy. Jednak Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim nieformalnie współpracował przy realizacji projektu z pracodawcami i jednostkami szkolącymi. Około 57% badanych potwierdza, że wsparcie otrzymane w ramach projektu przyczyniło się do zmian w ich życiu zawodowym, a w przypadku blisko 48% tej grupy sprawiło, że lepiej radzą sobie w życiu zawodowym. Prawie 70% badanych przyznaje, iż dzięki udziałowi w projekcie podwyższyli swoje kwalifikacje zawodowe, a niemal jedna trzecia badanych nauczyła się samodzielnie poszukiwać pracy. 31,3% osób twierdzi, że dzięki udziałowi w projekcie znalazło pracę. Użyteczność Znaczenie dla zmiany sytuacji zawodowej w największym stopniu wiąże się z poczuciem, iż udział w projekcie pozwolił zwiększyć posiadane kwalifikacje zawodowe i umiejętności. W nieco mniejszym stopniu ważnymi aspektami okazały się również: możliwość zdobycia środków na podjecie działalności gospodarczej oraz zwiększenie wiary we własne możliwości. Udział badanych, którzy oceniają projekt jako bezużyteczny z punktu widzenia zmian w sytuacji zawodowej, wynosi 13,0%. Do obszarów, w których oczekiwania uczestników zostały w największym stopniu spełnione należy zaliczyć jakość współpracy z pracownikami Urzędu Pracy, właściwy sposób realizacji projektu oraz odpowiednie miejsce realizacji. Potrzeby zmian wyrażane przez uczestników dotyczą natomiast dłuższego czasu trwania projektu, większej możliwości wyboru pracy po udziale w projekcie, większej ilości środków Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 3 z 80

4 finansowych na otwarcie firmy oraz ograniczenia presji i biurokracji podczas udziału w projekcie. Obecnie, w co najmniej pół roku po zakończeniu udziału w projekcie systemowym zatrudnionych jest prawie 43% jego uczestników, a 27,0% ogółu osób prowadzi własną firmę. Odsetek uczestników projektu, w przypadku których wsparcie nie jest już po upływie tego okresu odczuwalne, należy szacować na około 17%. Trwałość Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 4 z 80

5 2 Streszczenie raportu Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zostało wykonane na zlecenie Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wielkopolskim przez firmę BioStat z siedzibą w Rybniku. Badanie zrealizowano w okresie od września do listopada 2010 r. Celem ewaluacji była ocena jakości projektu systemowego, w tym ocena wpływu działań podejmowanych w ramach projektu na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. Badanie odnosi się do połowy okresu wdrażania projektu, obejmując czas jego realizacji od r. do r. Poniżej przedstawiono pytania badawcze, których rozstrzygnięcie było niezbędne do osiągnięcia celów ewaluacji: W jakim stopniu realizowane w projektach systemowych działania przyczyniają się do realizacji celów i wskaźników Poddziałania oraz Działania 6.1 i Priorytetu VI PO KL? Czy są zgodnie z programami promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego rynku pracy, (zgodnie z art. 9, ust 1. pkt. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy)? Które instrumenty rynku pracy, stosowane w projektach systemowych są najbardziej skuteczne (najlepiej przyczyniają się do realizacji celów, rezultatów i wskaźników projektów)? Jakiego rodzaju problemów doświadczają beneficjenci systemowi w trakcie realizacji projektów systemowych w ramach Poddziałania PO KL? Jakie działania podejmują PUP w celu rozwiązania pojawiających się problemów? Z kim się kontaktują? Jakie metody i sposoby wykorzystują w celu rozwiązania problemów? Gdzie poszukują informacji? Od kogo uzyskują ewentualną pomoc? Jakie są potrzeby i oczekiwania uczestników projektów systemowych? W jakim stopniu projekty systemowe w Poddziałaniu PO KL są skutecznie zarządzane? Jak beneficjenci systemowi realizujący projekty w ramach Poddziałania PO KL oceniają współpracę przy realizacji projektu z innymi instytucjami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, a także IP/IP2 PO KL? Czy i w jakim zakresie wsparcie udzielone uczestnikom w ramach projektów systemowych w ramach Poddziałania PO KL przyczyniło się do zmiany ich statusu na rynku pracy (uzyskali niezbędne kwalifikacje zawodowe, znaleźli i zdobyli zatrudnienie, podjęli dalsze kształcenie lub szkolenie w celu znalezienia pracy)? W jakim obszarze uczestnicy projektu odczuwają największe zmiany własnej sytuacji społeczno-zawodowej? Co dokładnie osiągnęli dzięki udziałowi w projekcie systemowym? Jak uczestnicy oceniają uzyskane wsparcie? Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 5 z 80

6 Dzięki zastosowaniu jakich instrumentów rynku pracy wsparcie udzielone w ramach projektu przyczyniło się do zmiany sytuacji społeczno-zawodowej uczestników projektu? Czy wsparcie uzyskane w ramach projektu minimum 6 miesięcy wcześniej jest nadal odczuwalne? Czy wg uczestników efekty wsparcia są trwałe (czy utrzymali zdobyte dzięki wsparciu projektowemu miejsca zatrudnienia, czy uzyskane kwalifikacje zawodowe są przez nich wykorzystywane w aktualnej pracy)? W badaniu zastosowano następujące narzędzia i techniki badawcze: analiza danych zastanych (Desk Research), badanie ankietowe (CATI) oraz wywiad pogłębiony (IDI). Proces badawczy zrealizowano w trzech etapach. Etap pierwszy badania miał na celu zapoznanie się z dokumentacją rzeczową oraz finansową projektu systemowego. Zbadane zostały również przyjęte dokumenty określające wytyczne dla projektów systemowych realizowanych w ramach Poddziałania Działania 6.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz wskaźniki efektywności podejmowanych działań. Etap drugi obejmował przeprowadzenie telefonicznego badania opinii osób, które zakończyły udział w projekcie (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia) w roku 2009, co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu. Przeprowadzono również wywiad pogłębiony z pracownikiem Urzędu Pracy osobą określoną we wniosku o dofinansowanie projektu systemowego w 2009 roku. Wyniki prowadzonych badań były na bieżąco zestawiane oraz porównywane, w celu uzyskania pełnego obrazu postępów projektu systemowego. Ostatni etap badania stanowiło opracowanie wyników badań oraz sformułowanie w oparciu o nie wniosków i rekomendacji. Opracowane wnioski i rekomendacje zaprezentowane zostały w postaci Tabeli Wdrażania Rekomendacji na stronie nr 36 niniejszego raportu. Cele projektu w odniesieniu do problemów lokalnego rynku pracy W oparciu o dokumenty systemowe oraz projektowe, a także diagnozę problemów lokalnego rynku pracy, dokonano oceny adekwatności przyjętego celu ogólnego oraz celów szczegółowych projektu z punktu widzenia specyfiki problemów społeczno-gospodarczych powiatu. Uwzględniono także cele określone dla Działania 6.1 oraz cele strategiczne Priorytetu VI Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Informacje zebrane w toku niniejszego badania potwierdzają, że cele projektu Bądź aktywny dobrze odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy. Zastosowane w projekcie systemowym instrumenty rynku pracy przyczyniają się bezpośrednio do realizacji celów i wskaźników Działania 6.1, Priorytetu VI Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Realizacja celów projektu W okresie realizacji projektu w latach wykonane zostały wszystkie przewidziane do przeprowadzenia zadania. Stopień realizacji założeń projektu odnośnie liczby osób kończących udział w projekcie jest ogółem mniejszy od zakładanego, a w przypadku poszczególnych kategorii uczestników wyznaczono go jedynie dla bezrobotnych niepełnosprawnych oraz osób długotrwale bezrobotnych. Szczególnej uwagi w kolejnym okresie realizacji projektu, w latach , wymaga grupa bezrobotnych niepełnosprawnych, w przypadku której wskaźnik realizacji założeń wyniósł na koniec Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 6 z 80

7 2009 roku 66,7%. Obszarem interwencji, w którym celowe jest zwiększenie aktywności ze strony Urzędu Pracy, jest również obejmowanie młodych bezrobotnych wsparciem. Zarządzanie projektem Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim posiada odpowiednie zasoby czasowe, lokalowe i kadrowe do realizacji projektu, a wszelkie zadania były realizowane terminowo. Zwrócono uwagę na dużą liczbę osób rezygnujących ze staży, jednak oszczędności jakie pojawiały się w wyniku tej sytuacji przesuwano na objęcie większej grupy osób wsparciem w postaci jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej. Wyniki badania wskazują ponadto, że kadra pracowników Urzędu obsługujących realizację projektu systemowego prezentuje bardzo dobre przygotowanie, co potwierdzają wywiady telefoniczne z uczestnikami projektu. Poziom współpracy z pracownikami Urzędu oceniany jest przez badanych zdecydowanie pozytywnie. Bariery i problemy związane z realizacją projektu Jednym z głównych problemów, jaki miał miejsce w trakcie realizacji projektu, są przerwania udziału przez uczestników staży. Powodem zwykle jest podjęcie stałego zatrudnienia przez takie osoby, bądź rezygnacja z dalszego zatrudniania tych osób w ramach stażu przez pracodawców. Sytuacja taka generuje nadwyżkę środków finansowych, które trzeba przesuwać na inne zadania. W nawiązaniu do wyników wywiadu pogłębionego, głównymi barierami, które przeszkadzają w skutecznej realizacji projektów systemowych są niskie kwalifikacje i umiejętności oraz brak doświadczenia zawodowego osób bezrobotnych. Osoby mające predyspozycje do prowadzenia własnej działalności gospodarczej są pozbawione środków do jej uruchomienia. Barierą są także problemy z dojazdem osób z terenów wiejskich i brak środków finansowych na te dojazdy. Powiatowy Urząd Pracy dąży do eliminacji tych barier poprzez działania w ramach projektu organizowanie szkoleń i staży, dotacje, zwrot kosztów dojazdów na staże i szkolenia. Ocena sposobu doboru instrumentów rynku pracy skuteczność i użyteczność Około 57% uczestników wywiadu telefonicznego przyznaje, że otrzymana pomoc przyczyniła się do zmian w ich życiu zawodowym, a blisko 48% twierdzi, że po zakończeniu udziału w projekcie lepiej niż przedtem radzą sobie w życiu zawodowym. Zmiana, która zaszła w wyniku podjęcia udziału w projekcie, zdaniem około 72% badanych przyniosła poprawę sytuacji zawodowej. Wywiady przeprowadzone wśród uczestników wskazują, że odniesione korzyści z udziału w projekcie systemowym w największym stopniu dotyczą podwyższenia posiadanych kwalifikacji zawodowych. Prawie jedna trzecia badanych nauczyła się dzięki udziałowi w projekcie samodzielnie poszukiwać pracy lub znalazła zatrudnienie. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 7 z 80

8 W ocenie uczestników projektu, do osiągnięcia poprawy sytuacji zawodowej w największym stopniu przyczyniły się staże. Stosunkowo najniżej oceniana jest przez badanych skuteczność szkoleń / kursów. Wyniki wywiadu telefonicznego wskazują, że zakres wsparcia otrzymanego w ramach projektu zdaniem większości badanych okazał się wystarczający - taką opinię wyraziło 71,3% respondentów. Trwałość działań podejmowanych w projekcie Obecnie, w co najmniej pół roku po zakończeniu udziału w projekcie systemowym zatrudnionych jest blisko 43% jego uczestników, a 27,0% ogółu osób prowadzi własną firmę. Około 17% stanowią badani, którzy wprawdzie przyznają, że pomoc uzyskana w ramach projektu przyczyniła się do zmian w ich życiu zawodowym, jednak ich obecna sytuacja zawodowa wróciła do stanu sprzed rozpoczęcia udziału w projekcie. Uczestnicy, którzy obecnie są zarejestrowani w Urzędzie Pracy i posiadają status osoby bezrobotnej stanowią około 19% ogółu badanych.. Potrzeby i oczekiwania uczestników projektu W oparciu o wyniki badania zidentyfikowano główne obszary potrzeb, wyrażanych przez uczestników projektu systemowego. Do najczęściej wymienianych należą: dłuższy czas trwania poszczególnych form projektu; szersza oferta pracy po udziale w projekcie; większe środki na podjęcie działalności gospodarczej; ograniczenie formalności i biurokracji. Najważniejsze rekomendacje Pełne opracowanie wniosków i rekomendacji z niniejszego badania przedstawiono w postaci Tabeli Wdrażania Rekomendacji na stronie nr 36 niniejszego raportu. Poniżej zaprezentowano najważniejsze rekomendacje, odnoszące się do okresu realizacji projektu w latach : Rekomendacje operacyjne: weryfikacja długości trwania szkoleń, zapewnienie bieżącego monitoringu wszystkich wskaźników, określonych dla realizacji Działania 6.1 oraz Priorytetu VI PO KL. Rekomendacje kluczowe: dbałość o jak najlepsze dopasowanie wsparcia w projekcie do potrzeb kobiet; zwiększenie liczby kobiet wśród uczestników projektu, Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 8 z 80

9 dbałość o jak najlepsze dopasowanie wsparcia w projekcie skierowanego w stronę osób młodych; dążenie do objęcia wsparciem w ramach projektu większej liczby osób niepełnosprawnych; dbałość podczas realizacji projektu o jak najlepszą skuteczność szkoleń. Rekomendacje horyzontalne: promowanie inicjatyw zmierzających do podniesienia poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych; Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 9 z 80

10 3 Spis treści 1 Podsumowanie Streszczenie raportu Spis treści Wprowadzenie Cel badania Założenia projektu systemowego Opis metodologii badania Przebieg badania Analiza danych zastanych (Desk Research) Wywiady telefoniczne (CATI) Charakterystyka uczestników projektu Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) Prezentacja wyników badania Odniesienie założeń projektu do problemów lokalnego rynku pracy Wprowadzenie do problemów społeczno-gospodarczych regionu Ocena zasadności interwencji w ramach projektu systemowego Realizacja celów projektu systemowego Wskaźniki realizacji postępów projektu Ocena sposobu wdrażania i zarządzania projektem Sposób realizacji zadań w ramach projektu Finansowanie projektu Bariery i czynniki sukcesu podczas realizacji projektu Wpływ projektu na sytuację społeczno-zawodową uczestników Sytuacja zawodowa uczestników w 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie Dobór form wsparcia w ramach projektu Ocena skuteczności i użyteczności zastosowanych instrumentów wsparcia Ocena projektu systemowego z punktu widzenia uczestników Zakres wsparcia Mocne i słabe punkty projektu Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 10 z 80

11 6.5.3 Podsumowanie Wnioski i rekomendacje Spis rysunków Spis tabel Aneks Załącznik nr 1. Kwestionariusz wywiadu telefonicznego (CATI) Załącznik nr 2. Zestawienie danych otrzymanych w wyniku badania telefonicznego (CATI) Załącznik nr 3. Zapis wywiadu pogłębionego (IDI) Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 11 z 80

12 4 Wprowadzenie Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny zrealizowane zostało w okresie od września do listopada 2010 roku na zlecenie Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wielkopolskim. Nad przebiegiem i realizacją badania czuwał jego Wykonawca firma Biostat z siedzibą w Rybniku. 4.1 Cel badania Głównym celem niniejszego badania jest ocena jakości projektu systemowego, w tym ocena wpływu działań podejmowanych w ramach projektu na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. Badanie odnosi się do połowy okresu wdrażania projektu, obejmując czas jego realizacji od r. do r. Sformułowane w oparciu o wyniki badania wnioski i rekomendacje będą służyć podniesieniu skuteczności i efektywności działań realizowanych na dalszym etapie wdrażania projektu systemowego w latach Cele projektu badawczego obejmowały w szczególności dokonanie następujących analiz: Ocena stopnia, w jakim cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy. Ocena stopnia realizacji zamierzonych celów projektu, ocena sposobu zarządzania projektem, ocena stopnia jakości współpracy z lokalnymi instytucjami zaangażowanymi w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Identyfikacja barier i problemów związanych z realizacją projektów systemowych, w tym związanych z zarządzaniem projektami i ich wdrażaniem. Ocena sposobu doboru instrumentów rynku pracy pod kątem ich adekwatności do celów projektu. Ocena użyteczności otrzymanego wsparcia z punktu widzenia uczestników projektów. Ocena trwałości działań podejmowanych w projekcie, w okresie co najmniej 6 miesięcy od zakończenia przez uczestników udziału w projekcie. Analizy zostały przeprowadzone w oparciu o następujące kryteria ewaluacyjne: Trafność rozumiana jako ocena sposobu doboru zastosowanych w projektach systemowych instrumentów pod kątem realizacji celów projektów systemowych PUP, celu Działania 6.1 PO KL, celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL, celu szczegółowego nr 1 PO KL, a także ocena związku między zdefiniowanymi celami a istniejącymi problemami społeczno-gospodarczymi, które mają zostać rozwiązane dzięki interwencji. Skuteczność rozumiana jako stopień, w jakim wdrażane w projektach działania, poprzez wykorzystane instrumenty rynku pracy, przyczyniają się do realizacji celów projektów systemowych PUP, celu Działania 6.1, celów szczegółowych Priorytetu VI, celu szczegółowego nr 1 PO KL czyli w jakim stopniu zakładane cele projektu zostały zrealizowane. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 12 z 80

13 Użyteczność rozumiana jako wpływ zaoferowanego wsparcia na poprawę sytuacji uczestników na rynku pracy, a także ocena czy zmiany wywołane realizacją projektu są korzystne z punktu widzenia jego uczestników i do jakiego stopnia oddziaływanie projektów odpowiada potrzebom grupy docelowej. Trwałość rozumiana jako użyteczność w dłuższym okresie czasu, a więc ocena czy i w jakim stopniu zmiany sytuacji zawodowej uczestników projektów, wywołane oddziaływaniem projektu są zauważalne w okresie co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie. 4.2 Założenia projektu systemowego Projekt systemowy Bądź aktywny realizowany jest przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim w ramach Poddziałania Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych Działania 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie Priorytetu VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem projektu jest podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych, w tym głównie osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Dla realizacji celu głównego określono cele szczegółowe, a także pięć głównych zadań przewidzianych do przeprowadzenia. Założenia projektu systemowego przedstawia tabela nr 1. Tabela 1. Założenia projektu systemowego Bądź aktywny. Cele szczegółowe Zadania II. III. I. Zwiększenie motywacji i pewności siebie, wzrost zatrudnienia i aktywności zawodowej uczestników oraz umiejętności aktywnego poruszania się po rynku pracy osób bezrobotnych. Podniesienie kwalifikacji i umiejętności zawodowych uczestników. Zdobycie doświadczenia zawodowego przez uczestników. 1. Promocja 2. Przygotowanie zawodowe 3. Staże 4. Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej 5. Szkolenia W celu ułatwienia uczestnikom wzięcia udziału w projekcie, przewidziano możliwość zwrotu kosztów dojazdu do miejsca odbywania stażu, przygotowania zawodowego oraz szkolenia. Wsparciem w ramach projektu zostaną objęte osoby zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Wielkopolskim jako bezrobotne, w tym głównie osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Do grupy bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy zalicza się: bezrobotnych do 25 roku życia; bezrobotnych długotrwale lub kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka; bezrobotnych powyżej 50 roku życia; bezrobotnych bez Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 13 z 80

14 kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego; bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia; bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia; bezrobotnych niepełnosprawnych. W 2009 roku zaplanowano dodatkowo objęcie wsparciem osób w wieku powyżej 45 lat. W ramach każdego z zadań przewidzianych w projekcie, poczynione zostały założenia odnośnie przewidywanego zakresu przyznanego wsparcia w kolejnych okresach budżetowych, jak też oczekiwanych rezultatów. Niniejsze badanie odnosi się do całego dotychczasowego okresu wdrażania projektu systemowego w latach Punktem odniesienia do dokonania oceny stopnia realizacji założeń w tym okresie są kumulatywne wartości docelowe, wyznaczane w ramach sprawozdawczości Urzędu Pracy w oparciu o założenia oraz dokonania w poszczególnych latach. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 14 z 80

15 5 Opis metodologii badania 5.1 Przebieg badania Proces badawczy zrealizowano w trzech etapach. Etap pierwszy obejmował analizę danych zastanych (Desk Research). Etap drugi stanowiło pozyskanie danych ilościowych i jakościowych z wykorzystaniem następujących technik badawczych: Wywiady telefoniczne CATI (Computer Assisted Telephone Interview) wśród osób, które zakończyły udział (zgodnie z planowaną ścieżką wsparcia) w projekcie systemowym w roku 2009, co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu. Wywiad indywidualny IDI (Individual In-Depth Interview) ze wskazanym pracownikiem Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wielkopolskim. Wyniki prowadzonych badań były na bieżąco zestawiane oraz porównywane w celu uzyskania pełnego obrazu postępów projektu systemowego. Ostatni etap badania stanowiło opracowanie wyników badań oraz sformułowanie oparciu o nie wniosków i rekomendacji. 5.2 Analiza danych zastanych (Desk Research) Na etapie analizy zapoznano się z dokumentacją rzeczową oraz finansową projektu systemowego. Zbadane zostały wskaźniki efektywności podejmowanych działań, oraz przyjęte dokumenty określające wytyczne dla projektów systemowych realizowanych w ramach Poddziałania Działania 6.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL. Projekty systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Zapoznano się z danymi pozyskanymi z rejestru Urzędu na temat sytuacji na rynku pracy, w jakiej znajdują się uczestnicy projektu systemowego, którzy zakończyli udział w projekcie. W ramach badania dokonano również zwięzłej diagnozy problemów lokalnego rynku pracy, w oparciu o statystyki rynku pracy oraz analizę dokumentów określających strategię rozwoju regionu: Powiatowy program promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy na lata Podstawowe zagadnienia badawcze, na które uzyskano odpowiedź na podstawie przeprowadzonych analiz, dotyczą związku między zdefiniowanymi celami projektu, a istniejącymi problemami społecznogospodarczymi powiatu, a także oceny stopnia, w jakim realizowane w projekcie systemowym działania przyczyniają się do realizacji celów i wskaźników Poddziałania oraz Działania 6.1 i Priorytetu VI Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 15 z 80

16 5.3 Wywiady telefoniczne (CATI) Badaniem telefonicznym objętych zostało 236 uczestników projektu, którzy zakończyli udział (zgodnie z planowaną ścieżką wsparcia) w projekcie systemowym w roku 2009, co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu. Zgodnie z Założeniami do ewaluacji projektów systemowych Powiatowych Urzędów Pracy, realizowanych w ramach Poddziałania PO KL w przypadku populacji nieprzekraczającej 500 osób próba losowa do badania powinna wynosić co najmniej 278 osób - z uwagi na fakt, iż liczba osób, które zakończyły udział w projekcie Bądź aktywny w 2009 r. (co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu) wyniosła mniej niż 278 osób, zastosowano pełny dobór respondentów do wywiadu tj. 236 osób (dobór respondentów - 100%) 1. W celu dotarcia do beneficjentów, podejmowane były przynajmniej cztery próby kontaktu telefonicznego. Po zakończeniu pierwszej tury badania, obejmującej próby kontaktu z wszystkimi osobami, z którymi możliwy był kontakt telefoniczny, liczba zrealizowanych wywiadów wyniosła 102. Bilans niezrealizowanych połączeń wraz z przyczynami braku realizacji (niemożność skontaktowania się z uczestnikiem pod wskazanym numerem telefonu pomimo powtarzanych prób; nieaktualny numer telefonu; w pojedynczych przypadkach odmowa udziału) przekazano do Powiatowego Urzędu Pracy, w celu dokonania, w miarę możliwości, aktualizacji posiadanych danych kontaktowych. W wyniku dokonanej weryfikacji otrzymano 27 zaktualizowanych danych kontaktowych, których wykorzystanie w następnym etapie badania telefonicznego, wraz z ponowną próbą kontaktu z uczestnikami, z którymi nie udało się zrealizować wywiadu w pierwszym etapie badania, pozwoliło na uzyskanie dodatkowych 13 zrealizowanych wywiadów. Łączna liczba zrealizowanych wywiadów wyniosła tym samym 115. Badanie przeprowadzone było w oparciu o kwestionariusz badawczy, który stanowi Załącznik nr 1 do niniejszego raportu. Przeprowadzone badanie umożliwiło dokonanie oceny skuteczności, użyteczności oraz trwałości form wsparcia, zastosowanych w ramach projektu systemowego Charakterystyka uczestników projektu Szczegółowy rozkład danych dotyczących płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania respondentów przedstawiono w tabeli nr 2. Tabela 2. Dane metryczne respondentów badania telefonicznego. Kategoria N % Kategoria N % Płeć Wykształcenie Kobieta 64 55,7% Niepełne podstawowe 0 0,0% Mężczyzna 51 44,3% Podstawowe 0 0,0% Wiek Gimnazjalne 2 1,8% lat 53 46,1% Ponadgimnazjalne 0 0,0% lat 36 31,3% Zasadnicze zawodowe 33 28,7% 1 W bazie danych uczestników, jaką dysponuje Urząd Pracy, spośród 236 uczestników, osób z numerem telefonu z którymi rzeczywiście mogła nastąpić próba kontaktu w ramach niniejszego badania było 215. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 16 z 80

17 Kategoria N % Kategoria N % lat 15 13,1% Średnie zawodowe 36 31,3% lat 9 7,8% Średnie ogólnokształcące 25 21,7% lat 2 1,7% Wyższe 19 16,5% Liczba mieszkańców w miejscowości zamieszkania ,2% ,0% ,8% ,0% ,0% ,0% 5.4 Indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) Wywiad pogłębiony został zrealizowany w dniu r. Respondentem był pracownik Urzędu Pracy, osoba wskazana we wniosku o dofinansowanie projektu systemowego z 2009 roku. Technika wywiadu pogłębionego IDI pozwoliła na głębsze zrozumienie problematyki jakości zarządzania i wdrażania projektu systemowego, stosowanych instrumentów rynku pracy oraz współpracy z innymi instytucjami przy realizacji projektu. Dokładny przebieg wywiadu stanowi Załącznik nr 3 do niniejszego raportu. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 17 z 80

18 6 Prezentacja wyników badania 6.1 Odniesienie założeń projektu do problemów lokalnego rynku pracy Wprowadzenie do problemów społeczno-gospodarczych regionu Pod koniec II kwartału 2010 r. w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wielkopolskim figurowało osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w porównaniu do stanu z końca 2007 r. znacząco wzrosła odnotowany przyrost wyniósł 733 osoby co stanowi ponad 65%. Poziom stopy bezrobocia rejestrowany w powiecie grodziskim na koniec II kwartału 2010 roku wynosił 24,0%. Bezrobocie w tym czasie w województwie wynosiło 8,8%, natomiast w całym kraju 11,6%. Spośród osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grodzisku Wielkopolskim 63,3% zamieszkuje tereny wiejskie. Większość osób bezrobotnych w powiecie stanowią kobiety 54,6% ogółu zarejestrowanych. Spośród osób zaliczanych do grup w szczególnej sytuacji na rynku pracy wysoki, na tle województwa, pozostaje udział osób bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, który na koniec pierwszego półrocza 2010 r. w powiecie wyniósł 29,1%. Około jedną piątą zarejestrowanych stanowią osoby bez doświadczenia zawodowego. Problem braku doświadczenia zawodowego często staje się barierą przed podjęciem zatrudnienia dla osób młodych, które rozpoczynając swoją karierę zawodową nie posiadają zwykle żadnego doświadczenia w pracy zawodowej. Osoby młode do 25 roku życia stanowią obecnie 29,9% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie - odsetek ten jest wyższy w porównaniu do wartości średniej dla całego województwa. Również wysoki jest udział osób powyżej 50 roku życia, które stanowią niemal jedną piątą ogółu bezrobotnych w powiecie (19,4%). Na tle województwa powiat wyróżnia się wysokim udziałem osób niepełnosprawnych, a ponadto niepokojący jest fakt, iż udział tej grupy wzrósł niemal dwukrotnie w porównaniu do stanu z końca 2007 roku. Dane dotyczące poziomu oraz struktury bezrobocia w powiecie prezentuje tabela nr 3. Tabela 3. Udział wybranych grup bezrobotnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych w powiecie na tle województwa. Kategoria powiat r. powiat r. powiat r. województwo r. Liczba zarejestrowanych ogółem Udział wybranych grup: Kobiety 54,4% 50,6% 54,6% 55,3% Zamieszkali na wsi 64,5% 64,3% 63,3% 45,8% Do 25 roku życia 29,5% 33,3% 29,9% 24,1% Długotrwale bezrobotni 42,2% 20,4% 29,4% 36,1% Bez kwalifikacji zawodowych 33,7% 28,3% 29,1% 24,2% Bez doświadczenia zawodowego [x] 20,3% 20,7% 21,8% Powyżej 50 roku życia 24,8% 17,8% 19,4% 18,8% Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 18 z 80

19 Kategoria powiat r. powiat r. powiat r. województwo r. Niepełnosprawni 4,5% 9,3% 8,2% 5,5% [X] dane nie są objęte sprawozdawczością Źródło danych: Sprawozdania o rynku pracy MPiPS Ocena zasadności interwencji w ramach projektu systemowego Struktura bezrobocia w powiecie stanowi źródło konkretnych problemów społecznych, często będąc źródłem patologii. Jak wynika z treści wywiadu pogłębionego, dzięki realizacji projektu systemowego, można przede wszystkim zmniejszyć bezrobocie. Analiza sytuacji na lokalnym rynku pracy, w oparciu o dane dotyczące liczby i struktury bezrobotnych w powiecie, potwierdza adekwatność celów projektu do specyfiki problemów lokalnego rynku pracy. Wobec wysokiego udziału bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie, przewagi wśród bezrobotnych kobiet oraz wysokiego udziału wśród bezrobotnych osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, zarówno wybór grup docelowych projektu Bądź aktywny, jak i sformułowane cele dobrze odpowiadają specyfice problemów lokalnego rynku pracy zarówno w odniesieniu do założeń przyjętych podczas rozpoczęcia realizacji programu, jak i w sytuacji obecnej. 6.2 Realizacja celów projektu systemowego Wskaźniki realizacji postępów projektu W ramach projektu Bądź aktywny w latach wszystkie zadania przewidziane do realizacji wykonane zostały w pełnym zakresie. W omawianym okresie czasu 183 osoby objęte zostały wsparciem w postaci stażu, 15 osób skierowano na przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, a 77 osób otrzymało jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. Ponadto 256 osób skierowanych zostało na szkolenia. Zakres realizacji zadań w ramach projektu ilustruje tabela nr 4. Tabela 4. Realizacja zadań określonych w projekcie systemowym liczba uczestników objętych wsparciem 2. Liczba uczestników % objętych wsparciem Zadanie realizacji Kobiety Mężczyźni Ogółem założeń Zadanie 1: Przygotowanie zawodowe ,0% Zadanie 2: Staże ,5% Zadanie 3: Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej ,9% 2 Dane udostępnione przez Powiatowy Urząd Pracy, nie pochodzą z bilansów realizacji projektu systemowego ani wniosków o płatność. Wskaźnik realizacji założeń wyznaczony jest przez Powiatowy Urząd Pracy w oparciu o posiadane dane, nie pochodzi z bilansu realizacji projektu systemowego. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 19 z 80

20 Zadanie Liczba uczestników objętych wsparciem Kobiety Mężczyźni Ogółem % realizacji założeń Zadanie 4: Szkolenia ,0 W latach osób otrzymało jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej (106,4% wielkości zakładanej). Udział w projekcie w tym okresie zakończyło 15 osób objętych przygotowaniem zawodowym, co stanowi 100% wielkości zakładanej. Dane dotyczące liczby osób, które zakończyły staże oraz szkolenia wykazywane były, jedynie w bilansie za rok 2008, ocena stopnia realizacji założeń projektu odnośnie liczby osób kończących udział w tych formach wsparcia dotyczy więc jedynie roku Szczegółowe dane odnośnie osób, które zakończyły udział w poszczególnych formach wsparcia przedstawia tabela nr 5. Tabela 5 Realizacja zadań określonych w projekcie systemowym liczba uczestników, którzy ukończyli udział w poszczególnych formach wsparcia. Liczba uczestników, którzy Zadanie zakończyli udział w poszczególnych formach wsparcia % realizacji Kobiety Mężczyźni Ogółem założeń Zadanie 1: Przygotowanie zawodowe ,0% Zadanie 2: Staże* ,0% Zadanie 3: Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej ,4% Zadanie 4: Szkolenia* ,0% *-dane dotyczą wyłącznie roku 2008, wykazywane wyłącznie w bilansie za ten okres. Udział w projekcie zakończyło łącznie 398 objętych wsparciem osób, co stanowi 89,0% wielkości zakładanej. Najniższą wartość realizacji wskaźników docelowych osiągnięto w przypadku wsparcia skierowanego w stronę osób niepełnosprawnych udział w projekcie zakończyło 10 osób kwalifikujących się do tej grupy, co stanowi 66,7% wielkości zakładanej. Zgodna z założeniami projektu jest natomiast liczba 32 osób długotrwale bezrobotnych wśród uczestników ostatecznych projektu. W pozostałych grupach oczekiwany wskaźnik realizacji założeń nie został określony. Udział w projekcie zakończyło: 216 osób młodych (do 25 roku życia), w tym 118 z terenów wiejskich; 278 osób w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy w tym 210 osób z terenów wiejskich. Większa od zakładanej jest liczba 77 uczestników, którzy otrzymali środki na podjęcie działalności gospodarczej, co stanowi 106,9% wartości zakładanej. Zakładany poziom przyznanego wsparcia w przypadku poszczególnych grup docelowych nie został określony. Zestawienie zrealizowanych wartości wskaźników prezentuje tabela nr 6. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 20 z 80

21 Tabela 6 Realizacja wskaźników produktu w ramach projektu. Liczba osób, które zakończyły udział w projekcie Liczba osób, które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej Kategoria uczestników Kobiety Mężczyźni Ogółem % realizacji założeń projektu Kobiety Mężczyźni Ogółem % realizacji założeń projektu Ogółem ,0% ,9% W wieku lat [-] [-] W wieku lat, z terenów wiejskich W szczególnej sytuacji na rynku pracy [-] X X X [-] [-] [-] Niepełnosprawni ,7% [-] Długotrwale bezrobotni ,0% [-] Z terenów wiejskich [-] [-] W wieku lat [-] [-] [-] w projekcie nie określono wartości docelowej wskaźnika; X dane nie są objęte sprawozdawczością Określenie grupy docelowej uczestników projektu Bądź aktywny zgodne jest z założeniami Działania 6.1. PO KL, a także z polityką równych szans. Wskaźniki produktu projektu dane dotyczące liczby uczestników należących do wybranych grup, którzy ukończyli udział w projekcie oraz liczby przyznanych środków na podjęcie działalności gospodarczej, wykazane w tabeli nr 6, przyczyniają się bezpośrednio do realizacji celów i wskaźników Działania 6.1 PO KL. Uzupełnieniem monitoringu postępów realizacji projektu systemowego, oprócz bilansu produktów w postaci liczby osób objętych pomocą oraz liczby udzielonych środków na podjęcie działalności gospodarczej, jest bilans liczby utworzonych, dzięki dofinansowaniu, miejsc pracy - który to wskaźnik leży po stronie rezultatów. Osiągnięte w wyniku realizacji projektu systemowego wartości wskaźników rezultatu (liczba miejsc pracy utworzonych w ramach środków z EFS na podjęcie działalności gospodarczej), przyczyniają się bezpośrednio do realizacji wskaźników i celów Priorytetu VI PO KL. W okresie realizacji projektu Bądź aktywny w latach , w ramach środków z EFS utworzonych zostało 77 miejsc pracy. Planowana do osiągnięcia wartość wskaźnika liczby powstałych miejsc pracy została tym samym zrealizowana na poziomie 106,9%. W przypadku poszczególnych grup docelowych wskaźnik realizacji nie został określony. Zestawienie liczby miejsc pracy przekazanych poszczególnym grupom uczestników prezentuje tabela nr 7. Dane przedstawiono w układzie według celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL, do realizacji których odnoszą się odpowiednie wskaźniki. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 21 z 80

22 Tabela 7. Realizacja wskaźników rezultatu w ramach projektu. Cele szczegółowe Priorytetu VI PO KL Kategoria uczestników, którym przekazane zostały miejsca pracy Liczba utworzonych miejsc pracy w ramach środków z EFS na podjęcie działalności gospodarczej Kobiety Mężczyźni Ogółem % realizacji założeń projektu 1. Zwiększenie zasięgu oddziaływania Aktywnej Polityki Rynku Pracy 2. Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób młodych 3. Zmniejszenie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy Ogółem ,9% W wieku lat [-] W szczególnej sytuacji na rynku pracy [-] Niepełnosprawni [-] Długotrwale bezrobotni [-] Z terenów wiejskich [-] 4. Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób starszych W wieku lat [-] [-] wartość docelowa wskaźnika nie została określona na poziomie projektu W szczególny sposób do realizacji założeń Priorytetu VI PO KL, dotyczących zwiększenia poziomu zatrudnienia wśród osób młodych, przyczynia się objęcie młodych bezrobotnych wsparciem w okresie do 100 dni od daty zarejestrowania w Urzędzie. W ramach projektu Bądź aktywny objęto wsparciem 189 młodych osób w okresie pierwszych 100 dni od daty zarejestrowania w urzędzie. Wartość docelowa tego wskaźnika nie została w projekcie określona. Ocena sposobu wdrażania i zarządzania projektem Sposób realizacji zadań w ramach projektu Realizacja projektu systemowego nie napotykała ze strony Powiatowego Urzędu Pracy w Grodzisku Wielkopolskim na ograniczenia w kwestii zasobów lokalowych i kadrowych. Również liczba pracowników zatrudnionych przy realizacji projektu była wystarczająca, a zadania realizowano terminowo i w wyznaczonym czasie. Informacje przekazywane przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim uczestnikom określono jako właściwe oraz wystarczające do skutecznej realizacji projektu. Projekt systemowy nie był realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim w partnerstwie z innymi Urzędami Pracy. Współpracowano jednak z jednostkami szkolącymi i pracodawcami. Z treści wywiadu pogłębionego wynika, iż cały projekt realizowany był na podstawie pomysłu Urzędu, a poza tym Urząd nie miał innych pomysłów na realizację projektu Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 22 z 80

23 6.2.3 Finansowanie projektu Faktyczna wartość wydatków poniesionych na realizację projektu Bądź aktywny w okresie lat wyniosła ,21 zł, co stanowi 99,99% kwoty wnioskowanego dofinansowania. realizacji wydatków kształtował się na poziomie bliskim 100% w przypadku każdego z zadań podejmowanych w ramach projektu. Bilans realizacji założeń finansowych projektu przedstawia tabela nr 8. Tabela 8. Bilans realizacji założeń finansowych projektu. Wydatki określone we wniosku o Zadanie dofinansowanie [zł] Wydatki zatwierdzone przez WUP [zł] % realizacji Zadanie 1: Przygotowanie zawodowe , ,43 99,99% Zadanie 2: Staże , ,31 99,64% Zadanie 3: Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej , ,00 99,92% Zadanie 4: Szkolenia , ,47 99,92% Ogółem , ,21 99,99% Zadanie, jakim jest Promocja projektu - nie było finansowane w ramach projektu Jak wynika z treści wywiadu pogłębionego, środki finansowe przeznaczone na realizację projektu były wystarczające. Gdyby była możliwość wykorzystania większych środków finansowych, zostałyby one wykorzystane na realizację w większym stopniu dotacji i staży Bariery i czynniki sukcesu podczas realizacji projektu Jednym z głównych problemów jakie miały miejsce w trakcie realizacji projektu było przerywanie udziału przez uczestników staży. Powodem zwykle było podjęcie stałego zatrudnienia przez takie osoby, bądź rezygnacja z nich przez pracodawców. Sytuacja taka generuje nadwyżkę środków finansowych, które trzeba było przesuwać na inne zadania. W nawiązaniu do wyników wywiadu pogłębionego, głównymi barierami, które przeszkadzają w skutecznej realizacji projektów systemowych są niskie kwalifikacje i umiejętności oraz brak doświadczenia zawodowego osób bezrobotnych. Osoby mające predyspozycje do prowadzenia własnej działalności gospodarczej są pozbawione środków do jej uruchomienia. Barierą są także problemy z dojazdem osób z terenów wiejskich i brak środków finansowych na te dojazdy. Powiatowy Urząd Pracy dąży do eliminacji tych barier poprzez działania w ramach projektu organizowanie szkoleń i staży, dotacje, zwrot kosztów dojazdów na staże, szkolenia. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 23 z 80

24 Pojawiające się problemy Urząd rozwiązywał samodzielnie. Nadwyżki finansowe, jakie wystąpiły na stażach i szkoleniach, przesuwane były na inne zadania, jak zwiększenie liczby przyznanych środków na podjęcie działalności gospodarczej. Zaktywizowanie osób bezrobotnych to najważniejszy czynnik sukcesu przy realizacji projektu systemowego, wskazany w czasie wywiadu pogłębionego. Jako problemy, których nie można rozwiązać poprzez działania projektowe, wskazano alkoholizm i patologie społeczne wśród osób bezrobotnych. Na przeszkodzie aktywizacji części bezrobotnych stoi ich niechęć wobec udziału w aktywnych formach wsparcia. 6.3 Wpływ projektu na sytuację społeczno-zawodową uczestników Sytuacja zawodowa uczestników w 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie Obecnie, w co najmniej pół roku po zakończeniu udziału w projekcie systemowym aktywnych zawodowo pozostaje ponad 70% jego uczestników, w tym 42,6% jest zatrudnionych, a 27,0% prowadzi własną firmę. 0,9% badanych kontynuuje naukę, a 2,6% odbywa staż lub przygotowanie zawodowe. W Urzędzie Pracy pozostaje zarejestrowanych około 19% uczestników. Dane ilustruje rysunek nr 1. Rysunek 1. Obecna sytuacja uczestników na rynku pracy. Prowadzi własną firmę 27,0% Uczy się, studiuje 0,9% Zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako bezrobotny 19,1% Odbywa staż / przygotowanie zawodowe 2,6% Zatrudniony 42,6% Nie zatrudniony ani nie zarejestrowany w Urzędzie Pracy 7,8% Odsetek osób bezrobotnych był wyraźnie wyższy wśród kobiet (26,6%) niż wśród mężczyzn (9,8%). Bardzo wysoki udział osób bezrobotnych wystąpił wśród badanych w wieku lat (33,3%), relatywnie wysoki poziom tego wskaźnika dotyczył również osób w grupie wiekowej lat (26,7%). Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 24 z 80

25 W podziale ze względu na wykształcenie, najniższy odsetek osób bezrobotnych wystąpił wśród osób posiadających wykształcenie wyższe (5,3%), najczęściej natomiast na brak zatrudnienia w ponad pół roku po zakończeniu udziału w projekcie wskazywali uczestnicy z wykształceniem średnim, gimnazjalnym (50,0%), zasadniczym zawodowym (24,3%) i średnim zawodowym (24,0%) przy interpretacji tych wyników należy jednak pamiętać, że wykształcenie gimnazjalne w tej grupie posiadają zaledwie 2 osoby. W przypadku osób, które obecnie są zarejestrowane w Urzędzie jako bezrobotne sprawdzono okres trwania rejestracji. 22,7% tej grupy (5 osób) wskazuje, iż czas pozostawania przez nich w rejestrze jest krótszy niż 6 miesięcy, co oznacza, że fakt powrotu do statusu bezrobotnego nie nastąpił bezpośrednio po zakończeniu udziału w projekcie. 4 osoby (18,2% grupy) zarejestrowanych jest od 7 do 12 miesięcy. 5 osób także deklaruje pozostawanie w ewidencji Urzędu Pracy od roku do 2 lat, a 8 osób (36,4% grupy) powyżej 2 lat. Analiza danych metrycznych wskazuje, że spośród osób, które są obecnie zarejestrowane w Urzędzie Pracy jako bezrobotne, jedynie kobiety wskazują, że okres zarejestrowania trwa w ich przypadku nieprzerwanie dłużej niż 2 lata Dobór form wsparcia w ramach projektu Zdecydowana większość osób (ponad 76%) twierdzi, iż przed przystąpieniem do projektu otrzymała wystarczającą informację na jego temat. Takie zdanie częściej w stosunku do innych grup podzielają osoby: w wieku lat, z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym oraz częściej mężczyźni niż kobiety. Uczestnicy najczęściej byli informowani o projekcie przez pracowników Powiatowego Urzędu Pracy (73,0%), a następnie przez kogoś z członków rodziny lub znajomych (13,9%). W pozostałych przypadkach wiedzę o projekcie czerpali z Internetu (7,0%), ulotek, broszur bądź materiałów informacyjnych (3,5%), natomiast 3 osoby dowiedziały się z innych źródeł takich jak: pracodawca (2 wskazania) lub osoba, u której odbywały staż. W wywiadzie pogłębionym skuteczność rekrutacji uczestników ostatecznych do projektu określono na poziomie 70-80%. Udziału w projekcie odmówiło około 20-30%. Zaznaczono, iż poznanie szczegółowych warunków udziału w programie nie powodowało rezygnacji z udziału w projekcie. Przeważająca większość badanych (77,4%) podjęła decyzję o rozpoczęciu udziału w projekcie osobiście. Respondenci, którzy deklarują podjęcie decyzji wspólnie z inną osobą, najczęściej wskazywali na pomoc ze strony pracownika Urzędu Pracy (38,5% wskazań). 8 osób (30,8% grupy) podjęło decyzję o udziale kierując się opinią członków rodziny, a 3 osoby (11,5% grupy) zdaniem znajomych. Dodatkowo 5 osób (19,2%) podjęło decyzję o udziale w projekcie w wyniku sugestii pracodawcy, kierownika w pracy lub księgowej. Formą wsparcia otrzymaną w ramach udziału w projekcie systemowym, w przypadku większości respondentów było szkolenie/kurs/warsztat, w którym wzięło udział 58,3% badanych. 33,0% badanych skorzystało w ramach przyznanego wsparcia ze staży, a 27,8% ze środków na podjęcie działalności gospodarczej. Mniej osób brało udział w innych formach wsparcia. Tylko 1,7% respondentów uczest- Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 25 z 80

26 niczyło w przygotowaniu zawodowym, a jedna osoba w innej formie wsparcia 3. Omawiane dane prezentuje rysunek nr 2. Rysunek 2. Formy wsparcia przyznane w ramach projektu. 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 33,0% 1,7% 58,3% 27,8% Staż Przygotowanie zawodowe Szkolenie / kurs / warsztat Środki na podjęcie działalności gospodarczej Badani zwykle korzystali w ramach projektu z długookresowych form wsparcia. 33,0% respondentów przyznało, iż brało udział w projekcie przez okres czasu dłuższy niż 3 miesiące. W przypadku 7,0% badanych okres ten wyniósł od 2 do 3 miesięcy. 27,0% badanych brało udział w projekcie systemowym od 3 do 4 tygodni, natomiast najkrótszy, nieprzekraczający 2 tygodni, czas udziału dotyczył 21,7% badanych. 11,3% respondentów nie potrafiło jednoznacznie określić czasu trwania swojego udziału w projekcie. Prawie 69% badanych datuje czas swojego uczestnictwa w projekcie na rok W przypadku 31,3% badanych udział w projekcie obejmował zarówno rok 2008 jak i Ocena skuteczności i użyteczności zastosowanych instrumentów wsparcia Dokonując oceny znaczenia otrzymanej pomocy, w pół roku po zakończeniu udziału w projekcie systemowym większość badanych (56,6%) potwierdza, że otrzymana pomoc przyczyniła się do zmian w ich życiu zawodowym. Najczęściej stanowisko takie wyrażały osoby w wieku lat i lat, badani z wykształceniem zasadniczym zawodowym i średnim ogólnokształcącym oraz częściej 3 Do grupy tej wliczono 1 osobę, która wskazała, że brała udział w pracach interwencyjnych. Z uwagi na niezgodność tych wskazań z faktycznym zakresem form wsparcia, realizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wielkopolskim w ramach projektu systemowego, powyższa odpowiedź nie została uwzględniona podczas dokonywania w dalszej części badania analizy ocen skuteczności poszczególnych form wsparcia. Odpowiedź ta została jednak pozostawiona w tabelarycznym zestawieniu wyników badania telefonicznego (załącznik nr 2 do raportu). 4 W grupie tej 18 osób (15,6% ogółu) wskazało jako czas swojego udziału w projekcie rok Z uwagi na fakt, ze operat uczestników badania stanowili wyłącznie uczestnicy, którzy zakończyli udział w badaniu w roku 2009, odpowiedź tę należy uznać za nieprecyzyjną. Z tego względu w zestawieniach liczbowych nie wyróżniono osobno wskazania Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Bądź aktywny ewaluacja bieżąca. Strona 26 z 80