WARUNKI DOTYCZĄCE WYKONANIA GAZOCIĄGÓW I URZĄDZEŃ GAZOWNICZYCH STALOWYCH O MOP > 5 BAR PRACE SPAWALNICZE.

Transkrypt

1 Dyrektora PSG sp. z o.o. Oddziału w Tarnowie z dnia 25 czerwca 2014 r. WARUNKI DOTYCZĄCE WYKONANIA GAZOCIĄGÓW I URZĄDZEŃ GAZOWNICZYCH STALOWYCH O MOP > 5 BAR PRACE SPAWALNICZE. SPECYFIKACJA TECHNICZNA (WARUNKI DO PROJEKTOWANIA) Tarnów, czerwiec 2014 r.

2 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 2 z 8 Specyfikacja techniczna (warunki do projektowania) Warunki dotyczące wykonania gazociągów i urządzeń gazowniczych stalowych o MOP > 5 bar - prace spawalnicze. Systemy dostawy gazu powinny być projektowane tak, aby zapewnić bezpieczne i niezawodne dostawy gazu. Projekt powinien obejmować aspekty i procedury techniczne oraz aspekty bezpieczeństwa i ochrony środowiska naturalnego. 1. Wymagania dotyczące materiałów. 1.1 Materiały podstawowe. a) Rury i inne elementy rurociągu powinny być zgodne z odpowiednimi normami europejskimi. W przypadku braku takich norm lub, gdy takie normy są niekompletne, skład chemiczny i właściwości mechaniczne, wymiary wyrobów gotowych, technologie wytwarzania lub procedury badań powinny być przedmiotem umowy pomiędzy operatorem sieci gazowej i Wykonawcą. b) Gazociąg stalowy kategorii wymagań jakościowych C i D powinien być wykonany z rur przewodowych stalowych dla mediów palnych, zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach: ü rury stalowe przewodowe dla mediów palnych o klasie wymagań B wg PN-EN AC:1999 dla średnic zewnętrznych równych lub większych od ø 33,7 mm, ü rury stalowe bez szwu do zastosowań ciśnieniowych wg normy PN-EN 10216, lub wykonanych wg innych norm pod warunkiem spełnienia wymagań wytrzymałościowych oraz za zgodą Projektanta i Operatora sieci, dla średnic zewnętrznych mniejszych od ø 33,7 mm. c) Rury stalowe stosowane do budowy gazociągu powinny charakteryzować się wymaganymi wartościami udarności, określonymi w normie PN-EN 12732:2004. d) Rury powinny być poddane u producenta próbie szczelności wynikającej z: ü normy PN-77/H jednak nie mniej niż 10MPa dla średnic zewnętrznych mniejszych od ø 33,7 mm, ü normy PN-EN AC:1999 jednak nie mniej niż 10MPa - dla średnic zewnętrznych równych lub większych od ø 33,7 mm, e) Kształtki stosowane do budowy gazociągu powinny być wykonane z materiałów spawalnych, odpowiadających właściwościami materiałowi rur, z którymi mają być pospawane i muszą odpowiadać wymaganiom określonym w normie ZN-G f) Kształtki powinny mieć dopasowaną grubość ścianki do grubości ścianki rury, do której mają być przyspawane zgodnie z pkt i normy PN-EN 12732:2004.

3 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 3 z 8 g) Maksymalny równoważnik węgla CEV określony wzorem: CEV= C% + (Mn)% / 6 + (Cr+Mo+V)% / 5 + (Cu+Ni)% / 15 dla stali węglowych zastosowanych do budowy gazociągu określa się na poziomie: ü CEV max 0,45 - dla gatunków stali z określoną Re 360 N/mm 2 ü CEV max 0,48 - dla gatunków stali z określoną Re > 360 N/mm 2 h) Wszystkie materiały użyte do budowy gazociągów lub urządzeń gazowniczych muszą posiadać świadectwo odbioru 3.1 wg PN-EN 10204:2006 (lub 3.1B wg PN-EN A1:1997). i) Świadectwa odbioru (wraz z wykazem materiałów) powinny być przedstawione służbom spawalniczym Inwestora w postaci oryginału lub kopii, potwierdzonej imiennie przez upoważnionego przedstawiciela Wykonawcy, przed przystąpieniem do wykonywania gazociągu lub urządzenia gazowniczego. 1.2 Materiały dodatkowe. a) Technologia łączenia rur i kształtek oraz użyte materiały dodatkowe powinny zapewniać wytrzymałość połączeń równą wytrzymałości materiałów podstawowych. b) Łączenie rur i kształtek powinno być wykonane wyłącznie za pomocą spawania elektrycznego. c) Materiały dodatkowe do spawania powinny być tak dobrane, aby zminimalizować wzrost ilości wodoru w złączu spawanym. d) Dobór materiałów dodatkowych do spawania powinien być przeprowadzony w oparciu o wymagania określone w normie PN-EN 12732:2004 pkt. 5. e) Należy stosować materiały dodatkowe z gwarantowaną pracą łamania KV f) Wszystkie materiały dodatkowe do spawania użyte do budowy gazociągów lub urządzeń gazowniczych powinny posiadać świadectwo odbioru 3.1 wg PN-EN 10204:2006 (lub 3.1B wg PN-EN A1:1997). g) Świadectwa odbioru (wraz z wykazem materiałów) powinny być przedstawione służbom spawalniczym Inwestora w postaci oryginału lub kopii, potwierdzonej imiennie przez upoważnionego przedstawiciela Wykonawcy, przed przystąpieniem do wykonywania gazociągu lub urządzenia gazowniczego. 2. Wymagania stawiane Wykonawcy. Wykonawca powinien wykazać swoją zdolność do wykonania prac spawalniczych. 2.1 System jakości. a) Wykonawca powinien zapewnić właściwą jakość wyrobu. b) System nadzoru Wykonawcy nad procesem spawalniczym powinien być zgodny z normami serii PN-EN ISO 3834 (PN-EN 729). c) Wykonawca powinien posiadać świadectwo zgodności systemu jakości z wymaganiami normy PN-EN ISO (PN-EN 729-2) lub PN-EN ISO (PN-EN 729-3). d) W przypadkach szczególnych (np.: mały projekt, materiały podstawowe o R e 360 N/mm 2, niższe ciśnienia robocze, itp.) za zgodą Inwestora z wymagania tego może być zwolniony Wykonawca, który posiada certyfikat wydany przez

4 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 4 z 8 akredytowaną jednostkę certyfikującą poświadczającą, że jego system jakości jest zgodny z wymaganiami norm serii ISO 9000, legitymuje się Kategorią I nadaną przez Komisje Kwalifikowania zakładów Przemysłowych Instytutu Spawalnictwa lub posiada inne dokumenty świadczące o spełnianiu wymagań jakościowych. e) Wykonawca ma obowiązek przedstawienia swoich Podwykonawców do akceptacji Inwestorowi. Wszystkie wymagania, jakie odnoszą się do Wykonawcy obowiązują również jego podwykonawców. f) Wykonawca przed przystąpieniem do wykonania zadania przedstawi służbom spawalniczym Inwestora wszystkie posiadane świadectwa i certyfikaty świadczące o posiadanych systemach jakości np. wg norm EN 729, PN-EN ISO 3834, ISO 9000, ISO lub innych posiadanych. g) Inwestor może zastrzec sobie udział tzw. Strony Trzeciej w celu przeprowadzenia oceny nadzoru w trakcie budowy i uczestnictwa w kluczowych czynnościach kontrolnych zarówno na placu budowy jak i u Dostawców (producentów) materiałów i urządzeń. Wykonawca zostanie poinformowany o udziale Strony Trzeciej. W takim przypadku Wykonawca zobowiązany jest w ramach tej samej umowy dostarczyć Stronie Trzeciej kopie wszystkich specyfikacji dostaw materiałów i urządzeń, procedur i instrukcji, programów zapewnienia jakości i planów kontroli oraz dokumentów niezbędnych do oceny. 2.2 Technologia spajania i obróbki cieplnej. a) Do spawania gazociągów i urządzeń gazowniczych oraz konstrukcji stalowych dopuszcza się następujące procesy spawania i ich kombinacje: ü łukowe ręczne elektrodami otulonymi, ü elektrodą nietopliwa - TIG, ü pod topnikiem, ü elektrodą topliwa w osłonie gazów MIG/MAG, ü drutem proszkowym samoosłonowym, ü drutem proszkowym z gazem osłonowym. b) Zaleca się, aby spawanie pod topnikiem i spawanie drutem litym z gazem osłonowym (MIG/MAG) było stosowane tylko do prefabrykacji oraz spawania konstrukcji. Stosowanie spawania drutem litym w osłonie gazowej w warunkach montażowych wymaga zgody służb spawalniczych Inwestora. c) Wszystkie dopuszczone procesy spawania elektrycznego i ich kombinacje musza być niskowodorowymi ze względu na ich charakter lub zastosowane materiały dodatkowe do spawania. d) Wszystkie przeprowadzane prace spawalnicze należy wykonać w oparciu o uznaną instrukcję spawania. e) Wykonawca powinien opracować lub posiadać uznaną (kwalifikowaną) technologię spawania łukowego zgodnie z normami PN-EN (PN-EN ) lub/i PN-EN

5 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 5 z 8 f) Kwalifikowana (uznana) technologia spawania powinna obejmować swoim zakresem zmiennych zasadniczych zakres określonych w projekcie: rodzajów złączy, grup materiałowych, średnic, grubości ścianek procesów cieplnych itp. g) Wykonawca powinien opracować lub posiadać kwalifikowaną (uznaną) technologię naprawy złączy spawanych niespełniających warunków akceptacji. h) Wykonawca powinien opracować lub posiadać uznaną technologię obróbki cieplnej, o ile taki proces będzie przewidziany w projekcie technicznym. i) Wykonawca powinien opracować lub posiadać kwalifikowaną (uznaną) technologię dotyczącą procedur specjalnych (np. łączenia przyłączy kablowych do rurociągów). j) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora wszystkich instrukcji spawania WPS wraz z przynależnymi protokołami WPAR, WPQR przed rozpoczęciem wykonania zadania. 2.3 Spawacze. a) Spawacze wytypowani przez Wykonawcę do spawania rurociągów i/lub konstrukcji stalowych powinni posiadać uprawnienia wg PN-EN b) Zakres uprawnień spawaczy powinien pokrywać się z metodami spawania, grupami materiałowymi, geometrią i wymiarami elementów spawanych, materiałami dodatkowymi oraz pozycjami spawania, jakie przewidziane są w projektowanej sieci. c) Spawacze wykonujący prace na gazociągach lub urządzeniach gazowniczych poddozorowych powinni posiadać świadectwa wydane przez UDT. d) Inwestor ma prawo do przeprowadzenia egzaminu kontrolnego na miejscu budowy, przed przystąpieniem spawacza do wykonywania prac spawalniczych. e) Wykonawca zobowiązany jest przedstawić do uznania służbom spawalniczym Inwestora listę przewidzianych do wykonania zadania spawaczy wraz z zakresem i terminem ważności uprawnień lub kserokopii świadectw egzaminów spawaczy. 2.4 Personel nadzoru spawalniczego. a) Do pełnienia funkcji nadzorowania prac spawalniczych upoważnieni są specjaliści spawalnicy kwalifikowani zgodnie z normą PN-EN ISO (PN-EN 719). b) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora listę osób przewidzianych do pełnienia funkcji nadzoru spawalniczego wraz z kserokopiami uprawnień i certyfikatów kompetencji. Personel nadzoru powinien spełniać wymagania określone w PN-EN 12732:2004 tablica 2 w zależności od kategorii wymagań jakościowych wytwarzanego rurociągu. 2.5 Personel badający. a) Personel prowadzący badania nieniszczące połączeń spawanych powinien być kwalifikowany w zakresie czynności, jakie ma wykonywać, zgodnie z normą PN-EN 473 (PN-EN ISO 9712). b) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora listę własnego personelu wykonującego badania nieniszczące spoin.

6 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 6 z 8 c) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora kserokopię świadectwa uznania laboratorium przewidzianego do wykonywania badań nieniszczących wraz z kserokopiami świadectw personelu wykonującego badania nieniszczące spoin. d) Laboratorium wykonujące badania powinny posiadać świadectwo uznania wg PN-EN ISO/IEC Sprzęt, urządzenia i narzędzia spawalnicze. a) Wykonawca powinien dysponować sprawnym sprzętem w rodzaju i ilości niezbędnej do wykonania gazociągów lub urządzeń gazowniczych przewidzianych w projekcie. b) Agregaty spawalnicze, źródła prądu, urządzenia do ciecia i ukosowania termicznego i mechanicznego, centrowniki, urządzenia do podgrzewania i obróbki cieplnej, wskaźniki temperatury i inne przyrządy związane z pracami spawalniczymi, w szczególności te, które maja wpływ na jakość tych prac powinny być utrzymane w dobrym stanie technicznym i operacyjnym. c) Wydatek gazów ochronnych do spawania powinien być regulowany za pomocą przepływomierzy wskazujących ich wartość bezpośrednio w l/min. d) Zaciski prądowe przewodów przyłączanych do wyrobu spawanego powinny być tak zaprojektowane i wykonane, aby nie powodować zajarzeń łuku na powierzchni wyrobu ani jego lokalnego nagrzewania. e) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora listę posiadanego i przewidzianego do wykonania zadania sprzętu. Wykaz ten powinien obejmować, co najmniej: ilość i rodzaj posiadanych urządzeń spawalniczych, generatorów prądu, urządzeń do cięcia i przygotowywania krawędzi do spawania, centrowników, urządzeń do kontroli temperatury oraz mierników parametrów spawania. 3. Wykonywanie prac spawalniczych a) Wszystkie czynności obejmujące wykonanie złączy spawanych, (przygotowanie krawędzi, centrowanie, wykonanie spoin sczepnych, podgrzewanie wstępne, rodzaj i czas usunięcia centrownika, rodzaj materiałów dodatkowych i gazów osłonowych, obróbka cieplna i inne) powinny być wykonywane zgodne z zatwierdzoną instrukcją technologiczną spawania WPS Wytwórcy. b) Łączenie odcinków rurowych oraz kształtek należy wykonywać zgodnie z wymaganiami norm PN-EN 12732:2004 i ZN-G Dotyczy to przede wszystkim rodzaju złączy, minimalnych długości odcinków oraz sposobu dopasowywania odcinków o różnej grubości ścianek. c) Nie dopuszcza się dopasowywania odcinków ze stali obrabianych termomechanicznie oraz ulepszanych cieplnie poprzez nagrzewanie i obróbkę plastyczną. W przypadkach gdy występuje przesunięcie krawędzi poza zakresem tolerancji określonym w załączniku C normy PN-EN 12732:2004 zaleca się stosowanie kształtek przejściowych.

7 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 7 z 8 d) Preferowane jest ciecie na wymiar i ukosowanie brzegów rur za pomocą obróbki mechanicznej. Dopuszcza się ciecie tlenowe w przypadku stali niestopowych i niskostopowych oraz plazmowe w przypadku stali austenitycznych. Krawędzie po cięciu termicznym należy wyszlifować na głębokość 1mm na całym obwodzie rury. e) W trakcie wykonywania prac spawalniczych należy prowadzić dziennik spawania. f) Złącza spawane niespełniające warunków akceptacji należy naprawić w oparciu o instrukcję technologiczna spawania dotyczącą napraw. g) Dopuszcza się wykonanie jednej naprawy złącza spawanego. h) Spoiny z pęknięciami powinny być wycięte w całości. i) Jeżeli więcej niż 20% całkowitej długość odcinka spoiny w złączu wykazuje wady wymagające naprawy lub, jeżeli suma długości kilku odcinków wadliwych przekracza tą wielkość, to całe złącze należy wyciąć i pospawać ponownie. j) Najniższa temperaturę otoczenia, w jakiej można prowadzić prace spawalnicze ustala się na minus pięć stopni (-5 C), niezależnie od miejsca spawania (prefabrykacja, montaż), metody spawania, gatunku i grubości materiału. k) Wykonawca zobowiązany jest do określenia w odpowiedniej procedurze szczegółowych wytycznych w sprawie spawania w określonych warunkach pogodowych. Procedura podlega zatwierdzeniu przez służby spawalnicze Inwestora przed podjęciem prac spawalniczych. Wykonawca zobowiązany jest do zapewnienia takich środków i metod zaradczych, adekwatnych do występujących zagrożeń, aby spawanie odbywało się w warunkach, które nie wpływają ujemnie na jakość wykonywanych złączy spawanych. l) Prowadzenie nadzoru przez kwalifikowany personel nad całym procesem wykonywania złączy spawanych leży po stronie Wykonawcy. m) Spoiny niepoddane próbie ciśnieniowej, tzw. złote spoiny należy wykonywać z pełnym monitoringiem nadzoru spawalniczego Wykonawcy. 4. Procedury specjalne. a) Stosowanie procedur specjalnych w procesach spajania powinny odpowiadać wymaganiom określonym w pkt. 7 normy PN-EN 12732:2004. b) Zaleca się przeprowadzenie próby umiejętności Wykonawców, kwalifikującą do wykonania przyłączy kablowych do rurociągu. Sprawdzenie takie należy przeprowadzić przed rozpoczęciem prac. 5. Kontrola jakości i badanie spoin. Wykonawca powinien dysponować własnym personelem przewidzianym do wykonywania kontroli jakości przed w trakcie oraz po zakończeniu prac spawalniczych. a) Na Wykonawcy spoczywa obowiązek przedstawienia do uznania służbom spawalniczym Inwestora schemat organizacyjny firmy obrazujący niezależność służb kontrolujących od wydziałów produkcyjnych. b) Właściwa jakość połączeń spawanych powinna być stwierdzona przez kontrolę i nadzór Wykonawcy oraz nadzór Inwestora na miejscu spawania w oparciu o badania nieniszczące.

8 PSG sp. z o.o./oddział w Tarnowie Wydanie 3 z dnia 25 czerwca 2014 r. Strona 8 z 8 c) Kontrola powinna obejmować sprawdzenie przed, podczas spawania oraz badania końcowe po spawaniu. d) Wszystkie badania nieniszczące (VT, PT, MT, UT, RT) należy wykonać w oparciu o wymagania określone w normie PN-EN 12732:2004 i należy je przeprowadzić przed próbą ciśnieniową. e) Badanie wizualne wg normy PN-EN 970:1999 spoin w 100% jest podstawowym i obowiązkowym badaniem dla wszystkich gazociągów i urządzeń gazowniczych niezależnie od kategorii wymagań jakościowych. f) Po uzyskaniu pozytywnego wyniku badań wizualnych spoinę można dopuścić do kolejnych badań nieniszczących. ü radiograficznych (RT) wg PN-EN 1435:2001; ü ultradźwiękowych (UT) wg PN-EN1714:2002 ü penetracyjnych (PT) wg PN-EN 571-1:1999 ü magnetyczno-proszkowych (MT) wg PN-EN1290:2000 g) Zakres i rodzaj badań nie może być mniejszy niż zakres określony w tablicy 4 normy PN-EN 12732:2004. h) Kryteria akceptacji badanych spoin powinny być zgodne z PN-EN-ISO 5817 (PN-EN 25817) i nie mogą być niższe niż wymagania określone w normie PN-EN 12732:2004. Procedury badań nieniszczących i kryteria akceptacji należy przyjąć zgodnie z pkt. 8.3 oraz rysunkiem 1 normy PN-EN 12732:2004. i) Jeżeli badania nieniszczące obejmują mniej niż 100% złączy spawanych, a jakość niektórych z nich nie spełnia wymagań, należy zbadać kolejne spoiny w celu oceny rozległości problemu przyjmując zasadę, że na każdą odrzuconą spoinę należy przeprowadzić kontrolę dwóch kolejnych spoin. j) Badanie odgałęzień, trójników spawanych, powinno obejmować badanie spoiny czołowej w złączu kątowym przed przyspawaniem nakładki lub tulei wzmacniającej. Badanie to należy przeprowadzić metodą penetracyjną lub magnetyczno-proszkową, w wypadku wykonywania trójników na rurze o średnicy nominalnej DN 200 mm oraz metodą ultradźwiękową dla większych średnic. Dodatkowo spoinę pachwinową łączącą nakładkę z króćcem należy zbadać metodą penetracyjną lub magnetycznoproszkową. k) Badanie złączy niepoddanych próbie ciśnieniowej tzw. złotych spoin powinno być wykonane dwoma różnymi metodami badań. Zaleca się, aby takie badanie przeprowadzić przy użyciu badań RT i UT. l) Inwestor zastrzega sobie możliwość zlecenia badań niszczących wykonanych złączy spawanych zgodnie z tablicą 5 normy PN-EN 12732:2004. Zakres badań będzie zgodny z normą PN-EN dla spoin wykonanych na montażu lub PN-EN dla spoin wykonanych w warunkach warsztatu.