NIENISZCZĄCE BADANIA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH - ZAŁOŻENIA DO PROCEDURY BADANIA OBIEKTU - WYMAGANIA NORMY WYROBU EN 12732

Transkrypt

1 NIENISZCZĄCE BADANIA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH - ZAŁOŻENIA DO PROCEDURY BADANIA OBIEKTU - WYMAGANIA NORMY WYROBU EN MAREK ŚLIWOWSKI MIROSŁAW KARUSIK NDTEST Sp. z o.o, Warszawa m.sliwowski@ndtest.com.pl oraz m.karusik@ndtest.com.pl STRESZCZENIE 1 Plan referatu o WPROWADZENIE NOWEGO PODEJŚCIA W PROWADZENIU BADAŃ NIENISZCZĄCYCH NA BAZIE NORM EUROPEJSKICH o WZAJEMNE POWIĄZANIA NORMY EN I NORM BADAŃ NIENISZCZACYCH Z KOMITETÓW o CEN/TC 121 Spawalnictwo o CEN/TC 138 nieniszczące o WYMAGANIA STAWIANE PRZEZ EN o SPOSÓB PRZYGOTOWNIA PROCEDUR BADANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH METOD NDT o PRZYKŁADOWE PROCEDURY BADANIA OBIEKTU RT 2 Normy podstawowe 1. EN 12732: 2000 Gas supply sysytems. Welding steel pipework. Functional requirements. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie gazociągów stalowych Wymagania funkcjonalne. 2. PN-EN 25817:1997 Wytyczne do określania poziomów jakości według niezgodności spawalniczych. 3. PN-EN 12062:2000 nieniszczące metali. Zasady ogólne dotyczące metali. 4. PN-EN 26520:1997 Klasyfikacja niezgodności spawalniczych wzłączach metalowych wraz z objaśnieniami. 5. PN-EN-ISO :2001 Spawanie i procesy pokrewne. Klasyfikacja geometrycznych Część 1: Spawanie. 6. PN-EN 45001:1993 Ogólne kryteria działania laboratoriów badawczych 7. PN-EN ISI/IEC17025:2001 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących 8. PN-EN 473:1994 Kwalifikacja i certyfikacja personelu badań nieniszczących. Zasady ogólne. 9. PN-EN 473:2001 Kwalifikacja i certyfikacja personelu badań nieniszczących. Zasady ogólne. Generalną zasadą niniejszego zestawienia jest oparcie się na istniejących normach europejskich (projektach EN, dokumentach). W przypadkach, gdy istnieją, zawsze podano polskie odpowiedniki EN, które mają status norm europejskich. Podstawową normą w zapewnieniu jakości wytwarzania gazociągów jest norma EN 12732, [1], w której określono zakres jej stosowania oraz podział na kategorie wymagań jakościowych na gazociągach i instalacjach towarzyszących. 1

2 Zgodnie z wymaganiami normy [1] firma wykonująca nieniszczące powinna mieć laboratorium badawcze akredytowane według EN lub EN 17025, [6, 7] a personel wykonujący powinien być certyfikowany według EN 473, [8, 9]. Zakres stosowania poszczególnych metod badań nieniszczących (NDT) w złączach spawanych występujących na gazociągach i instalacjach towarzyszących podano w punkcie 8 EN 12732, [1]. W normie [1] zawarto również przełożenie wymaganej kategorii jakości gazociągu (A, B, C, D) na wymagane poziomy jakości złączy spawanych (D, C, B), określanych według niezgodności spawalniczych zgodnie z ogólną normą EN 25817, [2]. W normie EN 12062, [3], która jest normą ogólną (tzw. matką) dla nieniszczących metod spoin (NDT), zawarto między innymi wytyczne wyboru poziomu techniki i poziomu akceptacji (oceny) dla ustalonego już poziomu jakości spoin. Norma ta zawiera również wskazania według jakich norm EN zaleca się realizację określonej techniki i wybór kryteriów akceptacji. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że ścieżka ta, sformułowana dla ogólnych zasad wykonywania badań i oceny jakości złączy spawanych metodami nieniszczącymi, może być rozbieżna z zaleceniami gazociągowej normy wyrobu [1]. Przy formułowaniu założeń do procedur obiektu obowiązuje nas korzystanie z zaleceń normy wyrobu [1] w zakresie wyboru techniki i kryteriów akceptacji. W przypadkach, gdy norma [1] nie precyzuje tego w sposób wyraźny (np. nowe zmechanizowane techniki ultradźwiękowego) i istniejące kryteria akceptacji są niespójne z nowymi technikami, powinno być to przedmiotem uzgodnień pomiędzy wykonawcą badań a inwestorem i projektantem. 3 Założenia do procedur obiektu wg EN oraz odniesienie do sformułowań ogólnych norm. wizualne - VT 1. PN-EN 970:1999 nieniszczące złączy spawanych. wizualne. 2. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie gazociągów stalowych. Wymagania funkcjonalne. Załącznik E 1. pr PN-EN 12732:1999 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie Załącznik E, G

3 W przypadku badań wizualnych ogólna norma zarówno norma EN jak też EN zalecają korzystanie z normy EN 970 w zakresie techniki oraz EN w zakresie kryteriów akceptacji. radiograficzne - RT 1. PN-EN 444:1998 nieniszczące. Ogólne zasady radiograficznych badań metali z wykorzystaniem źródeł promieniowania rentgenowskiego i gamma. 2. BS-EN 1435:1997 Non-destructive examination of welds. Radiographic examination of welded joints. PN-EN 1435:2001 nieniszczące złączy spawanych. radiograficzne złączy spawanych. 3. PN-EN 462-1:1998 nieniszczące. Jakość obrazu radiogramów. Klasy jakości obrazu (typu pręcikowego). Liczbowe wyznaczanie jakości obrazu. 4. PN-EN 462-2:1998 nieniszczące. Jakość obrazu radiogramów. Klasy jakości obrazu (typu schodkowo-otworkowego). Liczbowe wyznaczanie jakości obrazu 5. PN-EN 462-3:1998 nieniszczące. Jakość obrazu radiogramów. Wskaźniki jakości obrazu dla stopów żelaza. 6. PN-EN 584-1:1992 nieniszczące. Radiograficzne błony przemysłowe. Klasyfikacja systemów błon dla radiografii przemysłowej. 7. PN-EN 25580:1997 nieniszczące. Przemysłowe negatoskopy radiograficzne. Wymagania minimalne. 1. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie Załącznik G1 (ew. G2) 3. BS-EN 12517:1998 Non-destructive examination of welds. Radiographic examination of welded joints. Acceptance levels PN-EN 12517:2001 nieniszczące złączy spawanych. radiograficzne złączy spawanych. Poziomy akceptacji. W zakresie techniki zalecenia gazociągowe dotyczą pozycji [1, 2, 3, 4]. EN str, 26 radiograficzne należy przeprowadzać zgodnie z EN 1435:1997. Jeśli operator rurociągu nie ustali inaczej, jakość obrazu powinna być klasy A w przypadku kategorii wymagań jakościowych od A do C oraz klasy B w przypadku kategorii wymagań jakościowych D. 3

4 ultradźwiękowe - UT 1. BS-EN 583-1:1999 Non-destructive testing. Ultrasonic examination. Part 1: General principles. PrPN-EN 583-1:2001 nieniszczące. ultradźwiękowe. Część 1: Zasady ogólne 2. BS-EN 1714:1998 Non-destructive examination of welded joints. Ultrasonic examination of welded joints PrPN-EN 1714:2002 nieniszczące złączy spawanych. Ultradźwiękowa kontrola złączy spawanych 3. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie gazociągów stalowych. Wymagania funkcjonalne. Załącznik F 4. BS EN 583-2:1999 Non-destructive testing. Ultrasonic examination. Part 2: Sensitivity and range setting. PrPN-EN 583-2:2002 nieniszczące. ultradźwiękowe. Część 2: Nastawy czułości i zakresu obserwacji. 5. ENV 583-6:1999 Non-destructive testing. Ultrasonic examination. Part 6: Time of flight diffraction technique as a method of detection and sizing of discontinuities. 1. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie Załącznik G3 2. BS-EN 1712:1999 Non-destructive examination of welds. Ultrasonic examination of welded joints. Acceptance levels. PN-EN 1712:2001(2) nieniszczące złączy spawanych. Kryteria akceptacji badań ultradźwiękowych złączy spawanych 3.Doc. WGAC9613:1997 Kryteria akceptacji spoin przy badaniu metodą TOFD (polskie tłumaczenie dokumentu do ew. stosowania z normą ENV W zakresie techniki zalecenia gazociągowe dotyczą pozycji [1, 2, 3]. Pozycja [5] dotyczy ultradźwiękowej techniki TOFD (także w wersji zmechanizowanej) W procesach numer 114, 135 i 136 zgodnie z EN 24063:1992 należy stosować podane poniżej dodatkowe wymagania (stronica 26 EN 12732: 2000). W specjalnych przypadkach może być wymagane dodatkowo badanie ultradźwiękowe. PRZYKŁAD: W przypadku spawania łukiem krótkim zwarciowym i/lub dużej grubości ścianki rury. W pierwszym przypadku zakres dodatkowych badań ultradźwiękowych powinien obejmować 25% spoin. W zależności od wyników tych badań, operator rurociągu może: wymagać dodatkowego lub zmniejszyć zakres tego. 4

5 magnetyczno-proszkowe - MT 1. BS-EN 1290:1998 Non-destructive examination of welds. Magnetic particle examination of welds. prpn-en 1290:200 nieniszczące złączy spawanych. magnetyczo-proszkowe złączy spawanych.. 2. EN-ISO :2001 Non-destructive testing. Magnetic particle testing. Part 1: General principles 3. EN-ISO :2001 Non-destructive testing. Magnetic particle testing. Part 2: Detection media. 4. pren-iso :1999 NDT. Magnetic particle testing. Part 3: Equipment. 5. BS-EN 1956:1998 Non-destructive testing. Penetrant testing and magnetic particle testing. Viewing conditions. 6. EN ISO 3059 :2001 Non-destructive testing. Penetrant testing and magnetic particle testing. Viewing conditions on UV(A) light. 1. pr PN-EN 12732:2002 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie Załącznik G1 3. BS-EN 1291:1998 Non-destructive examination of welds. Magnetic particle testing of welds. Acceptance levels. W zakresie techniki zalecenia gazociągowe dotyczą pozycji [1]. penetracyjne - PT 1. PN-EN 571-1:1999 nieniszczące. penetracyjne. Część 1: Zasady ogólne. 2. PN-EN ISO :2001 nieniszczące. penetracyjne. Część 3: Próbki odniesienia. 3. PN-EN ISO :2001 nieniszczące. penetracyjne. Część 4: Wyposazenie 4. BS EN 1956:1998 Non-destructive testing. Penetrant testing and magnetic particle testing. Viewing conditions. 5. EN ISO 3059 :2001 Non-destructive testing. Penetrant testing and magnetic particle testing. Viewing conditions on UV(A) light. 1. pr PN-EN 12732:1999 Systemy zaopatrzenia w gaz. Spawanie Załącznik E, G1 5

6 3. BS-EN 1289:1998 Non-destructive examination of fusion welds.. Penetrant testing of welds. Acceptance levels W zakresie techniki zalecenia gazociągowe dotyczą pozycji [1].. SCHEMAT BLOKOWY PROCEDURY BADANIA NDT rurociągów przesyłowych i instalacji towarzyszących zgodnie z EN Laboratorium NDT akredytowane wg EN (EN 17025) Personel badawczy certyfikowany wg EN 473 Systemy przesyłowe p 1.6 MPa Kategoria jakości A, B, C Zastosowanie kryteriów jakości wg EN Systemy przesyłowe p > 1.6 MPa Kategoria jakości D Stacje kompresorowe i inne instalacje towarzyszące Kategoria jakości A, Określenie zakresu wykonywania badań poszczególnymi metodami NDT wg EN Określenie wymaganego poziomu jakości złączy spawanych wg EN i EN Określenie poziomu techniki wg EN oraz poziomu kryteriów akceptacji wg EN dla poszczególnych metod NDT wizualne VT ultradźwiękowe UT radiograficzne RT magnet-proszkowe MT penetracyjne PT EN 970 EN zał E EN 583-1, 2 EN 1714 EN 444 EN 1435 EN 1290 EN , 2, 3 bad. EN EN , 3, Kryteria akceptacji EN zał E, G1 EN Kryteria akceptacji EN zał G: G3 lub G2 Kryteria akcept. EN zał G1: EN lub EN zał G2 Kryteria akceptacji EN zał G1: EN Kryteria akcept. EN zał G1: EN