KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH KRAJOBRAZOWYCH W WIETLE LITERATURY OGRODOWEJ

Transkrypt

1 Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. OL PAN, 2011, KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH KRAJOBRAZOWYCH W WIETLE LITERATURY OGRODOWEJ Krystyna Pudelska, Kamila Rojek Instytut Ro lin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Institute of Ornamental Plants and Architecture Landscape, University of Life Sciences, Lublin kpudelska@autograf.pl Streszczenie. Wraz z przemianami ogrodu naturalistycznego w XIX w. zmienia y si tak e elementy naturalne. W zwi zku z niestabiln sytuacj w kraju w ci gu XIX i XX stulecia niewiele z za o e krajobrazowych przetrwa o do dnia dzisiejszego. Studia nad literatur tamtego okresu pozwol na przybli enie zarówno wygl du form ro linnych jak i ich przemian. Szczególnym zainteresowaniem nale y obdarzy formy kwiatowe, ze wzgl du na to, i kwiaty s najdelikatniejszym i najbardziej ulotnym tworzywem ogrodowym. We wczesnych ogrodach krajobrazowych ro liny ozdobne stosowano rzadko. Stanowi y wówczas jedynie zgrabne po czenia z drzewami lub krzewami, a czasem samodzielne niewielkie klombiki lub kosze na trawniku. W II po. XIX w. za spraw Humphry Reptona do ask powracaj regularne formy kwietników. W nast pstwie coraz wi kszej ró norodno ci gatunkowej ro lin kwiatowych ulega y one dalszym ci g ym przemianom. Rozwój ogrodnictwa ozdobnego w Polsce przyczyni si tak e do rozkwitu ogrodów rodowiskowych ogrodów skalnych, ró anych, paprociarni. Polska prze ywa a w tamtym okresie renesans w architekturze krajobrazu. Powsta o najwi cej parków i ogrodów. Z tego powodu prowadzenie bada nad elementami ro linnymi, a szczególnie elementami, których g ównym tworzywem by y kwiaty, jest niezwykle istotnym zagadnieniem. S owa kluczowe: ogrody krajobrazowe, kwiatowe elementy ro linne WST P Ogrody krajobrazowe w XIX w. przesz y wiele przemian w wyniku rozbiorów i niestabilnej sytuacji w Ksi stwie Warszawskim. Pocz wszy od stylu romantycznego historyzuj cego, powa nego i wznios ego za o enia poprzez styl krajobrazowy, gdzie g ówn tre ci programow ogrodu staj si naturalne elementy ro linne, sko czywszy na ogrodach eklektycznych kaligraficznych. Elementy przestrzenne pochodzenia naturalnego stanowi y fragmenty ogrodów krajobrazowych. Formy ro linne stopniowo zacz y wypiera dekoracje architektoniczno-rze biarskie, a ogrody upi kszano egzotycznymi gatunkami drzew, krzewów i ro lin kwiatowych przywo onych z zagranicy.

2 72 K. Pudelska, K. Rojek Parki krajobrazowe na pocz tku by y zak adane przy pa acach. W latach pó niejszych sta y si wzorem dla mniejszych za o e dworskich i siedlisk wiejskich. W drugiej po. XIX w. powsta kanon polskiego za o enia dworskiego, który charakteryzowa si trójcz onowym uk adem zajazd dwór salon. Ca y ogród podporz dkowany by otaczaj cemu krajobrazowi wraz z przynale nymi drogami i widokami. Przez te wszystkie lata rozwoju i przeobra e naturalistycznego parku krajobrazowego przekszta ceniom ulega y program i funkcja za o e, a tak e elementy ro linne. Przyk ad stanowi klomby, których sk ad ró ni si w kolejnych wierciach XIX w. Sprowadzane z Nowego wiata gatunki drzew, krzewów i ro lin kwiatowych wzbogaca y nowo powsta e ogrody. Skutkiem tych zmian by o obni enie warto ci budowli ogrodowych na rzecz naturalnych form ro linnych i krajobrazowych [Cio ek 1978]. Stosowanie nowych gatunków introdukowanych w naszym klimacie wzbogaca o program ro linny polskich ogrodów. Pokazuje to chocia by Katalog Szkó ek Nied wiedzkich wydany w 1813 r., gdzie znajdujemy opisy rzadkich ro lin takich, jak: katalpa bigoniowata, iglicznia trójcierniowa, tulipanowiec ameryka ski, sosna wejmutka, ambrowiec czy kokornak, fuksja, lobelia, eniszek [Zachariasz 2002]. MATERIA Y W XIX w. powsta o wiele ksi ek, czasopism, katalogów, które traktowa y o ówczesnych ogrodach. Autorzy Izabela Czartoryska, Józef Strumi o, Edmund Jankowski czy Wincenty Bielski pisali o kompozycji ogrodów, ale tak e o zasadach, jakimi nale y si kierowa w doborze elementów ro linnych i ozdobnych. Studia nad XIX-wieczn literatur pokazuj, jak wiele za o e krajobrazowych uleg o dekompozycji b d ca kowitemu zniszczeniu. Szczególnie tworzywo ro linne, które podlega ci g ym przemianom, a niedogl dane os abia si i ginie. Dzi, w wietle prowadzonych bada nad tymi za o eniami, bardzo wa ne jest, aby pozna szczegó owo wygl d i kompozycj poszczególnych elementów ro linnych w celu odtworzenia uk adu ca ego parku czy ogrodu zw aszcza najmniej trwa ych ro lin kwiatowych. WYNIKI I DYSKUSJA Kompozycja ogrodów naturalistycznych by a w du ym stopniu uzale niona od form ro linnych. Do dzi przetrwa y jedynie drzewa, rzadziej krzewy, natomiast kwiaty znikn y z ogrodów najszybciej. Formy, w jakich wyst powa y, mo na pozna jedynie ze studiów nad wcze niej ju wspomnian literatur. Kwiaty by y od zawsze ozdob ogrodów, mia y znaczenie symboliczne.

3 KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH 73 Na pocz tku XIX w. ro linne formy kwiatowe praktycznie wyeliminowano z ogrodów (ryc. 1). Kwiaty jak podaje Czartoryska s naywdzi cznieyszym elementem wegetacyi, ale s te drobniejszego rodzaju pi kno ciami. Te uwagi wskazuj, e ro liny kwiatowe nie s potrzebne, aby zaprojektowa pi kn i rozleg przestrze ogrodu [Czartoryska 1805]. Kwiaty uwa ano za zbyt delikatny materia. Stosowano je wówczas w po czeniu z krzewami na klombach, jako przednia stra. W ma ych za o eniach ogrodowych, gdzie nie by o miejsca na du e klomby drzewiaste czy krzewiaste, budowano klomby kwiatowe, ale tak e klomby mieszane sk adaj ce si z krzewów i bylin (ryc. 2). Bardzo cz sto do ich budowy wybierano bzy, które otaczano ró ami, a mi dzy nimi sadzono lilie ó te lub ostró ki [Strumi o 1883]. Stosowano takie same zasady, jak przy zak adaniu zwyk ych klombów, tj. kwiaty najwy sze umieszczano w rodku i stopniowo sadzono coraz ni sze gatunki ku zewn trznemu obrysowi klombu kwiatowego. Czartoryska (1805), Strumi o (1883) i Jankowski (1888) podaj liczne gatunki stosowane wówczas w ogrodach kwiatowych: rezedy, lewkonie, groszek wonny, dziewanna, b awatki, go dziki polne, k kol, lwie paszcze, maki, begonie, ró e, a ponadto ro liny cebulowe tulipany, narcyzy, iryski. Ryc. 1. Sposób prowadzenia klombów wg I. Czartoryskiej [ ród o: Czartoryska 1805] Fig. 1. View of the flower beds by I. Czartoryska [Source: Czartoryska 1805]

4 74 K. Pudelska, K. Rojek Ryc. 2. Przyk ad rozwi zania klombu kwiatowego: 1 grupa z Zea caragua, otoczona kukurydz pstr (Zea japonica); jako obwódka 2 rz dy Perilla nankinensis lub grupa r czników, pomi dzy nimi georginie, naoko o rz d pelargonii bia o- lub ó tolistnych; 3 niebieskie witu ki lub bratki; 4 czerwone witu ki lub Alternanthera versicolor; 5 bia e witu ki lub Sanvitalia procumbens; 6 ró e p o ce; 7 niskie uko nice bulwiaste ró owe lub ceglaste [ ród o: Jankowski 1895, s. 448] Fig. 2. Exapmle of floral bed: 1 group of Zea Aragua, surrounded by variegatet corn (Zea japonica) as a rim; 2 rows Perilla nankinensis or castor group and between them dahlia, about row of geranium with white or yellow leaves; 3 blue verbena or pansies; 4 red verbenas or Alternanthera versicolor; 5 white verbenas or Sanvitalia procumbens; 6 creeping roses, 7 small pink or brick tuberous [Source: Jankowski 1895, p. 448] G ówn zasad jak kierowano si przy stosowaniu kwiatów by o sadzenie ich w du ych skupiskach, gdy jak pisa a Czartoryska: kwiat naywspanialszy wypuszczony ieden mi dzy krzewy, albo na wolnym mieyscu tam stoy cy, traci zupe nie skutek, który kolor, zapach, wzrost czyli kszta t iego czyni powinny. Oko cz sto go nie postrze e, a w porównaniu szerokiey przestrzeni, lub g stwiny buyney, ca kiem ginie, albo si szczup ym i drobnym wydaie. Kwiaty, eby iaki skutek mia y, trzeba sadzi gronami i suto. Ponadto uwa a a tak e, e powinny by u ywane gatunki rodzime, które gminem sadzi mo na. Natomiast rzadkie ro liny ozdobne sadzono w skrzynkach lub koszach lokalizowanych blisko domu. Wskazana by a tak e uprawa gatunków kwitn cych w donicach, które zakopywano w ród innych ro lin na klombach. Pomi dzy krzewami i kwiatami polnymi wprowadzano w grupach tak e ro liny cebulowe: narcyzy czy tulipany, które tym sposobem podzielone, stroi i nie s oboj tne [Czartoryska 1805].

5 KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH 75 Kolejne lata wraz z rozwojem stylów w za o eniach krajobrazowych poci gn y za sob tak e rozwój form kwiatowych. W II po. XIX w. Hamphrey Repton wprowadzi do otoczenia budynków regularne formy kwietników, które z czasem zyska y posta w oskich parterów haftowych. Najbogatsze formy kwietników, kobierce i dywany by y sytuowane na owalnym wje dzie przed rezydencj (angielski belt). Eksponowano je umieszczaj c w zag bieniach b d na wzniesieniach. Za o enia te nazwano fomal garden ogród w oski [Hellwig 1959]. W dalszej cz ci na granicy ogrodu w oskiego z krajobrazowym pojawia si pleasure ground teren przeznaczony pod bardziej swobodne klomby czy kosze kwiatowe. Najpi kniejszy, ale i te najtrudniejszy rodzaj polega na ugrupowaniu ro lin trwa ych na rozleg ym trawniku, którego tyln cian to jest t o, stanowi grupy drzew i zaro la. W przypadku tym rozmieszcza si ro liny trwa e pomi dzy pojedynczemi krzewami ozdobnemi, jak ró e krzaczaste, lilaki krzaczaste i pienne, ja mi ce, [ ]. Je eli trawnik jest pochy y to ca y ogród trwa y, odznaczaj cy si wielka ró norodno ci form i obfito ci kwiatów, przedstawia si na nim przewybornie [Jankowski 1888]. Ostatni stref stanowi o obrze e za o enia, gdzie tylko nielicznie wyst powa y formy kwiatowe lub wcale ich nie stosowano. Pojawia y si cz sto w ogrodach fantazyjnych [Jankowski 1895], w miejscu najbardziej eksponowanym: G ówny Klomb przed oknami, kilka innych na ogrodzie [ ]. Nale y tu zatem, dopuszcza jedynie kwiaty wyborowe, niezaprzeczenie pi kne. Ryc. 3. Przeobra enia form kwietników od najprostszych do najbardziej ozdobnych [ ród o: Jankowski 1888] Fig. 3. Transformation of flower forms from the simplest to the most decorative [Source: Jankowski 1888]

6 76 K. Pudelska, K. Rojek Kwietniki kobiercowe, dywanowe obok pi knych parterów na sta e wesz y do programu ogrodów krajobrazowych. Ró ni y si tym od wcze niejszych kompozycji, e by y [ ] u o one z ro lin li ciastych oraz niektórych kwiatowych, odznaczaj cych si zwartym niskim wzrostem i d ugotrwa em kwitnieniem, przedstawiaj barwn mozaik przez ca e lato, a do pierwszego przymrozku, w niezmiennej przedstawiaj cej si postaci. Patrz c na taki kwietnik, mimowolnie przypomina si kobierzec, barwnemi wyszyty ni mi (ryc. 3). Z biegiem lat proste figury geometryczne rozwin y si do form bardziej z o- onych, arabesek, wst g, herbów [Jankowski 1895]. Pomys y na owe wzory czerpano z motywów haftowanych na tkaninach meblowych czy rysunków pokrywaj cych porcelan, szk o i metalowe przedmioty. W Polsce pierwsze kwietniki kobiercowe zastosowano w azienkach Królewskich. Z czasem pojawi a si kolejna forma kobierca kobierzec wypuk y, który zastosowano w ogrodzie Saskim w Warszawie [Zachariasz 2006]. Moda na kwietniki dywanowe obj a ca Europ. Stosowano je zbyt licznie w ogrodach. Niektórzy okre lali te dekoracje kwiatowe mianem kiczu. Jak pisa Jankowski [1888]: Nic atwiejszego jak wpa w przesad. Ogród prze adowany kobiercami i mozaikami kwiatowemi, równie jest ra cym dla ludzi obdarzonych smakiem [ ]. Tu i ówdzie, w najwydatniejszym punkcie rzucony klubik lub kwietnik kobiercowy [ ] zupe nie wystarczaj (ryc. 4). Ryc. 4. Przyk ad kwietnika dywanowego wypuk ego usytuowanego na zboczu [ ród o: Jankowski 1895, s. 505] Fig. 4. Example of carpet flower bed located on the slope [Source: Jankowski 1895, p. 505]

7 KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH 77 Dominowa y ro liny jednoroczne i dwuletnie kwitn ce oraz gatunki ozdobne z li ci, m.in. amaranty, g siówki, malwy, iberysty, tyto ozdobny, kukurydza, lobelie, alternanthery, koleusy. Z bylin proponowano: dzwonki, dalie, tojady, kanny, ostró ki, fio ki, rozchodniki. Ryc. 5. Ro liny mi dzy p ytami [ ród o: Jankowski 1938, s. 344] Fig. 5. Paved garden [Source: Jankowski 1938, p. 344] Pod koniec wieku XIX zacz to wprowadza do ogrodów ozdoby kwiatowe w postaci metalowych konstrukcji dla pn czy (wachlarze, cianki, pylony, festony) czy bardziej z o onych form (sto ki, rogi obfito ci) [Majdecki 2009]. Kosze kwiatowe (corbeille) cho by y stosowane ju od dawna w II po. XIX w. zyska- y na warto ci, ze wzgl du na ci gle powi kszaj c si ofert nowych gatunków i odmian kwiatów. By y to niewielkie kwietniki podwy szone i otoczone nisk wiklinow plecionk, z kilkoma lub nawet kilkunastoma gatunkami ro lin wy szych ( cm) malowniczo ze sob zestawionych. Przybiera y one zwykle form owaln. Bogatsze odmiany koszy posiada y pa ki lub by y otoczone metalowym p otkiem [Hellwig 1959]. Bardziej ozdobne sta y si tak e wazony, w których umieszczano kwiaty egzotyczne. Je eli wazony maj posta szerok, umieszczaj w nich pojedyncze ro liny lub gromadki odpowiednio dobranych ro lin. Jako pojedyncze ro liny, zwykle z wazonkami ustawiane, wydaj si bardzo dobrze pojedyncze tak zwane aloesy (Agave american), astelie, agapantusy, du e bardzo egzemplarze kaktusów, palmy kar owe [ ] [Strumi o 1883]. Elementem dope niaj cym pi kne partery dywanowe, subtropikalne czy plamy rabat bylinowych by a soczysta ziele trawnika. Jak pisze Strumi o [1883]: Czy pojedynczy kl bik kobiercowy, czy pod óg planu zestawione klombiki i rabaty przedstawiaj si zawsze najpi kniej na tle trawnika i chocia by np. rabatki tego rodzaju bieg y przy cie kach, winny by od tych ostatnich oddzielone pasmem trawnika.

8 78 K. Pudelska, K. Rojek Pi kna zwarta murawa wymaga a jednak starannych zabiegów piel gnacyjnych. Opiek nad nimi powierzano fachowcom, aby pokosy postrzega si nie dawa y. W miejscach mokrych mog by trawniki z mchu zielonego, które nie ust puj w pi kno ci trawnikom zasiewanym, a maja t zalet, e mniejszego wymagaj piel gnowania [Strumi o 1883]. Ze wzgl du na ro liny, które by y ozdob ogrodu lub jego wn trza wyró niano: ogród kwiatowy raz do roku obsadzany, ogród kwiatowy zaopatrywany w rozsadnik oraz ogród kwiatowy zaopatrywany nadto przez szklarnie. W pierwszym typie ro liny sadzono tylko raz w roku, pami taj c, aby kwietnik by ozdob ca y sezon. W tym wypadku kwitnienie wiosenne zapewnia y ro liny cebulowe: hiacynty, tulipany, narcyzy, potem niezapominajki, bratki, lepnice, dzwonki, w lecie: lobelie, lewkonie, p omyki, go dziki, petunie, szar aty, a korowód ro lin zamyka y: astry, georginie, cynie. Pomi dzy nimi sadzono tak e byliny: ró e, piwonie, serduszki, ostró ki, orliki. Najokazalsze by y ogrody kwiatowe zaopatrywane nadto przez szklarnie, w których stosowano ro liny egzotyczne, uprawiane w szklarniach i inspektach: palmy, trawy, kaktusy, yuki, obrazki, pacioreczniki, datury, a tak e ro liny o barwnych li ciach: irezyny, koleusy [Jankowski 1895]. Z czasem pojawi y si w ogrodach grupy rodowiskowe. W miejscach specjalnie przygotowanych, o odpowiednich warunkach klimatyczno-glebowych umieszczano ro liny alpejskie, wodne czy ro liny runa le nego [Majdecki 2009]. Bardzo ch tnie budowano jako cz za o enia krajobrazowego alpinaria (rock garden), paprociarnie (filicetum), murki kwietne, ogrody wodne, rozaria czy paved garden zwane ro linami w drodze. Te ostatnie uk ady by y kompozycjami z najcz ciej gatunków o ma ych wymaganiach, sadzone w szczelinach mi dzy p ytkami chodnikowymi (ryc. 6). Bardzo ceniono ró e, których najpi kniejsze okazy oraz ca e kolekcje gatunków i odmian umieszczano w rozariach. Przy domu zw aszcza w cz ci frontowej lokalizowano ró anki, obwiedzione krzewami obwódkowymi, najcz ciej bukszpanem [Zachariasz 2006]. Wi ksze remontanty jako tez ró e pie kowe mog by wmieszane pomi dzy zielne ro liny na wi kszych rabatach i klombikach, wielu jednak i bardzo s usznie sadzi ró e rozrastaj ce si w wi ksze krzaki jako te ró e pie kowe (drzewa ró ane) osobno w trawniku [ ] [Strumi o 1883]. Wykorzystywano tak e ró e pn ce do okrywania murów, ska, ruin i przyozdabiania cian zabudowa. Niejednokrotnie stosowane wraz z innymi pn czami by y komponentem cienników budowanych tu przy mieszkaniach [Jankowski 1938]. W romantycznych za o eniach XIX w. pn cza odgrywa y szczególn rol : Sadz c Klómby, adnie iest brzegami umieszcza wii ce si ro liny, które kiedy dobrze prowadzone, splataj girlandy ozdobne i wi drzewa zwieszaj c si po ich ga ziach [Czartoryska 1805].

9 KWIATOWE ELEMENTY RO LINNE W XIX-WIECZNYCH POLSKICH OGRODACH 79 Ryc. 6. Ró anka [ ród o: Jankowski 1938, s. 355] Fig. 6. Rose garden [Source: Jankowski 1938, p. 355] Sadzone przy rze bach, pomnikach, w lapidariach podkre la y melancholijny nastrój wn trz. Za najlepsze gatunki uznawano klematisy, wiciokrzewy, dzikie wino, winoro le, powój polny, a w latach pó niejszych tak e bluszcz. Pod koniec XIX w. pojawi y si dwie nowe grupy: ogród podzwrotnikowy (subtropical garden) oraz dziki ogród (wild garden). Ogród podzwrotnikowy by towarem ekskluzywnym tylko dla bogatych z pi knymi palmami, bambusami, daturami czy bananowcami po czonymi z gatunkami pospolitymi. Zazwyczaj by y to ro liny kub owe, które wystawiano do ogrodu w ozdobnych donicach tylko na okres lata. Z kolei dziki ogród bardziej w swej tre ci nawi zywa do ogrodów naturalistycznych. Przedmiotem zainteresowania tej grupy by y lasy i runo le ne, gdzie sadzono rozmaite gatunki krzewów i ro lin ozdobnych. Ogrody XIX w., cho ubogie ozdoby architektoniczne, mia y bardzo szeroki wachlarz elementów ro linnych, które zyskiwa y z biegiem lat dzi ki nowym gatunkom zagranicznym. PODSUMOWANIE Polska sztuka ogrodowa wieku XIX charakteryzuje si licznymi realizacjami, których obecnie ogromna wi kszo jest lepiej lub gorzej zachowana. S one lokalnymi per ami historii. Wa nym elementem tych za o e by a ro linno, zw aszcza formy kwiatowe, których dzisiaj nie odnajdziemy w parkach i ogrodach tamtego okresu.

10 80 K. Pudelska, K. Rojek Wiedza o ogrodach tamtej epoki pozwala na ich ochron, odtwarzanie, stosowanie w a ciwych gatunków. Jednak niska wiadomo spo eczna oraz bardzo ma a reakcja na zadawane problemy mo e prowadzi do jeszcze wi kszej dewastacji nie tylko tkanki ro linnej ogrodów, ale ca ych kompozycji krajobrazowych. PI MIENNICTWO Bielski W., Wzory kwietników ogrodowych: podr cznik dla ogrodników i amatorów, Lwów, 184 s. Cio ek G., Ogrody polskie, Wyd. Arkady, 296 s. Czartoryska I., My li ró ne o sposobie zak adania ogrodów, Wroc aw 135 s. Hellwig Z., Kwietniki, PWRiL, Warszawa, 120 s. Jankowski E., Ogród przy dworze wiejskim, t. 2, Warszawa, 458 s. Jankowski E., Kwiaty naszych ogrodów, Warszawa, 531 s. Jankowski E., Dzieje ogrodnictwa, t. 2, Od pocz tku w. XIX do r. 1930, Kraków, 430 s. Majdecki L., Historia ogrodów, t. 2, Od VIII wieku do wspó czesno ci, Wyd. PWN, Warszawa, 492 s. Strumi o J., Ogrody pó nocne, t. 3, Wilno, 463 s. Zachariasz A., Ogród dworski wybrane charakterystyczne elementy i motywy, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, Kielce, 22 s. Zachariasz A., Dwór polski kwiaty w domu i w ogrodzie, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, Kielce, 25 s. THE COMPONENTS OF FLOWER PLANT IN POLISH XIX TH LANDSCAPE GARDENS IN THE LIGHT OF GARDEN LITERATURE Abstract: The natural elements were changing along with the naturalistic gardens in the XIX th century. To this day not many of landscaped gardens have survived because of the unstable situation in the country in the XIX th and XX th centuries. Studies of the literature from that period will allow us to have a closer look at both the appearance of the plants form and their transformations. Flowers are the most fregile and ephemeral garden material so they should be endowed with special interest. Ornamental plants were seldom used in the early landscaped gardens. They functioned with trees and shrubs as an addition and sometimes as single flower beds or baskets on the lawn. In the second half of the XIX century regular flowerbeds returned to favour thanks to Humphry Repton and they underwent further transformations thanks to richer plants material. The development of ornamental horticulture in Poland has also contributed to the rising of the environmental, rock, rose and fern garden. Poland experienced a renaissance in the landscape architecture in that days. Many parks and gardens were formed. For this reason, research on plant components are particularly the elements of which were the main material of flowers, is an extremely important issue. Key words: landscape garden, floral plants elements