BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W ZWOLENIU

Transkrypt

1 B A N K S P Ó Ł D Z I E L C Z Y W Z W O L E N I U Załącznik do uchwały Nr 16/2015 Zarządu Banku Spółdzielczego w Zwoleniu z dnia roku POLITYKI BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W ZWOLENIU na 2015 rok ZWOLEŃ LUTY 2015

2 SPIS TREŚCI 1. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM OPERACYJNYM 3 2. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM PŁYNNOŚCI 8 3. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ POLITYKA DEPOZYTOWA POLITYKA KREDYTOWA POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM BRAKU ZGODNOŚCI POLITYKA KAPITAŁOWA I DYWIDENDOWA POLITYKA WYNAGRADZANIA POLITYKA ZMIENNNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE 35 2

3 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM OPERACYJNYM POSTANOWIENIA WSTĘPNE Polityka zakłada doskonalenie zarządzania ryzykiem operacyjnym, którego celem jest przeciwdziałanie poniesieniu ewentualnej straty przez Bank. 1 Klasyfikacja obszaru ryzyka operacyjnego 1. Bank stosuje klasyfikację zdarzeń operacyjnych w celu umożliwienia dokładnego rozpoznania profilu ryzyka operacyjnego. 2. Najwyższym poziomem klasyfikacji są kategorie zdarzeń operacyjnych, których jest 7. Kolejny poziom stanowią rodzaje zdarzeń w ramach kategorii, zaś najniższy poziom obejmuje opisy przykładowych incydentów i zdarzeń. 3. Przyjmuje się, że klasyfikacja o której mowa w ust. 2, jest obowiązująca dla całego Banku. 2 Cele systemowego zarządzania ryzykiem operacyjnym Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest wdrożone w Banku w celu: 1) przeciwdziałania wystąpieniu strat lub zmniejszenia zysku z tytułu ryzyka operacyjnego, 2) usprawniania działań prowadzonych przez Bank, 3) zapobiegania powstawaniu zdarzeń o charakterze katastroficznym lub zagrażających utratą ciągłości działania Banku, 4) wdrożenia zmian wynikających z obowiązujących Rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego dla banków oraz z przepisów zewnętrznych. SYSTEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM OPERACYJNYM BANKU 3 Elementy systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym Na system zarządzania ryzykiem operacyjnym składają się: akty normatywne opisujące ten system, struktura organizacyjna systemu, narzędzia informatyczne wspomagające realizację procesu zarządzania tym ryzykiem, informacje o incydentach i zdarzeniach zaistniałych w obszarze wymienionego ryzyka oraz funkcjonujący w Banku system kontroli wewnętrznej. 4 Akty normatywne W celu opisania systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym stosowane są następujące rodzaje aktów normatywnych: 1) uchwały Rady Nadzorczej Banku przyjmujące strategię i politykę zarządzania tym ryzykiem, 2) regulaminy i instrukcje zatwierdzone przez Zarząd Banku. 3

4 5 Struktura organizacyjna Skuteczne zarządzanie ryzykiem operacyjnym Banku realizowane jest przez następujące organy Banku i stanowiska: 1) Radę Nadzorczą Banku, 2) Zarząd Banku, 3) Kierowników jednostek organizacyjnych, 4) Zespół ds. Ryzyk Bankowych, 5) Komórka Audytu Wewnętrznego, 6) Samodzielne Stanowisko ds. Ryzyk Bankowych, 7) pozostali pracownicy Banku. 6 Narzędzia wspomagające zarządzanie ryzykiem operacyjnym 1. W Banku wykorzystywany jest system monitorowania ryzyka operacyjnego OperNet. 2. Funkcjonalność systemu wspomaga realizację elementów procesu zarządzania tym ryzykiem. 7 Dane 1. W Banku zbierane i ewidencjonowane są informacje o zdarzeniach klasyfikowanych w obszarze ryzyka operacyjnego. 2. Wymienione informacje są przetwarzane w celu zidentyfikowania profilu oraz określenia poziomu ryzyka operacyjnego. 3. Informacje te są raportowane zgodnie z zasadami dotyczącymi systemu raportowego w zakresie ryzyka operacyjnego Banku. ODPOWIEDZIALNOŚĆ I ZADANIA W STRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM OPERACYJNYM 8 Konstrukcja struktury organizacyjnej systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym 1. Struktura organizacyjna systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym jest dostosowana do wielkości i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka. 2. Nadzór nad ryzykiem operacyjnym w Banku sprawuje Zastępca Prezesa Zarządu. 9 Rada Nadzorcza Banku 1. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad skutecznością systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku. 2. Rada Nadzorcza zatwierdza opracowane przez Zarząd założenia strategii i polityki uwzględniające występowanie ryzyka operacyjnego oraz określające ogólne zasady zarządzania tym ryzykiem i ocenia ich realizację. 3. Rada Nadzorcza zatwierdza strukturę organizacyjną uwzględniającą zarządzanie ryzykiem operacyjnym. 4

5 10 Zarząd Banku 1. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację strategii, polityki oraz instrukcji w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. 2. Zarząd Banku dostosowuje strukturę organizacyjną do zarządzania ryzykiem operacyjnym. 3. Zarząd Banku zapewnia zasoby niezbędne do skutecznego zarządzania ryzykiem operacyjnym. 4. Zarząd Banku przedkłada Radzie Nadzorczej okresową informację na temat narażenia Banku na ryzyko operacyjne. 5. Zarząd Banku wprowadza wartości progowe akceptowanego poziomu ryzyka operacyjnego. 6. Zarząd dokonuje analizy metodyki zarządzania ryzykiem operacyjnym określonej przez system aktów normatywnych definiujących ten proces i jej aktualizacji. 11 Samodzielne Stanowisko ds. Ryzyk Bankowych 1. Do podstawowych zadań pracownika należy: 1) inicjowanie, wprowadzanie oraz rozwijanie narzędzi wspomagających zarządzanie ryzykiem operacyjnym, 2) prowadzenie analizy profilu i monitorowanie poziomu ryzyka operacyjnego Banku, 3) opracowywanie standardów analiz i raportów dla potrzeb organów Banku, a także sporządzanie sprawozdań wynikających z obowiązku informacyjnego wobec uprawnionych instytucji zewnętrznych, 4) prawidłowe prowadzenie bazy zarejestrowanych zdarzeń operacyjnych. 12 Zespół ds. Ryzyk Bankowych 1. Zespół ds. Ryzyk Bankowych (zwany dalej Zespołem) na podstawie wyników prac analitycznych prowadzonych przez Samodzielne Stanowisko ds. Ryzyk Bankowych, opiniuje poziom ryzyka operacyjnego w skali Banku. 2. Zespół opiniuje: 1) ustalone wartości progowe akceptowanego poziomu ryzyka operacyjnego, 2) skalę zagrożenia w sytuacjach kryzysowych i rekomenduje Zarządowi Banku podejmowanie działań ograniczających skutki zrealizowanego ryzyka operacyjnego, 3) informacje i procedury dotyczące ryzyka operacyjnego. 3. Zespół składa Radzie Nadzorczej i Zarządowi Banku kwartalnie opinie na temat poziomu ryzyka operacyjnego oraz informacje o najpoważniejszych zagrożeniach związanych z występowaniem ryzyka operacyjnego. 13 Komórka Audytu Wewnętrznego 1. Komórka Audytu Wewnętrznego ocenia system zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku. 2. Bank może powierzyć zadania związane z audytem ryzyka operacyjnego Bankowi Zrzeszającemu. 14 Pracownicy Banku 1. Wyznaczeni Właściciele oraz Menadżerzy w zakresie ryzyka operacyjnego wspierają Samodzielne Stanowisko do spraw Ryzyk Bankowych w identyfikowaniu profilu ryzyka 5

6 operacyjnego poprzez udzielanie informacji o głównych i potencjalnych zagrożeniach operacyjnych w ich obszarach odpowiedzialności. 2. Wszyscy pracownicy są zobowiązani do rejestracji zdarzeń ryzyka operacyjnego na formularzu rejestru zdarzeń. PROCES ZARZĄDZANIA RYZYKIEM OPERACYJNYM 15 Elementy procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym obejmuje identyfikację, pomiar, limitowanie, monitorowanie, raportowanie oraz redukowanie tego ryzyka. Zakłada się, że proces ten będzie wykonywany w sposób ciągły. 16 Identyfikacja ryzyka operacyjnego W Polityce przyjmuje się, iż ryzyko operacyjne jest: 1) identyfikowane poprzez rejestrację incydentów i zdarzeń operacyjnych na formularzu rejestru zdarzeń oraz w systemie OperNet, 2) identyfikowane i rejestrowane w celu rozpoznawania profilu oraz monitorowania poziomu tego ryzyka, 3) identyfikowane w celu zapobiegania powstawaniu nieakceptowanego poziomu tego ryzyka, a w szczególności w celu zapobiegania powstawaniu zagrożeń dla zachowania ciągłości działania Banku. 17 Pomiar i limitowanie ryzyka operacyjnego 1. Bank ustalił i określił wartości progowe ryzyka operacyjnego. 2. Wartości te wyznaczono w celu określenia poziomów akceptacji skumulowanych wielkości określających ryzyko operacyjne w obszarach Banku najbardziej wrażliwych na występowanie tego ryzyka. 3. Wartości progowe będą weryfikowane na podstawie informacji o ryzyku operacyjnym Banku oraz na podstawie historycznych danych. 18 Monitorowanie ryzyka operacyjnego Ryzyko operacyjne jest monitorowane przez SSdsRB we wszystkich obszarach działania Banku. 19 Raportowanie ryzyka operacyjnego Raportowanie ryzyka operacyjnego jest udokumentowane. Przyjmuje się, że poziom ryzyka operacyjnego będzie raportowany w cyklach wynikających z Systemu Informacji Zarządczej. 20 Redukowanie ryzyka operacyjnego 1. Do metod ograniczania ryzyka operacyjnego zalicza się: 1) przegląd i modyfikowanie wewnętrznych aktów normatywnych, 2) rozszerzone monitorowanie ryzyka operacyjnego w sytuacjach stwarzających realne zagrożenie przekroczenia przyjętych wartości progowych, 6

7 3) zabezpieczenia fizyczne ludzi, pomieszczeń, sprzętu, dokumentów i informacji. 2. Do metod łagodzenia skutków ryzyka operacyjnego należą: 1) zabezpieczenia finansowe (ubezpieczenia), 2) zabezpieczenia fizyczne ludzi, pomieszczeń, sprzętu, dokumentów i informacji, 3) plany awaryjne. WYMÓG KAPITAŁOWY Z TYTUŁU RYZYKA OPERACYJNEGO 21 Obliczanie kapitału regulacyjnego 1. Bank, wyliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego stosuje metodę podstawowego wskaźnika (BIA). 2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego jest wyliczany zgodnie z zasadami określonymi w uchwałach Komisji Nadzoru Finansowego. 3. Zmiany metody wyliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego są przyjmowane uchwałą Zarządu Banku i zatwierdzane przez Radę Nadzorczą. 7

8 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM PŁYNNOŚCI POSTANOWIENIA WSTĘPNE Polityka została opracowana zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji P dotyczącej systemu monitorowania płynności finansowej banków wydanej przez Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Polityka zakłada doskonalenie zarządzania aktywami i pasywami Banku, które ma na celu osiągnięcie stałego i równomiernie rosnącego strumienia dochodu odsetkowego oraz zapewnienie płynności Banku. Zarządzanie bilansem, którego głównym składnikiem są środki zdeponowane przez klientów nakłada na Bank obowiązek szczególnej dbałości o taką jego strukturę, która zapewniałaby wysoką płynność Banku przy jednoczesnym możliwie wysokim zwrocie z kapitału. Ryzyko płynności to zagrożenie utrzymania zdolności do finansowania aktywów i terminowego wykonania wszelkich zobowiązań Banku. Odpowiednie zarządzanie aktywami i pasywami Banku jest istotne z punktu widzenia dwóch zasadniczych funkcji: 1) minimalizowania ryzyka, 2) jednoczesnego utrzymania przy zminimalizowanym ryzyku założonej rentowności poprzez tworzenie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów. Polityka uwzględnia różny stopień płynności aktywów, tak aby w razie konieczności zapewnić możliwość finansowania nieprzewidzianych zobowiązań. Uwzględniając strukturę środków lokowanych przez klientów, zakłada się, że środki te będą inwestowane na krótkie terminy. 1 Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na ekspozycję i zarządzanie ryzykiem płynności w Banku 1. Uwarunkowania wewnętrzne - Mocne strony 1) Stabilna baza depozytowa. 2) Możliwość pozyskania środków z Banku Zrzeszającego w formie kredytu rewolwingowego. 3) Ugruntowane i dobre kontakty z klientami strategicznymi. 2. Uwarunkowania zewnętrzne Szanse 1) Wzrost zapotrzebowania na produkty niszowe związane z unijnymi funduszami strukturalnymi. 2) Rozwój współpracy z klientami strategicznymi. Zagrożenia 1) Wzrastająca konkurencyjność na rynku usług bankowych i parabankowych skierowanych do klientów Banku. 2 Zarządzanie ryzykiem płynności Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku przewiduje: 1) utrzymywanie płynności bieżącej Banku, 8

9 2) rozwijanie sprzedaży produktów bankowych przy zachowaniu bezpieczeństwa finansowego Banku, postanowień nadzorczych i rekomendacji KNF oraz norm płynności i adekwatności kapitałowej, 3) utrzymanie płynności na wymaganym przez prawo poziomie oraz wykorzystanie możliwości osiągnięcia zaplanowanego zysku, 4) wdrażanie rozwiązań wspomagających zarządzanie w sytuacjach kryzysowych zagrożenia płynności. 3 Realizacja celów Do planowanych działań umożliwiających realizację celów zalicza się: 1) utrzymywanie struktury aktywów płynnych umożliwiającej sprzedaż/zastaw posiadanych zasobów w dowolnym momencie bez istotnej utraty ich wartości, 2) stabilny rozwój bazy depozytowej podmiotów niefinansowych, adekwatny do planowanego rozwoju akcji kredytowej, 3) bieżąca aktualizacja systemów informatycznych/aplikacji/narzędzi wspomagających zarządzanie ryzykiem płynności, 4) aktualizacja planu ciągłości działania w obszarze zarządzania płynnością Banku uwzględniająca jego realizację, 5) wdrożenie i okresowe przeglądanie wewnętrznego procesu oceny adekwatności kapitałowej w odniesieniu do ryzyka płynności, 6) określenie limitów płynnościowych. 4 Organizacja procesu zarządzania ryzykiem płynności W procesie zarządzania ryzykiem płynności w Banku uwzględniono strukturę i kompetencje wynikające z Regulaminu organizacyjnego Banku. Uczestnicy procesu zarządzania ryzykiem płynności Rada Nadzorcza Zarząd Banku Zakres odpowiedzialności Sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie ryzyka płynności, ze strategią i planem finansowym Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność procesu. odpowiada za zorganizowanie: a) skutecznego procesu zarządzania ryzykiem płynności poprzez wskazanie osób i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizację zadań związanych z ryzykiem płynności oraz narzędzi do pomiaru i monitorowania płynności Banku, b) wdrożenia polityki zarządzania ryzykiem płynności oraz uchwala: a) regulamin zarządzania ryzykiem płynności, b) procedury i limity ograniczające ryzyko płynności, c) plany awaryjne utrzymania płynności finansowej w Banku. 9

10 Zespół ds. Ryzyk Bankowych Zespół Księgowości i Sprawozdawczości Komórka Audytu Wewnętrznego opiniuje: a) projekty strategii i polityki zarządzania ryzykiem płynności, b) procedury pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli ryzyka płynności, c) propozycje limitów ograniczających ryzyko płynności, d) kształtowanie się struktury bilansu i sytuacji ekonomiczno finansowej Banku, e) poziom ryzyka płynności obciążający działalność Banku, f) działania zmierzające do utrzymania ryzyka płynności na akceptowalnym poziomie, a) monitoruje i sporządza dzienną prognozę operacji na rachunkach bankowych, prognozuje saldo na koniec dnia operacyjnego, b) monitoruje i zarządza płynnością Banku w ramach obowiązujących limitów, c) składa depozyty oraz lokaty w banku zrzeszającym na zasadach międzybankowego rynku pieniężnego, d) obsługuje i monitoruje rachunki NOSTRO i LORO, e) dokonuje rozliczeń transakcji zawieranych przez Bank, f) opiniuje pod względem opłacalności finansowej projekty nowych produktów. ocenia: a) przestrzeganie przez jednostki organizacyjne Banku obowiązujących przepisów prawnych (w tym regulacji ostrożnościowych i innych norm zewnętrznych), instrukcji, procedur i przepisów wewnętrznych w zakresie ryzyka płynności, b) adekwatność systemu pomiaru ryzyka płynności (poprawność pomiaru, identyfikację i monitoring), c) organizację procesu zarządzania ryzykiem płynności, d) realizację założeń przyjętej polityki zarządzania ryzykiem płynności, e) realizację założeń planu finansowego, f) efektywność i kompletność wprowadzonych limitów, ich przestrzeganie i weryfikację oraz skuteczność mechanizmów powiadamiania o przekroczeniach limitów, g) adekwatność planów awaryjnych pozyskiwania środków/utrzymania płynności, h) prawidłowość kształtowania się systemu przepływu informacji wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem płynności, i) kompletność, rzetelność i terminowość 10

11 przekazywania informacji zarządczej i nadzorczej, j) stopień wykonania zaleceń z przeprowadzonych kontroli. Samodzielne Stanowisko ds. Ryzyk Bankowych a) projektuje zasady i politykę zarządzania ryzykiem płynności w zakresie pomiaru, raportowania i limitowania ryzyka, b) przygotowuje propozycje limitów ograniczających ryzyko płynności, c) dokonuje pomiaru ryzyka płynności w ujęciu historycznym i prognozowanym, d) monitoruje wskaźniki ryzyka płynności i odpowiednie limity, w tym nadzorcze normy płynności, e) sygnalizuje Zarządowi przypadki przekroczeń oraz wyjaśnia przyczyny powodujące przekroczenia, f) analizuje i monitoruje strukturę bilansu Banku w aspekcie ponoszonego ryzyka płynności oraz monitoruje przestrzeganie przyjętych w tym zakresie norm ostrożnościowych, g) sporządza raporty dla Zarządu i Rady Nadzorczej z dokonanego pomiaru ryzyka płynności. 11

12 POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ POSTANOWIENIA WSTĘPNE Profil ryzyka stopy procentowej akceptowalny w Banku 1. Rekomendacja G dotycząca zarządzania ryzykiem stopy procentowej w bankach określa zalecenia, definicje oraz kategorie ryzyka stopy procentowej. 2. Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp rynkowych na wynik finansowy i sytuację finansową Banku. Profil ryzyka stopy procentowej określa możliwe do zaakceptowania przez Bank narażenie na ryzyko, w zakresie czterech wyodrębnionych kategorii ryzyka stopy procentowej. 3. Bank narażony jest w głównej mierze na ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania i ryzyko bazowe. 1 Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na zarządzanie ryzykiem stopy procentowej w Banku 1. Uwarunkowania wewnętrzne - Mocne strony 1) Ugruntowane i dobre kontakty z klientami strategicznymi. 2) Rozdzielenie w strukturze organizacyjnej Banku komórek operacyjnych od komórek ryzyka. 3) Możliwość pozyskania środków na korzystnych warunkach z banku zrzeszającego. 4) Wysoka rozpoznawalność Banku na rynku lokalnym. 5) Dobra znajomość klientów. 2. Uwarunkowania zewnętrzne Szanse 1) Wzrost zapotrzebowania na produkty niszowe związane z unijnymi funduszami strukturalnymi. 2) Rozwój współpracy z klientami strategicznymi. 3) Uruchomienie nowych placówek i pozyskiwanie nowych klientów. Zagrożenia 1) Silna konkurencja ze strony banków. 2 Cele zarządzania ryzykiem stopy procentowej W zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej określono następujące cele: 1) Utrzymanie zmienności wyniku odsetkowego w granicach nie zagrażających realizacji planu finansowego i adekwatności kapitałowej Banku, 2) Utrzymanie profilu ryzyka stopy procentowej w Banku na poziomie nie wyższym niż akceptowany, 3) Konsekwentne budowanie wizerunku Banku jako profesjonalnego i aktywnego uczestnika rynku, 4) Prowadzenie działań mających na celu zabezpieczanie ryzyka stopy procentowej w ramach zarządzania aktywami i pasywami Banku 12

13 3 Realizacja celów Planowane działania umożliwiające realizację celów: 1) Integracja procesów zarządzania ryzykiem z efektywnością Banku w ramach: a) aktywnego i komplementarnego kształtowania oprocentowania produktów, b) ograniczania ryzyka stopy procentowej poprzez system limitów akceptowanych przez Zarząd Banku, 2) Prowadzenie pomiaru i kontroli istotnych kategorii ryzyka stopy procentowej dla potrzeb oceny ekspozycji oraz wyznaczenia kapitału wewnętrznego, 3) Rozwój metod pomiaru ryzyka stopy procentowej ze szczególną uwagą na pozycje bardziej wrażliwe, 4) Doskonalenie i unowocześnianie narzędzi do zarządzania ryzykiem stopy procentowej poprzez wdrożenie nowych lub modernizację już stosowanych w Banku rozwiązań informatycznych, 5) Standaryzacja i automatyzacja procesu pozyskiwania, gromadzenia i redystrybucji danych z zakresu ryzyka stopy procentowej, 6) Identyfikacja ryzyka stopy procentowej przy nowo wprowadzanych do oferty produktach. 4 Organizacja procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku uwzględniono strukturę i kompetencje wynikające z Regulaminu organizacyjnego Banku Spółdzielczego w Zwoleniu. Uczestnicy procesu Zakres odpowiedzialności zarządzania ryzykiem Sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie Rada Nadzorcza podejmowania ryzyka stopy procentowej, ze strategią i planem finansowym Banku. Odpowiada za: a) zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz nadzór nad efektywnością tego procesu, b) wdrożenie oraz aktualizowanie polityki i procedur zarządzania ryzykiem stopy procentowej, c) rozdzielenie kluczowych zadań w procesie zarządzania Zarząd Banku ryzykiem (zapewnienie niezależności funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej), d) uchwala procedury i limity ograniczające ryzyko stopy procentowej w skali Banku, e) ustala oprocentowanie dla produktów znajdujących się w ofercie Banku. Zespół ds. Ryzyk Bankowych Opiniuje: a) projekty polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej, b) procedury pomiaru, raportowania i kontroli ryzyka stopy procentowej, c) propozycje limitów ograniczających ryzyko stopy procentowej. 13

14 Komórka Audytu Wewnętrznego Samodzielne Stanowisko ds. Ryzyk Bankowych Główny Księgowy Zespół Księgowości i Sprawozdawczości Ocenia: a) przestrzeganie przez jednostki organizacyjne Banku obowiązujących instrukcji, procedur i przepisów wewnętrznych w zakresie ryzyka stopy procentowej, b) adekwatność i jakość procedur dotyczących zarządzania ryzykiem stopy procentowej, c) proces wprowadzania nowych produktów, d) adekwatność systemu pomiaru ryzyka stopy procentowej (poprawność pomiaru, identyfikację i monitoring), e) organizację procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej, f) realizację założeń przyjętej polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej, g) efektywność i kompletność wprowadzonych limitów, ich przestrzeganie i weryfikację oraz skuteczność mechanizmów powiadamiania o przekroczeniach limitów, h) prawidłowość kształtowania się systemu przepływu informacji wewnętrznej w procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej, i) kompletność, rzetelność i terminowość przekazywania informacji zarządczej i nadzorczej, j) stopień wykonania zaleceń z przeprowadzonych kontroli. Odpowiada za: a) analizowanie i monitorowanie struktury bilansu Banku w aspekcie ponoszonego ryzyka stopy procentowej oraz monitorowanie przestrzegania przyjętych w tym zakresie norm ostrożnościowych, b) przeprowadzanie cyklicznej analizy ryzyka stopy procentowej i przekazywanie jej do Z ds. RB, c) przygotowywanie propozycji limitów ograniczających ryzyko stopy procentowej, d) analizowanie wpływu nowych produktów w aspekcie ryzyka stopy procentowej, e) gromadzenie informacji dotyczących stóp referencyjnych i prognoz tych stóp oraz oprocentowania produktów. Odpowiada za: a) opracowanie projektu planu finansowego, b) opracowanie metod i dokonanie oceny efektywności działalności Banku. a) opiniuje pod względem opłacalności finansowej projekty nowych produktów, b) zakłada konta główne i pomocnicze dla nowowdrażanych produktów zgodnie z obowiązującym wzorcowym planem kont dla banków oraz zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości, c) czuwa nad prawidłowością księgowań w zakresie nowowprowadzanych produktów. 14

15 POLITYKA DEPOZYTOWA POSTANOWIENIA WSTĘPNE W 2015 roku planowany jest dalszy wzrost sprzedaży depozytów oraz rachunków bieżących. Celem sprzedaży rachunków i depozytów jest przede wszystkim utrzymanie stabilnej bazy depozytowej. 1 Struktura aktywów Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank dywersyfikował będzie swoje aktywa według następujących kryteriów: 1) płynności, 2) bezpieczeństwa, 3) rentowności. 2 Założenia w zakresie struktury aktywów Bank zakłada utrzymanie w 2015 roku dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty ludności, podmiotów niefinansowych i budżetu. 3 Cele w zakresie polityki depozytowo - handlowej 1. Bank będzie dążył do wydłużenia średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, tak aby Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym, przy czym Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności. 2. Celem zapewnienia stabilnej bazy depozytowej w Banku prowadzona jest aktywna sprzedaż produktów bankowych, w tym depozytowych i rachunków bieżących. Przyjmuje się, że lokomotywą sprzedaży w 2015 roku, będą rachunki oszczędnościowe osób prywatnych. 3. Istotnym czynnikiem powodującym wzrost sprzedaży usług bankowych, w tym depozytów jest kontynuowanie w Banku: 1) zasad sprzedaży wiązanej i nowoczesnych metod sprzedaży, 2) wykorzystania elektronicznych kanałów dystrybucji (tj. internet, bankomaty), 3) prowadzenie działań promocyjnych i reklamowych, 4) szkoleń pracowników. 15

16 4 Działania promocyjne i reklamowe 1. W 2015 roku przewiduje się następujące działania promocyjne i reklamowe: 1) reklamę nowo-wprowadzanych produktów bankowych takich jak rachunki oszczędnościowo-lokacyjne, 2) promocję funkcjonujących w ofercie produktów, w tym m.in. rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych dedykowanych ludziom młodym i ludziom nieaktywnym zawodowo - Seniorzy oraz kredytów dla osób prowadzących działalność gospodarczą i rolnikom; 3) kontynuację działań związanych z aktywną sprzedażą i promocją kart płatniczych, 4) promocję rachunku Unikonto mającą na celu wzrost ilości rachunków, 5) działania zmierzające do zwiększenia ilości lokat zakładanych w systemie bankowości internetowej ebanknet. 6) promocję dodatkowych usług świadczonych przez Bank poprzez stronę internetową, 7) promocję produktów depozytowych w czasie lokalnych imprez, np. dożynki, Imieniny Pana Jana, itp. oraz w ramach kampanii reklamowych banku zrzeszającego. 2. W celu realizacji zadań depozytowych, Bank współpracuje z Bankiem Zrzeszającym. 5 Zasady polityki depozytowej. 1) Podstawową działalnością Banku, obok działalności kredytowej jest przyjmowanie środków pieniężnych od osób i firm posiadających ich nadwyżkę (deponentów). 2) Dysponując pieniędzmi deponentów Bank realizuje funkcję pośrednika finansowego, kierując środki na rynek w postaci kredytów. 3) Celem Banku jest prowadzenie polityki depozytowo kredytowej, której efektem końcowym jest zysk. 4) Bank oprócz konieczności osiągania zysku jest jednocześnie instytucją zaufania publicznego, która ma bezpiecznie przechowywać depozyty i nie angażować ich w inwestycje charakteryzujące się wysokim stopniem ryzyka. 5) Podstawowym źródłem dochodów Banku jest przetwarzanie niżej oprocentowanych zobowiązań (depozytów) o krótszych terminach wymagalności w aktywa dochodowe o wyższym oprocentowaniu i dłuższych terminach zapadalności (kredyty). 6) Ryzyko związane z podejmowaniem decyzji obejmuje ryzyko zawarte w aktywach (kredytach) i ryzyko zawarte w finansowaniu tych aktywów (pasywach). 7) Depozyty klientów niefinansowych, w tym depozyty ludności, występujące w dwóch podstawowych rodzajach: bieżące i terminowe są podstawowym źródłem finansowania akcji kredytowej Banku. 6 Depozyty płatne na każde żądanie 1. Szczególną uwagę w 2015 roku Bank będzie zwracał na stan i ilość rachunków płatnych na każde żądanie (bieżących) ludności, rolnicze i rozliczeniowe rachunki bieżące oraz dążył do zwiększenia ich liczby w drodze stosownych ofert dla Klientów. 16

17 2. Cechą charakterystyczną rachunków płatnych na każde żądanie/bieżących jest to, że ze względu na ich dużą liczbę (rozproszenie) utrzymujące się saldo tworzy tzw. osad. Wykorzystanie ich jako depozytów o niskim oprocentowaniu należy poprzedzać analizą ich trwałości; oszacowania tzw. osadu, od poziomu którego należy uzależniać decyzję o wielkości i kierunku inwestycji z tych środków. 3. Utrzymujący się wysoki poziom osadu sięgający średnio ponad 75% stanowi delegację do angażowania środków płynnych w działalność kredytową z uwzględnieniem bezpieczeństwa płynności. Zapewni go angażowanie części wolnych środków w formie lokat w Banku Zrzeszającym oraz papierów wartościowych, które mogą być traktowane jako środki płynne w granicach do 25% funduszy własnych. 4. Istotną pozycję depozytów stanowią depozyty budżetów lokalnych (powiatu, miast i gmin), stąd należy kontynuować współpracę i doskonalenie obsługi tych podmiotów celem zapewnienia jej rozwoju. 5. Bieżące i okresowe nadwyżki środków ww. podmiotów stanowią istotne źródło finansowania lokalnej działalności kredytowej Banku. 7 Depozyty terminowe 1) Dbałość o poziom i stabilność depozytów terminowych jest istotnym elementem działalności Banku, gdyż umożliwia inwestowanie pozyskiwanych środków w rentowne aktywa o dłuższych terminach zapadalności (kredyty, papiery wartościowe). Bank będzie w 2015 roku dążył do przyrostu tych depozytów, co umożliwi alokację środków pieniężnych w działalność kredytową. 2) Ze względu na fakt, że kredyty udzielane są na okres spłaty powyżej 1 roku Bank będzie dążył do pozyskania środków pieniężnych w formie lokat terminowych z okresem zadeklarowania na okres co najmniej 1 roku. 3) Tworząc cenę depozytów uwzględniane będą trzy podstawowe elementy: opłacalność dla Banku, popyt Klientów, konkurencyjność lokalnego rynku. Istotne jest budowanie oferty depozytowej poprzez nadawanie jej zdywersyfikowanego charakteru. 4) Nadwyżki wolnych środków finansowych, które stanowią zasadniczą pozycję aktywów łatwo zbywalnych zabezpieczających płynność, Bank będzie lokował w Banku Zrzeszającym lub w papierach wartościowych. 5) Depozyty stanowią ważny instrument w zarządzaniu płynnością i rezerwę na ewentualność zwiększonego zapotrzebowania na kredyty. 6) Ceny produktów depozytowych powinny kształtować się średnio w granicach zapewniających ich przyrost i rentowność w powiązaniu z oprocentowaniem kredytów. Koszty pozyskania funduszy obcych ujemnie skorelowane z przychodami ze sprzedaży produktów aktywnych, powinny ukształtować marżę operacyjną na poziomie zapewniającym optymalną rentowność działalności Banku. 7) Obecna i oczekiwana sytuacja wskazująca na znaczny wzrost gospodarczy Polski, spadek inflacji z możliwością wystąpienie okresowej deflacji, a w konsekwencji pozostawienie podstawowych stóp procentowych NBP (w szczególności stopy referencyjnej i stopy redyskonta weksli), na niezmiennym poziomie pozwala założyć, że w ciągu 2015 roku nastąpi intensyfikacja działań banków zmierzająca do zwiększenia gamy produktów depozytowych (w tym produktów hybrydowych z lokacją części środków na rynku inwestycyjnym), celem utrzymania stabilnej bazy depozytowej. 17

18 POLITYKA KREDYTOWA z uwzględnieniem zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych i ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie 1 W zakresie Polityki kredytowej, Bank uznaje za podstawowy cel systematyczny wzrost obliga kredytowego, oparty na dywersyfikacji portfela kredytowego przy minimalizacji ryzyka kredytowego i koncentracji. Główne założenia i cele Polityki kredytowej Banku wynikają ze Strategii działania Banku na lata Celem opracowania Polityki kredytowej Banku jest: 1) określenie podstawowych kierunków stabilnego rozwoju akcji kredytowej przy zachowaniu planowanej dochodowości portfela kredytowego oraz zasad ostrożnego zarządzania Bankiem, 2) dostosowanie regulacji kredytowych do zmieniających się przepisów zewnętrznych oraz warunków funkcjonowania Banku wewnętrznych i zewnętrznych, ze szczególnym uwzględnieniem zapisów pakietu CRDIV/CRR i Rekomendacji KNF, 3) określenie kierunków inwestowania, w tym dokonywania inwestycji własnych. 2. Istotnym celem Polityki kredytowej jest racjonalne zarządzanie ryzykiem portfela kredytowego poprzez: 1) utrzymanie, a następnie obniżenie poziomu udziału należności zagrożonych i zobowiązań pozabilansowych w portfelu kredytowym, 2) zwiększenie przychodów odsetkowych, 3) zwiększenie przychodów z tytułu prowizji, 4) zapewnienie zrównoważonego wzrostu portfela kredytowego skorelowanego ze wzrostem bazy depozytowej, 5) dostosowanie dynamiki przyrostu akcji kredytowej do dynamiki przyrostu funduszy własnych, 6) dostosowanie terminów udzielania kredytów do długości trwania składanych w Banku depozytów, 7) zwiększenie zaangażowania Banku w konsorcja kredytowe. 3. Polityka kredytowa obowiązuje na wszystkich poziomach zarządzania oraz we wszystkich jednostkach organizacyjnych Banku, realizujących politykę zarządzania ryzykiem kredytowym, a do jej realizacji zobligowani są wszyscy pracownicy kredytowi Banku Podstawowe cele Banku w ramach Polityki kredytowej w 2015 roku to: 1) wzrost obliga kredytowego zgodny z zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą planem ekonomiczno-finansowym, 2) rozwój metod oceny zdolności kredytowej, uwzględniający stosowanie odpowiednich narzędzi analitycznych, wykorzystanie baz danych oraz weryfikację przyjętych założeń, 3) rozwój metod i techniki ograniczania ryzyka kredytowego. 2. Środki służące do realizacji celów, o których mowa w ust. 1 to 1) analiza portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, zgodnie z zapisami Rekomendacji S, 2) analiza portfela detalicznych ekspozycji kredytowych, zgodnie z zapisami Rekomendacji T, 18

19 3) analiza zmian dotycząca zabezpieczeń przyjmowanych przez Bank, ze szczególnym uwzględnieniem rynku nieruchomości, 4) organizacja zarządzania ryzykiem kredytowym, zapewniająca rozdzielenie funkcji oceny ryzyka kredytowego od działalności sprzedażowej, 5) przyznawanie uprawnień do podejmowania decyzji kredytowych, zgodnie z systemem kompetencji kredytowych obowiązujących w Banku, 6) weryfikacja przyjętych procedur oceny zdolności kredytowej oraz zarządzania ryzykiem kredytowym, 7) przestrzeganie zasad kontroli ryzyka kredytowego. Bank rozwija akcję kredytową w stosunku do następujących podstawowych i docelowych: 4 1. Grup klientów: 1) osoby fizyczne, nie prowadzące działalności gospodarczej, rolniczej i zawodowej (detaliczne ekspozycje kredytowe, zgodnie z Rekomendacją T ), 2) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub zawodową, 3) podmioty gospodarcze, 4) rolnicy indywidualni, 5) jednostki samorządu terytorialnego, 6) wspólnoty mieszkaniowe, 7) inne instytucje, lokalne fundacje i stowarzyszenia działające na obszarze funkcjonowania Banku. 2. Branż: 1) rolnictwo, 2) gospodarstwa domowe, 3) handel, 4) transport, 5) usługi, 6) pozostałe. 5 Wzrost akcji kredytowej w Banku w 2015 roku następował będzie głównie poprzez: 1) rozwój współpracy, zwiększanie zaangażowania wobec dotychczasowych, sprawdzonych klientów, oferowanie im dodatkowych produktów kredytowych, 2) pozyskiwanie do współpracy nowych klientów tylko o sprawdzonej, dobrej, stabilnej sytuacji finansowej, 3) weryfikację zdolności kredytowej kredytobiorców z wykorzystaniem dostępnych baz danych, 4) obsługa klientów z obszaru działania Banku, z wyjątkiem konsorcjów kredytowych, 5) sprzedaż kredytów mieszkaniowych i pożyczek hipotecznych, 6) udział w przetargach na obsługę jednostek samorządu terytorialnego, 7) prowadzenie działań marketingowych i promocyjnych, 8) przekazywanie informacji o aktualnej i promocyjnej ofercie z wykorzystaniem dostępnych mediów, takich jak: materiały informacyjne dostępne w Banku, stronę internetową, informacje w lokalnej prasie, reklamę. 6 Stosowane w Banku metody wsparcia wzrostu akcji kredytowej to: 1. wdrażanie nowych produktów kredytowych kredytów sezonowych i okazjonalnych, kredytów z udziałem środków unijnych na realizację przedsięwzięć w ramach funduszy pomocowych, 2. rozwój sprzedaży kredytów zabezpieczanych hipotecznie i mieszkaniowych, 19

20 3. współpraca z instytucjami zewnętrznymi w celu pozyskiwania korzystnych linii kredytowych, dopłat itp. (np. ARiMR, NFOŚiGW, PFRON, inne organizacje krajowe i unijne), 4. stosowanie okresowych promocji, 5. doskonalenie technik obsługi klientów w zakresie sprzedaży kredytów, 6. odpowiednia polityka cenowa, uwzględniająca zróżnicowane portfele kredytowe (detaliczne, finansujące nieruchomości, zabezpieczone hipotecznie, promocje itp.), 7. zawieranie konsorcjów bankowych z innymi bankami spółdzielczymi, z Bankiem Zrzeszającym lub innymi bankami Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Banku odbywa się w oparciu o zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strategię w zakresie zarządzania ryzykami w Banku, plan ekonomiczno-finansowy, procedury kredytowe oraz sporządzane w formie pisemnej analizy. 2. Zarząd co roku w terminach przygotowania założeń do planu ekonomiczno finansowego dokonuje weryfikacji założeń polityki kredytowej. 3. Rada Nadzorcza otrzymuje sprawozdanie z realizacji strategii i polityki zarządzania ryzykiem kredytowym w cyklach i w zakresie zgodnym z obowiązująca w Banku Instrukcją sporządzania informacji zarządczej. 4. Zarząd oraz Rada Nadzorcza Banku wykorzystuje wyniki kontroli wewnętrznej i audytu do oceny efektywności procesu zarządzania ryzykiem kredytowym. 8 Stosowane w Banku metody zarządzania ryzykiem kredytowym, częstotliwość analiz oraz struktura organizacyjna dostosowane są do profilu i wielkości tego ryzyka, skali i złożoności działalności kredytowej Banku. 9 Podstawowe czynniki analizowane przez Bank w celu określenia profilu ryzyka to w szczególności: 1) wewnętrzny współczynnik kapitałowy (dawny współczynnik wypłacalności), 2) wskaźnik jakości kredytów ogółem, w tym wskaźnik jakości detalicznych ekspozycji kredytowych oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, 3) udział kredytów w sumie bilansowej, 4) udział detalicznych ekspozycji kredytowych w obligu kredytowym, 5) udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w sumie kredytów, 6) stan rezerw celowych, w tym rezerw na detaliczne ekspozycje kredytowe oraz na ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie, 7) wskaźnik LtV w stosunku do ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych i nieruchomościach komercyjnych, 8) wielkość sumy bilansowej, 9) wskaźnik pokrycia kredytów depozytami stabilnymi, 10) struktura inwestycji Banku. Bank angażuje się w: a) akcję kredytową, b) akcje, lokaty i obligacje Banku Zrzeszającego, c) obligacje Skarbu Państwa, obligacje komercyjne i komunalne, d) jednostki TFI, bony pieniężne i skarbowe, e) udziały w innych podmiotach. 10 Planuje się, iż jakość portfela kredytowego w 2015 roku, wyrażona jako procentowy udział kredytów i innych należności zagrożonych w portfelu kredytowym ogółem, będzie ulegała systematycznej 20