Analiza przestrzenna zmian struktury na rynku pracy absolwentów

Transkrypt

1 Domnka Polko 1, Unesytet Ekonomczny Katocach Analza pzestzenna zman stuktuy na ynku pacy absolentó 1 gospodace egonalnej. Wpoadzene Zmany elacj pomędzy kształtoanem podaży popytu na pacę można poązać z tendencjam na ynku pacy zaóno ymaze ogólnym, jak odnesenu do okeślonych ynkó (np. egonalnych, lokalnych, kajoych) oaz do konketnych sektoó, czy gup osób. Waz ze zmenającym sę zapotzeboanem na osoby o konketnych zaodach zmena sę óneż zapotzeboane na umejętnośc kompetencje paconkó. Tendencjom tym spzyja ozój gospodak opatej na edzy. Poszukan są paconcy z edzą dośadczenem z óżnych dzedzn, a kształcene stało sę standadem e spółczesnym śece. Waz z ozojem technologcznym cylzacyjnym obseuje sę dużą skłonność do podnoszena kalfkacj, tym coaz to ększej lczby osób yższym ykształcenem. Szczególną gupą osób na ynku pacy są absolenc. Pojęce absolenta podejmującego pacę po az peszy odnos sę zaóno do osoby kończącej szkołę zasadnczą zaodoą, lceum ogólnokształcące, szkołę polcealną śedną zaodoą lub szkołę yższą, któa cągu 12 mesęcy od uzyskana dyplomu podejme soją peszą pacę. Wynk badań tej gupy osób mogą służyć do montooana ynku pacy dla potzeb edukacj, do ozpoznaana sytuacj społecznej, zaodoej czy też bytoej absolentó. Umożlają ocenę pocesu pzejśca mędzy edukacją a ynkem pacy. Obecne tudnośc młodych osób kaczających na ynek pacy ynkają często z nedopasoana kalfkacj do potzeb pacodacó, z uzględnenem zóżncoana mędzy egonam. Celem pacy jest analza stuktuy polskch absolentó szkół podejmujących pacę po az peszy ojeództach na tle pozomu ozoju kaju. Do oceny potencjału egonó (ojeództ) ykozystana została analza pzesunęć udzałó (Shft Shae Analyss). Analza ta pozala na badane zóżncoana egonalnego zostu ekonomcznego [1]. Służy do oceny dynamk zman stuktualnych zjask ekonomcznych społecznych, któe zachodzą okeślonym pzedzale czasu zdefnoanej pzestzen geogafcznej. Umożla okeślene pozomu ozoju egonó na tle obszau efeencyjnego. Istotą tej metody jest dekompozycja zostu zmennej egonalnej (lokalnej) na tzy zmenne odzecedlające ozój kajoy (globalny), zmany stuktualne pozycję konkuencyjnośc lokalnej. Analza ta pozala ocenć zmany stuktuze polskch absolentó szkół pojmujących pacę po az peszy poszczególnych ojeództach dekomponując je na: potencjał badanego obszau, stuktuę absolentó podejmujących pacę po az peszy edług ykształcena oaz konkuencyjność danego egonu. Potencjał badanego obszau okeśla atość oczekaną danej zmennej pzy założenu, że obsza badany znajduje sę na zblżonym pozome ozoju zględem obszau efeencyjnego. Stuktua zjaska pozala ocenć pły zman stuktuze egonalnej, czyl zman konketnych sekcjach (gupach) dla obszau badanego poónanu z ogólną tendencją ozojoą na teene efeencyjnym. Watość dodatna skazyać będze kozystnejszą stuktuę obszaze badanym nż obszaze odnesena, atość ujemna natomast na sytuację mnej kozystną stosunku do obszay efeencyjnego. Konkuencyjność obszau natomast okeśla sę, jako konkuencyjność gospodak egonalnej na tle gospodak kajoej popzez okeślene óżnc mędzy skaźnkem zostu ojeództach odnesenu do skaźnka zostu oblczonego dla obszau odnesena. Watość dodatna/ujemna skazuje na zost/spadek atośc danej zmennej spoodoany pozycją konkuencyjną danej gupy 1 D. Polko Unesytet Ekonomczny Katocach, Wydzał Zaządzana. E: dpolko@gmal.com Logstyka 4/

2 Klasyczna metoda pzesunęć udzałó (Shft Shae Analyss) W klasycznej metodze pzesunęć udzałó bada sę kształtoane zmennej TX skantyfkoanej postac złożonej tzn. pzyostu bezzględnego lub tempa zman zmennej X. Danym ejścoym do analzy są atośc zmennej TX gdze jest ndeksem odpoadającym egono -temu (np. ojeództo, podegon), a jest ndeksem -tej gupy edług podzału pzekojoego (np. edług sektoó aktynośc, klas ekoych, klas społeczno-zaodoych). Pzyjmuje sę że oznacza analzoana zmenną -tym egone -tej gupe podzału pzekojoego okese początkoym, natomast * oznacza analzoaną zmenną -tym egone -tej gupe podzału pzekojoego okese końcoym. ozkładem efeencyjnym analzoanej zmennej jest najczęścej jej ozkład bzegoy oblczony na podstae okesu początkoego. W takch analzach można zastosoać tzy odzaje ag [5]: ag egonalne ag stuktualne ag ndydualne gdze =1,2,, (1) gdze =1,2,,S (2) gdze =1,2,,; =1,2,,S (3) Indydualne tempa zman zmennej X -tym egone -tej gupe yznaczane jest ze zou * (4) ponadto analze pzesunęć udzałó yznacza sę óneż may agegatoe take jak [5]: pzecętne tempo zostu zmennej X -tym egone S 1 ( ) pzecętne tempo zostu zmennej X -tej gupe 1 ( ) pzecętne tempo zostu zmennej X kaju danym okese S 1 1,, (5), (6). (7) Analza Shft Shae do badana ozoju gospodaczego ykozystyana jest do dekompozycj całkotej zmany zmennej X ozpatyanych egonach na tzy zmenne odzecedlające [5]: część kajoą (globalną) ozoju egonalnego M, część stuktualną (zman stuktuy sektooej, gup) E, część lokalną ozoju egonalnego U. Klasyczne ónane dla pzyostó analzoanej zmennej pzyjmuje następującą postać M E U. (8) Dla ozpatyanych temp zman zjaska ónane to będze postac, (9) 454 Logstyka 4/2013

3 a składnk ónana pzesunęć udzałó mają następujące ntepetacje [5]: m tempo zostu egonalnego (czynnk globalny), e sektooy czynnk zostu egonalnego, u konkuencyjny (geogafczny) czynnk zostu -tej gupe -tym egone. Efekt stuktualny oaz konkuencyjny często ystępują jednocześne poodując zóżncoana mędzy śednm egonalnym stopam zostu. óność stuktualno-geogafczna pzedstaa czysty zost egonalny zdefnoany, jako óżnca mędzy egonalna, a globalną stopą zostu netto (10) Zóżncoane geogafczne efektu netto, czyl nadyżk pzecętnego tempa zostu egonalnego nad zostem kajoym jest dekomponoane na da efekty: efekt stuktualny efekt konkuencyjny s g S 1 S 1, (11). (12) Pzestzenna metoda pzesunęć udzałó (Spatal Shft Shae Analyss) Podstaoa metoda pzesunęć udzałó ne beze pod uagę faktu, ż każda jednostka taka, jak ojeództo, egon, czy też kaj ne stneje pzestzen geogafcznej jako samodzelny obsza. Jego ozój gospodaczy zależy dużej meze od pzestzennych zależnośc pomędzy sąsadującym egonam. Welokeunkoość tej zależnośc pzestzennej można ozązać popzez poadzene do analzy macezy ag pzestzennych. Metoda pzestzenna pzesunęć udzałó zakłada poadzene do ónana dekompozycj pzyostó, czy też tempa zman badanego zjaska odpoednch macez ag. Macez ag pzestzennych (spatal eght ma) okeśla stuktuę pzestzennego sąsedzta egonó jest kluczoym elementem óżnych analz pzestzennych. Mezy poązane /lub blskość obseacj. Oznaczana zykle jest jako macez W. Ze zględu na ele potencjalnych poązań egonó można yóżnć maceze ag pzestzennych okeślonych na podstae kyteum ustalana sąsedzta edług np. spólnej gancy, odległośc d klometó czy też odotnośc odległośc. Najczęścej ykozystyanym podejścem do modeloana sąsedzta jest ustalane macezy ag pzestzennych na podstae kyteum blskośc spólną gancę egonó. Elementy macezy W są ustalane na podstae macezy zeo-jedynkoej, któej atość 1 oznacza, ż obekt jest sąsadem obektu k, to znaczy, maja spólną gancę; atość 0 oznacza, że obekt ne jest sąsadem obektu k tzn. obekty te ne mają spólnej gancy; atość 0 dla elementó dagonalnych macezy tzn. egon ne jest som łasnym sąsadem. Maceze bnane utozone ten sposób podlegają standayzacj eszam. Standayzacja ta oznacza, ż dla każdego esza zachodz óność k 1[2]. Pzestzenna analza pzesunęć udzałó zapoponoana pzez Nazaę oaz Hengsa [4] pezentuje pzestzenne zmodyfkoane tempa zman poszczególnych aantó zjaska gupach =1,2,S dla egonó. Wpoadzona zmana uzględna tempa zman zjaska sąsadujących jednostkach z badanym egonem. W badanach ykozystuje sę standayzoaną macez ag pzestzennych ganc z najblższym sąsadam. Tempa zman danego zjaska dla poszczególnych aantó z uzględnenem macezy ag pzestzennych pzedstaa sę następująco W k1 k * k k1 k k1 k k k, k dla =1,2,S (13) Logstyka 4/ /4/

4 ónane dekompozycj tempa zman ma tedy postać W W. (14) W aance pzestzennym atośc skaźnkó tempa zman stuktualnych W 0 nfomują, że tempo zman -tej gupe jest szybsze egonach sąsadujących z -tym obseoanym egonem. Składnk zman konkuencyjnych egonu W 0 oznacza natomast negatyny pły sąsadujących obszaó na -ty egon zakese dzałalnośc ekonomcznej -tej gupe. ozój egonu -tego badanym okese jest nższy poónanu z nnym egonam, co śadczy o tym, ż dany egon ne jest konkuencyjny -tej gupe dla sąsadujących obszaó. Badzej oznęty aant analzy pzestzennej poza uzględnanem spółzależnośc pzestzennych pzy oblczanu zman stuktuze badanego zjaska zakłada ykozystane macez ag pzestzennych do oceny zman globalnej aktynośc ekonomcznej. Zmanę całkotą efektu globalnego dla każdego egonu można zdefnoać jako W * k k k1 k1 k1 k k k k, gdze =1,2,,. (15) Dekompozycję tempa zman z uzględnenem nteakcj pzestzennych ykozystujących podaną zależność można zapsać za pomocą ónana: W W W W (16) oznęta analza Shft Shae Nazay Hengsa [4] zastosoana pzez Maqueza amajo [3] polega na polaczenu dekompozycj klasycznej z pełna dekompozycją pzestzenną tempa zman analzoanej zmennej. ónane dekompozycj tempa zman na tzy efekty typu globalnego oaz na tzy efekty typu lokalnego z uzględnenem macezy ag pzestzennych pzedstaa sę następująco: W W W W. (17) W analzach egonalnych lepej posługać sę dekompozycją zmany netto nż zmaną całkotą, któą można zapsać postac NC W W W W. (18) Analza dekompozycj netto egonalnego tempa zmany badanego zjaska składa sę z pęcu elementó [5]: e kajoy efekt stuktualny (EE), u egonalno-kajoy efekt zman stuktualnych (DE), NLE W lokalny efekt netto lub geogafczno-kajoy egonalny efekt pzesunęca netto (NLE), zakłada, ż tempa zostu sąsadujących egonó mogą płyać na koektę ndydualnego efektu egonalnego, LSE W W lokalny efekt stuktualny (LSE), oznacza koektę tempa zman poszczególnych gupach płyem temp zman egonó sąsednch, LDE W lokalny efekt zóżncoana (LDE), zakłada stnene specyfcznej dynamk zman gupach danego egonu poónanu z dynamką zman gupach egonó sąsednch. 456 Logstyka 4/2013

5 Analza zman stuktuy na ynku absolentó podejmujących pace po az peszy Analza stuktuy polskch absolentó szkół podejmujących pacę po az peszy została ykonana dla szystkch ojeództ odnesenu do pozomu ozoju tego zjaska kaju. Dane do badana pobano z Banku Danych Lokalnych Głónego Uzędu Statystycznego. Zaeały lczbę absolentó poszczególnych ojeództach (=1,2,,, gdze =16) oaz podzał stuktualny edług ykształcena (=1,2,,S, gdze S=4). Zakes czasoy obejmoał lata 2009 oaz Od 2009 oku udostępnane dane dotyczą absolentó pełnozatudnonych łączne z sezonoym zatudnonym doyczo, bez podmotó gospodaczych. Do oceny potencjału egonó (ojeództ) ykozystana została analza pzesunęć udzałó. W tablcy 1 oaz na ysunku 1 zapezentoano ynk analzy dynamk tempa zman lczby absolentó podejmujących pace po az peszy Polsce edług ykształcena oaz ojeództ poónanu z Tablca 1. Tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę edług egonó ykształcena okese JEDNOSTKA TEYTOIALNA szkoły yższe WAGI EGIONALNE TEMPA ZMIAN % szkoły polcealne śedne zaodoe lcea ogólnokształcące szkoły zasadncze szkoły yższe szkoły polcealne śedne zaodoe lcea ogólnokształcące szkoły zasadncze ŚEDNIE TEMPO ZMIAN % DOLNOŚLĄSKIE 0,26 0,25 0,20 0,28 3,42% -29,32% -39,19% -50,55% -28,67% KUJAWSKO-POMOSKIE 0,30 0,25 0,17 0,28 1,06% 2,03% -20,97% -3,84% -3,84% LUBELSKIE 0,42 0,24 0,13 0,21 0,40% 4,29% 4,57% -3,59% 1,05% LUBUSKIE 0,33 0,24 0,14 0,30-20,63% -13,00% -15,54% -4,56% -13,36% ŁÓDZKIE 0,37 0,24 0,19 0,19 4,75% -0,83% 4,47% 29,21% 8,00% MAŁOPOLSKIE 0,40 0,22 0,14 0,23 13,26% 14,68% 8,97% 5,08% 11,04% MAZOWIECKIE 0,38 0,24 0,23 0,15 21,66% -10,83% 7,39% 0,66% 7,55% PODKAPACKIE 0,38 0,27 0,14 0,21 14,54% 36,93% -6,16% 24,21% 19,74% ŚWIĘTOKZYSKIE 0,40 0,26 0,15 0,19-5,11% 6,18% -2,91% 4,83% 0,05% OPOLSKIE 0,34 0,25 0,15 0,26 1,67% 6,72% -12,64% 32,89% 8,74% ŚLĄSKIE 0,33 0,26 0,13 0,28 0,46% -0,47% -5,46% -20,83% -6,53% WIELKOPOLSKIE 0,30 0,23 0,18 0,29 2,43% 4,51% -13,51% -24,51% -7,90% POMOSKIE 0,41 0,23 0,17 0,19 2,12% 4,45% -13,56% 9,04% 1,23% WAMIŃSKO-MAZUSKIE 0,37 0,23 0,15 0,24-10,16% 25,61% 5,59% 27,50% 9,68% PODLASKIE 0,45 0,24 0,13 0,18 5,60% 25,12% 4,65% 25,91% 13,79% ZACHODNIOPOMOSKIE 0,40 0,23 0,16 0,21 3,47% 10,43% 0,25% 33,71% 10,96% W oblczenach ykozystano ag egonalne postac udzałó badanej zmennej oaz ndydualne pzekojoo-egonalne tempa zman. Poónując tempa zostu/spadku egonalnego poszczególnych ojeództ latach z śednm kajoym spadkem ynoszącym -0,21% można yóżnć egony o kozystnejszych zmanach zjaska od tempa kajoego: ojeództo lubelske, łódzke, małopolske, mazoecke, podkapacke, śętokzyske, opolske, pomoske, amńsko-mazuske, podlaske oaz zachodnopomoske. Nekozystne zmany zjaska poónanu z kajoą zmaną odnotoano ojeództe dolnośląskm, kujasko-pomoskm, lubuskm, śląskm oaz elkopolskm. Najększy zost badanej lczby absolentó podejmujących peszą pacę ystąpł ojeództe podkapackm 19,74%. W ojeództe dolnośląskm można zaobseoać natomast, najększy spadek lczby badanych absolentó -28,67% śód szystkch egonó. Logstyka 4/ /4/

6 ys. 1. Tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę ojeództach Polsk poónanu z Na ysunku 2 zapezentoano dodatkoo tempa zman zjaska egonach ze zględu na gupę ykształcena absolentó podejmujących peszą pacę. ys. 2. Tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę edług ykształcena ojeództach Polsk poónanu z Zaobseoane zmany mogły ynkać zaóno ze zman stuktuze lczby absolentó podejmujących peszą pace ze zględu na posadane ykształcene jak z efektu geogafcznego, czyl enętznej sytuacj konkuencyjnej ojeództa. W tablcy 2 pzedstaono efekty stuktualne oaz geogafczne dla szystkch ojeództ. 458 Logstyka 4/2013

7 Tablca 2. Stuktualne konkuencyjne efekty klasycznej analzy pzesunęć udzałó tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę. JEDNOSTKA TEYTOIALNA EFEKTY KLASYCZNE ( %) całkoty stuktualny konkuencyjny DOLNOŚLĄSKIE -28,46% -1,34% -27,13% KUJAWSKO-POMOSKIE -3,63% -0,82% -2,82% LUBELSKIE 1,26% 0,97% 0,29% LUBUSKIE -13,15% -0,57% -12,58% ŁÓDZKIE 8,21% 0,35% 7,86% MAŁOPOLSKIE 11,25% 0,51% 10,74% MAZOWIECKIE 7,76% 0,54% 7,22% PODKAPACKIE 19,95% 0,46% 19,49% ŚWIĘTOKZYSKIE 0,26% 0,71% -0,45% OPOLSKIE 8,95% -0,19% 9,14% ŚLĄSKIE -6,32% -0,37% -5,95% WIELKOPOLSKIE -7,69% -0,99% -6,70% POMOSKIE 1,44% 0,74% 0,70% WAMIŃSKO-MAZUSKIE 9,89% 0,20% 9,69% PODLASKIE 14,00% 1,46% 12,53% ZACHODNIOPOMOSKIE 11,17% 0,62% 10,55% Kontynuując analzę yóżnających sę ojeództ można zauażyć ż ojeództe podkapackm tempo zman ponad pzecętną było spoodoane małym stopnu (0,46%) zmanam stuktuze ykształcena badanej gupy absolentó jak aż 19,49% zmanam enętznym ynkającym z ysokej konkuencyjnośc tego egonu stosunku do nnych ojeództ kaju. W ojeództe dolnośląskm natomast zaobseoano nekozystne tempo zman lczy pacujących absolentó podejmujących peszą pacę ynkające neelkm stopnu ze zman stuktuze ykształcena (-1,34%) oaz z badzo nskej konkuencyjnośc tego egonu z pozostałym kaju (-27,13%). W ojeództe śętokzyskm czynnk stuktualny odgyał ększą olę nż czynnk geogafczny, tempo zman tym egone zązane było ększym stopnu z efektem stuktualnym (0,71%), nż z nekozystnym efektem konkuencyjnośc (-0,45%). Klasyczna analza pzesunęć udzałó pomja fakt elokeunkoośc zależnośc pzestzennej badanych egonó. Metoda ta ne beze pod uagę, ż dane ojeództ, czy też kaj ne ystępuje samodzelne, jako jednostka. Poma zmennych o chaakteze ekonomcznym, tym badane stuktu okeślonych zjask, czy ozoju gospodaczego zależy óneż od nteakcj pzestzennych z sąsadującym egonam. Poblem ten ozązuje poadzene do analzy pzesunęć udzałó odpoedno dobanych macezy ag pzestzennych. W badanach pzyjęto bnaną macez ag edług ganc z najblższym sąsadam. W tablcy 3 zapezentoano ynk uzyskanych zagegoanych efektó stuktualnych jak konkuencyjnych dla czteech gup absolentó poszczególnych ojeództach Polsk. Pozostając pzy opse yóżnających sę ojeództ ze zględu na tempo zostu zjaska można zaobseoać, ż ojeództe podkapackm tempo to spoodoane było kozystnym zmanam stuktuze ykształcena absolentó (5,07%) oaz dużej meze kozystnym zmanam pozycj geogafcznej (konkuencyjnej) tego ojeództa (14,88)% na tle nnych. W ojeództe dolnośląskm mnejszą olę odegał efekt konkuencyjny nekozystnego tempa zman (-21,62%), natomast efekt stuktualny uzyskał ększy pły (-6,84%) na łączne tempo zman badanego zjaska poónanu z metodą klasyczną. Logstyka 4/ /4/

8 Tablca 3. Stuktualne konkuencyjne efekty pzestzennej analzy pzesunęć udzałó tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę. JEDNOSTKA TEYTOIALNA EFEKTY PZESTZENNE ( %) całkoty stuktualny konkuencyjny DOLNOŚLĄSKIE -28,46% -6,84% -21,62% KUJAWSKO-POMOSKIE -3,63% 2,67% -6,30% LUBELSKIE 1,26% 9,46% -8,20% LUBUSKIE -13,15% -14,04% 0,89% ŁÓDZKIE 8,21% 1,38% 6,83% MAŁOPOLSKIE 11,25% 0,79% 10,46% MAZOWIECKIE 7,76% 3,11% 4,64% PODKAPACKIE 19,95% 5,07% 14,88% ŚWIĘTOKZYSKIE 0,26% 5,87% -5,61% OPOLSKIE 8,95% -10,41% 19,35% ŚLĄSKIE -6,32% 9,16% -15,47% WIELKOPOLSKIE -7,69% -8,79% 1,10% POMOSKIE 1,44% -1,57% 3,01% WAMIŃSKO-MAZUSKIE 9,89% 5,84% 4,04% PODLASKIE 14,00% 7,69% 6,31% ZACHODNIOPOMOSKIE 11,17% -4,92% 16,09% ys. 3. Efekty stuktualne edług klasycznej pzestzennej analzy pzesunęć udzałó. ys. 4. Efekty konkuencyjne edług klasycznej pzestzennej analzy pzesunęć udzałó. 460 Logstyka 4/2013

9 Na ysunkach 3 4 zapezentoano ynk poónana dóch metod klasycznej pzestzennej pzesunęć udzałó. Można noskoać, że pzypadku efektó konkuencyjnych stneje duża zgodność keunku jak elkośc zman. Współczynnk koelacj lnoej Peasona dla tych efektó ynosł 0,82. W pzypadku efektu stuktualnego można zaobseoać znaczące óżnce atoścach tych efektó (spółczynnk koelacj lnoej Peasona ynósł 0,56). Wynka to z faktu, ż klasycznej metodze ne uzględnono nteakcj pzestzennych pomędzy poszczególnym sąsadującym ojeództam. oznęty model analzy pzestzennej polega na połączenu dekompozycj klasycznej z pełną dekompozycją pzestzenną tempa zman analzoanej zmennej absolentó podejmujących peszą pacę. Dekompozycję tempa zman na tzy efekty typu globalnego oaz na tzy efekty typu lokalnego z uzględnenem macezy ag pzestzennych pzedstaono tablcy 4. Tablca 4. Kajoe lokalne efekty analzy pzestzennej pzesunęć udzałó tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących pace po az peszy. JEDNOSTKA TEYTOIALNA EFEKT KAJOWY ( %) EFEKT LOKALNY ( %) stuktualny (EE) geogafczny (DE) netto (NLE) stuktualny (LSE) zóżncoana (LDE) DOLNOŚLĄSKIE -1,34% -27,13% -0,03% 2,42% -2,40% KUJAWSKO-POMOSKIE -0,82% -2,82% -0,05% 0,32% -0,28% LUBELSKIE 0,97% 0,29% 0,02% 0,29% -0,30% LUBUSKIE -0,57% -12,58% 0,02% -0,04% 0,02% ŁÓDZKIE 0,35% 7,86% 0,03% -0,37% 0,34% MAŁOPOLSKIE 0,51% 10,74% -0,01% -0,80% 0,81% MAZOWIECKIE 0,54% 7,22% -0,24% -0,93% 1,16% PODKAPACKIE 0,46% 19,49% 0,01% -0,60% 0,59% ŚWIĘTOKZYSKIE 0,71% -0,45% 0,00% 0,13% -0,13% OPOLSKIE -0,19% 9,14% 0,02% -0,33% 0,32% ŚLĄSKIE -0,37% -5,95% 0,06% 1,54% -1,60% WIELKOPOLSKIE -0,99% -6,70% -0,05% -0,08% 0,12% POMOSKIE 0,74% 0,70% 0,03% -0,17% 0,14% WAMIŃSKO-MAZUSKIE 0,20% 9,69% 0,00% -0,09% 0,09% PODLASKIE 1,46% 12,53% 0,01% -0,13% 0,12% ZACHODNIOPOMOSKIE 0,62% 10,55% 0,03% -0,48% 0,45% W tym aance analzy pzesunęć udzałó tempa zman ojeództe podkapackm efekt netto ynoszący 0,01% oznacza, ż tempo zman sąsadujących ojeództ pooduje neznaczną koektę ndydualnego efektu egonalnego. Efekt netto można podzelć na lokalny efekt stuktualny któy ynósł -0,6% oznacza koektę tempa zostu o tą atość poszczególnych gupach yołaną płyem zman ojeództach sąsednch oaz na lokalny efekt zóżncoana ysokośc 0,59%, któy oznacza, ż stneje specyfczna dynamka zman stuktuze gup poónanu z dynamką tempa zman ojeództach sąsednch. Odotną sytuację zaobseoano ojeództe dolnośląskm, gdze efekt netto ynósł -0,03%. pooduje neelką ujemną koektę ndydualnego efektu egonalnego śadczy o słabym płye egonó sąsednch. Analza stuktuy absolentó sekcj tanspot gospodaka magazynoa podejmujących pace po az peszy Banża tanspotoo-logstyczna ma stablną pozycję na ynku, jednak mmo to mus zmagać sę z eloma yzanam spółczesnego śata pacy. Odpoedzą na ele z nch jest zozumene faktu, ż paconk posadane pzez nego kompetencje, któe są zaazem kluczoym kompetencjam dla danej oganzacj, są kaptałem spółczesnych pzedsębost. Na ynku edukacyjnym modnym keunkam stały sę specjalzacje z zakesu usług tanspotoych oaz logstyk. Zapotzeboane na logstykó na ynku pacy jest duże, stąd coaz ęcej szkół ofeuje kształcene tym keunku. Banża logstyczna Logstyka 4/ /4/

10 Polsce ozja sę. Wążą sę z tym kozyśc dla absolentó keunkó tanspot oaz logstyka, mędzy nnym, duże zapotzeboane ynku pacy na specjalstó oaz atakcyjne ynagodzene. Dane poddane analze udostępnone były amach publkacj Wojeódzkch Uzędó Statystycznych dla lczby absolentó podejmujących pacę po az peszy sekcj Tanspot gospodaka magazynoa. Do oku 2008 dane o lczbe badanych absolentó zostały zakalfkoane do sekcj Tanspot, gospodaka magazynoa oaz łączność następne ynku poadzena zman klasyfkacj PKD 2007 stosunku do stosoanej dotychczas klasyfkacj PKD 2004 gupoanach odzajó dzałalnośc dokonano podzału tej sekcj. Od oku 2009 sekcja Tanspot gospodaka magazynoa ystępuje samodzelne. Z acj tego podzału pzepoadzone badane dotyczyło okesu Analza potencjału dzedzny tanspotu logstyk gospodace peszej kolejnośc została zapezentoana stosunku do danych szystkch sekcj gospodak łączne. Na ysunku 5 zapezentoano pocentoy udzał absolentó kaczających na ynek pacy ogólnej lczbe osób podejmujących pacę całym kaju jak udzał absolentó podejmujących peszą pacę badanej sekcj stosunku do lczby pzyjętych do pacy tej sekcj. ys. 5. Udzał absolentó podejmujących peszą pacę lczbe pzyjętych do pacy ogółem poónanu z badaną sekcją gospodak. ys. 6. Absolenc podejmujący pace po az peszy g płc. ys. 7. Absolenc sekcj tanspot gospodaka magazynoa podejmujący pace po az peszy. Najększy udzał absolentó pacujących po az peszy ogóle osób podejmujących pacę odnotouje sę oku W ostatnm badanym oku (2011) udzał osób kończących szkoły podejmujących pacę ynosł 9,8%, natomast sekcj tanspot gospodaka magazynoa ynosł 6,9% ogółu pacujących. Na zameszczonych ysunkach 6 7 zapezentoano lczbę absolentó podejmujących pace edług płc kolejnych latach. Wyaźne dać, ż okese lczba absolentó ozpoczynających pacę ogółem e szystkch sekcjach gospodak łączne ulega jedyne neznacznym zmanom. W tym samym okese obseuje sę natomast systematyczny zost lczby absolentó podejmujących pacę badanej sekcj gospodak. Analzując dane zauażyć można óżnce mędzy lczbą kobet stosunku do mężczyzn sekcj oaz e szystkch sekcjach gospodak łączne. Częścej absolenc mężczyźn znajdują peszą pacę sekcj zązanej z tanspotem oaz gospodaką mateałoą. 462 Logstyka 4/2013

11 ys. 8. Absolenc podejmujący peszą pacę edług ykształcena płc ys. 9. Absolenc sekcj tanspot gospodaka magazynoa podejmujący peszą pacę edług ykształcena płc ysunk 8 9 pezentują stuktuę absolentó podejmujących zatudnene edług zdobytego ykształcena W analzoanej sekcj ystępuje zapotzeboane na ykalfkoanych paconkó, nekoneczne z dyplomem uczeln yższych. W ostatnm badanym oku około 73% absolentó podejmujących pacę tej sekcj stanoły osoby bez yższego ykształcena. Wśód kobet odsetek ten ynósł 55,96%, a śód mężczyzn aż 80,43%. W kolejnym etape badana yznaczono potencjał poszczególnych ojeództ z pespektyy sekcj tanspot gospodaka magazynoa. Wykozystane dane dotyczyły tak jak popzednej częśc atykułu absolentó podejmujących peszą pacę edług pozomu ykształcena poszczególnych ojeództach. Tempa zman badanego zjaska okese 2011 poónanu z pzedstaa ysunek 10. ys. 10. Tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę sekcj tanspot gospodaka magazynoa ojeództach Polsk poónanu z Tablca 5 zaea ynk uzyskanych zagegoanych efektó stuktualnych, jak konkuencyjnych analzy pzestzennej pzesunęć udzałó. Logstyka 4/ /4/

12 Tablca 5. Stuktualne konkuencyjne efekty pzestzennej analzy pzesunęć udzałó tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących peszą pacę badanej sekcj JEDNOSTKA TEYTOIALNA EFEKTY PZESTZENNE całkoty stuktualny geogafczny DOLNOŚLĄSKIE -40,09% -33,37% -6,73% KUJAWSKO-POMOSKIE -109,13% 8,32% -117,45% LUBELSKIE 42,99% 14,91% 28,07% LUBUSKIE -92,93% -19,50% -73,44% ŁÓDZKIE 84,44% -3,52% 87,96% MAŁOPOLSKIE 51,32% -0,54% 51,86% MAZOWIECKIE 16,97% -4,41% 21,37% PODKAPACKIE 5,27% -16,48% 21,74% ŚWIĘTOKZYSKIE 108,46% 15,49% 92,98% OPOLSKIE -56,93% -4,26% -52,67% ŚLĄSKIE -23,35% 46,04% -69,40% WIELKOPOLSKIE -4,11% -31,67% 27,56% POMOSKIE -1,94% -30,36% 28,41% WAMIŃSKO-MAZUSKIE -69,89% 2,74% -72,63% PODLASKIE 9,65% 10,73% -1,07% ZACHODNIOPOMOSKIE -0,29% -19,95% 19,66% Kajoe tempo zostu lczby absolentó podejmujących pace tej sekcj badanym okese ynos 48,68%. Ze zględu na tempo zman zjaska można yóżnć ojeództo śętokzyske. Tempo zostu ynoszące około 108% ponad zost kajoy spoodoane było kozystnym zmanam stuktuze ykształcena absolentó (15,49%) oaz dużej meze kozystnym zmanam pozycj konkuencyjnej tego ojeództa (92,98)% na tle nnych. W ojeództe kujasko-pomoskm dużą olę nabał efekt konkuencyjny nekozystnego tempa zman (-117,45%), natomast efekt stuktualny (8,32%) płyał neelk sposób na łączne tempo zman badanego zjaska. W tablcy 6 zapezentoano óneż ynk dla ozszezonej pzestzennej metody pzesunęć udzałó. Tablca 6. Kajoe lokalne efekty analzy pzestzennej pzesunęć udzałó tempa zman lczby pacujących absolentó podejmujących pace po az peszy badanej sekcj. JEDNOSTKA TEYTOIALNA stuktualny (EE) EFEKT KAJOWY konkuencyjny (DE) netto (NLE) EFEKT LOKALNY stuktualny (LSE) zóżncoana (LDE) DOLNOŚLĄSKIE -2,38% -37,72% -0,03% 0,32% -0,29% KUJAWSKO-POMOSKIE -11,26% -97,86% -0,34% 6,05% -5,71% LUBELSKIE 2,43% 40,56% -0,04% -0,33% 0,36% LUBUSKIE -10,36% -82,58% -0,24% 3,00% -2,76% ŁÓDZKIE -2,72% 87,16% -0,12% -2,86% 2,99% MAŁOPOLSKIE -0,02% 51,34% 0,22% -2,27% 2,05% MAZOWIECKIE 2,73% 14,23% 3,11% -13,10% 9,98% PODKAPACKIE -9,72% 14,99% -0,36% -0,36% 0,71% ŚWIĘTOKZYSKIE 5,30% 103,16% 0,04% -0,89% 0,84% OPOLSKIE -0,93% -55,99% 0,01% 1,10% -1,10% ŚLĄSKIE -1,95% -21,40% 0,06% 5,62% -5,69% WIELKOPOLSKIE 2,12% -6,24% 0,48% -3,17% 2,69% POMOSKIE 2,06% -4,00% 0,22% -1,35% 1,13% WAMIŃSKO-MAZUSKIE 0,50% -70,40% -0,01% 0,53% -0,52% PODLASKIE 1,61% 8,05% -0,04% 0,05% -0,01% ZACHODNIOPOMOSKIE -1,49% 1,19% 0,06% -0,45% 0,40% 464 Logstyka 4/2013

13 Z obu analz ynka, ż głónym czynnkem płyającym na tempo zman badanego zjaska jest pozycja konkuencyjna danego ojeództa na tle pozostałych egonó. Pzecętne sytuacja absolentó podejmujących pacę po az peszy sekcj tanspot gospodaka magazynoa jest kozystnejsza nż sytuacja ogółu absolentó podejmujących peszą pacę e szystkch sekcjach łączne. Banża tanspotoa ma stablna pozycję na polskm ynku. Obecne na tym ynku pacy ystępuje duże zapotzeboane na specjalstó. Wążą sę z tym kozyśc dla absolentó keunkó zązanych z tanspotem oaz logstyką. Podsumoane W opacoanu skoncentoano sę na ybanym aspekce zman stuktuy pacujących absolentó polskej gospodace kontekśce ozoju społeczno ekonomcznego. Dobe ykształcene jest czynnkem ułatającym znalezene pacy, ale pod aunkem, ż ukończony keunek kształcena odpoada zapotzeboanu ynku oaz egonu. Podjęto analzę statusu absolenta na ynku pacy, a ęc osób, któe po ukończenu edukacj ponny natualny sposób chodzć paktyczne całośc na ten ynek. Każdy analzoany egon ma soje specyfczne cechy, któe mają pły na tempo keunk jego ozoju gospodaczego społecznego. W opacoanu poónano metody yodębnena efektó stuktualnych oaz konkuencyjnych tempa zman badanego zjaska. Efekty uzyskane metodą pzestzenną pzesunęć udzałó lepszy sposób dentyfkują efekty płyające na zóżncoane ojeództ Polsk dzęk uzględnenu macezy ag pzestzennych. Zaobseoano, ż zóżncoane tempa zman badanego zjaska ojeództach ąże sę głóne z pozycją konkuencyjną danego egonu, a znaczne mnejszym stopnu ynka ze zman stuktuze gup ykształcena absolentó kaczających na ynek pacy. Metody pzestzenne coaz częścej ykozystyane są analzach zmennych ekonomcznych. Wele ozażanych poblemó ymaga łączena stuktuy pzestzennej zależnośc pomędzy zjaskam lub pocesam ystępującym óżnych punktach pzestzen. Uzyskane ynk umożlły ycągnece ogólnego nosku, ż na stat zaodoy absolentó duży pły ma sytuacja gospodaczą kaju, ysok napły absolentó na ynek pacy jak sytuację na lokalnym ynku pacy zązaną z sytuacją stuktualną oaz pozycją konkuencyjną egonu. Celem pacy było pzyblżene metod pzestzennych jednak ze zględy na obszeność tematu oganczono sę do metody pzesunęć udzałó. Dodatkoo atykule zaato analzę stuktuy absolentó ybanej sekcj gospodaczej zązanej z tanspotem oaz logstyką. Sytuacja tej gupy absolentó podejmujących pacę po az peszy jest kozystnejsza nż sytuacja ogółu absolentó szystkch sekcj łączne. Steszczene Analzy stuktualno-geogafczne umożlają badane zman stuktu zjask ekonomcznych społecznych, któe zachodzą okeślonym pzedzale czasu zdefnoanej pzestzen geogafcznej. Pozalają na badane ocenę pozomu ozoju egonó na tle obszau efeencyjnego, jak óneż na uzględnene nteakcj z sąsadującym obszaam. Pzedmotem atykułu jest analza stuktuy polskch absolentó szkół podejmujących pacę po az peszy ojeództach na tle pozomu ozoju kaju. Dane ykozystane analze pochodzą z publkacj GUS. Słoa kluczoe: ynek pacy absolentó, klasyczna metoda pzesunęć udzałó, pzestzenna metoda pzesunęć udzałó. Logstyka 4/ /4/

14 SPATIAL ANALYSIS OF STUCTUAL CHANGES IN THE LABO MAKET OF GADUATES Abstact Stuctual and geogaphcal analyses enable testng of changes n the stuctue of economc and socal phenomena that occu thn a specfed tme n a defned geogaphcal aea. Allo the test and evaluaton of the level of development of the egons aganst the efeence aea, as ell as to take nto account the nteacton th neghbong aeas. The subject of ths pape s to analyze the stuctue of Polsh gaduates takng up employment fo the fst tme n the vovodshps aganst the level of development of the county. The data used n the analyss come fom the publcaton of the GUS (Cental Statstcal Offce). Keyods: labo maket of gaduates, the shft-shae method, the spatal shft-shae method. Lteatua [1] Dunn E.S.: A statstcal and analytcal technque fo egonal analyss, Papes of the egonal Scence Assocaton, n 6, [2] Kopczeska K.: Ekonometa statystyka pzestzenna z ykozystanem pogamu CAN, Wydancto CeDeWu, Waszaa [3] Maquez M.A., amajo J.: Shft-Shae Analyss: Global and Local Spatal Dmensons, Unvesty of Etemadua, [4] Nazaa S., Hengs G.J.D.: Spatal Stuctue and Taonomy of Decomposton n Shft Shae Analyss, Goth and Change, tom 35, n 4, [5] Sucheck B., Ekonometa pzestzenna, Wydancto Beck, Waszaa [6] Pacujący gospodace naodoej, Głóny Uząd Statystyczny, Waszaa, [7] ocznk statystyczne ojeództ, Głóny Uząd Statystyczny, Logstyka 4/2013