Uchwała Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP w sprawie zwrotu kosztów przejazdu.

Transkrypt

1 Uchwała Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP w sprawie zwrotu kosztów przejazdu. Rada Główna Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczpospolitej Polskiej w związku z licznymi interpelacjami prokuratorów zwraca uwagę na pilną potrzebę ujednolicenia zasad zwrotu kosztów przejazdu prokuratorom zamieszkującym poza siedzibami jednostek organizacyjnych prokuratur, w których pełnią słuŝbę, a takŝe prokuratorom wykorzystującym samochody prywatne dla celów słuŝbowych. Obowiązujące aktualnie zasady zwrotu kosztów przejazdu w róŝnych jednostkach prokuratur na terenie całego kraju kształtowane są w sposób całkowicie dowolny i w oderwaniu od obowiązujących przepisów prawa. Praktyka stosowana w tym zakresie wypełnia cały wachlarz moŝliwych rozwiązań począwszy od odmów zwrotu poniesionych kosztów poprzez ich częściową refundację, a na pełnym zwrocie kosztów poprzestając. Zwrot kosztów przejazdu prokuratora z miejsca zamieszkania do jednostki organizacyjnej prokuratury zgodnie z art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze, przysługuje w razie uzyskania zgody przełoŝonego na zamieszkiwanie w innej miejscowości aniŝeli siedziba jednostki, w której pełni słuŝbę. Koszty te ustala się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu naleŝności przysługujących pracownikom z tytułu podróŝy słuŝbowej na obszarze kraju. Wysokość oraz warunki ustalania naleŝności z tytułu podróŝy słuŝbowej odbywanej na obszarze kraju określone zostały w rozporządzeniu Ministra pracy i polityki społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz z późn. zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem koszty przejazdu uzaleŝnione są od rodzaju środka lokomocji, jakim poruszał się pracownik w podróŝy słuŝbowej, a te określone są przez pracodawcę z zastrzeŝeniem, Ŝe nie moŝe on zmusić pracownika do wykorzystywania w podróŝy słuŝbowej własnego pojazdu. Biorąc pod uwagę obecnie planowane zmiany wskazanego rozporządzenia kwota dla pojemności 900 cm3 wzrosnąć ma do 1,01 zł za km. W uzasadnieniu proponowanej nowelizacji przyjęto zgodnie z rzeczywistością wzrastające koszty eksploatacji pojazdów,

2 zwłaszcza rosnące ceny paliw. Tak wiec juŝ chociaŝby z tej przesłanki moŝna interpretować, Ŝe ratio legis ustawodawcy jest takie aby uprawnieni beneficjenci otrzymywali pełną realną kwotę poniesionych kosztów dojazdu a nie jedynie iluzoryczne, czy wręcz symboliczne kwoty, które w Ŝadne sposób nie pokrywają nawet najtańszych form podróŝy. Wystarczy prześledzić rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów uŝywania do celów słuŝbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. (Dz.U ) aby stwierdzić, Ŝe stawki za km dla pojazdów o odpowiedniej pojemności skokowej silnika były systematycznie zmieniane stosownymi zarządzeniami Ministra transportu, Ŝeglugi i łączności w sprawie uŝywania samochodów osobowych, motocykli i motorowerów do celów słuŝbowych adekwatnie do rosnących cen paliw. Dopiero od dnia od dnia r. zatrzymały się na poziomie 0,8358 za km. Reasumując motywacją prawodawcy było i jest zapewnienie realnego zwrotu kosztów za dojazdy. Z uwagi na czas pracy prokuratora określony zgodnie z art. 46 Ustawy o prokuraturze wymiarem jego zadań (w tym pełnienie całodobowych dyŝurów), a takŝe charakter słuŝby prokuratorskiej i związane z tym zagroŝenia, jak równieŝ likwidację wielu dogodnych połączeń komunikacji publicznej zasadą w przypadku wyraŝenia przez prokuratora chęci wykorzystywania własnego pojazdu do celów słuŝbowych powinien być zwrot kosztów przejazdu tym środkiem. Wówczas to prokuratorowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie moŝe być wyŝsza niŝ ryczałtowe stawki określone w odrębnych przepisach. Jednocześnie zgodnie z wyrokiem Sądu NajwyŜszego z dnia roku (I PZP 8/08), uznać naleŝy, Ŝe zwrot tych kosztów stanowić powinien rzeczywistą rekompensatę wydatków związanych z podróŝą dla celów słuŝbowych. Nadto, Sądu Okręgowego w Koszalinie w wyroku z dnia roku sygn. Akt IV P 36/03 stwierdził, iŝ do obowiązków pracodawcy naleŝy ponoszenie wszelkich kosztów związanych z pracą, a obowiązek ten nie moŝe być przerzucany na pracownika. W uzasadnieniu powyŝszego wyroku Sąd słusznie zauwaŝa, Ŝe kwota zwrotu kosztów uŝytkowania samochodu prywatnego do celów słuŝbowych winna pokrywać nie jedynie koszty paliwa, ale równieŝ koszty związane z eksploatacją samochodu. Cytowane stanowisko Sądu Okręgowego w Koszalinie zostało w całości zaakceptowane przez Sąd NajwyŜszy w wyroku z dnia roku (IIPK 94/06) zapadłym w wyniku rozpoznania

3 kasacji sprawie IVP 36/03 Sądu Okręgowego w Koszalinie. W świetle brzmienia przywołanego wyŝej art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze, powyŝsze zasady mają zastosowanie równieŝ do kosztów przejazdu do pracy. W praktyce pracy prokuratorów róŝnych jednostek na terenie kraju zauwaŝyć moŝna, Ŝe powyŝsze uprawnienie częstokroć jest tylko iluzoryczne. Po pierwsze wspomniane juŝ ograniczenie połączeń komunikacji publicznej z miejsca zamieszkania prokuratorów (częstokroć zamieszkujących w warunkach wiejskich lub podmiejskich) wyklucza sprawne dotarcie do miejsca pracy, a tym bardziej miejsca zdarzenia, w którym udział prokuratora jest obligatoryjny. W tym miejscu zaznaczyć naleŝy, Ŝe policja coraz częściej odmawia zapewnienia transportu prokuratorowi, tłumacząc się brakiem takiego obowiązku i oszczędnościami paliwa. NiezaleŜnie od tego podkreślić naleŝy, iŝ juŝ sam czas przejazdu środkami komunikacji publicznej, a takŝe czas jaki upłynie od chwili powiadomienia prokuratora o zdarzeniu - przy uwzględnieniem niewielkiej i z roku na rok malejącej dostępności takich środków - do chwili przybycia przez niego do miejsca wykonywania pracy, czy teŝ na miejsce zdarzenia, w istocie wyklucza moŝliwości pełnienia efektywnego dyŝurów. Podobną argumentację naleŝy odnieść do obowiązków wykonywanych przez prokuratorów poza godzinami urzędowania ze względu na wynikający z ustawy zadaniowy czas pracy. Konieczność dostosowania się do czasu odjazdu nierzadko ostatniego środka komunikacji publicznej, z pewnością wywiera negatywny wpływ zwłaszcza na gruncie jakości pracy w Prokuraturze. Praktyka zaistniała w całym kraju jest bardzo zróŝnicowana. Dla zobrazowania tej sytuacji posłuŝyć mogą przykłady niŝej przytoczone. W okręg bielsko-bialski zastosowano interpretację uprawnienia z art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze na mocy, której przysługuje prokuratorom uprawnienie do rozliczenia kosztów dojazdu w wysokości najniŝszego biletu miesięcznego PKP, co praktycznie wyklucza przy obecnych połączeniach kolejowych moŝliwość skorzystania z tego środka komunikacji i zmusza prokuratora do podróŝy swoim samochodem po kosztach wielokrotnie wyŝszych. W prokuraturach okręgu ostrowskiego w chwili obecnej przysługuje stawka 0,25 zł za km i została niedawno zmniejszona ze stawki 0,40 zł za km. Tymczasem, kaliski Sąd (a więc obszar działania prokuratury okręgu ostrowskiego) od r. zwiększył stawkę za kilometr przejazdu, w przypadku pojazdów o poj. do 900 cm 3 do kwoty 0,50 zł, a w przypadku pojazdów o większej pojemności do kwoty 0,65 zł., urealniając ją w stosunku do obecnych cen paliwa.

4 Natomiast w prokuraturach okręgu gliwickiego obowiązują zasady określone zarządzeniem Prokuratora Okręgowego nr 137/11 z dnia 30 grudnia 2011 roku określające sposób zasad zwrotu kosztów dojazdu prokuratorów do miejsca pełnienia słuŝby w wysokości równowartości ceny miesięcznego biletu imiennego na przejazd najtańszym środkiem komunikacji publicznej pomiędzy miejscowością zamieszkania a miejscowością będącą siedzibą prokuratury, z wykorzystaniem przysługujących prokuratorowi ulg. W tym samym czasie sędziowie zatrudnieni w tymŝe okręgu, składają comiesięczne oświadczenia o ilości kilometrów przejechanych pojazdami stanowiącymi ich własność w związku z dojazdem do miejsca pełnienia słuŝby. Za kaŝdy wskazany kilometr naliczana jest stawka 0,40 złotego. Nadmienić w tym miejscu naleŝy, iŝ w przypadku uŝywania samochodu prywatnego przez prokuratorów okręgu gliwickiego do zadań słuŝbowych ( po uprzednim kaŝdorazowym uzyskaniu zgody Prokuratora Okręgowego na jego uŝycie) zwracana jest stawka w wysokości 0,35 km przy czym ujawniona przez prokuratora ilość kilometrów w oświadczeniu weryfikowana jest przez urzędnika inspektora do spraw transportu zgodnie z zarządzeniami Prokuratora Okręgowego w Gliwicach nr 138/11 z dnia 30 grudnia 2011 roku w sprawie delegowania i rozliczania kosztów podróŝy słuŝbowych pracowników prokuratury okręgu gliwickiego i nr 1/12 z dnia 4 stycznia 2012 roku w sprawie ustalenia stawki za jeden kilometr przebiegu samochodów osobowych nie będących własnością prokuratury. Ponadto w tymŝe okręgu gliwickim wypłacane biegłym i tłumaczom zwroty kosztów wedle następujących stawek za 1 kilometr : dla samochodów o pojemności skokowej do 900 cm 0,5214 zł, zaś o pojemności skokowej powyŝej 900 cm w wysokości 0,8358 zł. Natomiast koszt uŝycia samochodu słuŝbowego w przeliczeniu na jeden kilometr wynosi 0,77 zł za 1 kilometr przebiegu. Powoduje to niczym nieuzasadnione dysproporcje w warunkach wykonywania pracy sędziów i prokuratorów, z pokrzywdzeniem tych ostatnich. ObniŜenie wysokości zwracanych pieniędzy z tytułu dojazdu do pracy prowadzi do deprecjacji funkcjonariuszy, co do istoty równorzędnego z Sądem organu ochrony prawnej. Zasady rozliczania kosztów dojazdów winny być przecieŝ analogicznie interpretowane zarówno w przypadku sędziów jak i prokuratorów. Za takim stanowiskiem przemawia nie tylko interes obu grup zawodowych ale znajduje ono swoje uzasadnienie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2004 r. (sygn.: III SA 2829/03) ; Jakkolwiek przepisy art ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów

5 powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) oraz art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 ze zm.) oraz art. 93 ust. l ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179 ze zm.) róŝnią się przesłankami, których spełnienie skutkuje powstaniem uprawnienia do otrzymania takiego zwrotu, to zawarta w nich zasada jest taka sama. Pełnienie określonej funkcji publicznej - sędziego, prokuratora czy policjanta - daje prawo do zwrotu kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia słuŝby. Dlatego teŝ otrzymywane z tego tytułu przez funkcjonariuszy publicznych świadczenia powinny być z punktu widzenia obciąŝeń w podatku dochodowym od osób fizycznych traktowane tak samo. Podkreślić naleŝy, Ŝe bezprawne zaniŝanie zwrotów dojazdów prokuratorom nie moŝe być uzasadniane tak jak to ma miejsce w praktyce (pismo Prokuratora Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 maja 2012r.) trudną sytuacją finansową Prokuratury. NaleŜy bowiem poszukiwać innego pola do oszczędności. Prawidłowa polityka pracodawcy powinna eliminować częstokroć występujące krzyŝowanie się dojazdów, gdzie przykładowo prokurator z Radomska dojeŝdŝa do Piotrkowa Trybunalskiego, a prokurator z Piotrkowa Trybunalskiego do Radomska, tak sama wymiana kadry istniej pomiędzy Prokuraturami Rejonowymi Kalisz Ostrów Wlkp. Ostrów Wlkp. Ostrzeszów i wiele innych. Racjonalna polityka kadrowa w zakresie etatyzacji pozwoliłaby na zaoszczędzenie publicznych środków, które obecnie są marnowane. Zgodnie ze statutowymi celami naszego związku stojąc na straŝy praw pracowniczych i jednocześnie posiadając uprawnienia określone w art. 23 ust.1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych, występujemy z Ŝądaniem usunięcia stanu niezgodnego z prawem w w/w materii, w kaŝdym przypadku jego zaistnienia, tj. określenia przez kierowników jednostek kosztów wbrew zasadom wynikającym z przytoczonych powyŝej przepisów. Jeśli Prokurator Generalny nie podejmie stosownych kroków zmierzających do wyeliminowania praktyk niezgodnych z prawem, prokuratorzy zmuszeni zostaną do występowania z powództwami do Sądów Pracy, a Związek Zawodowy udzieli im niezbędnej w tym zakresie pomocy. Liczymy jednak iŝ w pierwszej kolejności Prokurator Generalny zwróci się do kierowników jednostek poszczególnych prokuratur celem udzielenia informacji o wydanych na ich obszarze zarządzeniach dotyczących rozliczania kosztów dojazdu, a następnie zajmie stanowisko celem wyeliminowanie praktyki zaniŝania zwrotu kosztów. Wnosimy równieŝ o poinformowanie Rady Głównej Związku o zajętym stanowisku na piśmie.

6