Metodologia badań naukowych

Transkrypt

1 Metodologia badań naukowych Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Cezary Watała Informacja naukowa wyszukiwanie weryfikacja przetwarzanie Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi KDL Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2 zdobywanie informacji o otaczającym świecie dokonuje się poprzez: - analizę danych bibliograficznych - doświadczalnictwo

3 Analiza danych bibliograficznych Źródła a informacji Informacje drukowane: podręczniki, czasopisma edukacyjne, czasopisma specjalistyczne. Przekazy ustne: zjazdy i konferencje naukowe, zebrania w zespołach, Informacje elektroniczne: medyczne serwisy/książki, czasopisma dostępne w Internecie (Medline), systemy typu doctop doctop

4 WYSZUKIWARKI przeczesywanie internetowych stron pod kątem określonych słów kluczowych i przedstawienie odnalezionych lokalizacji w postaci listy adresów stron - wykorzystują odmienne reguły przeszukiwania - korzystają z ograniczonego zakresu zindeksowanych stron Zbieranie informacji z kilku źródeł

5 Problemy związane z poszukiwaniem informacji w internecie brak wiedzy o tym: gdzie szukać jak szukać co się chce znaleźć

6 Dostępne narzędzia do poszukiwania informacji w internecie wyszukiwarki multiwyszukiwarki serwisy katalogowe (portale ogólne i serwisy specjalistyczne) roboty wyszukiwawcze strony ekspertów, grupy dyskusyjne, encyklopedie internetowe

7 WYSZUKIWARKI przeczesywanie internetowych stron pod kątem określonych słów kluczowych i przedstawienie odnalezionych lokalizacji w postaci listy adresów stron - wykorzystują odmienne reguły przeszukiwania - korzystają z ograniczonego zakresu zindeksowanych stron - są w posiadaniu najobszerniejszych zasobów adresów stron WWW, jednak dynamika rozwoju sieci sprawia, że żadna z wyszukiwarek nie zawiera kompletnej bazy danych z aktualnymi adresami. Zbieranie informacji z kilku źródeł

8 Najpopularniejsze wyszukiwarki i katalogi Major Search Engines and Directories By Danny Sullivan, Search Engine Watch, Mar 28, 2007 Top Choices The search engines below are all excellent choices to start with when searching for information. 1. Google 2. Yahoo 3. Ask Strongly Consider 1. AllTheWeb.com 2. AOL Search (internal) 3. HotBot

9 Katalogi (serwisy katalogowe)

10 Katalogi (serwisy katalogowe)

11 Wortale

12 Wortale

13

14

15 Towarzystwa naukowe połącz

16 Charakterystyka adresów stron internetowych: Adresy www Uniwersytet Medyczny w Łodzi Biblioteka adresy biblio@bg.am.lodz.plbg.am.lodz.pl Ministerstwo Zdrowia RP Niepowtarzalna kombinacja liter, cyfr, znaków Domena Niepowtarzalna kombinacja liter, cyfr, znaków Identyfikuje miejsce strony w sieci

17 Domeny internetowe identyfikacja rodzaju oferowanych usług identyfikacja rodzaju prowadzonej działalności Domeny globalne (tzw. TLD).edu (placówki edukacyjne).com (firmy komercyjne) (instytucje rządowe) (firmy związane z działalnością sieciową).org (organizacje typu non-profit).mil (organizacje wojskowe) (organizacje międzynarodowe) Domeny narodowe (tzw. CCTLD).pl (Polska),.de (Niemcy),.uk (Wielka Brytania)

18 Zawężanie poszukiwań operatory logiczne: AND (i), OR (lub), NOT (nie)

19 Zawężanie poszukiwań Cudzysłów (szukanie po frazie)

20 Poszukiwanie za pomocą Google dowolna wielkość liter (brak wpływu na wynik poszukiwań) aleksander kwaśniewski Aleksander Kwaśniewski aleksander kwaśniewski

21 Poszukiwanie grafiki

22 Strony ekspertów Grupy dyskusyjne Korzystać, gdy potrzebna informacja jest trudno dostępna lub nie jest ogólnie dostępna Encyklopedie/ słowniki internetowe Dysponują różnym zakresem informacji. Idealne do zdobywania wiedzy ogólnej

23 Wiedza encyklopedyczna (definicje) Wiedza ogólna Prace popularno-naukowenaukowe Prace specjalistyczne: publikacje naukowe książki Profesjonalne źródła informacji naukowej

24 MEDLINE Medline jest największą bazą bibliograficzną działającą przy Narodowej Bibliotece Medycyny U.S.A. Została utworzona w 1966 r. i jest aktualizowana codziennie Umożliwia dostęp do ponad 14 mln rekordów opublikowanych w ponad 7000 czasopismach, począwszy od lat 20-tych Może być przeglądana za darmo Rekord - jeden kompletny wpis w bazie danych określony przez elementy (pola. takie jak: tytuł publikacji, nazwiska autorów, nazwę czasopisma, rok publikacji

25 System MEDLINE skłąda się z kilku baz danych obejmujących PubMed (bazę abstraktów) oraz bazy z zakresu biologii molekularnej Rozpoczynając pracę z wyszukiwarką Medline mamy możliwość wyboru jednej z baz, przy czym domyślnie ładowana jest baza PubMed

26 MEDLINE - PubMed

27 MEDLINE - PubMed

28 określ problem badawczy jak brzmi hipoteza? wybierz test statystyczny wybór próby badanej zbierz dane zastosuj właściwy test zadecyduj o wyniku

29 Strony czasopism Postępy Biochemii Acta Bioch Pol J Physiol Pharmacol Cell and Mol Biol Letters Pharmacological reports Medical Science Monitor Zdrowie Publiczne Blood JBC Circulation Science

30 Czasopisma połacz

31 Czasopisma połącz

32 Czasopisma TYTUŁ Punktacja MNiSW AS STOMATOLOGII 2 ASYSTENTKA I HIGIENISTKA STOMATOLOGICZNA 1 CZASOPISMO STOMATOLOGICZNE 9 INŻYNIERIA STOMATOLOGICZNA - BIOMATERIAŁY 6 MAGAZYN STOMATOLOGICZNY 6 NOWA STOMATOLOGIA 2 POLSKO-ANGIELSKI KWARTALNIK STOMATOLOGA PRAKTYKA E-DENTICO PORADNIK STOMATOLOGICZNY 2 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA 6 STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA 2 TPS-TWÓJ PRZEGLĄD STOMATOLOGICZNY 2 JOURNAL OF DENTAL RESEARCH 32 6

33 Czasopisma połącz

34 Strony bibliotek Biblioteka Główna Akademii Medycznej w Poznaniu Biblioteka Główna Akademii Medycznej w Warszawie Biblioteka Akademii Medycznej we Wrocławiu Biblioteka AMB Bialystok Biblioteka Główna Akademii Medycznej w Gdańsku Biblioteka Główna Śląskiej Akademii Medycznej

35 DOSTĘP DO PEŁNOTEKSTOWYCH BAZ DANYCH Biblioteka Główna UM w Łodzi połączenie Biblioteka bogatej uczelni połączenie System elektronicznego dostarczania dokumentów medycznych doc@med połączenie

36 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

37 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

38 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

39 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

40 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

41 Ciekawe adresy Biblioteka Główna UM

42

43 tel.:

44 Metodologia poznania naukowego. Ochrona własności intelektualnej Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Cezary Watała OCENA WARTOŚCI INFORMACJI. WPROWADZENIE DO EBM Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi KDL Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Dr hab. Jacek Golański

45 Informacja naukowa Badania Nowe teorie Dane dośw. Dane komputerowe transformacja Publikacje naukowe Bazy danych katalogowanie Metadane (dane o danych) Identyfikacja danych z podaniem żródła Metody, protokoły, abstrakty A-130 Implementation Guidelines Group for Scientific and Technical Information 1995

46 Ocena wartości informacji Wydawca Czy jest podana nazwa organizacji w dokumencie? Czy jest podany adres kontaktowy do administratora strony dokumentu Czy organizacja działa na tym samym polu a jej opinia jest istotna, miarodajna i wartościowa

47 Ocena wartości informacji Autorstwo sprawdzić, czy autor jest osobą dobrze znaną w danej dziedzinie, a jeśli nie to: znaleźć link do innych dokumentów autora, które budzą zaufanie znaleźć i sprawdzić notę biograficzną, adres, kontakt

48 Ocena wartości informacji Aktualność odnosi się do daty publikacji data zbierania informacji data publikacji lub data ostatniej aktualizacji adres autora lub źródła danych opublikowanych

49 Ocena wartości informacji Bądź krytycznym odbiorcą informacji internetowych! wyszukiwarki Inf. często anonimowa strony bibliotek, czasopism Rzetelna informacja znaleźć alternatywne źródła potwierdzające znalezione wcześniej informacje (znaleźć dowód ich autentyczności)

50 Medycyna oparta na faktach EBM Evidence-Based Medicine POWAP Praktyka medyczna Oparta na Wiarygodnych i Aktualnych Publikacjach naukowych Gordon Guyatt, McMaster University, Hamiton, ONT, Canada

51 Medycyna oparta na faktach EVIDENCE-BASED MEDICINE dokładne, jasne i rozważne użycie aktualnie najlepszych danych przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych w stosunku do poszczególnych pacjentów, łączące doświadczenia kliniczne z najlepszymi zewnętrznymi danymi klinicznymi, pochodzącymi z systematycznych badań (wg Sackett, 1997) Gordon Guyatt, 1991, McMaster University, Hamiton, ONT, Canada

52 Źródła informacji z badań naukowych Evidence based medicine (EBM) Praktyka Oparta na Wiarygodnych i Aktualnych Publikacjach (POWAB) Brian Haynes Roman Jaeschke. EBM - jak uniknąć zalewu informacji? Medycyna Praktyczna 2003/03 połącz

53 Selekcja doniesień medycznych przydatnych w praktyce Evidence-based medicine (EBM) Praktyka Oparta na Wiarygodnych i Aktualnych Publikacjach (POWAB) Brian Haynes Roman Jaeschke. EBM - jak uniknąć zalewu informacji? Medycyna Praktyczna 2003/03 połącz

54 Etapy postępowania według zasad EBM sformułuj jasne pytanie kliniczne nawiązujące do rozwiązywanego problemu jak brzmi problem? przejrzyj literaturę z wiarygodnymi informacjami klinicznymi jak i czego szukać? gdzie szukać? oceń wyniki (krytycznie) pod względem ich dokładności (wiarygodność) oraz przydatności (zastosowanie kliniczne) co wykorzystać? zastosuj dane w praktyce klinicznej i oceń następstwa

55 Pełna integracja wzbogaca umiejętności i buduje doświadczenie kliniczne wg Gajewski P. i wsp. Med.. Prakt. 2003

56 Zastosowanie zasad EBM - zalecenia Prognozowania efektów leczenia Klasa I zdecydowanie stosować Istnieją dowody naukowe i/lub powszechne przekonanie, że rozpatrywana procedura diagnostyczna/sposób leczenia jest korzystna, przydatna i skuteczna KORZYŚĆ >>> RYZYKO Klasa II Dane z badań naukowych są niejednoznaczne i/lub istnieją rozbieżne opinie dotyczące przydatności/skuteczności danej formy terapii Klasa IIa raczej stosować. Przeważają dowody/opinie potwierdzające przydatność/skuteczność metody KORZYŚĆ >> RYZYKO Klasa IIb można rozważyć stosowanie. Dowody/opinie nie potwierdzają wystarczająco przydatności/skuteczności metody KORZYŚĆ RYZYKO Klasa III zdecydowanie nie stosować Istnieją dowody naukowe lub powszechne przekonanie, że sposób leczenia jest nieprzydatny/nieskuteczny, a w niektórych przypadkach może być szkodliwy KORZYŚĆ < RYZYKO Klasyfikacja zaleceń i danych naukowych wg European Society of Cardiology

57 Zastosowanie zasad EBM - zalecenia Stopień wiarygodności danych Poziom A Dane pochodzą z wielu badań klinicznych z randomizacją lub z metaanaliz Poziom B Dane pochodzą z pojedynczego badania klinicznego z randomizacją lub z dużych badań bez randomizacji Poziom C Uzgodniona opinia ekspertów lub dane pochodzące z małych badań, dane z badań retrospektywnych lub rejestrów Klasyfikacja zaleceń i danych naukowych wg European Society of Cardiology

58 Metodologia poznania naukowego. Ochrona własności intelektualnej Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Cezary Watała NAUKOMETRIA Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi KDL Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Dr hab. Jacek Golański

59 NAUKOMETRIA Naukometria, to dział naukoznawstwa zajmujący się zjawiskami organizacji nauk, dającymi się ująć ilościowo i statystycznie (Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, 1997).

60 NAUKOMETRIA Intuicyjnie - każda działalność podlega ocenie Ocena badań naukowych przekłada się na: Ocenę jednostek i podjednostek naukowych Ocenę i rozliczenie grantów Indywidualną ocenę naukowców Punktacja MNiSW

61 Wieloparametrowe kryteria oceny nauki publikacje w czasopismach (ilość x jakość) książki (ilość) doniesienia zjazdowe (ilość) nagrody naukowe (ilość i jakość) udział w grantach (ilość i jakość) przewodniczenie sesjom na zjazdach recenzje i promotorstwo prac dyplomowych udział i funkcje w towarzystwach naukowych recenzje artykułów i redagowanie czasopism

62 PUBLIKACJE W CZASOPISMACH JAKO MIARA NAUKI produktywność nauki (ilość publikacji) efektywność nauki (wpływ opublikowanych prac na rozwój nauki i gospodarki)

63 PRODUKTYWNOŚĆ W NAUCE produktywność jest miarą niewystarczającą korelacja między PKB a produktywnością nauki - patenty Jaki jest rozkład liczby publikacji na jednego pracownika nauki? najwięcej naukowców publikuje 1 pracę, 1/4 tej liczby 2 prace, 1/9 tej ostatniej liczby 3 prace... 6% wszystkich autorów publikuje 50% wszystkich prac

64 EFEKTYWNOŚĆ W NAUCE impact factor (IF). IF=C/P IF czasopisma X jest równy ilości cytowań artykułów z czasopisma X przez inne czasopisma w ciągu 2 roku / całkowitą ilość prac opublikowaną w czasopiśmie X w ciągu dwóch poprzedzających lat w praktyce IF podawane są przez ISI w postaci dwóch corocznych raportów (JCR) science i social science. W 1996 science report liczył 4779 czasopism podczas gdy w bazach Medline, Biosis i Embase łącznie było 7000 czasopism IF2009

65 IF A EFEKTYWNOŚĆ NAUKI IF NIE powinien być miarą efektywności nauki - dlaczego? rozkłady cytowalności prac (cytowania/artykuł na rok) dla różnych prac w tym samym czasopiśmie nie są normalne. 50% cytatów pochodzi z 15% artykułów, które były cytowane 10 razy częściej niż te cytowane najrzadziej brak korelacji pomiędzy IF czasopisma a cytowalnością danego artykułu

66 IF A EFEKTYWNOŚĆ NAUKI wady cd. różnice między IF różnych dyscyplin, dziedzin Dziedzina Biochemia 3,55 Immunologia 3,11 Genetyka 2,20 Onkologia 1,84 Pediatria 1,19 Ortopedia 0,84 IF "Annual Review of Biochemistry w 1995 roku IF = 44,4, a 34 czasopisma w tej dziedzinie miały IF>5. W ekonomii lider - IF około 1.

67 IF A EFEKTYWNOŚĆ NAUKI wady cd. IF zależy od czasu zwłoki (czas między submission i publishing). Czas zwłoki różni się znacznie między czasopismami. IF zależy także od obrotu cytowań (liczba referencji w danej pracy, które pochodzą z ostatnich dwóch lat). Obrót cytowań różni się znacznie między czasopismami. Niekonsekwencja przy obliczaniu, IF=C/P C cytaty wszystkich publikacji

68 IF PODSUMOWANIE bezspornie przydatny dla wydawców i bibliotekarzy przydatny dla czytelników przydatny dla autorów jako jedno z narzędzi do wyboru czasopisma jako miejsca potencjalnej publikacji umożliwia wstępną i łatwą ocenę ludzi, zespołów badawczych we własnej dziedzinie lub dziedzinach pokrewnych

69 EFEKTYWNOŚĆ W NAUCE Citation index (CI) - indeks cytowań (liczba cytowań prac jednego autora) Indeks h (Hirscha) współczynnik określający Indeks h (Hirscha) współczynnik określający wagę i znaczenie wszystkich prac naukowych danego autora, charakteryzujący jego całkowity dorobek, a nie tylko znaczenie jednej poszczególnej pracy, co czyni zwykły indeks cytowań

70 UWAGI może nieco krytyczniej powinniśmy się odnosić do wyboru czasopisma tylko na podstawie IF? Publikowanie w czasopiśmie z naszej dziedziny powinno dać lepsze CI może naukometria oparta o IF i IC to iluzja efektywności tworzona przez naukowców żeby zdobyć finansowanie? O sile nauki mówi liczba wdrożeń i patentów.

71 Metodologia badań naukowych Odpowiedzialny za przedmiot: prof. dr hab. Cezary Watała PIŚMIENNICTWO OMÓWIENIE ZASAD CYTOWANIA I PORZĄDKOWANIA DANYCH LITERATUROWYCH PRZY POMOCY PROGRAMU REFERENCE MANAGER Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi KDL Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

72 PIŚMIENNICTWO OMÓWIENIE ZASAD CYTOWANIA References, bibliography piśmiennictwo, literatura sens cytowania jakie prace cytować? gdzie cytować?

73 Zasady cytowania w naukach ścisłych wg PKN (PN-ISO 690:2002) I. Dokumenty drukowane Wydawnictwa zwarte (książki) Rozdziały, fragmenty w wyd. zwartych Wydawnictwa ciągłe (czasopisma) Artykuły w wydawnictwach ciągłych Normy Patenty II. Dokumenty elektroniczne E- książki, bazy danych, programy komputerowe Rozdziały lub fragmenty) w e- wydawnictwach zwartych Elektroniczne wydawnictwa ciągłe Artykuły w elektronicznych wydawnictwach ciągłych Biuletyny elektroniczne, strony www, komunikaty elektroniczne, listy elektroniczne

74 RÓŻNE STYLE CYTOWANIA W TEKŚCIE I ZESTAWIANIA LISTY PUBLIKACJI W CZASOPISMACH BIOMEDYCZNYCH Standardy dostępne w literaturze Instrukcje dla autorów Wskazówki promotorów/opiekunów pracy

75 Instrukcje dla autorów i inne ciekawe adresy Journal of Thrombosis and Haemostasis połącz Thrombosis Research połącz Platelets połącz Wykaz czasopism połącz Skróty czasopism wg Index Medicus połącz Zasady przygotowywania prac naukowych połącz

76 RÓŻNE SYSTEMY CYTOWANIA W TEKŚCIE I ZESTAWIANIA LISTY PUBLIKACJI W CZASOPISMACH BIOMEDYCZNYCH System: nazwisko i rok (System Harvardzki) w tekście podaje się nazwisko autora (autorów) i rok publikacji np. Smith (1999), gdy więcej prac tego autora Smith (1999a) gdy więcej niż dwóch autorów podaje się: Smith i wsp. (1999) lub Smith et al. (1999)

77 PIŚMIENNICTWO System: nazwisko i rok (System Harvardzki) na końcu publikacji podaje się alfabetyczną listę referencji wady i zalety dla czytelnika

78 PIŚMIENNICTWO System: nazwisko i rok (System Harvardzki) Buchanan MR, Rischke JA, Hirsh J. Aspirin inhibits platelet function independent of the acetylation of cyclooxygenase. Thromb Res 1982; 25: Konstantopoulos K, Wu KK, Udden MM, Banez EI, Shattil SJ, Hellums JD. Flow cytometric studies of platelet responses to shear stress in whole blood. Biorheology 1995; 32: Zar J. Biostatistical analysis. Simon & Schuster/A Viacom Company, Upper Saddle River, N.J., Prentice-Hall International, Inc., 1999.

79 PIŚMIENNICTWO System alfabetyczno-numerycznynumeryczny w tekście podaje się numer publikacji: (1) lub [1] lub 1 na końcu publikacji podaje się numerowaną listę referencji w kolejności alfabetycznej (wg autora) wady i zalety tego systemu dla czytelników

80 PIŚMIENNICTWO System alfabetyczno-numerycznynumeryczny 1. Buchanan MR, Rischke JA, Hirsh J. Aspirin inhibits platelet function independent of the acetylation of cyclooxygenase. Thromb Res 1982; 25: Konstantopoulos K, Wu KK, Udden MM, Banez EI, Shattil, SJ, Hellums JD. Flow cytometric studies of platelet responses to shear stress in whole blood. Biorheology 1995; 32: Zar J. Biostatistical analysis. Simon & Schuster/A Viacom Company, Upper Saddle River, N.J., Prentice- Hall International, Inc., 1999.

81 PIŚMIENNICTWO System porządkowy - kolejności cytowania w tekście podaje się numer publikacji: (1) lub [1] lub 1 na końcu publikacji podaje się numerowaną listę referencji w kolejności ich cytowania wady i zalety tego systemu dla czytelników

82 PIŚMIENNICTWO System porządkowy - kolejności cytowania 1. Konstantopoulos K, Wu KK, Udden MM, Banez EI, Shattil, SJ, Hellums JD. Flow cytometric studies of platelet responses to shear stress in whole blood. Biorheology 1995; 32: Zar J. Biostatistical analysis. Simon & Schuster/A Viacom Company, Upper Saddle River, N.J., Prentice- Hall International, Inc., Buchanan MR, Rischke JA, Hirsh J. Aspirin inhibits platelet function independent of the acetylation of cyclooxygenase. Thromb Res 1982; 25:

83 Vancouver (Blood Blood) Numeric citations: (1;3-5) Różne style cytowania (1) Adams JQ, Lincoln A, van Buren M, Truman HS. An imaginary conversation. J Hist Fant 1976; 6(11): Circulation Numeric citations: ( 1;3-5 ) 1. Adams JQ, Lincoln A, van Buren M et al. An imaginary conversation. J Hist Fant ;76: Cell First citation: (Adams et al., 1976) Adams,J.Q., Lincoln,A., van Buren,M., and Truman,H.S. (1976). An imaginary conversation. J. Hist. Fant. 76,,

84

85 Porównanie właściwości programów EndNote, Reference Manager, ProCite oraz WriteNote Cecha Wersja X Przeszukiwanie Internetu Tak Tak Tak Tak Organizowanie odnośników Tak Tak Tak Tak Przechowywanie i cytowanie plików graficznych i obiektów Tak Nie Nie Nie Formatowanie bibliografii Tak Tak Tak Tak Przeszuk. baz danych on-line Tak Tak Tak Nie Przeszukiwanie Z39.50 Tak Tak Tak Nie System operacyjny Mac OS X & Win Win Mac OS 9 & Win Win, Mac & Linux Dostęp do Internetu Tak Tak Nie Tak Dostęp dla wielu użytkowników Tak Tak Nie Tak Możliwości sieciowe Tak Tak Nie Tak Liczba filtrów importu 540+ własne 430+ własne 580+ własne 250 Liczba stylów wyjściowych własne 950+ własne 650+ własne 700 Tworzenie tabeli Tak Nie Nie Nie Sprawdzanie pisowni Tak Tak Nie Nie Tworzenie wykazów ulubionych stylów Tak Nie Nie Nie Wyszukiwanie zaawansowane Nie Nie Tak Nie Integracja z MS Word Tak Tak Tak Tak SzablonyMS Word Tak Nie Nie Nie Tworzenie linków do plików PDF lokalnych lub w Internecie Tak Tak Tak Tak Dostęp do OpenURL Tak Tak Nie Nie

86

87 100 USD$

88 Reference Manager Praktyczne zastosowania programu Reference Manager gromadzenie danych literaturowych przygotowanie biblioteki plików PDF generowanie literatury do prac dyplomowych i publikacji połączenie

89 Reference Manager Bezpośrednie pobieranie referencji z bazy Medline plecenie: internet search i wprowadzanie słów kluczowych wybór interesujących pozycji polecenie: copy references, wprowadzanie nowych referencji połączenie

90 Reference Manager Import z bazy Pub Med przygotowanie pliku tekstowego w bazie Pub Med polecenie: References, Import Text File wybór referencji

91 Reference Manager Ręczne wprowadzanie nowych referencji plecenie: References New wybór typu referencji wprowadzanie danych

92 Reference Manager Zarządzanie referencjami sortowanie wyszukiwanie biblioteka artykułów w wersji PDF

93 Reference Manager Generowanie piśmiennictwa przygotowanie tekstu, wprowadzanie referencji wybór formatu piśmiennictwa generowanie piśmiennictwa

94 Pliki PDF połącz

95 Pliki PDF połącz

96 Pliki PDF połącz