TRANSFORMATION OF MEADOW COMMUNITIES DUE TO THE CHANGES IN SOIL MOISTURE OF MEADOW HABITATS

Transkrypt

1 Teesa KOZŁOWSKA, Wojciech BURS Instytut Technologiczno Pzyodniczy w Falentach, Zakład Użytków Zielonych Al. Habska, 0090 Raszyn t.kozlowska@itep.edu.pl TRANSFORMATION OF MEADOW COMMUNITIES DUE TO THE CHANGES IN SOIL MOISTURE OF MEADOW HABITATS Summay Duing the yeas 9900 the study was conducted in Łódź povince, on postbog meadows eclaimed in the 0s of twentieth centuy. Reclamation launched and acceleated the pocesses of oganic matte tansfomation. Most of the dained meadows wee utilized and popely used. Agicultually valuable communities of class MolinioAhenatheeteae have developed thee. In the ealy 90s of twentieth centuy, in esult of failue of maintaining the detailed dainage system and the eduction of meadow technology level, the moistue of postbog meadows inceased. The valuable species of the class MolinioAhenatheetea disappeaed o deceased thei shae in swad. The shae of hebs and weeds and/o sedges fom wet and mash habitats inceased. Incease of meadow habitats moistue esulted in tansfomation of wet habitats to eswamped o swamped habitats. Key wods: tansfomations, moistue, meadow habitats, plants communities PRZEKSZTAŁCANIE SIĘ ZBIOROWISK ŁĄKOWYCH W WYNIKU ZMIAN UWILGOTNIENIA SIEDLISK ŁĄKOWYCH Steszczenie Badania powadzono w latach 9900 w woj. łódzkim na łąkach pobagiennych, zmelioowanych w latach 0. XX w. Melioacje uuchomiły i pzyspieszyły pocesy pzeobażenia mateii oganicznej. Większość zmelioowanych łąk zagospodaowano i popawnie użytkowano. Wykształciły się na nich olniczo watościowe zbioowiska z klasy Molinio Ahenatheeteae. Na początku lat 90. XX w. nastąpiło zwiększanie uwilgotnienia łąk pobagiennych w wyniku zaniechania konsewacji szczegółowych uządzeń melioacyjnych oaz obniżenia poziomu patotechniki. Z uni ustępowały lub zmniejszały swój udział olniczo watościowe gatunki z klasy MolinioAhenatheetea, a zwiększał się udział ziół i chwastów oaz/lub tuzyc siedlisk mokych i bagiennych. Zwiększanie uwilgotnienia siedlisk łąkowych spowodowało pzekształcanie siedlisk mokych w siedliska zabagniające lub bagienne, należące już do łęgu zastoiskowego lub bielawy właściwej. Słowa kluczowe: pzekształcenie, uwilgotnienie, siedliska i zbioowiska łąkowe. Wstęp Nasilenie pac melioacyjnych w latach XX w. spowodowało że zmelioowano ponad 0% powiezchni użytków zielonych, utaciły one swój natualny bądź półnatualny chaakte []. Zmelioowane obszay były zagospodaowane i olniczo użytkowane. Część z nich była kilkakotnie pzeoywana i obsiewana mieszankami taw. Odwodnienie gleb oganicznych pzyśpieszyło minealizację mateii oganicznej i pogaszanie właściwości fizycznowodnych gleb pobagiennych [, ]. Minealizacja mateii oganicznej powodowała stałe zmniejszanie się jej zawatości w glebie i zmniejszanie się miąższości wastwy oganicznej, a tym samym obszau gleb oganicznych. Jak podają Roguski, Bienkiewicz [4] w ciągu oku miąższość wastwy oganicznej tych gleb obniża się o około 0 mm. Ponadto, uwilgotnienie powyżej 80% obj. wyaźnie hamuje minealizację, a zwłaszcza zmniejsza uwalnianie azotanów i ich pzedostawanie się do wody powiezchniowej []. Tym samym nastąpiło pogaszanie się waunków hydologicznych w Polsce oaz zmniejszanie się etencji wodnej gleb, a to pzyczyniło się do zwiększenia zainteesowania ochoną obszaów bagiennych i pobagiennych. Stopień uwilgotnienia użytków zielonych zawsze był i jest zóżnicowany i zależny od ilości napływającej wody oaz spawności jej odpływu, a tym samym od stanu wody w ciekach. Obniżenie intensywności lub zaniechanie gospodaowania na większości łąk i pastwisk oaz zaniechanie konsewacji uządzeń wodnomelioacyjnych, zwłaszcza szczegółowych na początku lat 90. XX w. spowodowało podniesienie poziomu wody guntowej (pwg), a pzez to wzost uwilgotnienia siedlisk łąkowych. Utzymywanie się wysokich pwg w sezonie wegetacyjnym stymuluję ozpoczęcie samozutnego pocesu enatualizacji popzednio zmelioowanych użytków zielonych []. Celem pacy było zbadanie możliwości odtwazania się ekosystemów bagiennych na łąkach zmelioowanych w waunkach zaniechania olniczego użytkowania oaz konsewacji uządzeń wodnomelioacyjnych.. Teen badań Badania powadzono w latach 9900 na zmelioowanych w latach 0. XX w. użytkach zielonych, położonych na glebach pobagiennych. Objęto nimi dwa obiekty łąkowe: w Kotlinie Szczecowskiej obiekt Dolina Pilsi (dopływ Widawki) i na Równinie Piotowskiej obiekt na tofowiskach zeki Luciąży. Obiekt Dolina zeki Pilsi obejmuje niewielkich tofowisk o łącznej powiezchni 4 ha []. Badania powadzono na tofowiskach położonych w źódłowej części dopływu zeki Pilsi, oznaczonych symbolem Y i U. Na tofowisku Y (40 ha) do końca lat 0. XX w. występował poces bagienny i gleby tofowe (olesowotzcinowe, olesowe i mszyste głębokie, o niskim i śednim stopniu ozkładu) oaz pzewaga zbioowisk tuzycowych. Tofowisko U (4 T. Kozłowska, W. Bus Jounal of Reseach and Applications in Agicultual Engineeing 0, Vol. 8(4)

2 ha) jest zbudowane z tofu olesowotzcinowego i olesowego, płytkiego o zóżnicowanym stopniu ozkładu. W połowie XX w. na większości tofowiska U występowała oślinność tawiasta, użytkowana łąkowo []. Na tofowiskach doliny zeki Luciąży 0 ha [] analizowano tofowisko oznaczone symbolem P (49 ha) zbudowane z tofu olesowego, o dużym stopniu ozkładu, systematycznie zalewane pzez sąsiadujący ciek oaz kilkudziesięcioaowe tofowisko podtapiane pzez stawy ybne []. Do początku lat 90. XX w. z analizowanych użytków zielonych zbieano dwa pokosy, tzeci zwykle wypasano. Plon wynosił >, a nawet >0 t suchej masy z ha.. Metody i mateiały badań Na objętych badaniami użytkach zielonych położonych na glebach oganicznych o zóżnicowanym poziomie uwilgotnienia wybano 9 epezentatywnych stanowisk badawczych na użytkach zielonych o glebach oganicznych i zóżnicowanym poziomie uwilgotnienia: w Dolinie Pilsi (na tofowisku Y stanowiska n,, 4,, na tofowisko U stan. n 8, 9), na tofowiskach zeki Luciąża (stan. n,, ). W 99. w stanowiskach okeślono: odzaj gleby (metodą odkywek glebowych), poziom wody guntowej (pwg) w stałych studzienkach w okesie zbiou I (na pzełomie maja i czewca) i II pokosu (koniec lipca i początek siepnia) oaz skład botaniczny metodą Klappa [8]. W kolejnych latach badania powtazano. Wszystkie siedliska łąkowe zostały sklasyfikowane i wydzielono pognostyczne kompleksy wilgotnościowoglebowe (PKWG) [0]. Kompleksy te pozwalają pzewidzieć właściwości etencyjne i podsiąkowe gleb po melioacji. Dla każdego kompleksu okeślono optymalne stosunki powietznowodne do podukcji olnej na użytkach zielonych oaz minimalny i maksymalny stopień ich odwodnienia. Dopuszczalna minimalna głębokość odwodnienia w okesie wiosennym lub po dużych opadach dla twałych użytków zielonych zależy od pzynależności do PKWG i powinna zapewniać w wastwie kozeniowej 00 cm minimalną zawatość powietza % h, a optymalna 0% objętościowych h opt []. 4. Wyniki i dyskusja 4.. Pzeobażenia gleb pobagiennych i zmiany w uwilgotnieniu siedlisk łąkowych Analizowane siedliska wykształciły się z tofu mechowiskowego Me (n, 4, ), olesowego Ol (n,, ) oaz szuwaowego Szu (n ). W pozostałych stanowiskach duże pzeobażenie mateii oganicznej uniemożliwiało jej ozpoznanie. W latach 0. XX w. na większości stanowisk (n,, 4,,, ) występowały gleby tofowe (Pt) z wysokim pwg (0,00,0 m), któy oganiczał decesję mateii oganicznej [9]. W pozostałych stanowiskach (n, 8, 9), położonych w sąsiedztwie uegulowanych cieków podstawowych występowały już gleby pobagienne (M). Po melioacji wykonanej w latach 0. XX w. gleby tofowe (Pt) pzekształciły się w gleby pobagienne tofowomuszowe (Mt) lub minealnomuszowe (M stan. n 8, 9) w zależności od miąższości wastwy oganicznej. W zależności od odzaju gleby w stanowiskach badawczych, okeślono ich pzynależność do pognostycznego kompleksu wilgotnościowoglebowego (tab. ). Analizowane stanowiska należą do czteech óżnych PKWG, co wynika z dużego zóżnicowania waunków powietznowodnych gleb oganicznych. Pzynależność siedliska do danego PKWG okeśla najważniejsze, dopuszczalne pzedziały pwg: h, h i h opt. Wyznaczone watości: h, h i h opt dopuszczalnego odwodnienia siedlisk łąkowych poównywano z watościami uzyskanymi z pomiau pwg. Pomiay pwg wykonano w teminie zbiou I i II pokosu (tab. ). W badanych siedliskach pwg i związany z nim poziom uwilgotnienia był zóżnicowany i zmieniał się w poszczególnych latach i pokosach oaz badzo wykaczał poza dopuszczalną: h, h i h opt głębokość odwodnienia (tab., ). W piewszym oku badań (99), o optymalnych waunkach pluwiotemicznych [], w I pokosie pwg układał się poniżej głębokości dopuszczalnego odwodnienia h (w stan. n:, 9), na ówni z h (stan. ) lub między h a h opt. (stan.,, 4,,, 8). W okesie II pokosu, w waunkach dużej ilości opadów w czewcu i lipcu, pwg w większości stanowisk był wyższy. Na poziomie optymalnym pwg układał się tylko w jednym stanowisku (n 9), między h a h opt. w tzech (n, 4, ), powyżej h w dwóch (n i 8), pzy czym w tym ostatnim woda występowała na powiezchni, a między h opt. a h (n,, ). Najniższy pwg, poniżej h dopuszczalnego maksymalnego odwodnienia, był w siedlisku położonym w pobliżu zeki Luciąży o badzo dobym odpływie (stanowisko n ). We wszystkich latach i pokosach występowały duże wahania pwg, ale z tendencją do jego podnoszenia o óżnym nasileniu w zależności od stanowiska. Duży wpływ na pwg miały waunki metologiczne, gdyż w lata moke pwg był wyższy niż w lata suche. Zależność tę zakłócały spoadycznie wykonywane pace konsewacyjne na szczegółowych uządzeniach melioacyjnych (np. w 008 i 00.), II pokos. Tab.. Dopuszczalna głębokość odwodnienia w zależności od pzynależności badanych stanowisk do PKWG Table. Allowed depth of dainage in cm depending on PSMC in studied sites PKWG, PSMC Głębokość odwodnienia, cm Stanowisko Depth of dainage, cm Site h h h opt okesowo posuszny / peiodically dying BC, posuszny / dying C,,, okesowo suchy / peiodically dy CD 0 suchy dy D 8, 9 0 Źódło: badania własne i dane z liteatuy / Souce: own studies and fom efeences ) Głębokość odwodnienia w zależności od PKWG [] / ) Depth of dainage in cm dependence on PSMC [] Objaśnienia: h dopuszczalna minimalna głębokość odwodnienia w okesie wiosennym lub po dużych opadach, h maksymalna głębokość odwodnienia w okesach suszy atmosfeycznych, h opt. optymalna głębokość odwodnień. Explanations: h minimum allowable dainage depths in the sping peiod o afte heavy ains, h maximum allowable dainage depth in the dought season, h opt optimum depth of dainage. T. Kozłowska, W. Bus Jounal of Reseach and Applications in Agicultual Engineeing 0, Vol. 8(4) 8

3 Tab.. Poziom wody guntowej (cm) w okesie I i II pokosu w latach 9900 Table. Gound wate level (cm) in the I. and II. cuts in the yeas 9900 Lata badań i pokosy Stanowisko I II I II I II I II I II I II I II I II Źódło: badania własne / Souce: own studies Objaśnienie: watości z pwg powyżej powiezchni / Explanations: values with lgw ove land suface Zwykle w okesach o niższych opadach oaz po spoadycznym oczyszczeniu i pogłębieniu owów pwg obniżał się i czasami utzymywał się poniżej h. Największe wahania pwg były w stanowiskach n 8 i 9, od powyżej h z wodą na powiezchni do poniżej h. Powolne, chociaż z dużymi wahaniami, podnoszenie pwg obsewowano w stanowisku n 9, i. Najwyższy pwg, powyżej h czasami z wodą na powiezchni, występował pawie zawsze na łąkach w stanowiskach n, i 4, wyjątek 00., II pokos. Pzy pwg powyżej h zawatość powietza w wastwie kozeniowej gleby układała się poniżej % objętościowych, tj. minimalnej zawatości powietza. W waunkach wysokiego pwg, lecz małej zawatości powietza, w glebach dominował (stan.,, 4) lub pzeważał poces akumulacji wody i oganicznej mateii glebowej (stan. 8). Stanowiska 4, i występowały na tofie mechowiskowym, któy utzymuje wysoki i w miaę stabilny pwg i były dodatkowo zasilane wodą ze źódlisk []. Stabilność waunków hydologicznego zasilania tofów mechowiskowych oganicza ozkład mateii oganicznej []. Na początku badań, w 99. w I pokosie, pwg układał się pzeważnie między h opt a h, tylko w dwóch stanowiskach był on poniżej h. Natomiast w II. pokosie był dużo badziej zóżnicowany, zaówno poniżej h (stan. ), między h opt a h (stan. ), h opt (stan. 9), między h opt a h (stan., 4,, ) lub powyżej h (stan., 8). Pomimo że najwyższy poziom wody obsewowano w stanowiskach n i 8, jednak w oku 00, II pokos pwg był podobny jak w innych stanowiskach. W stanowisku (n 8) o glebie minealnooganicznej, w okesach o niskich opadach pwg obniżał się poniżej h. Siedliska łąkowe z cienką wastwą oganiczną, podścielone piaskiem luźnym wykazują dużą ważliwość na obniżanie się pwg, gdyż działała on denująco na cały pofil glebowy. Nawet zasilanie wodą z pzyległych wydm oaz mniejszy jej odpływ pzez niedziałające uządzenia wodnomelioacyjne, nie ównoważy dużego odpływu wgłębnego z pofilu. W waunkach niskiego pwg i dużej zawatości powietza w glebie pzeważał poces minealizacji mateii oganicznej. Powodowało to zmniejszanie się miąższości muszu, aż do zanikania wastwy oganicznej [] i obniżania miąższości i powiezchni gleb śednio ocznie o cm w waunkach użytkowania łąkowego, a w siedliskach okesowo mokych, słabo odwodnionych, obniżanie jest mniejsze i wynosi 4 mm []. 4.. Pzekształcanie się zbioowisk łąkowych Na początku badań, w 99. na łąkach i pastwiskach występowały zbioowiska tawiaste, ziołowotawiaste lub tuzycowotawiaste z klasy MolinioAhenatheetea [9], pzeważnie ze związku Calthion. Wszystkie zbioowiska były użytkowane olniczo na dość dobym poziomie intensywności, czasami badzo intensywne (nawożono > 400 kg NPK. ha ). W zbioowiskach tawiastych dominowały tawy o badzo dobej i dobej watości olniczej (>0%, głównie Poa patensis i Alopecuus patensis) stan. n,, (tab. ). Udział oślin z gupy ziół i chwastów czasami dochodził do 0% lub ich nie było (stan. ), a ponadto nie notowano tuzyc. W pozostałych stanowiskach skład botaniczny był badziej uozmaicony, z większym udziałem tuzyc, (powyżej 0%) lub ziół i chwastów (stan. ). W następnych latach duże zmiany waunków siedlisk łąkowych, głównie wzost uwilgotnienia na części stanowisk spowodowały duże zmiany pzekształcenie i zóżnicowanie zbioowisk łąkowych. W latach 9999 na większości stanowisk olnicy stosowali nawożenie minealne, ponad 00 kg NPK. ha, ównież gospodaowali na łąkach i pastwiskach z wysokim pwg. Podnoszenie pwg lub uwaunkowania ekonomiczne zmusiły olników do zaniechania użytkowania. Na stanowisku n 4 zaniechano użytkowania już w 99. W pozostałych stanowiskach z czasem obniżono poziom nawożenia i użytkowania (stanowiska n,, ) lub zaniechano go całkowicie (stanowiska n,,, 8, 9). Pod koniec lat 90. XX w. występowały już duże kilku lub kilkudziesięciu hektaowe kompleksy nie użytkowanych łąk []. Zaniechanie konsewacji szczegółowych uządzeń wodnomelioacyjnych powodowało dalszy wzost pwg i zmiany waunków siedliskowych i zbioowisk łąkowych. Wysokie uwilgotnienie powodowało niedotlenienie kozeni gatunków oślin watościowych olniczo, jeśli stan taki utzymywał się dłużej, gatunki te obniżały swoją żywotność, a następnie ustępowały z uni, głównie tawy. Ich miejsce zajmowały tawy śedniej i niskiej watości paszowej (głównie Deschampsia caespitosa stanowiska n,, 4, 8, 9). Udział ich zwiększył się podobnie jak ziół i chwastów czy tuzyc w zależności od skali zmiany uwilgotnienia siedlisk. Ze zbioowisk zwykle ustępowały gatunki siedlisk suchych, świeżych i wilgotnych, a pojawiały się gatunki siedlisk mokych i bagiennych. Początkowo liczba gatunków pojawiających się i zwiększających udział w zbioowisku była większa niż liczba gatunków wypadających i zmniejszających udział []. T. Kozłowska, W. Bus Jounal of Reseach and Applications in Agicultual Engineeing 0, Vol. 8(4) 9

4 Tab.. Zmiany składu botanicznego zbioowisk łąkowych w latach 9900 (w %) Table. Changes in botanical composition of meadow communities in yeas 9900 (in %) Gupy oślin Lata Stanowisko ) 4 ) 8 9 Tawy Alopecuus patensis L. Poa patensis L. Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv. Festuca uba L. s.s Motylkowate R Tuzycowate Zioła i chawsty ) Stanowisko n > 0% mchy, n. mchy % w 99, 0,%, śladowe ilości. Największe zmiany w zbioowisku, polegające na zmniejszaniu się udziału taw, zaejestowano w siedliskach z wysokim pwg, powyżej h (stanowisko n., ). W stanowisku n, gdzie zwykle pwg układał się powyżej h lub na powiezchni gleby (wyjątek I pokos w 009., II pokos 00.) początkowo w uni zwiększył się udział ziół i chwastów, a stopniowo ozwijały się tuzyce, głównie Caex ostata i C. niga. Obecnie zbioowisko pawie opanowała C. niga. W stanowisku n położonym w żyznej dolinie zalewowej, z dużymi wahaniami pwg w sezonie wegetacyjnym, zaniechanie użytkowania spowodowało początkowo wzost udziału ziół i chwastów i wykształcenie się zbioowiska ziołowego z dominacją wiązówki błotnej Filipendula ulmai L. []. Postępujące podnoszenie się pwg i wzost uwilgotnienia spzyjał ozwojowi i dominacji kwawnicy pospolitej Lythum salicaia L. oaz tuzyc: Caex vesicaia L., C. canescens L., C ostata Stokes, C ipaia Cutis. Dalsze podnoszenie się pwg powadziło do eliminacji pawie wszystkich gatunków ze zbioowiska, któe opanowała Caex ipaia Cutis. W sąsiedztwie tego stanowiska, tuż pzy cieku, już w latach 90. XX w., w waunkach dużych wahań pwg pojawiła się tzcina pospolita Phagmites austalis (Cav.) Tin. Ex Steud. i dość szybko opanowywała część łąki położonej nieco wyżej, od stony cieku, eliminując zioła i tuzyce. Obecnie jest to siedlisko łęgu zastoiskowego, od stony cieku dominuje Ph. austalis, jej ekspansję na stanowisko oganiczyło podniesienie się pwg (aż do zalewu powiezchni). Natomiast w stanowisku zbioowisko ziołowe zostało zdominowane pzez C. ipaia, a Ph. austalis zajmuje około 4%. Obydwa zbioowiska zdominowane pzez C. ipaia lub Ph. austalis sąsiadują ze sobą, a na obzeżach płatów pzenikają się wzajemnie, twa współzawodnictwo. Obecnie pzy wysokim pwg i częstym zalewie pzewagę ma C. ipaia, któa nadal dominuje w tym stanowisku. W następnych latach okaże się, w któym kieunku pójdzie dalsza sukcesja. Antopogeniczne zbioowiska zmelioowanych i dobze nawożonych łąk wilgotnych i mokych ze związku Calthion (klasa MolinioAhenatheetea) w stanowiskach n, o najwyższych pwg pzekształciły się w szuway wielkotuzycowe związku Magnocaicion klasy Phagmitetea (stanowisko n ) lub zbioowisko ze związku Caicion nigae klasy ScheuchzeioCaicetea nigae (stanowisko n ). Nowo ukształtowane zbioowiska jednoznacznie wskazują na powót pocesu bagiennego, na dawne bagienne siedliska. Obecnie w stanowisku n ponownie wykształciło się siedlisko łęgu zastoiskowego, a w stanowisku n siedlisko bielawy właściwej. W siedlisku muszowiska gądowiejącego, położonym na glebie M o dużych wahaniach pwg i uwilgotnienia (stanowisko n 8) zmiany składu botanicznego były niewielkie, w poównaniu do siedlisk (stanowiska n, ) z większą miąższością wastwy oganicznej i wyższym pwg (tab. ). Duże, okesowe niedoboy wody opóźniały zabagnianie siedliska i pzebudowę zbioowiska. Obniżenie poziomu patotechniki (stanowisko n ) aż do zaniechania użytkowania (stanowiska n 4, 9,, kolejno w 99, 99 i 000.) pzy stosunkowo mniejszych zmianach pwg, spowodowało powiększanie obszau zbioowisk śmiałkowych lub zwiększania jego udziału oaz tuzyc w uni. Małe zmiany w uwilgotnieniu siedliska i zbioowisku oślinnym wystąpiły w stanowisku n położonym w dolinie Luciąży. Poziom uwilgotnienia oaz odzaj siedliska (głównie odzaj gleby, zawatość mateii oganicznej i miąższość jej wastwy) decydował o tempie i kieunku zmian zbioowisk łąkowych. Zmiana waunków siedliskowych powodowała pzebudowę zbioowisk oślinnych, zmniejszaniu się olniczej watości zbioowisk łąkowych []. Silne uwilgotnienie siedlisk było czynnikiem oganiczającym ekspansję kzewów, dzew i Phagmites austalis, mimo zaniechania na większości z nich użytkowania. W latach suchych często pojawiały się pojedyncze siewki Fangula alnus, Alnus glutinosa i Betula pubescens, ale zwykle zamieały podczas najbliższych lat mokych. Natomiast powacały taksony chaakteystyczne dla klas występujących tu popzednio [4].. Wnioski. Zaniechanie użytkowania oaz konsewacji uządzeń wodnomelioacyjnych powodowało podniesienie się pwg i zwiększanie uwilgotnienia siedlisk łąkowych powodowały zmianę waunków siedliskowych oaz pzebudowę zbioowisk oślinnych, wyazem czego jest zmniejszanie się udziału taw olniczo watościowych, aż do całkowitego ich T. Kozłowska, W. Bus Jounal of Reseach and Applications in Agicultual Engineeing 0, Vol. 8(4) 0

5 ustąpienia. Ich miejsce zajmowały óżne gatunki i gupy oślin: Deschampsia caespitosa oaz/lub zioła i chwasty i tuzyce, a tym samym część zbioowisk łąkowych utaciła olniczą watość.. Zmelioowane, użytkowane i nawożone łąki siedlisk mokych ze zbioowiskami ze związku Calthion pzekształciły się w szuway wielkotuzycowe lub tuzycowe. Poziom uwilgotnienia decydował o tempie i kieunku zmian w składzie gatunkowym zbioowisk łąkowych, a odzaj siedliska (głównie odzaj gleby) modyfikował te zmiany.. Zmniejszanie antopopesji na siedliska muszowiskowe, niezależnie od miąższości wastwy oganicznej, w waunkach wysokiego (powyżej h, aż do zalewu włącznie) i dość stabilnego poziomu wody, pzywaca poces bagienny, na dawnych zabagnionych i bagiennych siedliskach. 4. Antopogeniczne łąki muszowiskowe, wilgotne i moke, użytkowane i nawożone w wyniku zaniechania konsewacji uządzeń wodnomelioacyjnych oaz patotechniki ponownie zostały zabagnione i ukształtowały się na nich siedliska łęgu zastoiskowego lub bielawy właściwej.. Zabagnione użytki zielone stwazają waunki na zwiększenie óżnoodności siedlisk i zbioowisk łąkowych oaz chonią zasoby wody, gleby, floy. Wysokie uwilgotnienie siedlisk pomimo zaniechania użytkowania oganicza ekspansję kzewów, dzew oaz Phagmites Austalis.. Bibliogafia [] Kozłowska T., Fąckowiak H.: Tansfomation of Soil and Meadow Habitats as a Result of Changes in Moistue and Resticted Management. Polish Jounal of Envionmental Studies, 0, vol. 0, 4A, 984. [] Gawlik J.: Wpływ głębokiego i długotwałego odwodnienia gleb hydogenicznych na ich fizycznowodne właściwości. Wiad. IMUZ, 994, t., z., 98. [] Gotkiewicz J.: Pzeobażenia zachodzące w siedliskach tofowych (glebach, szacie oślinnej). 99. W: Tofoznawstwo w badaniach naukowych i paktyce. Sesja naukowa z okazji jubileuszu 4lecia działalności naukowej i 0. ocznicy uodzin pof. da. hab. Henyka Okuszko. Falenty XI 99. Mate. Semina. n 4. Falenty: Wydaw. IMUZ,. [4] Roguski W.: Bienkiewicz P.: Zanikanie gleb oganicznych w wyniku melioacji. Zesz. Pobl. Post. Nauk Rol., 9,, 8. [] Gotkiewicz J., Gotkiewicz M.: Gospodaowanie azotem na glebach tofowych. Bibl. Wiad. IMUZ, 99,, 98. [] Kozłowska T.: Zmiany zbioowisk łąkowych na tle óżnicowania się waunków siedliskowych w chaakteystycznych obszaach dolin zecznych Polski Centalnej. Woda ŚodowiskoObszay Wiejskie. Roz. hab. i mono., 00, 4, 08. [] BPWM. Dokumentacja geologiczna tofowisk: Tofowiska zeki Luciąży. Waszawa, 99, 8.; SGGW. Dokumentacja geologiczna tofowisk: Dolina zeki Pilsi. Waszawa, 90, 98. [8] Klapp E.: Gunlandvegetation und Standot. Belin/Hambug, 9, 84. [9] Kozłowska T., Banaszek P.: Tansfomation of meadow communities in diffeentiated humidity conditions. [in:] Poc. th Gen. Meeting EGF, Debecyn, Hungay, 998, 88. [0] Okuszko H.: Zasady podziału gleb hydogenicznych na odzaje oaz łączenia odzajów w kompleksy. Rocz. Glebo., 988, 9 (),. [] Szuniewicz J., Chuska Cz., Chuski T.: Potencjalne hydogeniczne siedliska wilgotnościowe i ich zóżnicowanie pod względem dyspozycyjnych zapasów wody użytecznej. [W:] Hydogeniczne siedliska wilgotnościowe. Bibl. Wiad. IMUZ, 99, 9, 99. [] Oświt J.: Chaakteystyka dolinowych siedlisk glebotwóczych. Zesz. Pob. Post. Nauk Rol., 9, 8, 48. [] Roguski W.: Podstawy kształtowania waunków wodnych w użytkowanych olniczo dolinach zecznych. [W:] Rozwój myśli naukowej na tle 40 lat działalności Instytutu Melioacji i Użytków Zielonych. Bibl. Wiad. IMUZ, 99, 8,. [4] Tąba Cz.: Tendencje ozwojowe zbioowisk oślinnych na łąkach w dolinie Labuńki. Łąkastwo w Polsce, 00, 4, T. Kozłowska, W. Bus Jounal of Reseach and Applications in Agicultual Engineeing 0, Vol. 8(4)