Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału. Banku Spółdzielczego w Ożarowie. według stanu na roku

Transkrypt

1 Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Ożarowie według stanu na roku 1

2 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE 3 II. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU 3 III. CELE STRATEGICZNE W ZAKRESIE ZARZADZANIA RODZAJAMI RYZYKA UZNANYMI PRZEZ BANK ZA ISTOTNE.4 1. CELE DLA ISTOTNYCH RODZAJÓW RYZYKA ORAZ SPOSÓB ICH REALIZACJI ORGANIZACJA PROCESU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 9 3. METODY POMIARU POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW RYZYKA, STOSOWANE LIMITY OGRANICZAJĄCE RYZYKO, POLITYKA STOSOWANYCH ZABEZPIECZEŃ OGRANICZAJĄCYCH RYZYKO, OPIS INNYCH METOD OGRANICZANIA RYZYKA STOSOWANYCH W BANKU ADEKWATNOŚCI SYSTEMU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ORAZ OGÓLNY PROFIL RYZYKA LICZBA STANOWISK DYREKTORSKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU I RADY NADZORCZEJ POLITYKA WYBORU CZŁONKÓW ZARZĄDU I RADY NADZORCZEJ W BANKU, STRATEGIA ZRÓŻNICOWANIA WYBORU, INFORMACJA O ODPOWIEDNIOŚCI SYSTEM PRZEPŁYWU INFORMACJI W ZAKRESIE RYZYKA STOSOWANY W BANKU 14 IV. FUNDUSZE WŁASNE 14 V. WYMOGI KAPITAŁOWE METODA SZACOWANIA KAPITAŁU WEWNĘTRZNEGO ORAZ PRZYJĘTY PRZEZ BANK POZIOM ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ REGULACYJNY WYMÓG KAPITAŁOWY NA RYZYKO KREDYTOWE W PODZIALE NA KATEGORIE EKSPOZYCJI ŁĄCZNE WYMOGI KAPITAŁOWE Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO I OPERACYJNEGO 17 VI. RYZYKO KREDYTOWE DEFINICJA DLA NALEŻNOŚCI PRZETERMINOWANYCH I ZAGROŻONYCH, PODEJŚCIA W ZAKRESIE KOREKT WARTOŚCI I REZERW CELOWYCH/ODPISÓW DOTYCZĄCYCH ODSETEK, W TYM RÓWNIEŻ REZERWY NA RYZYKO KLASY EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH, W TYM KLASY ISTOTNE STRUKTURA GEOGRAFICZNA EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH STRUKTURA BRANŻOWA EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH STRUKTURA EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH WEDŁUG TERMINÓW ZAPADALNOŚCI STRUKTURA EKSPOZYCJI ZAGROŻONYCH WEDŁUG KATEGORII DLA ISTOTNYCH REGIONÓW GEOGRAFICZNYCH I BRANŻ ZMIANA STANU KOREKT I REZERW/ODPISÓW Z TYTUŁU EKSPOZYCJI ZAGROŻONYCH WRAZ Z SALDEM POCZĄTKOWYM I KOŃCOWYM 20 VII. TECHNIKI OGRANICZANIA RYZYKA KREDYTOWEGO 20 VIII. KORZYSTANIE Z OCEN ZEWNĘTRZNYCH INSTYTUCJI OCENY WIARYGODNOŚCI KREDYTOWEJ ECAI 21 IX. RYZYKO RYNKOWE 21 X. RYZYKO OPERACYJNE.21 XI. EKSPOZYCJE KAPITAŁOWE.21 XII. POLITYKA WYNAGRODZEŃ OSÓB MAJĄCYCH ISTOTNY WPŁYW NA PROFIL RYZYKA..22 XIII. RYZYKO PŁYNNOŚCI.24 XIV. DŹWIGNIA FINANSOWA 29 XV. KONTROLA WEWNĘTRZNA..30 XVI. AKTYWA OBCIĄŻONE/NIEOBCIĄŻONE.31 2

3 I. Wprowadzenie Dokument Ujawnienie informacji z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Ożarowie, został przygotowany zgodnie z: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (CRR); ustawą Prawo bankowe, oraz zgodnie z przyjętymi przez Bank Zasadami polityki informacyjnej w Banku Spółdzielczym w Ożarowie wprowadzonymi Uchwałą Zarządu Nr 39/19 z dnia r., która zawiera szczegółowe informacje dotyczące ujawnionych informacji, sposobie ich weryfikacji oraz publikacji. Informacje ujawnione w niniejszym raporcie zaprezentowano według stanu na r. Zaprezentowane dane ilościowe i jakościowe pochodzą w szczególności z raportów zarządczych i sprawozdań finansowych Banku Spółdzielczego w Ożarowie. II. Informacje ogólne 1. Bank Spółdzielczy w Ożarowie, zwany dalej Bankiem, z siedzibą w Ożarowie, ul. Długa 14, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień roku. 2. W 2018 roku Bank Spółdzielczy w Ożarowie prowadził działalność w ramach jednostek organizacyjnych zlokalizowanych w niżej wymienionych placówkach: 1) Centrala Banku w Ożarowie, ul. Długa 14; 2) Odział w Ćmielowie, ul. Sandomierska 19; 3) Odział w Tarłowie, ul. Rynek 27; 4) Filia w Ożarowie, Os. Wzgórze 106; 5) Filia w Jakubowicach, 24b 3. Podstawowym aktem regulującym organizacje Banku jest Statut Banku Spółdzielczego w Ożarowie, Bank wpisany jest do rejestru prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Kielcach, X Wydział Gospodarczy. Bank Spółdzielczy w Ożarowie zrzeszony jest w Spółdzielczej Grupie Bankowej S.A i jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB. 4. Bank jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB, którego głównym celem jest zapewnianie płynności i wypłacalności. Z uczestnictwa w Systemie wynikają korzyści między innymi dostęp do środków pomocowych w sytuacjach zagrożenia płynności lub wypłacalności, oraz obowiązki, do których należy m.in. stosowanie systemu limitów ustalonych w Systemie oraz poddawanie się działaniom prewencyjnym podejmowanym przez jednostkę zarządzającą Systemem. 5. Według stanu na dzień roku Bank nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. 3

4 III. Cele i strategie zarządzania rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne 1. Cele dla istotnych rodzajów ryzyka oraz sposób ich realizacji 1) Ryzyko kredytowe (w tym koncentracji, detalicznych ekspozycji kredytowych oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie) Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego; 2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku; 3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów zagrożonych w kredytach ogółem na poziomie nie wyższym od 8%. 4) utrzymywanie pokrycia rezerwami celowymi należności zagrożonych od podmiotów sektora niefinansowego i instytucji rządowych lub samorządowych na poziomie co najmniej 30%;. 5) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza kredytami) aktywów Banku. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) stosowanie odpowiednich standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej klientów Banku oraz prowadzenia monitoringu kredytów; 2) ustanawianie skutecznych i adekwatnych do ponoszonego ryzyka zabezpieczeń spłaty kredytów, w szczególności weryfikacja ich wartości i płynności, zarówno podczas oceny wniosku kredytowego, jak i w ramach prowadzonego monitoringu, ograniczanie ryzyka prawnego w procesie ustanawiania zabezpieczeń; 3) inwestowanie nadwyżek zgromadzonych środków na lokatach w Banku Zrzeszającym; 4) utrzymywanie w bilansie Banku tylko portfeli aktywów o charakterze bankowym; 5) utrzymywanie aktywów obciążonych najwyższym ryzykiem kredytowym, tj. portfela kredytów podmiotów niefinansowych na poziomie 45% ich udziału w sumie bilansowej powiększonej o zobowiązania pozabilansowe udzielone dotyczące finansowania. Cele strategiczne w zakresie ryzyka koncentracji obejmują: 1) Utrzymanie umiarkowanie zdywersyfikowanego portfela kredytowego w zakresie umiarkowanym terenem działania; 2) Bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji dużych ekspozycji określonych w CRR. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) angażowanie się Banku w branże, w których obsłudze Bank posiada wieloletnie doświadczenie; 2) ograniczenie kredytowania klientów, których zaangażowanie w Banku wyniosłoby 10% uznanego kapitału; 3) ograniczanie ryzyka koncentracji w ten sam rodzaj zabezpieczenia w postaci hipoteki poprzez opracowanie i stosowanie odpowiednich standardów postępowania dotyczących zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie; 4

5 Cele strategiczne w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi hipotecznie, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela kredytów zagrożonych zabezpieczonych hipotecznie na poziomie nie wyższym od 10% całego portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie; 4) zaangażowanie się w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie maksymalnie do 70% ich udziału w portfelu kredytowym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) udzielanie kredytów zabezpieczonych hipotecznie, tym klientom detalicznym w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza określonych poziomów. 2) stosowanie limitów LtV, na maksymalnym poziomie: a) 80% - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, b) 90% - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, gdy część ekspozycji przekraczająca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP, c) 75% - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej; d) 80% - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości komercyjnej, gdy część ekspozycji przekraczająca 75% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP. 3) wskaźniki wymienione w lit. a-d ulegają obniżeniu o minimum 5 p.p. jeżeli długość okresu zaangażowania Banku w finansowanie ekspozycji kredytowej przekracza minimum 20 lat; 4) kierowanie oferty kredytów hipotecznych głównie do klientów detalicznych i rolników, preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci gruntów rolnych, nieruchomości mieszkalnych, stosowanie maksymalnego okresu kredytowania 30 lat;. 5) stosowanie ostrożnego podejścia do wycen nieruchomości, m.in. poprzez: a) dokonywanie weryfikacji wycen przez pracowników posiadających odpowiednie przeszkolenie; b) zlecanie ponownych wycen, jeżeli w ocenie Banku wartość nieruchomości obniżyła się o maksymalnie 20% i jeżeli zabezpieczenia ekspozycji Banku na tej nieruchomości pomniejszają podstawę naliczania rezerw celowych Cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych obejmują: 1) wdrożenie, weryfikacja i aktualizacja zasad zarządzania ryzykiem w obszarze związanym z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi, które będą uwzględniały w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania detalicznymi ekspozycjami kredytowymi; 2) prowadzenie działalności w zakresie związanym z udzielaniem detalicznych ekspozycji kredytowych mającej na celu utrzymanie zaangażowania na nieistotnym poziomie; 3) utrzymywanie udziału portfela detalicznych ekspozycji zagrożonych na poziomie nie wyższym od 8% całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych; 4) zaangażowanie się w detaliczne ekspozycje kredytowe maksymalnie do 20% ich udziału w portfelu kredytowym. 5

6 Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) przyjęcie maksymalnego okresu kredytowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych na 15 lat; 2) udzielanie kredytów detalicznych tym klientom w przypadku których poziom relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i innych niż kredytowe zobowiązań finansowych do dochodów tych klientów (wskaźnik DtI) nie przekracza: a) 50% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego nie przekracza jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, b) 65% - w przypadku, gdy dochód klienta detalicznego przekracza poziom jednego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. 3) kierowanie oferty kredytów detalicznych głównie do klientów indywidualnych. 2) Ryzyko operacyjne Cele strategiczne w zakresie ryzyka operacyjnego obejmują: 1) optymalizację efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania; 2) racjonalizację kosztów; 3) zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne; 4) automatyzację procesów realizowanych w Banku, pozwalającą w sposób bezpieczny zredukować ryzyko wynikające z błędów ludzkich; 5) wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Bank realizuje cele strategiczne poprzez opracowanie i wdrożenie: 1) systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, adekwatnego do profilu ryzyka Banku; 2) systemu zarządzania zasobami ludzkimi, który pozwala na stworzenie kultury organizacyjnej wspierającej efektywne zrządzanie ryzykiem operacyjnym; 3) skutecznego systemu kontroli wewnętrznej pozwalającego na monitorowanie i korygowanie wykrytych nieprawidłowości (w szczególności w obszarach najbardziej narażonych na ryzyko); 4) odpowiednich warunków technicznych (w tym technologicznych) wspierających w sposób bezpieczny działalność Banku i przetwarzane przez niego informacje; 5) procedur opisujących istniejące w Banku procesy, które regularnie są dostosowywane do zmieniających warunków otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego; 6) planów awaryjnych i planów zachowania ciągłości działania Banku. 3) Ryzyko płynności Cele strategiczne w zakresie ryzyka płynności obejmują: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonywania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty; 2) zapobieganie powstania sytuacji kryzysowej, zwłaszcza z powodu czynników wewnątrzbankowych oraz posiadanie aktualnego i skutecznego planu awaryjnego na wypadek wystąpienia takiej sytuacji, 3) utrzymywanie przez Bank aktywów nieobciążonych na minimalnym poziomie stanowiącym zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych płynności w horyzoncie przeżycia wynoszącym 30 dni. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) realizowanie strategii finansowania, o której mowa w ust. 3; 2) pozyskiwanie depozytów o możliwie długich terminach wymagalności, tak aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym; 3) utrzymywanie na bezpiecznym poziomie nadzorczych miar płynności, przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów z tym związanych; 4) utrzymywanie wymogu pokrycia płynności (wskaźnika LCR) oraz stabilnego finansowania (wskaźnika NSFR) na wymaganym przepisami poziomie; 6

7 5) finansowanie na bezpiecznym poziomie kredytów powiększonych o majątek trwały przez depozyty powiększone o fundusze własne; 6) utrzymywanie płynnościowej struktury bilansu na poziomie zapewniającym występowanie nadwyżki skumulowanych aktywów nad skumulowanymi pasywami w okresie do 1 roku oraz nadwyżki skumulowanych pasywów nad skumulowanymi aktywami w okresie powyżej 1 roku; 7) zapewnienie globalnej wypłacalności Banku, oznaczającej posiadanie skumulowanej luki płynności (bez uwzględnienia zobowiązań pozabilansowych udzielonych i otrzymanych) na poziomie nieujemnym; 8) dywersyfikacja źródeł finansowania poprzez ograniczanie udziału środków dużych deponentów lub dużych depozytów w bazie depozytowej; 9) dążenie do podnoszenia stabilności źródeł finansowania głównie poprzez pozyskiwanie środków od gospodarstw domowych po akceptowalnej cenie; 10) identyfikacja wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępowanie według procedur awaryjnych określonych w obowiązujących w Banku zasadach zarządzania ryzykiem płynności. 4) Ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym: Cele strategiczne w zakresie ryzyka stopy procentowej obejmują: 1) optymalizacja wyniku odsetkowego w warunkach zmienności rynkowych stóp procentowych; 2) ograniczanie negatywnego wpływu zmian stóp procentowych poprzez doskonalenie narzędzi pomiaru i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych; 3) utrzymywanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Bank realizuje cele strategiczne poprzez: 1) ograniczenie ryzyka stopy procentowej tylko do portfela bankowego i tylko do pozycji wynikających z produktów bilansowych; 2) ograniczenie kwoty pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych z terminami przeszacowania powyżej 1 roku do maksymalnie 3% sumy bilansowej; 3) zmniejszanie ryzyka bazowego poprzez: a) stosowanie dla produktów klientowskich stóp bazowych w postaci stawek własnych Banku (w zakresie przewidzianym w przepisach prawa) zwłaszcza dla aktywów wrażliwych, b) oferowanie klientom produktów depozytowych, których oprocentowanie uzależnione byłoby od stawek rynkowych (stóp rynku międzybankowego); 4) dążenie do wypracowywania jak największych przychodów poza odsetkowych. 5) Ryzyko kapitałowe: Długoterminowe cele kapitałowe Banku obejmują: 1) dążenie do zapewnienia odpowiedniej struktury oraz systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności; 2) ograniczenie wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko do rodzajów ryzyka przewidzianych przez przepisy prawa przy założeniu braku prowadzenia działalności handlowej; 3) posiadanie minimalnej wielkości łącznego współczynnika kapitałowego ; 4) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału Tier I ; 5) posiadanie minimalnej wielkości współczynnika kapitału podstawowego Tier I ; 6) obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 65%;) tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 12%; 7) dążenie do takiej struktury funduszy Tier I, aby kapitał rezerwowy stanowił 90% funduszy Tier I; 7

8 8) dywersyfikacja funduszu udziałowego poprzez ograniczenie pakietu udziałów jednego członka do 5% funduszu udziałowego; zwiększenie pakietu udziałów powyżej 5% funduszu udziałowego wymaga zgody Spółdzielni; 9) przekazywanie na fundusze własne minimum 90% nadwyżki bilansowej; 10) posiadanie zaangażowania w kapitał zakładowy (akcyjny) Banku Zrzeszającego na poziomie minimum 0,5% sumy bilansowej Banku; 11) ograniczenie jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych, bankach krajowych, zakładach ubezpieczeń i zakładach reasekuracji w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia 12) nie angażowanie się kapitałowe w podmioty będące Uczestnikami Systemu Ochrony, za wyjątkiem Banku Zrzeszającego; 13) utrzymywanie funduszy własnych i zobowiązań podlegających umorzeniu lub konwersji w wysokości równej co najmniej poziomowi MREL. 6) Ryzyko braku zgodności Zarządzanie ryzykiem braku zgodności oznacza: 1) efektywne przeciwdziałanie możliwościom wystąpienia naruszeń przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania; 2) sprawne i skuteczne podejmowanie działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności; 3) dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi; 4) dążenie i dbałość o: a) wizerunek zewnętrzny Banku rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, b) pozytywny odbiór Banku przez klientów, c) przejrzystość działań Banku wobec klientów, d) stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. 2. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych, ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy: dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu, stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki, monitorowanie dopuszczalnego poziomu ryzyka. Bank zarządza rodzajami ryzyka uznanymi przez Bank za istotne zgodnie z obowiązującymi wewnętrznymi regulacjami zarządzania tymi rodzajami ryzyka opracowanymi w oparciu o wytyczne Spółdzielni. Na system zarządzania każdym rodzajem ryzyka składa się: 1) procedura opisująca zasady zarządzania ryzykiem; 2) identyfikacja, pomiar i monitorowanie; 3) system limitów ograniczających ryzyko; 4) system informacji zarządczej; 5) odpowiednio dostosowana organizacja procesu zarządzania. 8

9 Rysunek nr 1: Proces zarządzania ryzykiem Działania zarządcze Identyfikacja ryzyka Raportowanie Pomiar i ocena ryzyka Funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykiem zorganizowany jest na dwóch niezależnych poziomach: 1) na pierwszy poziom składa się zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej Banku; 2) na drugi poziom składa się: a) zarządzanie ryzykiem przez pracowników na specjalnie powoływanych do tego stanowiskach lub w komórkach organizacyjnych, na które składa się: identyfikacja, pomiar lub szacowaniem, kontrola, monitorowanie oraz sprawozdawanie ryzyka, b) działalność komórki do spraw zgodności. Zarządzanie ryzykiem na drugim poziomie jest niezależne od zarządzania ryzykiem na pierwszym poziomie. Zgodnie z obowiązującą w Banku struktura organizacyjną: 1) w ramach poziomu pierwszego funkcjonują następujące komórki organizacyjne i stanowiska: (w przekazanych bankom schematach organizacyjnych są to komórki nazwane komórkami stwarzającymi ryzyko ; w art.76 ust.5 Dyrektywy CRD IV komórki te nazwane są funkcją realizującą zadania operacyjne ; nazwy komórek wymienione poniżej są nazwami z ww. schematów, Bank powinien je zastąpić własnymi nazwami) a) komórka zarządzania wolnymi środkami, b) Oddziały operacyjne, c) Zespół Obsługi Klienta i Marketingu; 2) w ramach poziomu drugiego funkcjonują następujące komórki organizacyjne i stanowiska: a) Stanowisko Analiz i Ryzyk Bankowych, b) Stanowisko ds. monitoringu i wierzytelności trudnych, c) Stanowisko analityków kredytowych, d) Zespół ds. zgodności, kontroli wewnętrznej i organizacji Rada Nadzorcza w systemie zarządzania ryzykiem sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzykiem braku zgodności oraz ocenia jego adekwatność i skuteczność. Zarząd w systemie zarządzania ryzykiem projektuje, wprowadza oraz zapewnia działanie, spójnego ze strategia zarządzania Bankiem, systemu zarządzania ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest przez poszczególnych członków Zarządu w ramach przypisanych im obowiązków przy czym nadzór drugim poziomem zarządzania przypisany jest Prezesowi Zarządu. 3. Metody pomiaru poszczególnych rodzajów ryzyka, stosowane limity ograniczające ryzyko, polityka stosowanych zabezpieczeń ograniczających ryzyko, opis innych metod ograniczania ryzyka stosowanych w Banku 1) Ryzyko kredytowe Prognozowanie i monitorowanie ryzyka 9

10 Pomiar ryzyka kredytowego Bank dzieli na dwa poziomy: a) indywidualny b) portfelowy, w ramach których ryzyko jest mierzone odpowiednio poprzez: a) wycenę każdej ekspozycji i tworzenie rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów b) dla portfela kredytowego: ocenę struktury podmiotowej, rodzajowej i jakościowej portfela kredytowego, ocenę poziomu wskaźnika kredytów zagrożonych, badanie udziału portfeli kredytów zagrożonych w portfelach kredytowych, ocenę wielkości salda rezerw celowych w porównaniu wielkością wyniku na działalności bankowej i wielkością wyniku finansowego Banku, ocenę stopnia pokrycia rezerwami celowymi kredytów zagrożonych, ocenę wartości odzysku z zabezpieczeń oraz poziomu pokrycia kredytów zabezpieczeniami, monitorowania kredytów, ich struktury, czynników ryzyka, analizę ryzyka wynikającego z zaangażowań wobec podmiotów, o których mowa w art. 79a ustawy Prawo bankowe, analizę ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji, ocenę skali stosowanych odstępstw od warunków kredytowania i ich wpływu na ryzyko, przeprowadzaniu testów warunków skrajnych. Bank ogranicza ryzyko kredytowe poprzez: prowadzenie odpowiedniej polityki kredytowej, w tym standardów kredytowych dotyczących oceny zdolności kredytowej, stosowanie zabezpieczeń spłaty kredytów, stosowanie systemu limitów. W obszarze ryzyka kredytowego Bank stosuje następujące limity: Rodzaj limitu Wartość limitu Wartość limitu na r. Limity ze względu na rodzaj portfela kredytowego - - W podmioty gospodarcze 90% 49,53% W jednostki samorządu terytorialnego 20% 11,16% W osoby fizyczne 50% 39,31% Limit portfel kredytów zagrożonych/portfel kredytowy Max 8% 3,37% Limity Detalicznych Ekspozycji Kredytowych (DEK): - - wskaźnik DTI (wyliczony w momencie udzielenia 1% kredytu) jest wyższy od 65% 0,00% ekspozycje kredytowe niezabezpieczone 1% 0,00% ekspozycje o zmiennych stopach procentowych 15% ustalonych w oparciu o rynkowe stopy procentowe 0,72% ekspozycje udzielone na warunkach niestandardowych 15% 0,00% kredyty gotówkowe 20% 11,63% limity w ROR 3% 0,64% inne kredyty DEK 2% 0,03% Limity kredytów DEK wg. formy zabezpieczeń - - zabezpieczenie rzeczowe (oprócz hipoteki) 2% 0,00% poręczenie według prawa cywilnego 110% 100,00% inne zabezpieczenia 2% 0,00% niezabezpieczone 1% 0,00% Limity Ekspozycji Kredytowych Zabezpieczonych - - Hipotecznie (EKZH): celem kredytowania nie jest nieruchomość 25% 16,38% zabezpieczeniem jest nieruchomość mieszkalna 40% 26,19% nieruchomość stanowiąca zabezpieczenie nie jest własnością kredytobiorcy 10% 0,57% okres trwania umowy jest dłuższy niż 5 lat 98% 97,44% kredytobiorca jest podmiotem z branży budowlanej lub z branży obsługującej rynek nieruchomości 15% 0,04% detaliczne ekspozycje kredytowe, dla których wskaźnik 2% 0,00% 10

11 DtI jest wyższy od 65% Limity Ekspozycji Kredytowych Zabezpieczonych - - Hipotecznie (EKZH) wg. kryterium produktowego Kredyty hipoteczne mieszkaniowe 50% 38,09% Pożyczka hipoteczna 12% 6,33% Kredyt konsolidacyjny i konsumpcyjny 5% 0,44% Pozostałe kredyty hipoteczne 65% 55,14% 2) Ryzyko operacyjne Pomiar ryzyka operacyjnego odbywa się z dwóch punktów widzenia: a) na podstawie incydentów/zdarzeń operacyjnych, które miały miejsce b) na podstawie oceny zdarzeń, które mogą zaistnieć/zdarzeń potencjalnych, w oparciu o: mapę ryzyka operacyjnego, testy warunków skrajnych, Kluczowe Wskaźniki Ryzyka, samoocenę ryzyka, Bank ogranicza ryzyko operacyjne poprzez: a) wdrożenie regulacji wewnętrznych opisujących realizowane w Banku procesy, systemy i oferowane Klientom produkty, b) wydawanie rekomendacji lub zaleceń, które pozwalają na zminimalizowanie ryzyka, c) stosowanie mechanizmów kontrolnych (m.in. wprowadzenie w Banku systemu zatwierdzania/akceptacji na drugą rękę, regularne przeprowadzanie kontroli wewnętrznych), d) transferowanie ryzyka, e) stosowanie planów ciągłości działania. W obszarze ryzyka operacyjnego Bank stosuje następujące limity: Rodzaj limitu Wartość limitu Wartość na dzień Liczba odbytych szkoleń Min. 1 5 Liczba operacji powyżej kwoty wysokiej (15 tys. EURO) Max Nadwyżki, niedobory kasowe Max Liczba otwartych spraw w których Bank jest stroną pozwaną Max. 1 0 Wirusy wykryte w sieci Banku Max. 4% 0,00% Dostępność kluczowych systemów Defbank,CUI Max. 5% 0,00% 3) Ryzyko płynności Bank zarządza, w tym mierzy ryzyko płynności w trzech horyzontach czasowych: a) płynności dziennej, b) płynności krótkoterminowej (do 30 dni) stosując przepływy pieniężne, c) płynności strukturalnej (wynikającej z wszystkich aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych, w tym płynności średnio- i długoterminowej) stosując: ocenę stabilności źródeł finansowania działalności Banku, w tym zwłaszcza depozytów (m.in. ustalenie poziomu osadu, uzależnienie od finansowania dużych deponentów, osób wewnętrznych, jednostek samorządu terytorialnego), zestawienie urealnionych terminów płatności aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych Lukę płynności, analizę wskaźników płynnościowych, ocenę poziomu aktywów płynnych, testy warunków skrajnych. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez: a) stosowanie systemu limitów, b) monitorowanie i reagowanie na sygnały wczesnego ostrzegania, c) utrzymywanie aktywów nieobciążonych zabezpieczających sytuację kryzysową w określonym horyzoncie przeżycia wynoszącym 30 dni, d) posiadanie, aktualizowanie i testowanie awaryjnych planów płynności. 11

12 W obszarze ryzyka płynności Bank stosuje następujące limity: Rodzaj limitu Wartość limitu Wartość limitu na dzień r. Wskaźnik zrywalności depozytów Max 5% 0,41% Depozyty stabilne/suma bilansowa Min 40% 76,78% Depozyty ogółem/kredyty netto Min 150% 204,26% Depozyty stabilne/kredyty netto Min 95% 173,52% Depozyty +fundusze własne/ kredyty+ majątek trwały Min 150% 213,12% Zobowiązania pozabilansowe udzielone/ suma bilansowa Max 5% 1,66% Wskaźnik LCR Min 100% 380% Suma dużych deponentów/baza depozytowa Max 25% 6,41% Wskaźnik NSFR Min 100% 167% 4) Ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym Bank mierzy ryzyko stopy procentowej dla dwóch istotnych rodzajów tego ryzyka: a) przeszacowania wynikającego z niedopasowania terminów przeszacowania pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych, b) bazowego spowodowanego niedoskonałą korelacją zmian stóp referencyjnych, w oparciu o: Lukę stopy procentowej, ocenę wpływu zmian stóp procentowych na wynik finansowy Banku, analizę wskaźników, testy warunków skrajnych Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez: a) stosowanie systemu limitów, b) dopasowywanie (w ramach możliwości) terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych oraz stóp referencyjnych. W obszarze ryzyka stopy procentowej Bank stosuje następujące limity: Rodzaj limitu Wartość limitu Wartość limitu na dzień r. Wskaźnik zrywalności depozytów Max 5% 0,41% Wskaźnik kredytów spłaconych przed terminem Max 5% 0,30% Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z 40 % 24,46% tytułu ryzyka przeszacowania Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z 15% 0,23% tytułu ryzyka bazowego Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z 10% 0% tytułu ryzyka krzywej dochodowości Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka opcji klienta 2% 0% Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wartości 5% 0,15% ekonomicznej Banku Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z 25% 14,12% tytułu ryzyka przeszacowania Limit maksymalnej dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka przeszacowania i bazowego łącznie 20% 2,39% 5) Ryzyko kapitałowe Bank mierzy ryzyko kapitałowe poprzez: a) wyznaczanie wymogów kapitałowych, w ramach kapitału regulacyjnego, b) szacowanie kapitału wewnętrznego na istotne rodzaje ryzyka, c) ocenę współczynników kapitałowych, 12

13 d) ocenę relacji kapitału wewnętrznego w stosunku do funduszy własnych, e) dokonywanie testów warunków skrajnych. Bank ogranicza ryzyko kapitałowe poprzez: a) utrzymywanie odpowiedniego poziomu współczynników kapitałowych oraz relacji kapitału wewnętrznego w stosunku do funduszy własnych, b) posiadanie, aktualizowanie i testowanie awaryjnych planów kapitałowych. W stosuje następujące limity alokacji kapitału: Rodzaj ryzyka Wartość limitu Wartość na dzień Łączny współczynnik kapitałowy Min. 13,875% 20,07% Współczynnik kapitału Tier I Min. 10,25% 19,93% Udział kapitału wewnętrznego w funduszach Max. 70% własnych 56,94% Wskaźnik dźwigni finansowej Min. 3% 8,15% 6) Ryzyko braku zgodności Ryzyko braku zgodności zostało uznane przez Bank jako ryzyko trudnomierzalne, stąd Bank ocenia ryzyko braku zgodności tylko poprzez szacowanie jakościowe. Szacowanie jakościowe odbywa się w dwóch wymiarach: 1) oceny skutków zdarzeń, które mogą wystąpić (w ramach ryzyka operacyjnego); 2) oceny skutków zdarzeń, których wystąpienie zostało zarejestrowane w oparciu o rejestr naruszeń compliance. Rada Nadzorcza raz w roku ocenia raz w roku efektywność zarzadzania ryzykiem braku zgodności. 4. Adekwatności systemu zarządzania ryzykiem oraz ogólny profil ryzyka Zarząd Banku oświadcza, że funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykiem jest adekwatny do skali oraz złożoności prowadzonej przez Bank działalności. Profil ryzyka Banku, w ujęciu ilościowym Bank określa poprzez wskazanie udziału kapitału wewnętrznego na poszczególne rodzaje ryzyka w funduszach własnych. Bank ma nadwyżkę kapitałową. 5. Liczba stanowisk dyrektorskich członków Zarządu i Rady Nadzorczej Poszczególni członkowie Zarządu lub Rady Nadzorczej Banku nie sprawowali funkcji w zarządzie lub radzie nadzorczej innego podmiotu. 6. Polityka wyboru członków Zarządu i Rady Nadzorczej w Banku, strategia zróżnicowania wyboru, informacja o odpowiedniości Realizując wymagania art. 22aa Ustawy Prawo bankowe o spełnianiu przez Członków Rady Nadzorczej i Zarządu wymogów w zakresie posiadania wiedzy, umiejętności i doświadczenia odpowiedniego do sprawowania powierzonych im funkcji i obowiązków, odpowiednie organy przeprowadziły ocenę kwalifikacji, wiedzy, umiejętności i doświadczenia Członków Rady Nadzorczej i Zarządu zgodnie z zapisami wewnętrznych procedur w tym zakresie. Na podstawie informacji uzyskanych w ramach przeprowadzonej oceny, Członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu posiadają niezbędną wiedzę, umiejętności i doświadczenie odpowiednie do prawidłowego i rzetelnego wypełniania powierzonych obowiązków w ramach pełnionych funkcji oraz że dają rękojmię należytego wykonywania tych obowiązków. W 2018 roku w Banku Spółdzielczym w Ożarowie w skład Zarządu wchodziło 3 członków Zarządu oraz 11 członków Rady Nadzorczej. 13

14 7. System przepływu informacji w zakresie ryzyka stosowany w Banku System przepływu informacji w zakresie ryzyka dotyczy głównie istotnych rodzajów ryzyka i odbywa się zgodnie z wewnętrzną procedurą Banku. W ramach informacji zarządczej z obszaru każdego ryzyka sprawozdawane są: wyniki pomiaru ryzyka,w tym wyniki testów warunków skrajnych, informacja o realizacji przyjętych w Banku limitów, wnioski dla Zarządu i Rady Nadzorczej Raporty z zakresu ryzyk pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: 1) monitorowanie poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 2) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyk; 3) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 4) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka. Raporty z poszczególnych rodzajów ryzyk sporządzane są z częstotliwością: Nazwa ryzyka z którego Dla Zarządu Dla Rady Nadzorczej sporządzany jest raport Ryzyko Stopy Procentowej Miesięcznie/kwartalnie Kwartalnie Ryzyko Płynności Miesięcznie/kwartalnie Kwartalnie Ryzyko Kredytowe (w tym DEK kwartalnie Kwartalnie i EKZH a także koncentracji) Ryzyko kapitałowe kwartalnie Kwartalnie Ryzyko inwestycji kwartalnie Kwartalnie Ryzyko ICAAP (kapitału kwartalnie Kwartalnie wewnętrznego) Ryzyko operacyjne kwartalnie Kwartalnie Ryzyko braku zgodności kwartalnie/rocznie kwartalnie/rocznie IV. Fundusze własne Fundusze własne Banku obejmują: 1) kapitał Tier I; 2) kapitał Tier II. 1. Kapitał Tier I Banku obejmuje: 1) kapitał podstawowy Tier I, na który składają się: a) wpłacony fundusz udziałowy, z zastosowaniem przepisów, o których mowa w 8, b) zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego, obliczone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, pomniejszone o wszelkie przewidywane obciążenia i dywidendy, w kwotach nie większych niż kwoty zysku zweryfikowane przez biegłych rewidentów, po uzyskaniu zgody KNF, c) niepodzielony zysk z lat ubiegłych, po uzyskaniu zgody KNF, d) w ramach skumulowanych, innych całkowitych dochodów: fundusz z aktualizacji wyceny majątku trwałego, e) kapitał z aktualizacji instrumentów dłużnych lub kapitałowych zakwalifikowanych do portfela dostępne do sprzedaży, f) kapitał rezerwowy, g) fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej; 2) pomniejszenia kapitału podstawowego Tier I: a) wartości niematerialne i prawne wycenione według wartości bilansowej, b) wzajemne zaangażowania w instrumenty kapitałowe 1 (krzyżowe powiązania kapitałowe) zaliczane do funduszy podstawowych Tier I, jeżeli KNF uznała, że miały one na celu sztuczne zwiększenie funduszy własnych Banku, 1 Pomniejszanie nie dotyczy udziałów wzajemnych powstałych po 2011 r. 14

15 c) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I podmiotów sektora finansowego, jeżeli Bank nie dokonał znacznej inwestycji 2, d) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I podmiotów sektora finansowego, jeżeli Bank dokonał znacznej inwestycji 3, e) strata z lat ubiegłych, strata w trakcie zatwierdzania, strata netto bieżącego okresu, w tym utworzone rezerwy i odpisy aktualizujące odnoszące się do odsetek, których skutki nie zostały odniesione na fundusze, f) aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oparte na przyszłej rentowności, g) pozycje, które należy odliczyć od pozycji dodatkowych w Tier I, których wartość przekracza wartość kapitału dodatkowego Tier I; h) dodatkowe korekty wartości jako 0,1% sumy wartości wycenionych według wartości godziwej; 3) kapitał dodatkowy Tier I, który stanowi: a) instrumenty kapitałowe spełniające warunki opisane w art. 52 CRR, b) ramach korekt okresu przejściowego obligacje zaliczone do funduszy własnych Banku na podstawie Uchwały KNF nr 314/2009 z dnia 14 października 2009 r. w sprawie innych pozycji bilansu banku zaliczanych do funduszy podstawowych banku, ich wysokości, zakresu i warunków ich zaliczania do funduszy podstawowych banku; 4) pomniejszenia kapitału dodatkowego Tier I: a) wzajemne zaangażowania w instrumenty kapitałowe (krzyżowe powiązania kapitałowe) zaliczane do dodatkowego kapitału podstawowego, jeżeli właściwy organ uznał, że miały one na celu sztuczne zwiększenie funduszy własnych Banku, b) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach zaliczanych do dodatkowego kapitału podstawowego podmiotów sektora finansowego, jeżeli Bank nie dokonał znacznej inwestycji 3, c) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach zaliczanych do dodatkowego kapitału podstawowego podmiotów sektora, jeżeli Bank dokonał znacznej inwestycji 4, d) pozycje, które należy odliczyć od pozycji Tier II, których wartość przekracza wartość kapitału Tier II. 2. Kapitał Tier II Banku obejmuje: 1) instrumenty kapitałowe spełniające warunki opisane w art. 63 CRR; 2) pożyczki podporządkowane; 3) rezerwę na ryzyko ogólne do wysokości 1,25% aktywów ważonych ryzykiem; 4) pomniejszenia kapitału Tier II: a) wzajemne zaangażowania w instrumenty kapitałowe (krzyżowe powiązania kapitałowe) zaliczane do kapitału Tier II, jeżeli właściwy organ uznał, że miały one na celu sztuczne zwiększenie funduszy własnych Banku, b) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach zaliczanych do kapitału Tier II podmiotów sektora finansowego, jeżeli Bank nie dokonał znacznej inwestycji, c) posiadane przez Bank bezpośrednie, pośrednie i syntetyczne udziały kapitałowe w instrumentach zaliczanych do kapitału Tier II, jeżeli Bank dokonał znacznej inwestycji. Pomniejszanie dotyczy części wspólnej (częścią wspólną jest kwota mniejszego udziału, jeśli są równe, to częścią wspólną jest kwota jednego lub drugiego). Kwotę korekty Bank pomniejsza o część zamortyzowaną analogicznie do stopnia amortyzacji funduszu udziałowego. 2 Z wyłączeniem udziałów kapitałowych w Banku Zrzeszającym i u innego Uczestnika (za wyjątkiem udziałów krzyżowych). 3 Jak w przypisie nr 2. 4 Jak w przypisie nr 2. 15

16 Fundusze własne wg stanu na r. przedstawione są w tabeli poniżej: Fundusze własne wartości (w zł) 1. Fundusze własne Kapitał TIER I Kapitał podstawowy Tier I Fundusz udziałowy Kapitał rezerwowy (zasobowy) Fundusze ogólnego ryzyka bankowego Skumoulowane inne całkowite (fundusze z aktualizacji wyceny) Inne wartości niematerialne i prawne Kwota wartości niematerialnych i prawnych Kapitał TIER II Pożyczka podporządkowana 0 12.Korekty z tytułu ryzyka kredytowego wg. metody standardowej Pomniejszenia kapitału TIER II Zaangażowanie kapitałowe Inne 0 16.Wspólczynnik kapitału podstawowego TIER I 19,93% 17. Współczynnik kapitału Tier I 19,93% 18. Całkowity współczynnik kapitałowy 20,07% Na dzień r. Bank Spółdzielczy w Ożarowie posiadał fundusze własne o wartości zł. Fundusz zasobowy który wyniósł na koniec roku zł stanowi 95,43% funduszy własnych. Bank wykazuje w funduszach własnych w ramach funduszu udziałowego bezpośrednio udziały opłacone do dnia 28 czerwca 2013 roku. Bank zalicza do funduszy własnych udziały opłacone po dacie 28 czerwca 2013 roku po uzyskaniu zgody KNF. Wyplata udziałów zaliczonych do funduszy własnych wymaga zgody KNF. V. Wymogi kapitałowe 1. Metoda szacowania kapitału wewnętrznego oraz przyjęty przez Bank poziom adekwatności kapitałowej Bank dokonuje agregacji wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka uznane za istotne w oparciu o metodę minimalnego wymogu kapitałowego. Poziomem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego jest wyliczony regulacyjny wymóg kapitałowy. Bank wyznacza regulacyjny wymóg kapitałowy dla ryzyka: a) kredytowego, w oparciu o metodę standardową, b) operacyjnego, w oparciu o metodę wskaźnikapodstawowego, Następnie Bank ocenia, czy regulacyjny wymóg kapitałowy w pełni pokrywa ryzyko kredytowe, operacyjne i jeżeli jest to konieczne, to, zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego, oblicza dodatkowy wymóg kapitałowy na te ryzyka. Kapitał wewnętrzny stanowi sumę regulacyjnego wymogu kapitałowego, dodatkowych wymogów kapitałowych oraz wymogów kapitałowych na pozostałe istotne rodzaje ryzyka obliczonych zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami szacowania kapitału wewnętrznego. Celem strategicznym Banku w zakresie poziomu adekwatności kapitałowej jest utrzymywanie relacji kapitału wewnętrznego w stosunku do funduszy własnych na minimalnym poziomie 13,875%. Na datę informacji relacja wynosiła 20,07%. W 2018 roku Komisja Nadzoru Finansowego nie nałożyła na Bank obowiązku utrzymywania dodatkowych wymogów kapitałowych. 16

17 2. Regulacyjny wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe w podziale na kategorie ekspozycji Bank Spółdzielczy w Ożarowie stosuje metodę standardową do wyznaczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego. Szczegółowe zasady podziału ekspozycji na kategorie oraz przypisania im wag ryzyka przedstawia tabela poniżej. Kategoria Wartość aktywów ważonych ryzykiem ( zł) Wartość ekspozycji ważonej ryzykiem ( w zł) Wymóg kapitałowy (w zł) ekspozycje wobec rządów centralnych ,72 0,00 0,00 lub banków centralnych ekspozycje wobec samorządów , , ,83 regionalnych lub władz lokalnych ekspozycje wobec podmiotów sektora , ,72 533,42 publicznego ekspozycje wobec instytucji , , ,42 ekspozycje wobec przedsiębiorstw , , ,90 ekspozycje detaliczne , , ,68 ekspozycje zabezpieczone hipotekami , , ,18 na nieruchomościach ekspozycje, których dotyczy , , ,69 niewykonanie zobowiązania ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania ekspozycje kapitałowe , , ,58 pozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem inne pozycje , , ,84 Razem regulacyjny wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe ,54 3. Łączne wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka kredytowego i operacyjnego Ryzyko Regulacyjny wymóg kapitałowy ( w zł) kredytowe operacyjne RAZEM VI. Ryzyko kredytowe 1. Definicja dla należności przeterminowanych i zagrożonych, podejścia w zakresie korekt wartości i rezerw celowych/odpisów dotyczących odsetek, w tym również rezerwy na ryzyko Za należności przeterminowane Bank uznaje należności, które nie zostały spłacone w terminach określonych w umowie o kredyt należności Banku. 17

18 Należnościami zagrożonymi są ekspozycje kredytowe zaliczone do kategorii poniżej standardu, wątpliwej i straconej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków. Bank tworzy rezerwy celowe oraz odpisy aktualizujące należności związane z ekspozycjami kredytowymi w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: 1) kategorii "normalne" - w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych; 2) kategorii "pod obserwacją"; 3) grupy "zagrożone" w tym do kategorii "poniżej standardu", "wątpliwe" lub "stracone". Rezerwy celowe na ryzyko związane z ekspozycjami kredytowymi wynikającymi z pożyczek i kredytów detalicznych, zaklasyfikowanymi do kategorii normalne oraz odpisy aktualizujące należności związane z tymi ekspozycjami kredytowymi tworzy się w wysokości co najmniej wymaganego poziomu rezerw oraz odpisów, stanowiącego 1,5% podstawy tworzenia rezerw celowych oraz odpisów aktualizujących należności związanych z ekspozycjami kredytowymi. Rezerwy celowe na ryzyko związane z ekspozycjami kredytowymi zaklasyfikowanymi do kategorii "pod obserwacją", "poniżej standardu", "wątpliwe" i "stracone" oraz odpisy aktualizujące należności związane z tymi ekspozycjami kredytowymi tworzy się na podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego daną ekspozycję, jednak w wysokości co najmniej wymaganego poziomu rezerw oraz odpisów, stanowiącego w relacji do podstawy tworzenia rezerw celowych oraz odpisów aktualizujących należności związane z tymi ekspozycjami kredytowymi: 1) 1,5 % - w przypadku kategorii "pod obserwacją"; 2) 20 % - w przypadku kategorii "poniżej standardu"; 3) 50 % - w przypadku kategorii "wątpliwe"; 4) 100 % - w przypadku kategorii "stracone". Wymagany poziom rezerw celowych na ryzyko związane z ekspozycjami kredytowymi zaklasyfikowanymi do kategorii normalne, o których mowa w ust.1 oraz do kategorii pod obserwacją wraz z odpisami aktualizującymi należności związane z tymi ekspozycjami kredytowymi może być pomniejszony o kwotę równą 25% rezerwy na ryzyko ogólne. Bank tworzy rezerwę na ryzyko ogólne zgodnie z wewnętrzną procedurą. 2. Klasy ekspozycji kredytowych, w tym klasy istotne Bank dokonuje podziału ekspozycji kredytowych na następujące klasy/kategorie: Klasa ekspozycji Wartość (w zł) Czy klasa jest istotna tak/nie Ekspozycje wobec Banków Centralnych TAK Ekspozycje wobec sektora publicznego NIE Ekspozycje wobec instytucji TAK Ekspozycje od budżetu TAK ekspozycje wobec przedsiębiorstw TAK ekspozycje detaliczne TAK ekspozycje zabezpieczone hipotekami na TAK nieruchomościach których dotyczy niewykonanie zobowiązania TAK Inne TAK przy czym przyjmuje, że klasy ekspozycji kredytowych, które stanowią przynajmniej 30% łącznej kwoty ekspozycji kredytowych wyznaczają istotne klasy ekspozycji. 18

19 3. Struktura geograficzna ekspozycji kredytowych Bank nie dokonuje podziału ekspozycji kredytowych na regiony geograficzne, gdyż Bank funkcjonuje na terenie jednego obszaru geograficznego, określonego w Statucie Banku. 4. Struktura branżowa ekspozycji kredytowych Bank dokonuje podziału ekspozycji kredytowych na następujące branże (według Polskiej Klasyfikacji Działalności, z wyłączeniem ekspozycji kredytowej wobec konsumentów): Branża wartość Czy branża jest istotna w tys. zł (tak/nie) Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo TAK Przetwórstwo przemysłowe 296 NIE Budownictwo 440 NIE Handel hurtowy i detaliczny NIE Hotele i restauracje 0,00 NIE Transport, gospodarka magazynowa i łączność 536 NIE Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z 15 NIE prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne TAK Razem przy czym przyjmuje, że branża, która stanowi przynajmniej 10% łącznej kwoty ekspozycji kredytowych jest istotna. Dla istotnych klas ekspozycji (wyznaczonych w pkt 2) podział na branże przedstawia się następująco: Branża wartość tys. zł Klasa istotna: Ekspozycja zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach Rolnictwo Klasa istotna: poręczenie Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne Dla MŚP podział na branże przedstawia się następująco: wartość Branża tys. zł Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Handel hurtowy i detaliczny Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne

20 5. Struktura ekspozycji kredytowych według terminów zapadalności Podział ekspozycji kredytowych(z pozabilansem) według terminów zapadalności przedstawia się następująco: Termin zapadalności wartość tys. zł do 1 miesiąca miesięcy miesięcy miesięcy rok 3 lat lata 5 lat lat 10 lat lat 20 lat powyżej 20 lat Razem Struktura ekspozycji zagrożonych według kategorii dla istotnych branż Podział ekspozycji kredytowych zagrożonych dla istotnych branż przedstawia się następująco: Rodzaj ekspozycji Poniżej standardu wątpliwe Stracone (w tys. zł) Istotna branża Rolnictwo Wszystkie ekspozycje zagrożone Ekspozycje kredytowe zagrożone wobec rolnika Ekspozycje kredytowe zagrożone wobec przedsiębiorcy indywidulnego Ekspozycje kredytowe zagrożone wobec osoby - - fizycznej 101 Inne Razem ekspozycje zagrożone Zmiana stanu korekt i rezerw/odpisów z tytułu ekspozycji zagrożonych wraz z saldem początkowym i końcowym Saldo początkowe Saldo końcowe Kategoria Rezerwy celowe (w tys. z)ł Odpisy na odsetki (w tys. zł) Rezerwy celowe (w tys. zł) Odpisy na odsetki (w tys. zł) Poniżej standardu Wątpliwe Stracone VII. Techniki ograniczania ryzyka kredytowego Bank nie stosował technik redukcji ryzyka kredytowego w zakresie: 1) tworzenia rezerw celowych i odpisów na odsetki w zakresie pomniejszania podstawy ich naliczania, 2) wyznaczania aktywów ważonych ryzykiem w zakresie zamiany wagi ryzyka kontrahenta na wagę ryzyka zabezpieczenia lub stosowania preferencyjnej wagi ryzyka 35%. 20