dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, prof. UwB dr hab. Katarzyna Laskowska, prof. UwB

Transkrypt

1 DZIAŁANIA NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA OSÓB NIEWIDOMYCH I SŁABOWIDZĄCYCH W RUCHU DROGOWYM NA PRZYKŁADZIE PROJEKTU BADAWCZEGO NCBiR REALIZOWANEGO PRZEZ UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, prof. UwB dr hab. Katarzyna Laskowska, prof. UwB

2 Projekt pt.: Opracowanie systemu wykrywania zagrożeń bezpieczeństwa osób niewidomych i słabowidzących ze szczególnym uwzględnieniem ruchu drogowego. Aspekty prawno-kryminologiczne i technologiczne ZESPÓŁ BADAWCZY ZE STRONY UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU: dr hab. Ewa Guzik-Makaruk, prof. UwB kierownik projektu prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski dr hab. Katarzyna Laskowska, prof. UwB dr Elżbieta Zatyka dr Wojciech Filipkowski dr Ewa Glińska mgr Emilia Jurgielewicz

3 DANE PROJEKTU Zamawiający Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Kierownik Dr hab. Ewa Guzik-Makaruk, prof. UwB Lider projektu Konsorcjanci Czas realizacji Podmioty współpracujące z UwB Uniwersytet w Białymstoku w ramach Polskiej Platformy Bezpieczeństwa Wewnętrznego AGH w Krakowie, Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach, Future Voice System sp. z o.o. Od 1 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2014 r. Enviter, European Blind Union (EBU), BRD KGP, PZN, SOSW dla dzieci niewidomych i słabowidzących w Krakowie

4 UMOWA Z NCBiR

5 CEL I PRZEDMIOT PROJEKTU Cel projektu opracowanie inteligentnego systemu informacyjnego do wykrywania zagrożeń bezpieczeństwa w ruchu drogowym osób niewidomych i słabowidzących z uwzględnieniem istniejących uwarunkowań prawnych i kryminologicznych. Przedmiot projektowanych badań zagadnienia związane z zapewnieniem bezpieczeństwa poruszania się osób niewidomych i słabowidzących, zwłaszcza w przestrzeni zurbanizowanej.

6 EFEKTY PROJEKTU (1) WYNIKI BADAŃ UNIWERSYTETU W BIAŁYMSTOKU Analiza stanu prawnego w płaszczyźnie krajowej i międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabowidzących. Opracowanie postulatów de lege ferenda pod adresem rodzimego ustawodawcy. Ustalenie katalogu zagrożeń występujących w ruchu dla osób niewidomych i słabowidzących. Diagnoza poczucia bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabowidzących. Analiza sytuacji osób niewidomych i słabowidzących jako ofiar przestępstwa. Opracowanie modelu miejskiej mapy zagrożeń dla osób niewidomych i słabowidzących poruszających się w przestrzeni zurbanizowanej poprzez wyłonienie istotnych jego elementów. Ustalenie kategorii czynów zabronionych popełnianych przez sprawców niewidomych i słabowidzących. Ocena gotowości jednostek samorządu terytorialnego do wdrażania innowacyjnych rozwiązań mających wpływ na poprawę bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabowidzących. Określenie możliwości komercjalizacji uzyskanych wyników badań. Ocena regulacji prawa o ruchu drogowym w świetle doświadczeń funkcjonariuszy jednostek ruchu drogowego Policji.

7 EFEKTY PROJEKTU (2) WYNIKI BADAŃ AKADEMII GÓRNICZO-HUTNICZEJ Opracowanie prototypu urządzenia lokalizacyjnego przeznaczonego dla osób niedowidzących i niewidomych. Opracowanie prototypu interfejsu komunikacyjnego urządzenia lokalizacyjnego dla potrzeb osób niewidomych. Opracowanie modułu funkcjonalnego wspomagającego poruszanie się osób niewidomych w warunkach miejskich (komunikacja miejska, stałe trasy, ostrzeżenia o zmianach w infrastrukturze itp.). WYNIKI BADAŃ FUTURE VOICE SYSTEM Analiza praw własności materialnych i niematerialnych w zakresie zastosowania wyników prowadzonych badań, w aspekcie wdrożenia do przemysłu technologii powstałych w ramach projektu badawczego. Analiza prawno-ekonomiczna (w tym badania rynku) produktów gotowych do przemysłowego wdrożenia, powstałych w ramach projektu. Analiza możliwości zastosowania i wdrożenia produktów oraz szczegółowy biznesplan komercjalizacji wyników badań naukowych. WYNIKI BADAŃ WYŻSZEJ SZKOŁY TECHNIK KOMPUTEROWYCH I TELEKOMUNIKACJI Opracowanie prototypu modułu służącego do wykrywania zagrożeń dla osób niewidomych i słabowidzących.

8 ZADANIA BADAWCZE UwB (1) NAZWA ZADANIA METODY BADAWCZE 1. Analiza stanu prawnego w płaszczyźnie krajowej i międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabo widzących. Opracowanie postulatów de lege ferenda pod adresem rodzimego ustawodawcy. KIEROWNIK ZADANIA: prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski 2. Ustalenie katalogu zagrożeń występujących w ruchu dla osób niewidomych i słabo widzących. Diagnoza poczucia bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabo widzących. Analiza sytuacji osób niewidomych i słabo widzących jako ofiar przestępstwa KIEROWNIK ZADANIA: dr hab. Katarzyna Laskowska, prof. UwB 3. Opracowanie modelu miejskiej mapy zagrożeń dla osób niewidomych i słabo widzących poruszających się w przestrzeni zurbanizowanej poprzez wyłonienie istotnych jego elementów KIEROWNIK ZADANIA: dr Elżbieta Zatyka, dr Wojciech Filipkowski a) analiza polskich i zagranicznych źródeł prawa oraz literatury z zakresu objętego tematem obszaru badawczego b) badania ilościowe: sondaż diagnostyczny badania w ramach członków sieci Enviter organizacji pozarządowych zajmujących się osobami niewidomymi i słabowidzącymi w Europie a) badanie ilościowe: sondaż diagnostyczny na ogólnopolskiej próbie 1000 osób niewidomych i słabowidzących, w tym - survey wiktymizacyjny, pośrednie doświadczenie wiktymizacyjne b) badania jakościowe a) desk research b) badania jakościowe c) badania ilościowe - sondaż diagnostyczny na ogólnopolskiej próbie 1000 osób niewidomych i słabowidzących d) badania ilościowe: sondaż diagnostyczny badania w ramach członków sieci Enviter

9 ZADANIA BADAWCZE UwB (2) NAZWA ZADANIA 4. Ustalenie kategorii czynów zabronionych popełnianych przez sprawców niewidomych i słabo widzących KIEROWNIK ZADANIA: mgr Katarzyna Heba METODY BADAWCZE według metodologii opracowanej przez kierownika zadania 5. Ocena gotowości jednostek samorządu terytorialnego do wdrażania innowacyjnych rozwiązań mających wpływ na poprawę bezpieczeństwa w ruchu osób niewidomych i słabowidzących KIEROWNIK ZADANIA: dr Ewa Glińska 6. Ocena regulacji prawa o ruchu drogowym w świetle doświadczeń funkcjonariuszy Policji KIEROWNIK ZADANIA: mgr Emilia Jurgielewicz a) badanie ilościowe: sondaż diagnostyczny na ogólnopolskiej próbie jednostek samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego b) badanie jakościowe c) badania ilościowe - sondaż diagnostyczny na ogólnopolskiej próbie 1000 osób niewidomych i słabowidzących d) badania ilościowe: sondaż diagnostyczny badania w ramach członków sieci Enviter a) badania ankietowe na ogólnopolskiej próbie jednostek funkcjonariuszy jednostek Policji b) badania jakościowe c) eksperyment, w którym policjant będzie obserwował zachowanie się osoby niewidomej w ruchu drogowym.

10 BADANIA ILOŚCIOWE W RAMACH SIECI ENVITER European Network for Visually Impaired Training Education & Research sieć dwudziestu współpracujących ze sobą instytucji dla osób niewidomych i słabowidzących, zrzeszająca europejskich specjalistów w dziedzinie dysfunkcji wzroku z czternastu krajów. Narzędzie badawcze częściowo standaryzowany kwestionariusz ankiety w języku angielskim Próba badawcza przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się osobami niewidomymi i słabowidzącymi w następujących krajach: Belgia, Bułgaria, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry, Islandia, Irlandia, Włochy, Holandia, Rumunia, Wielka Brytania

11

12 BADANIA ANKIETOWE OSÓB NIEWIDOMYCH I SŁABOWIDZĄCYCH Techniki Próba badawcza Stan realizacji Współpraca ankieta CAWI i ankieta bezpośrednia 1000 osób, członków PZN około 360 ankiet wypełnionych on-line i bezpośrednio Polski Związek Niewidomych (umowa na realizację badań w terenie)

13 CZŁONKOWIE ZWYCZAJNI PZN LICZBA LICZBA CZŁONKÓW CZŁONKÓW DO OGÓŁEM BADANIA KOBIETY MĘŻCZYŹNI NIEWIDOMI W STOPNIU ZNACZNYM NIEWIDOMI W STOPNIU UMIARKOWANYM LATA LAT LAT 65 I WIĘCEJ LAT DOLNOŚLĄSKI KUJAWSKO-POMORSKI LUBELSKI LUBUSKI ŁÓDZKI MAŁOPOLSKI MAZOWIECKI OPOLSKI PODKARPACKI PODLASKI POMORSKI ŚLĄSKI ŚWIĘTOKRZYSKI WARMIOSKO-MAZURSKI WIELKOPOLSKI ZACHODNIOPOMORSKI RAZEM

14 BLOKI TEMATYCZNE ANKIETY I. OGÓLNE POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA W ŻYCIU CODZIENNYM II. POZIOM SAMODZIELNOŚCI W ŻYCIU SPOŁECZNYM I PORUSZANIU SIĘ PO MIEŚCIE III. POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA W PRZESTRZENI MIASTA IV. OCZEKIWANIA WOBEC SAMORZĄDÓW CO DO POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA W MIEŚCIE V. OSOBA NIEWIDOMA I SŁABOWIDZĄCA JAKO OFIARA WYPADKU W KOMUNIKACJI

15

16

17 BADANIA ANKIETOWE FUNKCJONARIUSZY POLICJI Technika badawcza ankieta pocztowa/faxowa Próba badawcza ok funkcjonariuszy z całej Polski Stan realizacji pozyskano ok kwestionariuszy Współpraca Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji

18

19 WSTĘPNE (SZACUNKOWE) WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH FUNKCJONARIUSZY (1) Zgodnie z wstępnymi szacunkami około 5% ankietowanych funkcjonariuszy uczestniczyło w czynnościach w zdarzeniu, w którym brała udział osoba niewidoma lub słabowidząca. Zdarzenie to najczęściej miało charakter kolizji, która miała miejsce na oznaczonym przejściu dla pieszych. Sprawcą kolizji był zazwyczaj kierujący samochodem osobowym, który nie ustąpił pierwszeństwa lub nie dostosował prędkości pojazdu do warunków jazdy panujących na drodze. Około 2/3 ankietowanych funkcjonariuszy twierdzi, że obowiązek noszenia białej laski podczas samodzielnego poruszania się po drodze jest niewystarczającym zabezpieczeniem osoby niewidomej i słabowidzącej przed wypadkiem w komunikacji.

20 WSTĘPNE (SZACUNKOWE) WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH FUNKCJONARIUSZY (2) Podobna grupa (2/3) funkcjonariuszy pozytywnie ocenia pomysł wprowadzenia obowiązku noszenia opaski odblaskowej na przedramieniu przez osoby niewidome i słabowidzące jak elementu poprawiającego poziom ich bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Około 80% funkcjonariuszy twierdzi, że osoba niewidoma poruszająca się po mieście z przewodnikiem powinna także nosić ze sobą białą laskę. Sposoby poprawy bezpieczeństwa osób niewidomych i słabowidzących w ruchu drogowym sugerowane przez funkcjonariuszy: - noszenie przez osoby niewidome i słabowidzące elementów odblaskowych (kamizelki, opaski, naszycia na ubrania), - zastosowanie sygnalizacji dźwiękowej przy wszystkich oznaczonych przejściach dla pieszych, - oznaczenie i poprawa stanu chodników, - edukacja kierujących pojazdami oraz osób niewidomych i słabowidzących.

21 BADANIA ANKIETOWE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Technika badawcza Próba badawcza Narzędzie badawcze Stan realizacji ankieta CATI/CAWI 16 jednostek samorządu terytorialnego kwestionariusz standaryzowany przygotowywanie narzędzia badawczego

22 PLANOWANE PUBLIKACJE Bezpieczeństwo osób niewidomych i słabowidzących ze szczególnym uwzględnieniem ruchu drogowego. Aspekty prawno-kryminologiczne red. E. Guzik-Makaruk, K. Laskowska, Wolters Kluwer, 2014 Wypadek w komunikacji z udziałem osób niepełnosprawnych ze szczególnym uwzględnieniem osób niewidomych i słabowidzących. Studium prawno-kryminologiczne E. Jurgielewicz, Wolters Kluwer, 2014 (rozprawa doktorska) Liczne opracowania i artykuły o charakterze przyczynkarskim, których autorami są członkowie zespołu badawczego

23 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ