WYMAGANIA Z FIZYKI W KLASIE TRZECIEJ NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCY

Transkrypt

1 WYMAGANIA Z FIZYKI W KLASIE TRZECIEJ NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCY 1. Przykłady elektryzowania ciał przez tarcie. 2. Własności ciał naelektryzowanych. 3. Rodzaje ładunków elektrycznych i ich oznaczenia. 4. Rozróżnianie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych. 5. Znajomość symboli ładunku elektrycznego i jego jednostki. 6. Znajomość zależność wartości siły elektrycznej od wartości ładunków i odległości pomiędzy nimi. 7. Odróżnianie przewodników od izolatorów. 8. Zasada zachowania ładunku elektrycznego. 9. Umiejętność wskazywania przykładów elektryzowania ciał przez dotyk. 10. Znajomość pojęcia napięcia elektrycznego i jego jednostki. 11.Znajomość pojęcia natężenia prądu elektrycznego i jego jednostki. 12.Przeliczanie podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-). 13.Rozróżnianie przyrządów służących do pomiaru natężenia i napięcia prądu elektrycznego. 14. Rozróżnianie szeregowego i równoległego sposobu łączenia oporników. 15. Znajomość form energii, w które się przekształca energia elektryczna we wskazanych domowych urządzeniach elektrycznych. 16. Umiejętność nazwania biegunów magnetycznych magnesu i Ziemi. 17. Opis wzajemnego oddziaływania biegunów magnetycznych. 18. Opis oddziaływania magnesu na igłę magnetyczną 19. Opisz oddziaływanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną. 20. Opisz budowę elektromagnesu.

2 21. Co to jest siła elektrodynamiczna? Podaj dwa przykłady ruchu drgającego. 23. Obliczanie częstotliwości drgań w oparciu o ich okres i odwrotnie. 24. Po czym poznasz ruch falowy? 25. Wymień znane ci rodzaje fal elektromagnetycznych. 26. Jakie znasz rodzaje zwierciadeł i po czym je rozpoznajesz? 27. Narysuj zjawisko załamania promienia świetlnego przy jego przejściu z ośrodka optycznie gęstszego do rzadszego i odwrotnie. 28. Jakie znasz rodzaje soczewek i po czym je rozpoznajesz?

3 WARUNKIEM UZYSKANIA OCENY DOSTATECZNEJ Z FIZYKI W KLASIE III JEST ZNAJOMOŚĆ PRAW, DEFINICJI I WZORÓW FIZYCZNYCH ZA- WARTYCH W PRZEDSTAWIONYM PONIŻEJ MATERIALE. Temat: Elektryzowanie ciał. 1. Ładunek elektryczny pewna cecha ciała. 2. Oznaczenia ładunku elektrycznego Q, q. 3. Ładunek elektryczny mierzymy w kulombach. [q] = [Q] = 1C (kulomb) 4. Ciała obdarzone ładunkami elektrycznymi mogą się przyciągać lub odpychać. Z uwagi na te dwa rodzaje oddziaływań rozróżniamy dwa rodzaje ładunków elektrycznych: dodatnie i ujemne. Ładunki jednoimienne (o tych samych znakach) odpychają się, a różnoimienne (o różnych znakach) przyciągają się. 5. Elektryzowanie ciała polega na wytworzeniu ładunku elektrycznego na jego powierzchni. Temat: Budowa atomu. 1. Ładunek elektryczny elementarny (e) najmniejsza porcja ładunku elektrycznego, której w żaden sposób nie można podzielić na mniejsze części.

4 e = 1, C 2. Proton cząstka elementarna posiadająca dodatni ładunek elementarny. 3. Elektron cząstka elementarna obdarzona ujemnym ładunkiem elementarnym. 4. Neutron - cząstka elementarna nie posiadająca żadnego ładunku elektrycznego. 5. Ciało naelektryzowane dodatnio posiada więcej protonów niż elektronów. 6. Ciało naelektryzowane ujemnie zawiera więcej elektronów niż protonów. 7. Model budowy atomu. Atom składa się z jądra atomowego, wokół którego krążą elektrony. Krążą one po powłokach. Jądro atomowe ma kształt zbliżony do kulistego. Składa się ono z protonów i neutronów (str. 16 i 17). 8. Przeliczanie jednostek ładunku elektrycznego.

5 mikrokulomb 1 C 1 10 nanokulomb 1nC 1 10 pikokulomb 1pC C C C Temat: Przewodniki i izolatory. 1. Tylko elektrony posiadają swobodę ruchu. 2. Elektron swobodny elektron, który może bez przeszkód przechodzić pomiędzy powłokami walencyjnymi sąsiadujących ze sobą atomów. 3. Elektrony swobodne poruszają się chaotycznie podobnie, jak cząsteczki gazu. I dlatego układ wielu takich elektronów swobodnych nazywamy gazem elektronowym. 4. Przewodniki elektryczne ciała zawierające w sobie elektrony swobodne (str. 26). 5. Izolatory elektryczne ciała nie posiadające elektronów swobodnych (str. 26). 6. Zastosowanie przewodników i izolatorów elektryczności.

6 Temat: Mikroskopowy obraz zjawiska elektryzowania ciał. 1. Mechanizm elektryzowania ciał. Pocieranie ładunki elektryczne przemieszczają się z jednego ciała na drugie gromadząc się w pocieranych miejscach. B) Dotyk elektrony swobodne przepływają z jednego ciała na drugie rozchodząc się po całej jego powierzchni. c.) Wpływ (indukcja elektrostatyczna) ładunek zgromadzony na ciele A oddziałuje z nabojem zgromadzonym w ciele B powodując przemieszczenie się tego ostatniego ładunku. Powoduje to trwałe lub chwilowe naelektryzowanie się ciała B. 2. Zobojętnianie ładunku elektrycznego to jego neutralizacja poprzez wymieszanie z ładunkiem znaku przeciwnego.

7 3. Uziemienie to zobojętnianie ładunku elektrycznego poprzez połączenie ciała naelektryzowanego z ziemią za pośrednictwem przewodnika. Temat: Elektroskop. Zasada zachowania ładunku elektrycznego. 1. Elektroskop przyrząd służący do wykrywania ładunku elektrycznego. 2. Dlaczego wskazówka elektroskopu wychyla się po zetknięciu go z ciałem naelektryzowanym? Ładunek elektryczny przepływa z ciała na wskazówkę elektroskopu i podtrzymujący ją pręcik. Elementy te po naelektryzowaniu ładunkami o takich samych znakach odpychają się od siebie. Powoduje to wychylenie się wskazówki elektroskopu.. 3. Zasada zachowania ładunku elektrycznego (str. 33). 4. Przykłady zjawisk, w których jest spełniona zasada zachowania ładunku elektrycznego: a) elektryzowanie ciał przez tarcie, b) reakcje jądrowe. Temat: Prąd elektryczny. Napięcie elektryczne. 1. Prąd elektryczny uporządkowany ruch ładunków swobodnych w przewodniku (np. elektronów swobodnych wewnątrz metalu). 2. Prąd elektryczny płynie od ciała naelektryzowanego dodatnio do ciała naelektryzowanego ujemnie.

8 3. Źródło prądu elektrycznego ciało powodujące przepływ prądu w przewodniku. 4. Napięcie elektryczne wielkość, która mierzy zdolność prądu elektrycznego do wykonania pracy związanej z przemieszczeniem w przewodniku ładunku elektrycznego o wartości 1C. U = W/q [U] = 1 V (wolt) 5. Natężenie prądu elektrycznego jest wielkością, która opisuje ten prąd. Im większe jest natężenie prądu, tym więcej elektronów przepływa w czasie 1s przez przekrój poprzeczny przewodnika. 6. Natężenie prądu elektrycznego (I) definicja (str. 48). I = q/t [I] = 1A (amper) Temat: Pomiar natężenia prądu i napięcia. 1. Symbole elementów elektrotechnicznych (str. 49). Doświadczenie nr 14 str. 49.

9 2. Amperomierz przyrząd służący do pomiaru natężenia prądu. Łączymy go szeregowo z odbiornikiem energii elektrycznej. 3. Woltomierz przyrząd służący do pomiaru napięcia elektrycznego. Łączymy go równolegle z odbiornikiem energii elektrycznej. 4. Ćwiczenia w pomiarze napięcia i natężenia prądu: a) doświadczenie nr 15/51 b) doświadczenie nr 16/52

10 Temat: Opór elektryczny przewodnika. 1. Każdy przewodnik ogranicza w pewien sposób przepływ prądu elektrycznego. Ten hamujący wpływ przewodnika na przepływ prądu elektrycznego mierzymy przy użyciu wielkości nazywanej oporem elektrycznym (R). [R] = 1 (om) 2. Opór elektryczny przewodnika zależy od rodzaju substancji, która go tworzy, pola jego przekroju poprzecznego oraz długości tego przewodnika. R - opór właściwy, [ ] = 1 m. S - pole przekroju poprzecznego przewodnika o długości l. 3. Opornik element elektroniczny służący do zmniejszania natężenia prądu. 4. Oporniki dzielimy na: a) rezystory (str. 68), b) potencjometry - oporniki suwakowe (str. 69). l S 5. Zadanie 7 str. 71.

11 6. Praca domowa: zadanie 8 str. 71. Temat: Prawo Ohma. 1. Badanie zależności natężenia prądu w przewodniku od napięcia panującego pomiędzy jego końcami - doświadczenie 21/63 (patrz tabelka i opis). 2. Wykres przedstawiający zależności natężenia prądu w przewodniku od napięcia panującego pomiędzy jego końcami. Wniosek: Natężenie prądu płynącego w przewodniku jest wprost proporcjonalne do napięcia panującego pomiędzy jego końcami. 3. Prawo Ohma. Natężenie prądu płynącego w przewodniku jest wprost proporcjonalne do napięcia panującego pomiędzy jego końcami i odwrotnie proporcjonalne do jego oporu elektrycznego. I = U/R 4. Zadania 4 i 5 str Praca domowa: zadanie 3 str. 71.

12 Temat: Praca i moc prądu elektrycznego. 1. Prąd elektryczny płynąc w przewodniku wykonuje pewną pracę, która może się przekształcić w następujące rodzaje energii elektrycznej: a) wewnętrzną (w grzałce), b) chemiczną (w akumulatorze), c) świetlną (w żarówce), d) mechaniczną (w silniku elektrycznym), e) promienistą (w kuchence mikrofalowej). 2. Obliczanie pracy prądu elektrycznego. W U W U q q q I q I t t W U I t 3. Moc prądu elektrycznego wielkość informująca nas o szybkości przekształcania energii elektrycznej w inne formy energii. 4. Obliczanie mocy

13 W P t U I t W U I t P t P U I 5. Każde urządzenie elektryczne posiada tabliczkę znamionową, na której podano jego moc. Informuje nas ona o tym, jak szybko dane urządzenie wykonuje przeznaczone jej zadanie i czy jest ono energooszczędne. 6. Zużycie energii elektrycznej mierzymy w kilowatogodzinach. 1kWh jedna kilowatogodzina. 1kWh = 1kW 1h = 1000W 3600s = J Temat: Połączenie szeregowe oporników. 1. Schemat układu oporników połączonych szeregowo. 2. Przez oporniki połączone szeregowo płynie prąd o takim samym natężeniu.

14 I 1 = I 2 3. Suma napięć zmierzonych na opornikach połączonych szeregowo równa jest napięciu źródła prądu. U = U 1 + U 2 4. Obliczanie oporu wypadkowego oporników połączonych szeregowo. R S = R 1 + R 2 Temat: Połączenie równoległe oporników. 1. Schemat układu oporników połączonych równolegle. 3. W przypadku oporników połączonych równolegle suma natężeń prądów wpływających do węzła równa jest sumie natężeń prądów wypływających z węzła pierwsze prawo Kirchhoffa. 4. Pierwsze prawo Kirchhoffa przykład. 2. Napięcia zmierzone na zaciskach oporników połączonych równolegle są takie same i równe napięciu źródła prądu.

15 I 1 + I 2 = I 3 + I 4 => 3A + 3A = 2A + I 4 6A = 2A + I 4 => I 4 = 6A 2A => I 4 = 4A. 5. Obliczanie oporu wypadkowego oporników połączonych równolegle R R R R 1 2 Temat: Układy elektryczne rozwiązywanie zadań. Zad. 1. Ile wynosi opór obwodu (rys. obok), jeżeli opór każdej żarówki wynosi 200? Zad. 2. Ile wynosi natężenie prądu w obwodzie (rys. obok), jeżeli napięcie między punktami A i B wynosi 10 V?

16 Zad. 3. Ile wynosi opór zastępczy dwóch oporników 3 i 6 połączonych: a) szeregowo, b) równolegle? Zad. 4. Trzy jednakowe oporniki każdy o oporze 1, połączono według schematu na rysunku obok. Ile wynosi ich opór całkowity układu tworzonego przez te oporniki? Zad. 5. Jaka jest wartość oporu R w obwodzie, którego schemat przedstawia rysunek obok? Jakie jest natężenie prądu płynącego przez ten opornik? Zad. 6. Oblicz natężenie prądu I (rys. obok)? Jakie jest napięcie na oporniku R 2? Zad. 7. Woltomierz przyłączony do punktów A i C (rys. obok) wskazał napięcie 6 V. Jakie napięcie wskaże woltomierz przyłączony do punktów A i B?

17 Zad. 8. Jaką moc pobierają kolejne oporniki przedstawione na rysunku poniżej? Temat: Użytkowanie energii elektrycznej. 1. Prąd elektryczny przemienny prąd, który cyklicznie zmienia kierunek przepływu oraz natężenie.

18 T okres prądu przemiennego. T = 0,02 s. U 0 maksymalne napięcie prądu przemiennego. W przypadku domowej sieci elektrycznej U 0 = 325V, U SK = 230V. 2. Domową sieć elektryczną tworzą różnego rodzaju odbiorniki energii elektrycznej połączone równolegle. 3. Domowe odbiorniki energii elektrycznej: różnego rodzaju grzałki, silniki elektryczne, źródła światła oraz urządzenia elektroniczne. 4. Zwarcie występuje wtedy, gdy bieguny źródła prądu połączymy przewodnikiem o bardzo małym oporze elektrycznym. W takim przewodniku płynie prąd o bardzo dużym natężeniu. 5. Bezpiecznik elektryczny urządzenie zabezpieczające domową sieć elektryczną lub urządzenie przed uszkodzeniem spowodowanym zwarciem. 6. Wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe (str. 89). 7. Zasady BHP obowiązujące podczas korzystania z urządzeń elektrycznych (str. 89).

19 Temat: Magnes i jego bieguny. 1. Pole magnetyczne przestrzeń, w której występują oddziaływania magnetyczne. Wzdłuż linii pola magnetycznego układają się opiłki żelaza oraz igły magnetyczne. 2. Linie pola magnetycznego linie służące do rysunkowego opisu pola magnetycznego. 3. Magnes ciało stałe, które wytwarza wokół siebie pole magnetyczne. 4. Wzajemne oddziaływanie biegunów magnetycznych. Każdy magnes posiada dwa bieguny: północny (N - niebieski) i południowy (S - czerwony). Bieguny jednoimienne odpychają się, a różnoimienne przyciągają (str. 101). 5. Linie pola magnetycznego magnesu (rys. ze str. 100). 6. Igła magnetyczna jest małym, lekkim magnesem który może się swobodnie obracać wokół pionowej osi.. 7. Ziemia jako magnes.

20 Temat: Właściwości magnetyczne przewodnika z prądem. 1. Doświadczenie Oersteda (str. 105). Prąd płynący w przewodniku powoduje wychylenie się igły magnetycznej, która się pod nim znajduje. Zmiana kierunku przepływu prądu powoduje wychylenie się igły w drugą stronę. 2. Wniosek wypływający z doświadczenia Oersteda. Prąd płynący w przewodniku wytwarza pole magnetyczne. 3. Linie pola magnetycznego wytworzonego przez prąd płynący w prostoliniowym przewodniku z prądem. 4. Reguła prawej dłoni (str. 106). 5. Zwojnica to spiralnie zwinięty przewodnik (rys. ze str. 105). Zwojnica wytwarza pole magnetyczne, gdy płynie przez nią prąd. 6. Linie pola magnetycznego zwojnicy przewodzącej prąd elektryczny (rys. ze str. 107). 7. Reguła zwojnicy. Jeżeli zwojnicę chwycimy prawą dłonią tak, aby cztery palce wskazywały kierunek przepływu prądu w jej uzwojeniu, to odchylony kciuk pokaże nam biegun północny pola magnetycznego tej zwojnicy.

21 Temat: Elektromagnes budowa, działanie i zastosowanie. 1. Ferromagnetyk ciało zawierające w sobie obszary stałego namagnesowania nazywane domenami magnetycznymi. Zwykły ferromagnetyk nie jest magnesem, gdyż kierunki namagnesowania jego domen są różne. Pole magnetyczne otaczające ferromagnetyk porządkuje namagnesowania jego domen. Dzięki temu ferromagnetyk staje się magnesem. Do ferromagnetyków, należą: żelazo, kobalt i nikiel. 2. Opis budowy elektromagnesu (str. 111). 3. Rdzeń elektromagnesu wzmacnia pole magnetyczne zwojnicy. 4. Zasada działania elektromagnesu: a) prąd płynący w zwojnicy wytwarza pole magnetyczne, b) pole magnetyczne zwojnicy porządkuje namagnesowania domen magnetycznych rdzenia, c) ferromagnetyczny rdzeń przekształca się w magnes. 5. Zastosowania elektromagnesów (str. 110). 6. Sposoby zwiększania siły nośnej elektromagnesu (str. 111): a) zwiększenie I prądu w uzwojeniach elektromagnesu, b) zwiększenie liczby zwojów cewki.

22 Temat: Siła elektrodynamiczna. 1. Siła elektrodynamiczna siła działająca na przewodnik z prądem umieszczony w polu magnetycznym (str. 116). 2. Od czego zależy wartość siły elektrodynamicznej? (str. 113) Wartość siły elektrodynamicznej zależy od: wielkości pola magnetycznego, natężenia prądu w przewodniku i długości tego przewodnika. 3. Reguła lewej dłoni. 4. Wzajemne oddziaływanie przewodników prądem: a) dwa równoległe i bardzo długie przewodniki przewodzą prądy w tym samym kierunku, W tym przypadku przewodniki przyciągają się.

23 b) dwa równoległe i bardzo długie przewodniki przewodzą prądy w przeciwnych kierunkach. W omawianym przypadku przewodniki odpychają się. 5. Wzajemne oddziaływanie magnesów i elektromagnesów. Jednoimienne bieguny magnesów i elektromagnesów odpychają się, a różnoimienne przyciągają. Temat: Silnik elektryczny prądu stałego. 1. Silnik elektryczny (str. 116) urządzenie przetwarzające energię elektryczną w energię mechaniczną. 2. Budowa silnika elektrycznego.

24 3. Zasada działania silnika elektrycznego na prąd stały. Prąd doprowadzany jest ze źródła do zwoju zawieszonego między biegunami magnesu. Pola magnetyczne zwoju i magnesu wzajemnie na siebie oddziałują. Północny biegun uzwojenia przyciągany jest przez południowy biegun magnesu. Południowy biegun uzwojenia przesuwa się w kierunku północnego bieguna magnesu. W rezultacie zwój obraca się. Gdy bieguny zwoju mijają bieguny magnesu, komutator silnika odwraca kierunek prądu. Wraz z kierunkiem prądu zmienia się kierunek pola magnetycznego zwoju. Biegun południowy staje się północnym i odwrotnie. Wobec tego zwój odpychany jest teraz przez te bieguny magnesu, które poprzednio go przyciągały. Dzięki temu zwój nadal się obraca. Komutator odwraca kierunek prądu co każde pół obrotu zwoju. Temat: Ruch drgający. 1. Położenie równowagi punkt, w którym siły działające na ciało równoważą się. 2. Ruch drgający ruch, w którym położenie ciała, jego prędkość, przyspieszenie, energia kinetyczna i energia potencjalna zmieniają się w sposób cykliczny. 3. Parametry opisujące ruch drgający: a) amplituda drgań (A) str. 12, b) okres drgań (T) str. 12, [T] = 1s c) częstotliwość drgań (f) str. 12. f = 1/T f = n / t n liczba drgań wykonanych przez ciało w czasie t. [f] = 1 Hz (herc).

25 4. Analiza jakościowa ruchu drgającego. 5. Wykres zależności wychylenia ciała drgającego od czasu. Temat: Ruch drgający rozwiązywanie zadań. Zadania polegające na odczytywaniu amplitudy i okresu drgań. 1. Z wykresu zależności położenia od czasu odczytaj i zapisz amplitudę i okres drgań.

26 2. Z wykresu zależności położenia od czasu odczytaj i zapisz amplitudę i okres drgań. Z podręcznika zadania nr: 4/22, 5/22, 7/22, 8/22, 9/22. Temat: Fale mechaniczne. 1. Fala mechaniczna rozchodzące się zmiany (zaburzenie) ośrodka sprężystego (str. 25). 2. Źródłem fali mechanicznej jest ciało drgające.

27 3. Analiza zjawiska rozchodzenia się fali mechanicznej (rysunek z lewej strony). Rozchodzenie się fali mechanicznej polega na przekazywaniu sobie energii ruchu drgającego pomiędzy stykającymi się ze sobą cząsteczkami ośrodka sprężystego. 4. Parametry opisujące ruch falowy: a) amplituda fali (A) maksymalne wychylenie z położenia równowagi cząsteczki uczestniczącej w ruchu falowym, b) okres fali (T) czas w ciągu, którego cząsteczka uczestnicząca w ruchu falowym wykonuje jedno drganie (str. 26), c) częstotliwość fali (f), f = 1/T [f] = 1Hz d) długość fali ( ) odległość, którą fala przebywa w czasie jednego okresu. 5. Wykres zależności wychylenia cząsteczki uczestniczącej w ruchu falowym od jej odległości od źródła fali.

28 6. Obliczanie prędkości fali. Wszystkie fale rozchodzą się ze stałą prędkością. Temat: Fale mechaniczne rozwiązywanie zadań. Rozwiązywanie zadań: 1, 2, 3, 4 i 5 ze str. 35 w podręczniku. Temat: Fale elektromagnetyczne. 1. Pole elektromagnetyczne przestrzeń, w której na poruszające się ładunki elektryczne działają siły elektryczne i magnetyczne. 2. Fala elektromagnetyczna to rozchodzące się w przestrzeni zmiany pola elektromagnetycznego (str. 53). 3. Źródłem fali elektromagnetycznej są drgające ładunki elektryczne. 4. W jakich ośrodkach mogą się rozchodzić fale elektromagnetyczne? Odpowiedź na str Mechanizm zjawiska rozchodzenia się fal elektromagnetycznych wyjaśniają prawa Maxwella.

29 I prawo Maxwella. Zmienne pole elektryczne wytwarza wirowe pole magnetyczne, które też jest zmienne. II prawo Maxwella. Zmienne pole magnetyczne wytwarza wirowe pole elektryczne, które też jest zmienne. 6. Rodzaje fal elektromagnetycznych: fale radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, nadfiolet, promieniowanie rentgenowskie, promieniowanie gamma. 7. Zastosowanie fal elektromagnetycznych praca domowa. Temat: Światło. Zjawisko odbicia światła. 1. Światło (fale świetlne) widzialne fale elektromagnetyczne. 2. Promień świetlny wąska wiązka fal świetlnych. 3. Kształt cienia jest taki sam jak kształt ciała, które ten cień rzuca. Świadczy to o tym, że promienie świetlne biegną wzdłuż linii prostych. 4. Analiza zjawiska odbicia światła (rys. ze str. 82). [gamma] kąt odbicia promienia świetlnego. [alfa] kąt padania promienia świetlnego.

30 5. Prawo odbicia światła. Kąt padania promienia świetlnego równy jest kątowi odbicia i obydwa te kąty leżą na tej samej płaszczyźnie. Temat: Zwierciadła. Otrzymywanie obrazów przy użyciu zwierciadeł. 1. Zwierciadło płaskie gładka, płaska powierzchnia odbijająca światło w taki sposób, że wiązka promieni równoległych po odbiciu się od niego pozostaje wiązką promieni równoległych. Odbicie zwierciadlane Odbicie rozproszone 2. Konstrukcja obrazu powstającego w zwierciadle płaskim (rysunki ze str. 86 i 87). Jest to obraz pozorny, nieodwrócony, tej samej wielkości. 3. Zwierciadło kuliste wklęsłe zwierciadło, którego powierzchnia odbijająca światło jest wewnętrzną stroną kuli. 4. Promienie równoległej wiązki światła po odbiciu od zwierciadła kulistego wklęsłego przecinają się w punkcie nazywanym ogniskiem zwierciadła kulistego wklęsłego (rys. ze str. 90).

31 5. Ogniskowa zwierciadła kulistego (f) odległość ogniska od zwierciadła. f = R/2 R promień kuli, z której wycięto zwierciadło kuliste. 6. Otrzymywanie obrazów przy użyciu zwierciadła kulistego wklęsłego (rys. ze str. 93 i 95). 7. Równanie zwierciadła kulistego. x odległość ciała świecącego od zwierciadła. y odległość obrazu od zwierciadła. Temat: Zjawisko załamania światła. 1. Ośrodek optycznie rzadszy tym się różni od ośrodka optycznie gęstszego, że w ośrodku optycznie rzadszym światło rozchodzi się z większą prędkością niż w ośrodku optycznie gęstszym. 2. Analiza zjawiska załamania światła, które występuje podczas przejścia promienia świetlnego przez powierzchnię graniczną rozdzielającą dwa ośrodki różniące się prędkością rozprzestrzeniania światła.

32 3. Przejście promienia świetlnego przez granicę rozdzielającą dwa ośrodki przezroczyste: a) promień świetlny przechodzi z ośrodka optycznie rzadszego do ośrodka optycznie gęstszego kąt padania jest większy od kąta załamania, b) promień świetlny przechodzi z ośrodka optycznie gęstszego do ośrodka optycznie rzadszego kąt padania jest mniejszy od kąta załamania, 4. Prawo załamania światła (wersja uproszczona). Im większy jest kąt padania promienia świetlnego, tym większy jest kąt jego załamania. 5. Współczynnik załamania światła opisuje zdolność ośrodka przezroczystego do załamywania promieni świetlnych. Im większa jest wartość tego współczynnika, tym silniej jest załamany promień świetlny.

33 6. Obliczanie współczynnika załamania światła., gdzie V 1 >V 2 Temat: Soczewki i ich właściwości. 1. Soczewka ciało przezroczyste ograniczone dwiema powierzchniami kulistymi. 2. Rozróżniamy soczewki skupiające i rozpraszające. 3. Soczewki skupiające poznajemy po tym, że są grubsze pośrodku, a cieńsze na brzegach (górny rysunek na str. 112). 4. Soczewki rozpraszające poznajemy po tym, że są cieńsze pośrodku, a grubsze na brzegach (górny rysunek na str. 112). 5. Symbole soczewek skupiających i rozpraszających (dolny rysunek na str. 112). 6. Wiązka promieni równoległych po przejściu przez soczewkę skupiającą koncentruje się w jednym punkcie nazywanym ogniskiem soczewki skupiającej (rys. ze str. 113). Każda soczewka ma dwa ogniska, które oznaczamy symbolami F 1 i F Ogniskowa soczewki f to odległość pomiędzy soczewką, a jej ogniskiem. 8. Wiązka promieni równoległych po przejściu przez soczewkę rozpraszającą przekształca się w wiązkę promieni rozbieżnych, których przedłużenia skupiają się w jednym punkcie nazywanym ogniskiem soczewki rozpraszającej (rys. ze str. 120).

34 Temat: Otrzymywanie obrazów przy użyciu soczewek. 1. Konstrukcja obrazu wytworzonego przez soczewkę skupiającą w sytuacji, gdy odległość ciała świecącego od soczewki jest większa od długości jej ogniskowej (rys. ze str. 116). Otrzymujemy obraz: rzeczywisty, odwrócony, różnej wielkości. 2. Konstrukcja obrazu wytworzonego przez soczewkę skupiającą w sytuacji, gdy ciało świecące znajduje się pomiędzy soczewką, a jej ogniskiem (dolny rys. ze str. 118). Otrzymujemy obraz: pozorny, nieodwrócony, powiększony. 3. Konstrukcja obrazu wytworzonego przez soczewkę rozpraszającą (rys. ze str. 121). Otrzymujemy obraz: pozorny, nieodwrócony, pomniejszony. Temat: Zdolność skupiająca i równanie soczewki. 1. Zdolność skupiająca soczewki (Z) opisuje zdolność soczewki do skupiania promieni świetlnych. Im większa jest zdolność skupiająca soczewki, tym silniej skupia ona promienie świetlne. Dla soczewek skupiających Z > 0, a dla rozpraszających Z < Obliczanie zdolności skupiającej soczewek. 3. Równanie soczewki.

35 x odległość ciała świecącego od soczewki. x jest zawsze większe od 0. y - odległość obrazu od soczewki. y jest ujemne tylko wtedy, gdy obraz jest pozorny. f - ogniskowa soczewki. f jest ujemne tylko wtedy, gdy soczewka jest rozpraszająca. 4. Obliczanie powiększenia obrazu. H wysokość obrazu. h wysokość ciała świecącego. Temat: Soczewki rozwiązywanie zadań. Zad. 1. Dane: Szukane: f=5cm y =? x=4cm Zad. 2. Dane: Szukane: y=60cm f =?

36 x=12cm Zad. 3. Dane: Szukane: y=10,5cm x =? f=7cm Zad. 4. Dane: Szukane: x=4cm f =? y=7cm Zad. 5. Dane: Szukane: x=10cm z =? y=10cm Zad. 5. Dane: Szukane: z=10cm y =? x=6cm

37 WARUNKIEM UZYSKANIA OCENY DOBREJ Z FIZYKI W KLASIE III JEST OPANOWANIE WIADOMOŚCI W ZAKRESIE WYMAGANYM DO UZYSKA- NIA OCENY OSTATECZNEJ ORAZ UMIEJĘTNOŚCI ROZWIĄZYWANIA PROSTYCH ZADAŃ. WARUNKIEM UZYSKANIA OCENY BARDZO DOBREJ Z FIZYKI W KLASIE III JEST OPANOWANIE WIADOMOŚCI W ZAKRESIE WYMAGANYM DO UZYSKANIA OCENY OSTATECZNEJ ORAZ UMIEJĘTNOŚCI ROZWIĄZY- WANIA ZADAŃ O PODWYŻSZONYM STOPNIU TRUDNOŚCI. WARUNKIEM UZYSKANIA OCENY CELUJĄCEJ Z FIZYKI W KLASIE III JEST STUPROCENTOWE OPANOWANIE WIADOMOŚCI W ZAKRESIE WY- MAGANYM PRZEZ PODSTAWĘ PROGRAMOWĄ.

38