Funkcje układu nerwowego

Transkrypt

1 Neurologia

2 Funkcje układu nerwowego Reguluje funkcje życiowe organizmu Zapewnia współpracę czynnościową różnych jego struktur Pozwala na oddziaływanie organizmu ze środowiskiem otaczającym - reakcja na bodźce środowiskowe

3 Schemat budowy neuronu Przewężenie Ranviera Dendryty Zakończenie aksonu Akson Osłonka mielinowa Drzewko końcowe Tkanka nerwowa: Kom. nerwowe Kom. glejowe Kom. glejowe (glej) - element podporowy w stosunku do neuronów, pełni funkcje odżywcze i buduje niektóre osłonki wypustek neuronów Aksony (a czasem dendryty) są otoczone osłonkami, gdy ich nie mają nazywa się je nagimi (bezrdzenne)

4 Prosty łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Stanowi strukturalny (anatomiczny) element reakcji odruchowej. Składa się z 5 zasadniczych elementów: 1) receptora, 2) dośrodkowej drogi doprowadzającej neuronu czuciowego, 3) ośrodka nerwowego (kora mózgowa, rdzeń kręgowy, móżdżek), 4) odśrodkowej drogi wyprowadzającej neuronu ruchowego, 5) efektora.

5 Ośrodkowy UN Obwodowy UN Rdzeń kręgowy Mózg Nerwy czaszkowe Nerwy rdzeniowe Zwoje nerwowe

6 Obwodowy UN - pojęcia Nerw włókna rdzenne aksony (białe szybko przewodzące pobudzenie) i bezrdzenne (szare wolno przewodzące pobudzenie głównie AUN) zgrupowane w pęczki, spowite w jedną całość tkanką łączną Synapsy (styki) łączą najczęściej akson jednej kom. z dendrytem drugiej, przekazywanie impulsu (transmisja synaptyczna) realizowana jest za pomocą substancji chemicznych (neurotransmitery, neuromediatory) lub jest wynikiem różnic potencjałów elektrycznych

7 Obwodowy UN - pojęcia 1. Czuciowe receptory: Zakończenia nerwowe: Interoreceptory zlokalizowane w narządach wewnętrznych, odbierają bodźce ze środowiska wewn. Proprioreceptory przyjmują impulsy z narządu ruchu oraz narządu równowagi, dostarczają informacji o ruchach ciała i wzajemnym ułożeniu jego części Eksteroreceptory wrażliwe na bodźce środowiska zewn. Kontaktoreceptory np. receptory dotyku, Telereceptory odbierają wrażenia z odległości Nocyreceptory wyspecjalizowane w odbiorze impulsów z uszkodzonych tkanek, receptory bólu 2., 3. Zakończenia nerwowe ruchowe i wydzielnicze (efektory) dochodzą do mięśni i gruczołów.

8 Rys. 1 - kończyna

9 Def. Nerw rdzeniowy Korzeń grzbietowy jest wytwarzany przez aksony kom. czuciowych n. obwodowego, na swoim przebiegu ma czuciowy zwój rdzeniowy (kom. czuciowe odbierające bodźce z intero-, ekstero- i proprioceptorów). Po dostaniu się do rdzenia wytwarzają odpowiednie drogi Korzeń brzuszny może zawierać włókna ruchowe, współczulne i przywspółczulne. Kom. korzeniowe ruchowe znajdują się w rogach dobrzusznych r.k. we wszystkich jego częściach Nerw rdzeniowy powstaje z połączenia korzenia dogrzbietowego i dobrzusznego, po przejściu przez otwór międzykręgowy jako pień n. rdzeniowego, dzieli się na 4 gałęzie: Gałęzie n. rdzeniowego: 1. oponowa unerwienie opon 2. łącząca 3. grzbietowa przeznaczona dla umięśnienia nadosiowego i otaczającej je skóry; nie tworzą splotów 4. brzuszna umięśnienie podosiowe i otaczająca je skóra; tworzą sploty Nn. rdzeniowe mają układ metameryczny, tworzą pary odchodzące po jednej od każdego segmentu kręgowego: szyjne, piersiowe, lędźwiowe, krzyżowe, ogonowe

10 Rys.2 - rdzeń

11 KOŃCZYNA KANAŁ KRĘGOWY Pojedyncze nerwy Sploty Gałęzi N. rdzeniowy Pień Korzenie: e ISTOTA BIAŁA ISTOTA SZARA Sznury i drogi: Rogi: Dogrzbietowy (jądra czuciowe) Boczny (jądra współczulne-aun) Dobrzuszny (jądra ruchowe) Spoidło szare (łączy półkule) Dogrzbietowy droga wstępująca (z ciała do mózgowia - czucie) d. rdzeniowo-pokrywowa i rdz.-wzgórzowa (czucie powierzchowne: temp., uciski, ból, dotyk) pęczek smukły i klinowaty (czucie gł. i priopriocepcja) Boczny droga wstępująca d. rdzeniowo-móżdżkowa (napięcie m. i koordynacja) droga zstępująca (z mózgowia do mięśni ruch) szlaki piramidowe: kora mózgu (wola i podejmowanie decyzji co do ruchu) szlaki pozapiramidowe: śródmózgowie (koordynacja ruchów spontanicznych) Dobrzuszny droga zstępująca szlaki pozapiramidowe: układ przedsionkowy (równowaga, utrzymanie napięcia m.) Dogrzbietowe (czuciowe) Dobrzuszne (ruchowe) GNR

12 Def. OUN Drogi zstępujące biegną od mózgowia do mięśni. Są złożone z dwóch neuronów: górnego (GNR) i dolnego (DNR). GNR pełni funkcję nadrzędną w stosunku do DNR. Funkcją DNR jest pobudzenie mięśni do skurczu, a funkcją GNR jest hamowanie tego pobudzenia. Górny neuron ruchowy (GNR) składa się z neuronów w mózgowiu oraz szlaków piramidowych i pozapiramidowych. Wpływa na hamowanie DNR Uszkodzenie prowadzi do wzmożonych odruchów rdzeniowych i niedowładu lub porażenia spastycznego (wzmożone napięcie mięśni) Dolny neuron ruchowy (DNR) składa się z ciał neuronów położonych w rogach brzusznych rdzenia kręgowego i jądrach ruchowych pnia mózgu, korzeni brzusznych, nerwu obwodowego, płytki ruchowej i mięśni. Pobudzenie DNR powoduje skurcz mięśni, a jego uszkodzenie objawia się porażeniem wiotkim z osłabieniem lub brakiem odruchów (i neurogennym zanikiem mięśniowym) DNR: Rogi brzuszne rdz. Kr. Korzenie brzuszne Nerw obwodowy Mięsień

13 Def. OUN Wypustki kom. nerwowych (mielina) istota biała Ciała kom. nerwowych (perikariony) są szare istota szara Kom. nerwowe o podobnej budowie i funkcji zlokalizowane na terenie UN jądra nerwowe (takie skupiska występujące poza UN - zwoje ) Skupisko równoległych rdzennych włókien nerwowych, które kończą się lub wnikają w jednym jądrze sznur, pęczek lub droga (szlak)

14 Rdzeń kręgowy Zgrubienie lędźwiowe Stożek rdzeniowy Ogon koński Nić końcowa Cz. lędźwiowa Cz. krzyżowa Cz. szyjna Zgrubienie szyjne Cz. piersiowa Zgrubienia- jądra czuciowe i ruchowe, miejsca rozchodzenia nerwów na kończyny piersiowe i wykonawcze Rdzeń u psa kończy się na wysokości L6 L7, u kota L7 S1 (pozorne wstępowanie rdzenia- rdzeń jest krótszy niż kanał rdzeniowy w kręgosłupie) Ogon koński wychodzenie pojedynczych nerwów z rdz. kr., które biegną dalej w kanale kr.

15 I. Nerwy węchowe II. Nerw wzrokowy III. N. okoruchowy IV. N. bloczkowy V. N. trójdzielny VI. N. odwodzący VII. N. twarzowy VIII. N. przedsionkowo-ślimakowy IX. N. językowo-gardłowy X. N. błędny XI. N. dodatkowy XII. N. podjęzykowy OUN Nerwy czaszkowe n. czuciowo-ruchowy, czuciowo unerwia prawie całą głowę, ruchowo część mięśni twarzoczaszki n. ruchowy, mm. wyrazowe twarzy i autonomiczny (przywspółczulny gruczoły łzowe, smakowe języka) ruchowy dla mm. szyi: czworoboczny, ramienno głowowy

16 Nerwy szyjne C1 C8, gałęzie dogrzbietowe Unerwiają ruchowo nadosiowe mm. głowy i szyi oraz skórę szyi i głowy. Nerwy szyjne, gałęzie dobrzuszne C1-C5 ruchowo unerwiają: mm. podosiowe głowy i szyi, (m. in. mostkowo-głowowy, ramienno-głowowy) czuciowo: skóra szyi Nerw przeponowy (C3 C4)

17 Splot ramienny C6 C8 i Th1 Włókna ruchowe, czuciowe i współczulne N. nadłopatkowy (C6): R- m. nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy Nn. podłopatkowe (C7): R- m. podłopatkowy N. mięśniowo skórny (C7): R- m. dwugłowy, ramienny, kruczo-ramienny, Cz- jako nerw skórny przyśrodkowy przedramienia N. pachowy (C7-C8): R- m. obły większy, obły mniejszy, naramienny; Czjako n. skórny boczny ramienia doczaszkowy i skórny doczaszkowy przedramienia Nn. piersiowe doczaszkowe (C7-C8): R- mm. piersiowe powierzchowne

18 Splot ramienny C6 C8 i Th1 N. piersiowo grzbietowy (C8): R- m. najszerszy grzbietu Nn. piersiowe doogonowe: R- m. piersiowy głęboki N. promieniowy (C7-C8): R- wszystkie mm. prostowniki stawów: łokciowego, nadgarstkowego, palców, (gł. długa m. trójgłowego zgięcie st. ramienny); Cz- n. skórny boczny ramienia doogonowy, skórny boczny przedramienia N. pośrodkowy (C8-Th1): R- zginacze nadgarstka i palców strony promieniowej; Cz- jako n. skórny przyśrodkowy przedramienia N. łokciowy (C8-Th2): R- zginacze nadgarstka i palców strony łokciowej; Cz- skóra tylnej i częściowo bocznej i przyśrodkowej pow. przedramienia, staw łokciowy

19 Unerwie nie skóry

20 Unerwienie skóry

21

22 Nerwy piersiowe W odcinku piersiowym nerwy nie tworzą splotów Jako nerwy międzyżebrowe unerwiają ruchowo odpowiednie mięśnie i czuciowo okolice skórne

23 Nerwy lędźwiowe 1. Gałęzie dogrzbietowe: R: mm. nadosiowe grzbietu Cz: skóra okolicy lędźwiowej, krzyżowej, pośladkowej i bocznej uda 2. Gałęzie dobrzuszne od L4 tworzą splot lędźwiowy

24 Nerwy krzyżowe 1. Gałęzie dogrzbietowe: R: m. wielodzielny, mm. dogrzbietowe ogona Cz: nn. środkowe pośladków skóra okolicy krzyżowej, stawu biodrowego i bocznej uda 2. Gałęzie dobrzuszne tworzą splot krzyżowy

25 Splot lędźwiowo krzyżowy L4 S3 1. N. skórny boczny uda (L3-L4) 2. N. udowy (L4-L6), R- m. biodrowo-lędźwiowy, czworoboczny lędźwi, najdłuższy uda, czworogłowy uda ( n. udowo-goleniowy); Cz- przyśrodkowa pow. uda i podudzia, staw kolanowy 3. N. zasłonowy (L5-L6), R- m. zasłaniacz zewnętrzny, przywodziciel, grzebieniowy i m. smukły 4. N. pośladkowy doczaszkowy (L7-S1), R- m. pośladkowy średni, głęboki, naprężacz powięzi szerokiej, gruszkowaty 5. N. pośladkowy doogonowy (S1-S2), R- m. pośladkowy powierzchowny, m. dwugłowy uda, półścięgnisty i półbłoniasty w części bliższej

26 Splot lędźwiowo - krzyżowy 6. N. kulszowy (L6-S2), R- mm. głębokie stawu biodrowego, dwugłowy uda, półścięgnisty i półbłoniasty, Cz: staw biodrowy, Na wysokości uda dzieli się na: a) n. strzałkowy wspólny (n. skórny boczny podudzia): n. strzałkowy powierzchowny (R- prostowniki palców, Cz- skóra strony przednio-bocznej podudzia i pow. grzbietowej stopy) n. strzałkowy głęboki b) n. piszczelowy, (R- m. piszczelowy doczaszkowy, mm. strzałkowe) R- brzuchaty łydki, płaszczkowaty, podkolanowy, zginacze palców, m. piszczelowy doogonowy, Cz- n. podeszwowy boczny i przyśrodkowy)

27 Unerwienie skóry

28

29

30 Badanie odruchów rdzeniowych Prawidłowy stan nerwów czuciowych, ruchowych, mięśni i substancji szarej odpowiednich segmentów rdzenia kręgowego Rozciągnięcie mięśnia i jego włókien nerwowo-mięśniowych (na skutek uderzenia młotkiem) powoduje wysłanie nerwem czuciowym informacji, która dociera do substancji szarej odpowiednich segmentów rdzenia, skąd wysyłany jest impuls do skurczu nerwem ruchowym

31 Prostowniki Badanie n. udowego (m. czworogłowy, m. krawiecki) Badanie n. kulszowego (m. prostowniki palców) Badanie n. promieniowego (m. prostowniki palców)

32 Zginacze Uszczypnięcie palców, opuszek palcowych lub skóry między palcami powoduje gwałtowne zgięcie całej kończyny Hamowanie odruchu na drugą kończynę Badanie n. kulszwego L6-S2 (m. dwugłowy uda, m. półscięgnisty, półbłoniasty) Zgięcie uda, Zgięcie kolana Badanie n. mięśniowoskórnego (m. dwugłowy, m. ramienny) n. pachowy (m. naraminny) n. promieniowy (gł. długa m. trójgłowego) n. pośrodkowy (m. zginacze nadgarstka i palców) Zgięcie ramienia, Zgięcie łokcia, Zgięcie nadgarstka i palców

33 Odruch mięśnia podskórnego C8-Th2

34 Uszkodzenie struktur układu nerwowego - objawy 1. Zaburzenie czucia głębokiego - nieprawidłowa próba korektury, nieprawidłowe stawianie kończyn, powłóczenie palcami, brak świadomej reakcji przy badaniu czucia głębokiego bólu Przyczyny: przerwanie rdzenia uszk. n. obwodowego

35 Uszkodzenie struktur układu nerwowego - objawy 2. Niedowłady i porażenia Pareza niedowład Plegia porażenie Monopareza dotyczy jednej kończyny Parapareza dwie kończyny tylne Tetrapareza wszystkie 4 kończyny Hemipareza kończyny po jednej stronie ciała Niedowład (porażenie) spastyczne wzmożone napięcie mięśni, wzmożenie odruchów, zanik mięśni z nieczynności uszkodzenie ośrodkowe (uszk. GNR) Niedowład (porażenie) wiotkie zmniejszenie napięcia mięśni, obniżone odruchy, zanik mięśni neurogenny uszkodzenie obwodowe lub miogenne (uszk. DNR)

36 Uszkodzenie struktur układu nerwowego - objawy 3. Ruchy okrężne ściąganie na bok, przeważnie w kierunku strony uszkodzonej Skrzywienie głowy przeważnie jako następstwo uszkodzenia w układzie przedsionkowym 4. Niezborność (ataksja) zaburzenie koordynacji, poruszania się współdziałania grup mięśni, objawy: szerokie stawianie kończyn, krzyżowanie kończyn, skrócone lub wydłużone kroki (dysmetria), może mieć charakter obwodowy, rdzeniowy, móżdżkowy, przedsionkowy lub mózgowy

37 Uszkodzenie struktur układu nerwowego - objawy 5. Dysmetria niemożność poprawnej oceny odległości Hipometria np. zbyt krótkie kroki Hipermetria np. za długie kroki Dysmetria głowy zwierzę nie potrafi ocenić odległości do miski

38 Uszkodzenie struktur układu nerwowego - objawy Rdzeń kręgowy przyjmuje się podział na 5 odcinków: wysoki szyjny (C1-C5), dolny szyjny (C6-Th1), piersiowolędźwiowy (Th2-L3), lędźwiowy (L4-L7) i krzyżowy (S1-S3)

39 Uszk. struktur układu nerwowego - objawy Lokalizacja C5-Th1 Osłabione odruchy w KKP i prawidłowe lub wzmożone odruchy w KKM, nieprawidłowe reakcje postawy i stawiania Lokalizacja Th2-L3 objawy dotyczą KKM Parapareza/paraplegia, odruchy rdzeniowe wzmożone lub fizjologiczne, zaburzenia reakcji postawy i stawiania, nietrzymanie moczu, zaburzenia czucia bólu głębokiego Lokalizacja L4-L7 objawy dotyczą KKM Wiotki niedowład/porażenie, osłabienie/brak odruchów rdzeniowych, zaburzenie reakcji postawy i stawiania, obniżone napięcie mięśni, nietrzymanie moczu

40 Uszk. struktur układu nerwowego - objawy Lokalizacja S1-S3 Porażenie pęcherza moczowego, okrężnicy, zwieraczy i ogona, zniesienie czucia bólu na obszarze krocza i ogona, brak zaburzeń chodu Lokalizacja ogona końskiego Zmiany mogą dotyczyć nerwu: kulszowego, miednicznego, sromowego lub nerwów ogonowych Objawy ze strony KKM: kulawizna, odruch rzepkowy prawidłowy lub wzmożony, przy osłabionych odruchach zginaczy, piszczelowym przednim, kroczowym, zaburzenia reakcji postawy i stawiania, nietrzymanie moczu, przeczulica w odcinku L-S, ból

41 Uszk. struktur układu nerwowego - objawy Odcinek KKP KKM C1-C5 Uszk. GNR (spastyczne) Uszk. GNR (spastyczne) C5-Th2 (C6-Th2) Uszk. DNR (wiotkie) Uszk. GNR (spastyczne) Th2-L3 (Th3-L3) OK Uszk. GNR (spastyczne) L4-L7 (L4-S3) OK Uszk. DNR (wiotkie) S1-S3 Ogon koński Poraż. pęcherza, okrężnicy, zwieraczy, ogona, brak zaburzeń chodu Uszk. n. kulszowego, miednicznego, sromowego i n. ogonowych