Wœród moich pacjentów
|
|
- Wiktor Zalewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ma³gorzata Matusik-Belik Wœród moich pacjentów Przemoc to jeden z problemów, który pacjenci przynosz¹ ze sob¹ do poradni w koszyku swoich bolesnych doœwiadczeñ, jednak rzadko mówi¹ o niej w pierwszej rozmowie. W czasie spotkañ z pacjentami zaobserwowa³am kilka typowych sytuacji. W pierwszym kontakcie problem doznawanej przemocy czêœciej ujawniaj¹ kobiety: ony, partnerki, matki nadu ywaj¹cych alkoholu (pos³uguj¹ siê okreœleniem nadu ywaj¹cy, poniewa w pierwszym kontakcie nie zajmujê siê rozpoznawaniem choroby alkoholowej). Pewnie dlatego czêœciej, e po prostu w porównaniu z mê czyznami wiêcej kobiet doœwiadcza przemocy. Oczywiœcie nie znaczy to, e tak jest zawsze. Pamiêtam rozmowê z on¹, która przysz³a do poradni z powodu picia mê a. Kiedy opowiedzia³a mi smutn¹ historiê swojego ma³ eñstwa, zapyta³am j¹, co w tym wszystkim jest dla niej najtrudniejsze i czego obawia siê najbardziej. OdpowiedŸ brzmia³a: Proszê pani, ja siê bojê, e za którymœ razem niechc¹cy go zabijê. Tak wiêc zwykle na pocz¹tku o przemocy mówi¹ g³ównie kobiety jej ofiary. Natomiast w kontaktach z osobami uzale nionymi temat przemocy wyrz¹dzanej najbli szym ujawnia siê póÿniej: typowym momentem jest praca terapeutyczna pacjenta dotycz¹ca wp³ywu picia alkoholu na przebieg ycia rodzinnego. Teraz ju wiem, e kiedy pacjent rozpoczyna mówi¹c argonem odwykowym pracê nad destrukcj¹, czyli szkodami, jakie alkohol spowodowa³ w jego yciu, muszê byæ bardziej uwa na, poniewa zaczyna siê dla niego najtrudniejszy fragment terapii. Musi siê zmierzyæ miêdzy innymi z uœwiadamianiem sobie, jakie krzywdy wyrz¹dzi³ swojej rodzinie. Bywa to tak trudne dla pacjenta, e w³aœnie wtedy czêœciej zdarza siê przerwanie terapii, nieobecnoœci, przeziêbienia i inne dolegliwoœci, nieoczekiwane zdarzenia. Czy pracujê nad problemami przemocy w pierwszym etapie terapii uzale nienia? I tak, i nie: tak poniewa staram siê byæ uwa na na wszystko, o czym pacjent mówi, aby nie pomin¹æ spraw wa nych dla niego. Poœwiêcam im tyle uwagi, ile potrzeba, aby pacjent z jednej strony poczu³ siê zaopiekowany, z drugiej zaœ aby sam lub z moj¹ pomoc¹ nabra³ lepszej orientacji w tym, jakim problemem trzeba siê zaj¹æ; nie gdy stosujê zasadê, e jeœli przyczyn¹ przemocy jest picie, to nale y zaj¹æ siê Ÿród³em problemu, a wówczas jego objaw zniknie. Wyj¹tkiem s¹ tutaj oczywiœcie sytuacje, w których przemoc jest problemem niezale nym od picia alkoholu i wówczas w myœl wy ej wymienionej zasady nale y zaj¹æ siê przemoc¹. W jaki sposób odró niam jedn¹ sytuacjê od drugiej? Podstaw¹ jest tutaj dobry wywiad, który mo e taki byæ dopiero wtedy, kiedy mam dobry kontakt z osob¹, z któr¹ rozmawiam (nie mogê tu, niestety, podzieliæ siê swoim rozumieniem dobrego wywiadu i dobrego kontaktu wykracza to poza ramy tematu). Charakterystycznych wskazówek dostarcza nastrój pacjenta i jego zachowanie w czasie rozmowy. Niedawno rozmawia³am z kobiet¹, której m¹ wprawdzie nie pije od dwóch lat, jednak moja rozmówczyni by³a jak sama o sobie mówi³a strzêpem nerwów. Atmosfera ci¹g³ego napiêcia panuj¹ca w domu, niemo noœæ porozmawiania z mê em z powodu jego gwa³townych reakcji doprowadzi³a j¹ do stanu wyczerpania nerwowego. Jak powiedzia³a, nie potrafi siê cieszyæ faktem, e m¹ nie pije, a zachowanie w trakcie naszej rozmowy potwierdza³o jej s³owa: by³a przygnêbiona i niespokojna. Powiedzia³a, e coraz czêœciej nie ma ochoty wracaæ do domu. A wiêc jak zajmujê siê problemem przemocy u moich pacjentów? Zasadniczo moje 20
2 oddzia³ywanie sprowadza siê do tego, e zawsze wys³uchujê skarg i bolesnych opowieœci, jeœli tylko wysy³ane s¹ sygna³y œwiadcz¹ce o przemocy. Oto niektóre z nich: lepiej zostawiæ go w spokoju ; on jest bardzo nerwowy; nie mo na z nim normalnie porozmawiaæ. Tak czasami kobiety mówi¹ o swoich mê ach, konkubentach, synach, a kiedy proszê o wyjaœnienie lub przyk³ad, prawie zawsze opisuj¹ jak¹œ sytuacjê przemocy s³ownej lub fizycznej. A w jaki sposób mówi¹ o swojej przemocy uzale nieni pacjenci? Z moich doœwiadczeñ wynika, e nie mówi¹ prawie wcale. Czasem w pierwszym kontakcie s³yszê: Muszê przestaæ piæ, bo Ÿle siê dzieje, Nie wiem, co robiê, kiedy wypijê czy Stracê rodzinê, jak nie zrobiê czegoœ ze swoim piciem. W takiej sytuacji chocia domyœlam siê, e mo e chodziæ o przemoc oczywiœcie nie dr¹ ê tematu, nie dopytujê siê, co niedobrego siê dzieje, lecz raczej zachêcam pacjenta do tego, aby przyjrza³ siê, na ile mo liwa do zrealizowania jest zmiana, któr¹ chce przeprowadziæ, i na czym ta zmiana ma polegaæ. Mówi¹c proœciej, zadajê dwa pytania: Jak Pan s¹dzi, co powinien Pan zrobiæ, aby w rodzinie zaczê³o dziaæ siê lepiej? oraz Jak Pan chce to osi¹gn¹æ?. Je eli taki pacjent podejmuje terapiê odwykow¹ w poradni, mam na uwadze, aby za jakiœ czas zapytaæ go o sprawy rodzinne. Czy utrzymywanie przez niego abstynencji ma pozytywny wp³yw na jego zachowanie wobec bliskich i na atmosferê w domu? Problem przemocy jak ju wspomnia³am mo e te ujawniæ siê póÿniej, podczas pracy terapeutycznej. Rozpoznajê go zwykle po tym, e pacjent w trakcie zajmowania siê sprawami rodzinnymi zaczyna gorzej siê leczyæ. Mo e siê wtedy pacjentowi zdarzyæ wiêcej nieobecnoœci w poradni z ró nych powodów, nasilaj¹ swoje dzia³anie psychologiczne mechanizmy uzale nienia, mog¹ te pojawiæ siê objawy g³odu alkoholowego. Co robiê w takiej sytuacji? Œcigam siê z chorob¹ i próbujê j¹ przechytrzyæ w taki sposób, e uprzedzam pacjenta (³agodnie, aby go nie wystraszyæ), e temat, który bêdzie realizowa³, mo e byæ dla niego trudny, i przypominam mu o sposobach dbania o siebie i o swoj¹ abstynencjê. Jeœli zachodzi taka koniecznoœæ, umawiam siê na czêstsze spotkania, a jeœli nie jest to mo liwe, nalegam, aby pacjent czêœciej uczestniczy³ w mitingach AA. Zdajê sobie sprawê, e osoby zg³aszaj¹ce siê do poradni leczenia uzale nieñ przychodz¹ z baga em wielu ró nych problemów oprócz uzale nienia a przemoc jest jednym z nich. Jak ka dy inny problem, ten równie nale y umieæ rozpoznaæ i jednoczeœnie okreœliæ razem z pacjentem jego miejsce w hierarchii wa noœci. Niemniej jak powiedzia³ Ojciec Martin, pastor, terapeuta i od wielu lat niepij¹cy alkoholik na spotkaniu ze s³uchaczami STU w 1993 roku: Jeœli pacjent, który przychodzi do Ciebie, ma dziesiêæ problemów i jednym z nich jest alkoholizm, to jest to problem numer jeden. Józef Spisacki Wojewódzki Oœrodek Terapii Uzale nieñ i Wspó³uzale nienia, Stalowa Wola Co mo na zrobiæ w terapii podstawowej? Picie alkoholu nie jest zaliczane do bezpoœrednich czynników wywo³uj¹cych przemoc, jednak jego rola jest ogromna w eskalacji przemocy oraz traceniu zdolnoœci do jej dostrzegania. Powrót po terapii do rodziny, w której wczeœniej dochodzi³o do aktów przemocy, to kontynuacja ycia w chorym systemie, koncentruj¹cym siê na osobie u ywaj¹cej, przystosowanym do jej zachowañ i reakcji. Co ma w g³owie na temat przemocy domowej przeciêtny pacjent oddzia³u odwykowego? Pewnie tylko to, czy bije swoj¹ onê s³usznie, czy te zdarza siê mu uderzyæ j¹ bez racji. Czy dokonuje aktów agresji lub milcz¹cych prowokacji po spo yciu alkoholu? Jeœli tak, to mo e poczuæ siê trochê sprawc¹. Ale nie poczuje siê nim na pewno, jeœli ma tylko nieugiêt¹ postawê, stanowczo trzyma siê zasad i bezwzglêdnie decyduje Ä 21
3 za ca³¹ rodzinê w poczuciu w³asnej racji. Nie poczuje siê te sprawc¹ przemocy, kiedy bêdzie surowo wychowywa³ w³asne dzieci, odmawiaj¹c im czasem mo liwoœci zakomunikowania ich potrzeb. Ironicznie spojrzy na terapeutê mówi¹cego, e zaniedbanie potrzeb mi³oœci i bliskoœci dzieci lub ony mieœci siê w definicji przemocy w rodzinie. Co wiedz¹ o przemocy domowej cz³onkowie jego rodziny, poza mglistymi podejrzeniami, e tak, jak jest, byæ nie powinno, e nie tak by chcieli? Je eli w czasie terapii podstawowej osoba leczona nie zostanie skonfrontowana ze skutkami swoich zachowañ, maj¹cych cechy przemocy, to bêdzie je nadal stosowaæ w przeœwiadczeniu, e wszystko jest w najlepszym porz¹dku. Bêdzie tylko dok³adaæ starañ, eby utrzymaæ abstynencjê, i jeœli te starania bêd¹ skuteczne, bêdzie oczekiwaæ pozytywnej reakcji swoich najbli szych. Je eli do tej pory alkohol spe³nia³ rolê wyzwalacza lub co siê rzadziej zdarza hamowa³ zachowania agresywne, to obecnie takim katalizatorem mo e byæ powrót do istniej¹cej przed piciem potrzeby, na przyk³ad wnikliwej kontroli gospodarki finansowej rodziny albo zaostrzenia regulaminu domowego. Coœ musi regulowaæ nastroje abstynenta, wyzwalaj¹c lub t³umi¹c agresjê. I jedno, i drugie prowadzi w efekcie do budowania wielkiego napiêcia w systemie rodzinnym. Rodzina wprawdzie bêdzie oczekiwa³a poprawy wspó³ ycia na wszystkich p³aszczyznach, bo przecie jak nie pi³, to by³ do rany przy³ó, ale przemoc niepij¹cego, jeœli choæ trochê os³abnie, bêdzie oznacza³a pozorn¹ poprawê. To oczywiœcie nie wp³ynie znacz¹co na zmianê w funkcjonowaniu rodziny, nie poprawi jej obrazu, bêdzie nadal nieuœwiadomion¹ zadr¹ powoduj¹c¹ wiele konfliktów. WyraŸniej widoczne bêdzie jednak zaprzestanie picia. Paradoks ale to w³aœnie brak picia bêdzie w tej rodzinie powodowa³ najwiêksze napiêcia. To proste: czegoœ tej rodzinie ubêdzie. Czegoœ, do czego przez lata by³a przyzwyczajana. Ubêdzie? Tak, kogoœ, kogo mo na by³o obwiniaæ za niepowodzenia rodziny. Ale zarazem kogoœ, kim mo na by³o siê opiekowaæ, pogardzaæ, kogo mo na by³o pouczaæ. Przybêdzie natomiast ktoœ, kto z rozregulowanymi emocjami zacznie dopominaæ siê o przywrócenie mu jego rodzinnych ról. Oczywiœcie tych, które pozwol¹ kontrolowaæ rodzinê, a nie tych zwi¹zanych z odpowiedzialnoœci¹. W swojej ksi¹ ce Rodzina wobec uzale nieñ (PARPA, Warszawa 1993) Zbigniew B. Gaœ podkreœla znaczenie tego etapu w yciu rodziny jako najtrudniejszego, rodz¹cego najwiêksze napiêcia i frustracje, charakteryzuj¹cego siê du ¹ liczb¹ trwa³ych rozstañ. Autor mówi o rodzinie jako o chorym systemie, który przez lata przyzwyczajany by³ do obecnoœci alkoholu, jak organizm Lukrecji Borgii do trucizny. Dlatego gdy zostaje zubo ony o œrodek odurzaj¹cy, zaczyna chwiaæ siê i rozpadaæ, a w jego strukturze tworzy siê paradoksalna pustka. Co mo na zrobiæ w sprawie przemocy domowej w czasie terapii podstawowej? Niewiele. W³aœciwie poza psychoedukacj¹ i prób¹ konfrontacji na p³aszczyÿnie prawnej nic wiêcej. W tej fazie powrotu do zdrowia udzia³ w przemocy domowej nie mo e zostaæ uœwiadomiony alkoholikowi przez normy etyczne, nie nale y te oczekiwaæ na konfrontacjê dokonan¹ w sumieniu, bo najczêœciej jeszcze nie ma takiego wgl¹du. A wiêc skoro nie ma innych mo liwoœci mo na eliminowaæ z ycia rodzinnego najbardziej dotkliwe przejawy przemocy bez g³êbszego poszukiwania jej przyczyn w zani onym poczuciu w³asnej wartoœci, niezdefiniowanych oczekiwaniach od ycia czy w nieadekwatnym poczuciu krzywdy. Bêdzie to wprawdzie praca zaczynana od koñca i przyniesie wiele kolejnych napiêæ, ale mo e nieco z³agodziæ gorycz i poczucie krzywdy cz³onków rodziny, a u pacjentów wywo³aæ potrzebê ustalenia porz¹dku w tej trudnej i nadal niezrozumia³ej sprawie. Kiedy sprawy przemocy pojawiaj¹ siê w programie podstawowym? W czasie terapii w naszym oœrodku ten temat przewija siê trzykrotnie: przy pisaniu pracy poœwiêconej destrukcji w yciu rodzinnym spowodowanej przez alkohol; przy pisaniu pracy o pogarszaj¹cych siê stosunkach alkoholika z innymi ludÿmi; 22
4 podczas wyk³adu Przemoc w rodzinie (przerobionego przeze mnie na seminarium). Przemoc jest trudnym tematem i uzyskanie jakiegokolwiek wgl¹du napotyka u pacjentów wiele przeszkód. Nie zamierzam ich teraz wymieniaæ, zajmê siê raczej przedstawieniem metody, która wed³ug mnie pozwala na dokonanie jakiejœ konfrontacji. Przed przyst¹pieniem do wyk³adu o przemocy pytam zebranych a jest to pi¹ty tydzieñ terapii kto z nich by³ sprawc¹ przemocy w rodzinie. Padaj¹ enigmatyczne odpowiedzi: To raczej ja by³am ofiar¹, To by³y normalne sprzeczki jak w ka dej rodzinie, Nigdy ony nie uderzy³em, Nie by³em katem dla swoich dzieci. Rozpoczyna siê wyk³ad, podajê definicjê przemocy domowej i na twarzach zebranych pojawia siê ulga: oni nie byli sprawcami! Jednak po wyjaœnieniu, e przemoc to nie tylko œwiadome i celowe dzia³anie skierowane przeciwko drugiej bliskiej osobie w celu zdominowania jej, zastraszenia dla osi¹gniêcia w³asnych, egoistycznych celów, ale te œwiadome zaniechanie dzia³ania, opieki, tworzenie barier ekonomicznych, manipulowanie rzeczywistoœci¹, seksem, systemem kar oraz nagród teraz wiêcej osób siedz¹cych w sali terapeutycznej ni na pocz¹tku spotkania opuszcza ze wstydem oczy. Jednak nastêpnego dnia, kiedy odbieram od nich zapisane refleksje po wyk³adzie, najczêœciej czytam: U ywa³em przemocy psychicznej, Rozpoznajê u siebie trzy etapy przemocy: narastanie, kulminacja i miesi¹c miodowy, ale udawa³o mi siê czêsto zatrzymaæ j¹ w pierwszej fazie ; Po wyk³adzie stwierdzam, e w mojej rodzinie mia³a miejsce przemoc, ale najczêœciej psychiczna. A wiêc pacjenci wycofuj¹ siê, jakby znowu przestawali widzieæ i wiedzieæ, e dokonywali przemocy. Tylko tyle mo emy zrobiæ. To ma³o, ale zawsze wiêcej, ni gdyby w tej sprawie nie zrobiæ nic. Czy to zmieni coœ na przysz³oœæ w yciu naszych pacjentów? Mo e trochê uwra liwi ich na sposób komunikowania siê w rodzinie, mo e wywo³a prawdziwy wstyd po ataku furii, mo e trochê zaswêdzi poczuciem winy? Ale czy bêd¹ wiedzieli, na jak¹ pracê powinni byæ przygotowani? Jakich zmian maj¹ dokonaæ? Jakie obszary ma obj¹æ ten proces, gdzie ma siê realizowaæ: w strukturze psychicznej, w systemie wartoœci czy tylko na poziomie zachowañ? Bo dalej to ju praca i wysi³ek, który musi kosztowaæ. Andrzej Korzeniewski Przychodnia Terapii Uzale nienia od Alkoholu i Wspó³uzale nienia w Grodzisku Mazowieckim Z myœl¹ o ofiarach i sprawcach Przychodnia Terapii Uzale nienia od Alkoholu i Wspó³uzale nienia w Grodzisku Mazowieckim powsta³a w maju 2001 roku jako Niepubliczny Zak³ad Opieki Zdrowotnej. Podstawowy program terapii dla osób uzale nionych od alkoholu i wspó³uzale nionych zosta³ poszerzony, po pomoc mog¹ zg³aszaæ siê równie osoby uzale nione od narkotyków. A poniewa przez pierwsze pó³ roku zg³osi³o siê wiele osób, które by³y ofiarami przemocy, przychodnia od stycznia 2002 rozszerzy³a swoj¹ ofertê o us³ugi skierowane do ofiar i sprawców przemocy. Istnieje mo liwoœæ korzystania z pomocy lekarza psychiatry, psychologa, terapeuty, pracownika socjalnego oraz prawnika. W zwi¹zku z tym, e przychodnia utrzymuje sta³y kontakt z Oœrodkiem Pomocy Spo³ecznej, Policj¹, kuratorami, gminnymi komisjami rozwi¹zywania problemów alkoholowych (GKRPA) z poszczególnych gmin powiatu, oferowana pomoc mo e byæ ca³oœciowa i skuteczna. Czêœæ pacjentów zosta³a zobowi¹zana do podjêcia leczenia w przychodni przez s¹d Ä 23
5 otrzymali wyrok w zawieszeniu pod warunkiem podjêcia terapii; przez GKRPA, która warunkowo zawiesza skierowanie sprawy do s¹du; przez OPS, kiedy leczenie jest warunkiem otrzymania zasi³ku. Czêsto siê zdarza, e osoby bior¹ce udzia³ w podstawowym programie terapii uzale nienia to sprawcy przemocy. Po zaprzestaniu picia w dalszym ci¹gu stosuj¹ j¹ wobec swoich bliskich. Najczêœciej, szczególnie na pocz¹tku leczenia, w³aœnie ich oskar aj¹ o to, e musieli rozstaæ siê z piciem alkoholu. Czuj¹ siê poszkodowani i zdezorientowani, a swoj¹ frustracjê i napiêcie roz³adowuj¹ w agresywnych zachowaniach. Mimo e nie pij¹ alkoholu, pozostaj¹ sprawcami przemocy, nieraz nawet bardziej nasilonej ni kiedykolwiek wczeœniej. Z myœl¹ o nich powsta- ³a idea utworzenia grupy dla sprawców przemocy, która zacznie funkcjonowaæ wkrótce. Pomys³em zainteresowa³ siê te jeden z wychowawców w pobliskim zak³adzie karnym: do grupy do³¹cz¹ osoby aktualnie odbywaj¹ce wyroki za stosowanie przemocy w domu. Dodam jeszcze, e przychodnia mo e œwiadczyæ takie us³ugi dziêki wsparciu gmin powiatu Grodzisk Mazowiecki. A oto przyk³ady sytuacji pacjentów z rodzin, w których mia³a miejsce przemoc. Maria, 30 lat, pochodzi z rodziny jak sama o niej mówi patologicznej. Matka i ojczym pili, wychowywa³a j¹ babka. Gdy skoñczy³a szko³ê podstawow¹, przyuczy³a siê do zawodu i szybko chcia³a rozpocz¹æ samodzielne ycie. W wieku 18 lat wysz³a za m¹, ma dwoje dzieci. Zak³adaj¹c rodzinê mia³a twarde postanowienie, e jej rodzina bêdzie inna ni ta, z której pochodzi³a. M¹ te jej to obiecywa³. Rok po œlubie, gdy urodzi³o siê pierwsze dziecko, zacz¹³ coraz czêœciej znikaæ z domu, nie wraca³ na noc lub wraca³ nietrzeÿwy. Po raz pierwszy j¹ uderzy³, gdy robi³a mu wyrzuty. W miarê up³ywu czasu pi³ coraz wiêcej i bi³ coraz czêœciej, a gdy nie chcia³a z nim wspó³ yæ gwa³ci³. Po przyjœciu na œwiat drugiego dziecka skupi³a siê na nim i z pokor¹ znosi³a upokorzenia. Ca³y czas dba³a o to, eby to, co dzieje siê w jej domu, nie ujrza³o œwiat³a dziennego. S¹siadka zobaczy³a j¹ posiniaczon¹, wtedy Maria po raz pierwszy opowiedzia³a swoj¹ historiê i us³ysza³a, co powinna zrobiæ. W efekcie Jan, m¹ Marii, trafi³ do nas na leczenie skierowany przez s¹d otrzyma³ wyrok w zawieszeniu za znêcanie siê nad rodzin¹. Do przychodni przyprowadzi³ onê, której kaza³ powiedzieæ, e wszystko, co by³o mówione w s¹dzie na jego temat, to nieprawda. Maria, czuj¹c wsparcie, powiedzia³a nie. Obecnie obydwoje s¹ naszymi pacjentami. Inna pacjentka, Irmina, z satysfakcj¹ opowiada, jak zmieni³o siê jej ycie po zastosowaniu wskazówek uzyskanych w jednej z podwarszawskich poradni odwykowych. Po sprawie s¹dowej o ograniczenie praw rodzicielskich jej mê owi zasta³a zdewastowane mieszkanie. Irmina wyedukowana w grupie dla osób wspó³uzale nionych wiedzia³a, e nie nale y podejmowaæ dyskusji z mê em i wraz z dzieæmi uda³a siê na komisariat z proœb¹ o interwencjê. Do jej mieszkania pojecha³o dwóch funkcjonariuszy w kominiarkach i z broni¹. Zasiedli na kanapie i poprosili sprawcê, eby posprz¹ta³ po sobie dok³adnie. Nie podnosili g³osu, nie straszyli, ale byli stanowczy. W mieszkaniu pacjentki spêdzili ponad dwie godziny, a wychodz¹c powiedzieli: To, e nas tu nie bêdzie, nie znaczy, e mo e pan byæ agresywny wobec ony i dzieci. A teraz podusia i spaæ. Je eli nie, to za ka dym razem bêdziemy przyje d aæ. By³a to ostatnia interwencja, jaka by³a potrzebna w tej rodzinie. Najnowsze badania wskazuj¹ na zwi¹zek uzale nienia od alkoholu i czynnej s³u by wojskowej poda³a Agencja Reutera. Okaza³o siê, e o³nierze, którzy podczas s³u by wojskowej walczyli na froncie, s¹ po wyjœciu do cywila znacznie bardziej podatni na uzale nienia od tych, których ominê³a walka na froncie. Szeœæ razy czêœciej cierpi¹ z powodu zaburzeñ nerwicowych, depresji lub maj¹ powa ne problemy ma³ eñskie. Badania objê³y 2.5 tysi¹ca mê czyzn w wieku lat, oko³o 7% z nich bra³o czynny udzia³ w wojnie w Wietnamie. Z tej grupy 8% ma problemy z uzale nieniem od alkoholu lub narkotyków, a 7% cierpi na depresjê, która przyczyni³a siê do utraty pracy lub rozwodu. Badaniami kierowa³ dr Prigerson z Centrum Medycznego dla by³ych o³nierzy w West Haven, USA. [Serwis IPZ nr 116 z 16 stycznia 2002] 24
Rozdzia³ 1 ROZPOZNANIE
Rozdzia³ 1 ROZPOZNANIE Dolegliwoœci i objawy Co siê ze mn¹ dzieje? Co mo e wskazywaæ na problem z tarczyc¹? Prawdê mówi¹c, trudno to jednoznacznie stwierdziæ. Niektórzy pacjenci czuj¹ siê zmêczeni i przygnêbieni,
Bardziej szczegółowo============================================================================
Czy m± wci±gn±³ mnie w alkoholizm!? Autor: barbara - 2008/08/05 01:01 D³ugo do mnie nie dociera³o, e mogê byæ alkoholiczk±. Autor: waldek - 2008/08/05 06:55 Basiu nie martw siê tym.nie znam alkoholika,który
Bardziej szczegółowomiejsca udzielania pomocy psychologicznej powiat: k³odzki z¹bkowicki
miejsca udzielania pomocy psychologicznej powiat: k³odzki z¹bkowicki powiat k³odzki powiat: k³odzki - Bystrzyca K³odzka 1 Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Bystrzycy K³odzkiej ul.sienkiewicza 8
Bardziej szczegółowoPrzeszczepienie nerek Najczêœciej zadawane pytania
Przeszczepienie nerek Najczêœciej zadawane pytania Witamy w naszej Stacji Dializ Dlaczego potrzebujê przeszczepienia nerki? Kiedy nerki przestaj¹ funkcjonowaæ istniej¹ trzy dostêpne metody leczenia: Hemodializa
Bardziej szczegółowoUS UGI OPIEKUÑCZE I SPECJALISTYCZNE US UGI OPIEKUÑCZE
US UGI OPIEKUÑCZE I SPECJALISTYCZNE US UGI OPIEKUÑCZE Poznaj Swoje Prawa WYDANIE VIII WYDANIE I REDAKCJA: Stowarzyszenie Klon/Jawor ul. Szpitalna 5/5 00-031 Warszawa tel. (0-22) 828 91 28 fax (0-22) 828
Bardziej szczegółowoJak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego?
Jak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego? Przepisy regulujące procedurę leczenia osób uzależnionych od alkoholu reguluje ustawa z dnia 26 października 1982
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wlosy04.qxd 4/7/07 1:33 PM Page 5
Wlosy04.qxd 4/7/07 1:33 PM Page 5 Spis treści Włosy nie muszą wypadać.............................. 7 Biologia włosów...................................... 10 Skóra i w³osy.....................................
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM?
SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ: AGRESJA I STRES. JAK SOBIE RADZIĆ ZE STRESEM? Cele: - rozpoznawanie oznak stresu, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, - dostarczenie wiedzy na temat sposobów
Bardziej szczegółowoOpieki Zdrowotnej,. Organizacje pozarządowe,
Zadanie Sposoby realizacji Wskaź niki osi ągania celu Realizatorzy zadania 1. Zwiększenie dost ępno ści pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzale żnionych od alkoholu 1. diagnoza dostępności
Bardziej szczegółowoProgram działania Punktu Konsultacyjnego w Gminie Siechnice
Program działania Punktu Konsultacyjnego w Gminie Siechnice Opis zadania 1. Nazwa zadania Punkt Konsultacyjny Gminy Siechnice 2. Miejsce wykonywania zadania: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 55 011 Siechnice,
Bardziej szczegółowoUmiejscowienie trzeciego oka
Umiejscowienie trzeciego oka Tilak czerwony, cynobrowy znak, wprowadzono jako wskaÿnik i symbol nieznanego œwiata. Nie mo na go na³o yæ gdziekolwiek i tylko ktoœ, kto potrafi przy³o yæ rêkê do czo³a i
Bardziej szczegółowoCo to jest spó³dzielnia socjalna?
Co to jest spó³dzielnia socjalna? Spó³dzielnia socjalna jest specyficzn¹ form¹ przedsiêbiorstwa spo³ecznego. Wymaga ona du ej samodzielnoœci i odpowiedzialnoœci jej cz³onków. Obowi¹zuje tu kolektywny sposób
Bardziej szczegółowozywania Problemów Alkoholowych
Państwowa Agencja Rozwiązywania zywania Problemów Alkoholowych Konferencja Koszty przemocy wobec kobiet w Polsce 2013 Warszawa, 27 maja 2013 r. www.parpa.pl 1 Podstawy prawne Ustawa o wychowaniu w trzeźwości
Bardziej szczegółowoINFORMACJE O OŚRODKU STAŻOWYM WOTU w Gdańsku
INFORMACJE O OŚRODKU STAŻOWYM WOTU w Gdańsku Nazwa i adres ośrodka: Telefon kontaktowy: Kierownik placówki: Kierownik stażu: Opiekunowie stażu: Typ placówki stażowej Ilość godzin udziału stażysty w zajęciach
Bardziej szczegółowoZAWODOWIEC HARCERZ. Ten artyku³ jest rozszerzeniem krótkiego tekstu, który ukaza³ siê w grudniowym wydaniu internetowego Na tropie.
HARCERZ Ten artyku³ jest rozszerzeniem krótkiego tekstu, który ukaza³ siê w grudniowym wydaniu internetowego Na tropie. ZAWODOWIEC Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego jest jedn¹ z organizacji pozarz¹dowych, które
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA GMINY LIPIANY NA ROK 2016
Załącznik do uchwały Rady Miejskiej w Lipianach Nr XIII/104/2015 z dnia 29.12.2015 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA GMINY LIPIANY
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXII/244/09 RADY GMINY KISZKOWO z dnia 30 grudnia 2009 r.
UCHWAŁA NR XXXII/244/09 RADY GMINY KISZKOWO z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie: uchwalenia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii na 2010
Bardziej szczegółowoZapisy telefonicznie lub osobiście: -indywidualne konsultacje diagnostyczne (kwalifikujące, motywujące)
Ogólnomiejska oferta programowa kierowana do w rodzinie na terenie m. st. Warszawy w roku 2011( informacja na dzień 21 lutego 2011 r.) Nazwa placówki/ organizacji realizującej ofertę Stowarzyszenie na
Bardziej szczegółowoKARTA PRACY UCZNIA NR 1.
ZASADY BEZPIECZNEGO ZACHOWANIA W SZKOLE KARTA PRACY UCZNIA NR 1. Rozwi¹ krzy ówkê. 1. Budynek, w którym ucz¹ siê dzieci. 2. Pomieszczenie, w którym mo na zjeœæ obiad podczas du ej przerwy. 3. Miejsce przeznaczone
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XIII/87/2015 RADY GMINY STEGNA. z dnia 29 października 2015 r.
UCHWAŁA NR XIII/87/2015 RADY GMINY STEGNA z dnia 29 października 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Stegna do realizacji na 2016
Bardziej szczegółowo============================================================================
Czy po fiskalizacji nale y rejestrowaæ sprzeda Autor: Sylwek - 2015/01/27 21:24 Czy zaraz po fiskalizacji nale y obowi±zkowo rejestrowaæ sprzeda na kasie? Za³o enia: 1. podatnik traci zwolnienie z obowi±zku
Bardziej szczegółowoU C H W A Ł A Nr IX/27/2015 Rady Miejskiej w Koprzywnicy z dnia 12 marca 2015 roku
U C H W A Ł A Nr IX/27/2015 Rady Miejskiej w Koprzywnicy z dnia 12 marca 2015 roku w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2015 rok. Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoDziêkujemy GlaxoSmithKline za wspieranie miêdzynarodowego rozwoju i ewaluacji Przyjació³ Zippiego.
Dziêkujemy GlaxoSmithKline za wspieranie miêdzynarodowego rozwoju i ewaluacji Przyjació³ Zippiego. Przewodnik dla rodziców do Programu Przyjaciele Zippiego Co Ty mo esz zrobiæ? Program zmieni³ nasze ycie
Bardziej szczegółowoINFORMACJE O OŚRODKU STAŻOWYM. Telefon kontaktowy: 77/ , ,
CPZ Dormed jest ośrodkiem stażowym posiadającym akredytację Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, szkolącym terapeutów w celu uzyskania certyfikatu specjalisty psychoterapii uzależnień.
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2007 ROK.
Załącznik do uchwały Nr V/27/2007 Rady Gminy Działdowo z dnia 25 stycznia 2007 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA 2007 ROK. Podstawą prawną działań związanych z profilaktyką
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE CELESTYNÓW NA LATA 2013-2016
Załącznik do uchwały Nr 260/13 Rady Gminy Celestynów z dnia 26 marca 2013 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE CELESTYNÓW NA LATA 2013-2016
Bardziej szczegółowoTemat: Zasady pierwszej pomocy
LEKCJA 1 Temat: Zasady pierwszej pomocy Formy realizacji: œcie ka edukacyjna. Cele szczegółowe lekcji: rozwijanie umiejêtnoœci dostrzegania niebezpiecznych sytuacji i zachowañ w otoczeniu i yciu codziennym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XLVIII/ 311 /10 Rady Gminy Wijewo z dnia 15 października 2010 r.
UCHWAŁA Nr XLVIII/ 311 /10 Rady Gminy Wijewo z dnia 15 października 2010 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomani na
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XV/146/2015 RADY GMINY KLESZCZÓW. z dnia 9 grudnia 2015 r.
UCHWAŁA NR XV/146/2015 RADY GMINY KLESZCZÓW z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2016 rok Na podstawie: 1 art. 4 1 ust.
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATY. Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu. Kandydat w sieci
KOMUNIKATY Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu Oferty pracy umieszczane online to tylko jeden z wielu sposobów poszukiwania pracowników przez internet. Gama us³ug e-rekrutacyjnych stale siê poszerza,
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności Zespołu Interdyscyplinarnego działającego przy Ośrodku Pomocy Społecznej w Opolu Lubelskim za okres od X 2011 do VI 2012
Sprawozdanie z działalności Zespołu Interdyscyplinarnego działającego przy Ośrodku Pomocy Społecznej w Opolu Lubelskim za okres od X 0 do VI 0 Podstawą prawną działania Zespołu Interdyscyplinarnego jest:.
Bardziej szczegółowoKONFERENCJE PRZEDZJAZDOWE
KONFERENCJE PRZEDZJAZDOWE XXXIV Nadzwyczajny Zjazd ZHP, okreœlany mianem Zjazdu Programowego, ma byæ podsumowaniem ogólnozwi¹zkowej dyskusji na temat aktualnego rozumienia Prawa Harcerskiego, wartoœci,
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa. Osiem Kroków: Jak postêpowaæ z dzieæmi z zespo³em alkoholowym FAS. PROGRAM FAStryga
Stowarzyszenie Zastêpczego Rodzicielstwa Oddzia³ Œl¹ski 0504 73 18 23 Osiem Kroków: Jak postêpowaæ z dzieæmi z zespo³em alkoholowym FAS PROGRAM FAStryga Pomoc dla dzieci dotkniêtych syndromem FAS i ich
Bardziej szczegółowoRaport dotyczy okresu od 2015-07
ZESTAWIENIE ROZMÓW OGÓLNOPOLSKIEGO TELEFONU DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE "NIEBIESKA LINIA" Raport dotyczy okresu od 2015-07 07-01 01 do 2015-07 07-31 Udział Średni czas rozmowy wszystkich rozmów 1154
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr IV/22/2015 Rady Miejskiej w Tyszowcach z dnia 28 stycznia 2015 r.
UCHWAŁA Nr IV/22/2015 Rady Miejskiej w Tyszowcach z dnia 28 stycznia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2015 Na podstawie art. 18
Bardziej szczegółowoAnaliza zjawiska i aspekt prawny.
Analiza zjawiska i aspekt prawny. Wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku jej przyzwolenia przy użyciu środków komunikacji interpersonalnej. Typowe środki przemocy
Bardziej szczegółowoSYSTEM RODZINNY A KRZYWDZENIE DZIECKA
Zasady interwencji i pomocy w sytuacji podejrzenia przemocy wobec dziecka PAWEŁ NOWAK, PSYCHOLOG, SPECJALISTA W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE BRZEZINY, 2014.04.15 PYTANIA ZASADNICZE O czym
Bardziej szczegółowoCopyright by Puls, Warszawa 2016, Okrêgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza
Copyright by Puls, Warszawa 2016, Okrêgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza Wprowadzenie Od wieków wiadomo, e alkohol etylowy nale y do grupy substancji chemicznych, których systematyczne
Bardziej szczegółowo- podczas rozmowy telefonicznej z ofiarą przemocy w rodzinie;
Załącznik do Zarządzenia Nr 0152.35.2011 Z dnia 27 czerwca 2011r. PROCEDURA POSTEPOWANIA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH PRZY WYKONYWANIU CZYNNOŚCI ODEBRANIA DZIECKA Z RODZINY W RAZIE BEZPOŚREDNIEGO ZAGROŻENIA
Bardziej szczegółowoI N F O R M A T O R o realizacji Programu Korekcyjno-Edukacyjnego dla Osób Stosujących Przemoc w Rodzinie
POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE ORGANIZATOR RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ ul. Sempołowskiej 2A, 76-100 Sławno tel. (59) 810 64 56, fax. (59) 810 64 01 e-mail: sekretariat@pcprslawno.pl I N F O R M A T
Bardziej szczegółowoZielona Góra 15.01.2016 r.
Zielona Góra 15.01.2016 r. INFORMACJA PEŁNOMOCNIKA DS. PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH O ROZSTRZYGNIĘCIU ZAPROSZENIA DO SKŁADANIA OFERT DOTYCZĄCYCH ZAKUPU USŁUG W 2016 ROKU W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoI N F O R M A T O R o realizacji Programu Korekcyjno-Edukacyjnego dla Osób Stosujących Przemoc w Rodzinie
POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE ORGANIZATOR RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ ul. Sempołowskiej 2A, 76-100 Sławno tel. (59) 810 64 56, fax. (59) 810 64 01 e-mail: sekretariat@pcprslawno.pl I N F O R M A T
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Nauczyciele mog¹ stosowaæ ró ne gry i zabawy matematyczne:
Przedmowa Ksi¹ ka jest kontynuacj¹ mojej poprzedniej ksi¹ ki Gry i zabawy matematyczne dla uczniów szko³y podstawowej. Tak jak i ona adresowana jest do nauczycieli, uczniów szkó³ podstawowych i ich rodziców.
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2011-2013
Załącznik do uchwały Nr III/7/11 Rady Gminy Ulan-Majorat z dnia 23 lutego 2011 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA LATA 2011-2013 1 I. WSTĘP Rodzina jest podstawowym i najważniejszym
Bardziej szczegółowoZ a r s z y n, s t y c z e ń
1 Załącznik do Uchwały Rady Gminy Zarszyn Nr V/19/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE NA ROK 2011 Z a r s z y n, s t y c z e ń 2 0 1 1 2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie.....
Bardziej szczegółowoPRZESTÊPCZOŒÆ NIELETNICH. PRZYCZYNY PRZESTÊPCZEGO WYKOLEJENIA I RODZAJE CZYNÓW PRZESTÊPCZYCH.
Agnieszka Biskupska* PRZESTÊPCZOŒÆ NIELETNICH. PRZYCZYNY PRZESTÊPCZEGO WYKOLEJENIA I RODZAJE CZYNÓW PRZESTÊPCZYCH. "Nikt nie rodzi siê przestêpc¹. Nie ma bowiem adnych kryteriów biologicznych, psychologicznych
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE nr 11/2016 Dyrektora Przedszkola Publicznego nr 13 w Radomiu z dnia 17 II 2016 r.
PP nr 13/021/11/2016 w sprawie: ZARZĄDZENIE nr 11/2016 Dyrektora Przedszkola Publicznego nr 13 w Radomiu z dnia 17 II 2016 r. WPROWADZENIA: - PROCEDURY PRZYPROWADZANIA I ODBIERANIA DZIECI Z PRZEDSZKOLA,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XIV/85/2016 RADY GMINY BIAŁA PODLASKA. z dnia 16 lutego 2016 r.
UCHWAŁA NR XIV/85/2016 RADY GMINY BIAŁA PODLASKA w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Biała Podlaska na rok 2016, Gminnego Programu Przeciwdziałania
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR II/13/2014 RADY GMINY BIAŁA PODLASKA. z dnia 17 grudnia 2014 r.
UCHWAŁA NR II/13/2014 RADY GMINY BIAŁA PODLASKA w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Biała Podlaska na rok 2015, Gminnego Programu Przeciwdziałania
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XIV/119/2016 RADY MIEJSKIEJ W CHOSZCZNIE. z dnia 23 marca 2016 r.
Rada Miejska w Choszcznie ul.wolności 24 73-200 CHOSZCZNO tel. 095 765 27 31 UCHWAŁA NR XIV/119/2016 RADY MIEJSKIEJ W CHOSZCZNIE z dnia 23 marca 2016 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki
Bardziej szczegółowoBADANIE A PRAKTYKA. Konferencja : SyStem przeciwdziałania przemocy w Małopolsce budowanie świadomości, skuteczne działanie i interwencja
BADANIE A PRAKTYKA Konferencja : SyStem przeciwdziałania przemocy w Małopolsce budowanie świadomości, skuteczne działanie i interwencja Iwona Anna Wiśniewska 15 czerwca 2011 r. KRÓTKI RYS ZJAWISKA PRZEMOCY
Bardziej szczegółowoROCZNE SPRAWOZDANIE Z EFEKTÓW REALIZACJI POWIATOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE KĘTRZYŃSKIM
ROCZNE SPRAWOZDANIE Z EFEKTÓW REALIZACJI POWIATOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE KĘTRZYŃSKIM ZA ROK 2013 Kętrzyn 2014 Od 2012 roku Powiatowe Centrum
Bardziej szczegółowoWstêp. Nie trwaj¹ d³ugo, ten p³acz, ten œmiech. Mi³oœæ, pragnienie i nienawiœæ. Przestaj¹ byæ naszym udzia³em, Gdy przekraczamy bramê.
Nie trwaj¹ d³ugo, ten p³acz, ten œmiech. Mi³oœæ, pragnienie i nienawiœæ. Przestaj¹ byæ naszym udzia³em, Gdy przekraczamy bramê. ERNEST DOWSON Nikt z nas nie otrzyma³ ycia w promocji. Od dnia naszych narodzin
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 do Uchwały Nr 30/339/2004 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 15 czerwca 2004 r.
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 30/339/ Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 15 czerwca r. Wykaz ofert-wniosków złożonych w ramach otwartego konkursu ofert na wykonywanie zadań publicznych związanych
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI PODCZAS BADANIA SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r.
Bardziej szczegółowoPOWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W SŁAWNIE I N F O R M A T O R. o realizacji Programu. Korekcyjno-Edukacyjnego. dla osób
Strona1 POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W SŁAWNIE I N F O R M A T O R o realizacji Programu Korekcyjno-Edukacyjnego dla osób Stosujących Przemoc w Rodzinie Strona2 1. PRZEPISY REGULUJĄCE REALIZACJĘ PROGRAMU
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA
PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA (Część 3 Ustawy o zdrowiu psychicznym z 1983 roku [Mental Health Act 1983]) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko osoby sprawującej opiekę nad pacjentem ( lekarz
Bardziej szczegółowoKONTAKT Z DZIECKIEM W SYTUACJI PODEJRZENIA PRZEMOCY W RODZINIE
KONTAKT Z DZIECKIEM W SYTUACJI PODEJRZENIA PRZEMOCY W RODZINIE Podejrzenie przemocy wobec dziecka Obserwacja zachowań dziecka Informacja na temat doświadczeń dziecka, pochodząca od samego dziecka (ujawnienie)
Bardziej szczegółowoLECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI
LECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI Krzysztof Kobylarz, Iwona Szlachta-Jezioro, Ma³gorzata Maciejowska-Sata³a 15 Ból jest sta³ym objawem choroby oparzeniowej. Leczenie go u dzieci jest zadaniem niezwykle
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE ZARSZYN NA LATA 2012-2014
1 Załącznik do uchwały Rady Gminy w Zarszynie Nr XIX/153/2012 w sprawie przyjęcia i realizacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Gminie Zarszyn na lata 2012-2014 GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA
Bardziej szczegółowopo.tk.krakow.pl Sprawd¼ oddech próbuj±c wyczuæ go na policzku i obserwuj±c ruchy klatki piersiowej poszkodowanego.
Reanimacja REANIMACJA A RESUSCYTACJA Terminów reanimacja i resuscytacja u ywa siê czêsto w jêzyku potocznym zamiennie, jako równoznacznych okre leñ zabiegów ratunkowych maj±cych na celu przywrócenie funkcji
Bardziej szczegółowoDziałalność Słupskiego Ośrodka Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w ujęciu statystycznym w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 roku.
Działalność Słupskiego Ośrodka Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w ujęciu statystycznym w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 roku. Słupsk 2016 Tytuł Działalność Słupskiego Ośrodka
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE na lata 2011-2013
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IV/14/11 Rady Gminy Turek z dnia 23 lutego 2011 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE na lata 2011-2013 WSTĘP Rodzina jest podstawową i niezastąpioną grupą,
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
Załącznik nr 7 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowoGminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010-2020
Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XLII/261/10 Rady Gminy w Damasławku z dnia 26 października 2010r. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2010-2020 - 1 - I. PODSTAWA PRAWNA Podstawę prawną
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na rok 2015
Załącznik do Uchwały Nr III/8/2014 Rady Gminy Jaktorów z dnia 29 grudnia 2014 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na rok 2015 1. Wstęp 2. Opis zjawiska na podstawie diagnozy
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVII RADY MIEJSKIEJ W CZŁUCHOWIE. z dnia 30 stycznia 2017 r.
UCHWAŁA NR XXVII..2017 RADY MIEJSKIEJ W CZŁUCHOWIE z dnia 30 stycznia 2017 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata
Bardziej szczegółowo10. Procedura pomocy dziecku krzywdzonemu - postępowanie pedagoga szkolnego.
10. Procedura pomocy dziecku krzywdzonemu - postępowanie pedagoga szkolnego. PROBLEM PODSTAWA PRAWNA I. Dziecko doznające przemocy fizycznej i emocjonalnej ze strony jednego z rodziców. Konstytucja Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY UŁĘŻ NA ROK 2015
Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XLVI/206/14 Rady Gminy Ułęż z dnia 21 listopada 2014 r w sprawie uchwalenia Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Gminy Ułęż na rok 2015. PROGRAM
Bardziej szczegółowopodstawowe szkolenia dla członków Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
CZARNY BÓR MIELNO TARNOBRZEG ZAKŁAD LECZNICTWA ODWYKOWEGO DLA 58-379 Czarny Bór, Borówno 78 OSÓB UZALEŻNIONYCH OD ALKOHOLU W CZARNYM BORZE tel. 784-106-877, fax 74 84 50 916 Wojewódzki Ośrodek Terapii
Bardziej szczegółowoDobry psychoterapeuta na Ursynowie
Dobry psychoterapeuta na Ursynowie data aktualizacji: 2018.04.01 Wizyta u psychologa, terapeuty czy psychiatry to przejaw odwagi, dojrzałości i świadomości, a nie oznaka słabości - mówi Katarzyna Klimowicz,
Bardziej szczegółowoPOMOC REJESTRACJA UPRAWNIENIA
BEZROBOTNI POMOC REJESTRACJA UPRAWNIENIA Stan prawny na dzieñ 1 listopada 2007 r. Poznaj Swoje Prawa WYDANIE X WYDANIE I REDAKCJA: Stowarzyszenie Klon/Jawor ul. Szpitalna 5/5 00-031 Warszawa tel. (0-22)
Bardziej szczegółowoWykres 27. Często rozmawiasz z rodzicami na temat agresji, autoagresji lub innych problemów?
1. Wpływ środowiska rodzinnego na zachowania autoagresywne Do czynników środowiskowych wskazujących na źródła agresji zalicza się rodzinę, także jej dalszy wpływ na wielopokoleniowe rodziny, przekazywanie
Bardziej szczegółowoPROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY
PROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY ZADANIA POLICJI DZIAŁANIA PREWENCYJNE Podkomisarz Wiesław Kluk Komenda Powiatowa Policji w Mielcu NIEBIESKA KARTA Policja od lat podejmuje czynności w przypadku stosowania przemocy
Bardziej szczegółowoTERAZ RÓWNIEŻ NAUCZYCIELE MOGĄ ZAKŁADAĆ NIEBIESKIE KARTY
TERAZ RÓWNIEŻ NAUCZYCIELE MOGĄ ZAKŁADAĆ NIEBIESKIE KARTY Od 18 października 2011r. obowiązek założenia Niebieskiej Karty" mają m.in. szkoły, gdy podejmą uzasadnione podejrzenia o stosowaniu wobec ucznia
Bardziej szczegółowoJak wygląda procedura zobowiązania osoby pijącej do leczenia odwykowego?
Jak wygląda procedura zobowiązania osoby pijącej do leczenia odwykowego? Leczenie osób uzależnionych co do zasady jest dobrowolne, a obowiązek leczenia może być nałożony wyłącznie przez Sąd. Sądami właściwymi
Bardziej szczegółowoDz. U. nr 3/2000 Poz 44
Dz. U. nr 3/2000 Poz 44 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 1999 r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, zasad funkcjonowania i rodzajów zakładów lecznictwa odwykowego oraz udziału
Bardziej szczegółowoANKIETA DLA OSÓB NIEPE NOSPRAWNYCH
Szanowni Pañstwo! W zwi¹zku z projektem pt.: Niepe³nosprawni - przedsiêbiorcom, przedsiêbiorcy niepe³nosprawnym, badanie potencja³u i oczekiwañ œl¹skiego rynku pracy realizowanym w ramach Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoWYROK z dnia 7 wrzeœnia 2011 r. III AUa 345/11
WYROK z dnia 7 wrzeœnia 2011 r. III AUa 345/11 Sk³ad orzekaj¹cy:ssa Maria Sa³añska-Szumakowicz (przewodnicz¹cy) SSA Daria Stanek (sprawozdawca) SSA Gra yna Czy ak Teza Podanie przez p³atnika sk³adek, o
Bardziej szczegółowoNARKOTYKI. Placówki ambulatoryjne dzienne
NARKOTYKI Placówki ambulatoryjne dzienne 1. TRiDPU Powrót z U Poradnia Profilaktyki Środowiskowej Kontakt ul. Elektoralna 26 00 892 Warszawa tel. (22) 620 64 35 Czynne: pon. czw. 9.00 19.00; pt. 9.00 18.00
Bardziej szczegółowoProgram korekcyjno edukacyjny dla sprawców przemocy- podstawa prawna
Program korekcyjno edukacyjny dla sprawców przemocy- podstawa prawna Celem programu korekcyjno edukacyjnego dla sprawców przemocy domowej jest psychoedukacja w kierunku zmiany zachowań typu przemocowego
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoSENIORZY US UGI OPIEKUÑCZE. Stan prawny na dzieñ 1 listopada 2005 r. Poznaj. Swoje. Prawa WYDANIE V
SENIORZY US UGI OPIEKUÑCZE Stan prawny na dzieñ 1 listopada 2005 r. Poznaj Swoje Prawa WYDANIE V WYDANIE I REDAKCJA: Stowarzyszenie Klon/Jawor ul. Szpitalna 5/5 00-031 Warszawa tel. (0-22) 828 91 28 fax
Bardziej szczegółowoZadania przedstawicieli podmiotów odpowiedzialnych za stosownie procedury Niebieskie Karty
Pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej: - diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; - udziela kompleksowych
Bardziej szczegółowoRzecznik Praw Ucznia - mgr inż. Beata Kosmalska
Rzecznik Praw Ucznia - mgr inż. Beata Kosmalska Rzecznik Praw Ucznia pracuje w oparciu o Regulamin Rzecznika Praw Ucznia oraz o własny plan pracy. Regulamin działalności Rzecznika Praw Ucznia: 1. Rzecznik
Bardziej szczegółowoZałącznik do uchwały nr V/23/2011r. Rady Gminy Cielądz z dnia14 lutego 2011r.
Załącznik do uchwały nr V/23/2011r Rady Gminy Cielądz z dnia14 lutego 2011r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓWA ALKOHOLOWYCH na rok 2011 Obowiązek opracowania i uchwalenia gminnego
Bardziej szczegółowoGminny Program Profilaktyki. Alkoholowych oraz. Przeciwdziałania Narkomanii
Załącznik do Uchwały Nr 17/III/10 Rady Gminy w Przyłęku z dnia 30 grudnia 2010 r. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Przyłęk na
Bardziej szczegółowoWYZWALACZE WEWNĘTRZNE. poczucie szczęścia. napięcie wewnętrzne złość
WYZWALACZE WEWNĘTRZNE Zaznaczę znakiem "X" te emocje, które wywoływały u mnie uczucie głodu alkoholowego: poczucie obcości podekscytowanie pewność siebie emocjonalny ból poczucie winy frustracja nerwowość
Bardziej szczegółowoCzynniki sprzyjające przemocy. Media lub bezpośrednia rozmowa. Różnego typu uzależnienia
Matryca z badania jakościowego wywiadów pogłębionych (IDI) z ekspertami Zebrane informacje w toku wywiadów pogłębionych z ekspertami zostały pogrupowane i przedstawione poniżej, w formie matrycy zorientowanej
Bardziej szczegółowoPraca na materacu. podczas pracy na materacu nale y zmieniaç p aszczyzn podparcia, zadania, punkty podparcia.
Praca na materacu Terapia w pozycjach niskich w okresie terapii zaawansowanej, tj. gdy pacjent osiàgnie ju etap samodzielnego siedzenia, mo e zwi kszyç mo liwo- Êci pacjenta. Daje szans nauczenia pacjenta
Bardziej szczegółowoZespó³ Dandy-Walkera bez tajemnic
Zespó³ Dandy-Walkera bez tajemnic www.fundacja.dandy-walker.org.pl Fundacja chorych na zespó³ Dandy-Walkera 64-100 Leszno ul. Bu³garska 5/10 tel./fax +48 65 520 02 33 mob. +48 662 015 362 fundacja@dandy-walker.org.pl
Bardziej szczegółowoMIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W OSTROWI MAZOWIECKIEJ
MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W OSTROWI MAZOWIECKIEJ Rozdział I ZałoŜenia wstępne 1. Narkomania jest jednym z najpowaŝniejszych problemów społecznych w Polsce. Stanowi wyzwanie cywilizacyjne
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR. RADY MIEJSKIEJ W OBORNIKACH. z dnia.
Projekt UCHWAŁA NR. RADY MIEJSKIEJ W OBORNIKACH z dnia. w sprawie uchwalenia Gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych dla Gminy Oborniki na 2015 rok Na podstawie art. 4 1 Ustawy
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVI/134/16 RADY GMINY GŁOWNO. z dnia 15 grudnia 2016 r.
UCHWAŁA NR XXVI/134/16 RADY GMINY GŁOWNO z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii
Bardziej szczegółowoWZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA. Rada Europy. Strasburg, Francja SKARGA. na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA Rada Europy Strasburg, Francja SKARGA na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Artykułu 45-47 Regulaminu Trybunału 1 Adres pocztowy
Bardziej szczegółowodziałania na rzecz poprawy bezpieczeństwa i przestrzegania prawa, ograniczeniu dostępności alkoholu, narkotyków oraz substancji narkotycznych,
Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Lelkowie Kategoria: Sprawozdania z realizacji GPPiRPA Ogłoszono 2017-03-23 13:17:54 przez Anita Rejs Sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Profilaktyki
Bardziej szczegółowoPRZYK AD 4: PROGRAM BBC O NIEWIARYGODNYCH MOCACH SAMOUZDRAWIANIA
Gry i zabawy umys³owe PRZYK AD 4: PROGRAM BBC O NIEWIARYGODNYCH MOCACH SAMOUZDRAWIANIA A = Autonomiczne mechanizmy samouzdrawiania (np. spadek ciœnienia krwi, zaœlepki z krwi) B = Brak tlenu: maksymalnie
Bardziej szczegółowo