Chemiczne środki. dezynfekcyjne w uprawie pieczarek. Factsheet 01/15. Główne zalecenia. Czym jest środek do dezynfekcji?

Transkrypt

1 The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/ ) Chemiczne środki under grant agreement No dezynfekcyjne w uprawie pieczarek Factsheet 01/15 Tim O Neill, Mike Lole i Dan Drakes, ADAS. Aktualizacja Tim O Neill i Robert Irving, ADAS. Zaktualizowane jeśli chodzi o produkcji pieczarek przez Johana Baarsa, Wageningen UR W niniejszej broszurze informacyjnej znajduje się przegląd chemicznych środków odkażających stosowanych w uprawie pieczarek do zapobiegania rozwojowi chorób grzybów. Jest to w pierwszym rzędzie dokument referencyjny zawierający informacje o dostępnych produktach, ich skuteczności oraz ważniejszych czynnikach, wpływających na wybór produktu. Dokonaliśmy też podsumowania kwestii prawnych i związanych z utylizacją odpadów, The research leading to these results has received funding from the European Union Seventh Framework Programme (FP7/ ) under grant agreement No Główne zalecenia Resztki z zakażonej uprawy stanowią poważne ryzyko rozprzestrzeniania się chorób takich jak Trichoderma aggressivum oraz wirus brązowienia kapelusza pieczarki wywołany przez wirus X, które mogą być przenoszone przez podłoże. Nowe testy potwierdzają, że całkowite zniszczenie grzybni patogenu w podłożu nie jest możliwe jedynie przy zastosowaniu samych środków dezynfekcyjnych. Dlatego też podłoże, ziemia okrywowa i każda substancja organiczna musi zostać usunięta zanim na danej powierzchni użyjemy dezynfektantu. Nawet wysokie stężenie biocydów przez wydłużony okres czasu nie wystarczy, aby całkowicie wyeliminować patogeny obecne w podłożu. Nie ma obecnie alternatywy dla parowania, jeśli chodzi o zwalczanie chorób grzybów. Należy sprawdzić, jakie środki odkażające są dopuszczone do stosowania w uprawie pieczarki w danym kraju, a następnie wybrać najbardziej skuteczny oraz dający najmniejsze ryzyko pozostawienia substancji niedozwolonych. Należy stosować się do instrukcji podanych na opakowaniu i zawsze stosować zalecaną odzież ochronną i odpowiedni sprzęt. Niektóre środki dezynfekujące mogą powodować korozję a tym samym zmniejszać czas przydatności naszych urządzeń. Należy zawsze dbać o obfite spłukanie środka i pamiętać, że gładkie powierzchnie są łatwiejsze do dezynfekcji i spłukania. Staranne mycie i dezynfekcja obniża ryzyko związane ze zbiorem trzeciego rzutu, szczególnie gdy połączymy je z efektywnym zwalczaniem muchówek. 1. Dezynfekcja w połączeniu z efektywnym zwalczaniem muchówek ograniczy przypadki chorób w naszym zakładzie. Czym jest środek do dezynfekcji? Dezynfektanty to produkty przeznaczone do zwalczania niepożądanych mikroorganizmów takich jak glony, bakterie, grzyby, wirusy a także nicienie. W ogrodnictwie są one szczególnie używane do zwalczania mikroorganizmów na nieożywionych powierzchniach i obiektach takich jak posadzki, konstrukcje i urządzenia. Można je także stosować do mat dezynfekcyjnych, jako środek zapobiegający przenoszeniu choroby do obszarów szczególnej ochrony w pieczarkarni lub kompostowni.

2 Trichoderma aggressivum odpowiedzialna za zielone pleśnie oraz wirus brązowienia kapelusza pieczarki to choroby, które mogą potencjalnie zniszczyć uprawę pieczarek. A ponieważ nie ma dostępnych preparatów ochrony roślin do zastosowania w przypadku wystąpienia tych chorób w uprawie pieczarki, potrzebne jest wielkokierunkowe podejście do kwestii higieny plonów. Higiena to główny czynnik zintegrowanej strategii ochronnej przed patogenami grzybowymi, dlatego tak ważne jest jej skrupulatne wdrażanie w kompostowniach, przy transporcie i załadunku podłoża oraz w samej pieczarkarni. Dezynfekcja termiczna starszych upraw Sama dezynfekcja prawdopodobnie nie pozwoli nam na efektywne, zrównoważone zwalczanie choroby. Jest ona jedynie częścią całego programu higienicznego, który powinien obejmować procesy, procedury i potencjalne drogi przenoszenia się chorób w łańcuchu produkcyjnym. Wiele patogennych mikroorganizmów takich jak gatunki wywołujące suchą i białą zgniliznę, daktylium i zielone pleśnie, może przeżywać na powierzchniach lub resztkach po uprawie przez kilka tygodni a nawet miesięcy. W przypadku zakładania w tym miejscu nowej uprawy istnieje duże ryzyko wtórnego zakażenia. Celem dezynfekcji jest redukcja populacji mikroorganizmu odpowiedzialnego za straty w uprawie do poziomu, który nie stanowi już zagrożenia. Dla niektórych mikroorganizmów, np. silnie zakaźnych wirusów, celem będzie ich całkowita eliminacja z pieczarkarni. Dla bardziej pospolitych mikroorganizmów takich jak bakterie będziemy starali się zredukować ich kolonie do poziomu, który nie może wywołać infekcji w normalnej, zdrowo prowadzonej uprawie. Najlepszy sposób na eliminację wszystkich żyjących organizmów w uprawie to gotowanie. Gotowanie przy pomocy pary wodnej powinno polegać na wytworzeniu w podłożu temperatury C przez minimum 8 godzin. Mycie Chociaż dezynfekcja termiczna zapewnia najlepszą ochronę, infekcje mogą się przenosić z jednej uprawy na drugą. Mycie przed dezynfekcją jest konieczne, ponieważ preparaty odkażające nie są w stanie wyeliminować grzybni zawartej we fragmentach podłoża. Mycie pozwala też na zebranie większości zainfekowanego materiału i spłukanie go do systemu kanalizacyjnego, gdzie nie stanowi już zagrożenia dla nowych upraw. Zachowanie wysokich standardów higienicznych wymaga znacznych ale i koniecznych wysiłków. Nagrodą dla producenta może być fakt, że wysiłek ten równoważy małe ryzyko związane ze zbiorem trzeciego rzutu. 2. Trichoderma aggressivum łatwo przenosi się przez porażone cząsteczki podłoża. Dlatego ważne jest ich wcześniejsze usunięcie. Dezynfekcja drobin podłoża przy pomocy biocydów nie wyeliminuje patogenów. Obszary zastosowań Preparaty do dezynfekcji są powszechnie stosowane na placach manewrowych w kompostowniach, w pojazdach transportowych i sprzęcie do załadunku, a także w pieczarkarniach do zmywania powierzchni i mycia sprzętu. Obszary i przedmioty, na które można je stosować obejmują: Puste hale uprawowe (posadzka, regały, klamki ]). Powierzchnie robocze, tylne drzwi, podjazdy. Maty i wyciągarki Maszyny takie jak ładowarka, mikser do okrywy, siewnik do dokarmiaczy, czesarka, maszyny do zbioru i taśmociągi. Sprzęty pomocnicze do zbiorów, wiadra i koszyki, noże i wózki widłowe Strefa załadunkowa Drzwi i klamki biur, stołówki i toalet. Telefony komórkowe i klawiatury komputerów. Preparatów do dezynfekcji nie powinno się nigdy stosować na same grzyby. Odkażanie powierzchnie powinny zostać następnie obficie spłukane wodą, aby zmniejszyć ryzyko pozostawienia osadów. Płukanie może być także pomocne w minimalizowaniu szkód wyrządzanych przez korozyjne działanie niektórych dezynfektantów. 3. Tace do zbiorów powinny być bezwzględnie czyste 4. Maszyny do załadunku czołowego powinny być dokładnie oczyszczone przed użyciem, ponieważ resztki zainfekowanego podłoża mogą być przyczyną problemów.

3 Wybór preparatu do dezynfekcji Informacje na produkcie Dobrze jest sprawdzić, czy dany produkt został dopuszczony do użytku w naszym kraju. W ramach krajów członkowskich Unii Europejskiej istnieją zasadnicze różnice, jeśli chodzi o produkty dopuszczone do stosowania w uprawie pieczarek. Chemiczne środki odkażające przeznaczone do stosowania w uprawach rolniczych są zwykle opatrzone szczegółową instrukcją stosowania i występują w wielu różnych formach dozowania (do spryskiwania, zamgławiania lub stosowania zanurzeniowego). Zalecenia podane w instrukcji powinny być bezwzględnie przestrzegane. Zaleca się nawet, aby stosujący je konsultowali się z dystrybutorem i/lub producentem i korzystali z ich wskazówek. Informacje na produktach powinny być czytane z uwagą, aby upewnić się, że użycie produktu nie jest zabronione w przypadku chronionych upraw. Zgodnie z Regulacją o Produktach Biobójczych i Chemicznych (Biocidal Products and Chemicals Regulations BPCR), która weszła w życie z dniem 1 września 2013, wszystkie preparaty dezynfekcyjne muszą być zarejestrowane. Ich rejestracja ma na celu zagwarantowanie, że produkty biobójcze są wystarczająco skuteczne wobec szczepów, które mają zwalczać oraz że dotyczące ich informacje są aktualne. Oznakowanie na produktach zarejestrowanych w Regulacji powinno zawierać następujące informacje: Numer autoryzacji, np. HSE Informacje dotyczące zakresu dopuszczenia produktu. Nie może on być stosowany w żadnym innym celu. Informacje na temat osób dopuszczonych do używania produktu. Informacja na temat konieczności użycia odzieży ochronnej lub specjalnego sprzętu. Informacja o tym, jak stosować preparat nie szkodząc sobie, innym ani przyrodzie. Informacja o tym, czy obszar objęty dezynfekcją musi zostać odizolowany. Informacja o skutecznym zastosowaniu środka biobójczego. Informacja o utylizacji preparatu lub opakowania po nim. Obecnie stosowane produkty mogą być stosowane w okresie oczekiwania na rozpatrzenie ich dopuszczenia o ile podlegają odpowiednim uregulowaniom prawnym w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa, Utrata aktywności w wyniku kontaktu z substancją organiczną Większość dezynfektantów stanowią reaktywne substancje chemiczne. Aktywność wobec jakiegokolwiek patogenu może być znacznie ograniczona, jeśli preparat odkażający będzie najpierw reagował z materią organiczną, taką jak resztki torfu, kompostu czy grzybów. Niektóre preparaty (w tym np. podchloryn i czwartorzędowe związki amoniowe) są bardziej podatne na taką utratę aktywności niż pozostałe. Niezależnie od tego, jaki preparat odkażający zdecydujemy się zastosować, zaleca się, aby powierzchnia, na której ma zostać użyty, została najpierw oczyszczona z resztek grzybów, torfu, kompostu i wszystkich innych zanieczyszczeń w możliwie dokładny sposób, np. poprzez jej pozamiatanie, starcie lub zmycie. Grzyby pozostawiają lepki biofilm na wszystkich powierzchniach, z którymi się stykają. Taka mikrobiologiczna warstwa jest szczególnie trudna do usunięcia i może wymagać zastosowania środków do przemysłowego czyszczenia na bazie piany. Należy zachować ostrożność stosując mycie pod wysokim ciśnieniem w pobliżu czystych obszarów, ponieważ powoduje ono rozpryskiwanie i zamgławianie powierzchni, które właśnie zostały umyte. Kupując nowy sprzęt dla kompostowni lub pieczarkarni zwracajmy uwagę, by był on łatwy do utrzymania w czystości. Usuwanie pozostałości niedozwolonych substancji Za każdym razem, gdy stosujemy środki odkażające, istnieje ryzyko, że w sposób niezamierzony zabrudzimy nim nasz produkt. Czwartorzędowe związki amoniowe i fenole są np. znane z tego, że mogą gromadzić się na produktach, z którymi miały styczność, podobnie środki dezynfekujące zawierające srebro. Dlatego też konieczne jest wybieranie dezynfektantów, które z dużym prawdopodobieństwem nie pozostawią osadów niedozwolonych substancji. Produkty na bazie nadtlenku wodoru i kwasu nadtlenku acetylowego rozpadają się na wodę, dwutlenek węgla i tlen. Korozyjność Niektóre dezynfektanty takie jak podchloryn sodu i kwas nadoctowy mają udowodnione działanie korozyjne. Powierzchnie metalowe, takie jak aluminium, stal nierdzewna i galwanizowana są szczególnie narażone na korozję. Dlatego też maszyny mogą wymagać zastosowania innych preparatów odkażających niż powierzchnie wykonane z tworzyw sztucznych lub betonu. Zdrowie i bezpieczeństwo Większość preparatów dezynfekcyjnych jest bardzo reaktywna a niektóre preparaty chemiczne mogą mieć żrący lub niszczący wpływ na błony śluzowe lub skórę. Dlatego też przy kontakcie z tego typu preparatami należy zachować największą możliwą ostrożność, szczególnie w przypadku produktów o wysokim stężeniu substancji czynnej. Należy zawsze stosować się do instrukcji zawartej na opakowaniu i używać zalecanej odzieży ochronnej oraz sprzętu. Pomiar stężenia środka dezynfekującego Substancja czynna zawarta w puszce preparatu odkażającego może z czasem ulegać degradacji (np. w przypadku substancji na bazie podchlorynu). Jeśli mamy co do tego wątpliwość, należy użyć preparatu z nowej puszki. Dla niektórych środków (w tym zawierających podchloryny i chlor) dostępne są metody badania ich stężenia na miejscu w postaci pasków testowych. Dla preparatu Menno Florades (na bazie kwasu benzoesowego) zaleca się monitorowanie ph roztworu, uzupełniając go do pożądanego poziomu, aby utrzymać ph na poziomie 4.5

4 Inne czynniki wpływające na aktywność Stężenie preparatu do dezynfekcji, czas kontaktu i poziom zanieczyszczenia substancją organiczną to prawdopodobnie główne czynniki wpływające na jego aktywność w stosunku do określonych mikroorganizmów. Aby jednak mieć całkowitą pewność, należy sprawdzić dokładnie oznaczenie produktu, ponieważ inne czynniki, takie jak temperatura, ph i twardość wody mogą mieć także znaczący wpływ. Niektóre preparaty łączy się z detergentami, co zapewnia dobre nawilżenie i zwiększa kontakt z dezynfekowaną powierzchnią. 5. Płyta kompostowa powinna być utrzymywana w czystości i dezynfekowana przed załadunkiem. Typy dezynfektantów Środki dezynfekujące mogą być pogrupowane w zależności od struktury chemicznej i trybu działania zawartej w nich substancji czynnej. Pełen przegląd podajemy w ulotce informacyjnej HDC 03/14. Najczęściej spotykanymi preparatami stosowanymi w branży pieczarkarskiej są środki na bazie chloru (podchloryn sodu), nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy (lub kombinacja nadtlenku wodoru z kwasem nadoctowym), fenole oraz czwartorzędowe sole amoniowe (lub kombinacja czwartorzędowych soli amoniowych i aldehydów, takich jak aldehyd glutarowy). Kluczowe cechy każdej z tych grup składników aktywnych zostały zebrane poniżej. Proszę zwrócić uwagę, że niektóre z produktów zawierają substancję aktywną z więcej niż jednej klasy. czynne czwartorzędowe związki amoniowe Czwartorzędowe związki amoniowe to niekorozyjne i niepodrażniające skóry preparaty do dezynfekcji. Po zmieszaniu z wodą cechują je dobre właściwości penetracyjne. Ich działanie na mikroorganizmy jest zróżnicowane i selektywne. Minusem jest tendencja do spieniania się oraz do pozostawiania osadów, przy czym niektóre z najnowszych preparatów wydają się mniej narażone na tego typu problemy. Są one zwykle bardziej skuteczne w przypadku bakterii i mogą mieć mały lub wręcz brak wpływu na grzyby. Ich aktywność w towarzystwie materii organicznej, olejów i wosków może ulec ograniczeniu. Mogą być drogie. Związki halogenowe i uwalniające halogen na bazie chloru Preparaty te po aktywacji uwalniają chlor. Chlor ma szerokie spektrum działania na wirusy, bakterie, drożdże i pleśnie, choć działa wolniej w przypadku zarodników. Związki na bazie chloru są skuteczne w niskich temperaturach i nie wpływa na nie twardość wody. Mają tylko krótki efekt pozostawiania osadu, nasilający się w wodzie zawierającej metal i mogą powodować szybką korozję. Oprócz tego ich biobójcza skuteczność jest silnie ograniczona w obecności materii organicznej (takiej jak kompost). materii organicznej. Produkty na bazie nadtlenku wodoru (w skład których wchodzi kwas octowy i nadoctowy) oraz kwasu nadoctowego są przyjazne dla środowiska, rozpadając się na wodę, dwutlenek węgla i tlen. Niektóre produkty mogą także zawierać srebro, które może powodować, że na dezynfekowanej powierzchni pozostaną jego aktywne osady. Wysokowrzące kwasy smołowe (HBTA) Produkty te uzyskuje się z kwasów smołowych poprzez destylację. Są one kwasowymi preparatami dezynfekującymi o niskim poziomie ph i szerokim spektrum zastosowań w zwalczaniu wirusów, bakterii, grzybów i mikoplazmy. Skutecznie działają w niskich temperaturach i w obecności materii organicznej. Fenole HBTA są potencjalnymi biocydami ale mogą wydzielać silne odory i działać korozyjnie na plastik i gumę. Istnieje ryzyko, że mogą powodować skażenia i pozostawiać szkodliwe osady, jeśli dopuścimy je do użytku w uprawach grzybów jadalnych. Fenole syntetyczne Fenole syntetyczne są pozbawione przykrego zapachu i problemów zanieczyszczeń obecnych w przypadku fenoli HBTA. Są też bardziej neutralne niż kwasowe. Nie mają one jednak aż tak szerokiego spektrum działania jak fenole HBTA i istnieje kilka znaków zapytania w kwestii ich bezpieczeństwa dla środowiska. Istnieje ryzyko, że mogą powodować skażenia i pozostawiać szkodliwe osady, jeśli dopuścimy je do użytku w uprawach grzybów jadalnych. Środki ograniczające aldehydy Aldehyd glutarowy jest najważniejszym środkiem ograniczającym stosowanym jako odkażacz. Aldehydy mają szerokie spektrum działania ale potrzebują długiego czasu działania, aby dezynfekcja była skuteczna. Ich działanie jest zależne od temperatury i stanowią one potencjalne zagrożenie dla narażonych na ich działanie pracowników. Utleniacze nadtlenki Nadtlenki mają szerokie spektrum działania, jeśli chodzi o zwalczanie wirusów, bakterii i grzybów, w tym także zarodników. Działają efektywnie w chłodnych warunkach oraz w obecności

5 Skuteczność w stosunku zainfekowanych przez wirusy upraw pieczarki dwuzarodnikowej i zielonych pleśni Trichoderma aggressivum W projekcie MushTV badano zdolność poszczególnych preparatów dezynfekcyjnych do ograniczania rozwoju grzybni pieczarki dwuzarodnikowej i grzybni Trichoderma aggressivum. Ich skuteczność testowano w warunkach laboratoryjnych na zarodnikach, grzybni i drobinach podłoża. Testy tego typu pokazują właściwości odkażające w najlepszych, możliwych do uzyskania warunkach. Ich wyniki zebraliśmy w tabelach 1 i 2. Porównanie różnych środków dezynfekujących pokazuje, że nie są one w równym stopniu skuteczne. Wyniki pokazują, że bardzo trudno jest pozbyć się mikroorganizmu o ile jest on obecny w drobinach podłoża. Środki, które są skuteczne w przypadku bazydiosporów i grzybni pieczarki dwuzarodnikowej, są z reguły mniej efektywne, gdy dany organizm znajduje się w podłożu. Trichoderma aggressivum nie została wyeliminowana przez żaden z preparatów do dezynfekcji, w sytuacji, gdy infekcja dotyczyła zakażonych drobin podłoża. Jako potencjalny środek odkażający testowano także gazowy ozon dla całych pomieszczeń, ale nie wykazał on wystarczającej skuteczności wobec organizmów, które miał zwalczać. Testowane kwasy organiczne wykazały odpowiednią skuteczność, ale wymagały długiego czasu działania przy odpowiednio niskim poziomie ph. Oceniono również skuteczność dwóch środków odkażających na powierzchniach powszechnie spotykanych w uprawie pieczarek. Do testów wybrano Jet 5 (kwas nadoctowy) and EcoChlor (preparat na bazie podchlorynu) ponieważ preparaty te wykazywały dobrą skuteczność i istniało mniejsze prawdopodobieństwo pozostawiania przez nie szkodliwych osadów. Dezynfektanty te nałożono na powierzchnie gumowe, powierzchnie ze stali nierdzewnej, na matę w hali uprawowej oraz matę w tunelu, na posadzkę betonową, panel izolacyjny, oraz na powierzchnie pokryte stalą powlekaną i aluminium. Table 1. Podsumowanie skuteczności preparatów dezynfekcyjnych stosowanych w uprawie pieczarki dwuzarodnikowej wg projektu MushTV Produkt Klasa lub podklasa Stęż. Formalin Jet 5 Eco-Des Eco-Chlor Virocid Neuthox 75 Prophyl Gaseous ozone e Menno Clean Tersan Środki redukujące - aldehydy Utleniacze - nadtlenki amoniowe Związki halogenowe I uwalniające halogen na bazie chloru amoniowe Środki redukujące - aldehydy Utleniacze (woda aktywowana) Fenol fenole syntetyczne Utleniacze Kwasy organiczne kwas aromatyczny amoniowe Wodorotlenki zasadowe Klucz: - bez efektu /brak redukcji wzrostu grzybów; % redukcja; %; %; %; brak wzrostu grzybów. Przedstawione wyniki dotyczą na ogół 15 lub 60 minut czasu działania, poza: A Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 40 min. B Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; 80 min. C Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 3 godziny. D Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; godziny. Agaricus bisporus Basidiospory Agaricus bisporus Strzępki grzybni Agaricus bisporus Skolonizowane podłoże 15 min. 60 min. 15 min. 60 min. 15 min. 60 min. 2% % % % % % % % % % % % % % ppm - a - b ++++ a ++++ b - a - b 100 ppm + a ++ b a +++ b - a - b 2% c d c d ++++ c ++++ d 4% c d c d ++++ c d 1% % E Zabieg gazowym ozonem odbywał się w średniej temperaturze 19.6ºC (min 19.5/ max 20.0) i średniej wilgotności względnej 71.3 % (min 58.0/max 77.5). Na poziom aktywności dezynfektantu w prowadzonym eksperymencie wpływa zastosowane stężenie, czas działania, poziom zanieczyszczenia materią organiczną, charakter testu i inne czynniki Wyniki pokazane w tabeli uzyskane zostały w testach laboratoryjnych optymalnych warunkach dezynfekcji. W praktyce ich skuteczność może być niższa.

6 Table 2. Podsumowani skuteczności preparatów dezynfekcyjnych wobec Trichoderma aggressivum stosowanych w uprawie pieczarki dwuzarodnikowej wg projektu MushTV Produkt Klasa lub podklasa Stęż. Formalin Jet 5 Eco-Des Eco- Chlor Virocid Neuthox 75 Prophyl Gaseous ozone e Menno Clean Tersan Środki redukujące - aldehydy Utleniacze - nadtlenki amoniowe Związki halogenowe I uwalniające halogen na bazie chloru amoniowe Środki redukujące - aldehydy Utleniacze (woda aktywowana) Fenol fenole syntetyczne Utleniacze Kwasy organiczne kwas aromatyczny amoniowe Wodorotlenki zasadowe Klucz: - bez efektu /brak redukcji wzrostu grzybów; % redukcja; %; %; %; brak wzrostu grzybów. Przedstawione wyniki dotyczą na ogół 15 lub 60 minut czasu działania, poza: A Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 40 min. B Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; 80 min. C Zamiast 15 min całkowity czas dezynfekcji; 3 godziny. D Zamiast 60 min całkowity czas dezynfekcji; godziny. Trichoderma aggressivum conidiospores Trichoderma aggressivum mycelial fragments Trichoderma aggressivum colonised compost 15 min. 60 min. 15 min. 60 min. 15 min. 60 min. 2% % % % % % % % % % % % % % ppm - a - b - a - b - a - b 100 ppm - a - b - a - b - a - b 2% c d c d - c - d 4% c d c d - c +++ d 1% % E Zabieg gazowym ozonem odbywał się w średniej temperaturze 19.6ºC (min 19.5/ max 20.0) i średniej wilgotności względnej 71.3 % (min 58.0/max 77.5). Na poziom aktywności dezynfektantu w prowadzonym eksperymencie wpływa zastosowane stężenie, czas działania, poziom zanieczyszczenia materią organiczną, charakter testu i inne czynniki Wyniki pokazane w tabeli uzyskane zostały w testach laboratoryjnych optymalnych warunkach dezynfekcji. W praktyce ich skuteczność może być niższa. Wszystkie powierzchnie zostały zabrudzone albo bazydosporami Agaricus bisporus albo konidosporami Trichoderma aggressivum. Oba środki cechowała duża skuteczność, zwalczyły one ponad 85-90% zarodników. Ogólnie rzecz biorąc, dezynfekcja była bardziej skuteczna na gładkich powierzchniach. Nie ma jednak możliwości polegania wyłącznie na środkach dezynfekcyjnych mycie oraz inne zabiegi higieniczne pozostają nadal niezwykle istotne. Badaniu podlegał też poziom szkodliwych pozostałości po zmyciu/spłukaniu środka odkażającego oraz bez spłukiwania. Jeśli powierzchnia została spłukana, pozostałości podchlorynów znikały w ciągu jednej godziny. Osady kwasu nadoctowego na powierzchniach gumowych znikały najwolniej - był to czas poniżej 4 godzin. Jeśli natomiast powierzchnię pozostawiono bez spłukiwania, osady podchlorynu i kwasu nadoctowego znikały w czasie 4 godzin. Najwolniej z powierzchni gumowych. Zaleca się każdorazowe sprawdzenie, czy dany środek jest zarejestrowany do użytku w naszym kraju. 6 & 7. Czysty sprzęt. Gotowy do wyciągnięcia podłoża z tunelu.

7 Uregulowania prawne wpływające na stosowanie Regulacja o produktach biobójczych i chemicznych (Biocidal Products and Chemicals Regulation BPCR) Stosowanie preparatów odkażających w Wielkiej Brytanii jest uregulowane od 1 września 2013 roku przez Regulację o produktach biobójczych i chemicznych, regulacja ta jest aktem wykonawczym do Dyrektywy Unijnej o produktach biobójczych 528/2012. Poprzednia dyrektywa unijna o produktach biobójczych (BPD) 98/8/EC, która weszła w życie w maju 2000 roku, określiła jednolite zasady wprowadzania biocydów na rynek. W ramach tych uregulowań oceniono i zarejestrowano stosunkowo mało preparatów. Dyrektywa Unijnej o produktach biobójczych 528/2012 unieważniła BPD 98/8/EC i dokonała istotnych aktualizacji. Ten sam dokument ramowy dotyczy aktywnych składników dopuszczonych w Unii Europejskiej i na poziomie poszczególnych krajów. Jej głównym zadaniem jest poprawa wolnego obrotu produktami biobójczymi w ramach Unii zachowując przy tym wysoki poziom ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska naturalnego. Dla istniejących obecnie preparatów biobójczych dostępne są procedury przejściowe. Istnieją 22 różne rodzaje produktów. Preparaty stosowane do dezynfekcji w przemyśle pieczarkarskim będą prawdopodobnie podlegać pod któryś z dwóch poniższych typów: Typ 2 ( Dezynfektanty i środki glonobójcze nie przeznaczone do bezpośredniego stosowania w kontakcie z człowiekiem ani zwierzętami ). Typ 4 (Dezynfektanty do żywności i pasz). Produkty typu 2 znajdą się na liście Unijnej począwszy od 1 stycznia Kilka środków odkażających zarejestrowanych jest jako pestycydy (np. kwas benzoesowy) lub substancje towarowe (np. podchloryn sodu). Oczekując na sprawdzenie w celu włączenia ich do aneksu 1/1A listy Unijnej, produkty te do momentu ich sprawdzenia będą nadal dopuszczone. Efektem okresu przejściowego są obecne różnice pomiędzy poszczególnymi krajami członkowskim Unii w zakresie rejestracji środków biobójczych. Informacje o rejestracji możemy uzyskać od naszego dostawcy i/lub strony internetowej odpowiedzialnego za nią urzędu w danym kraju członkowskim, np. Belgia: toegelatenbiociden/ Holandia: Irlandia: Product%20Register%20-%2012%20May% pdf. Zjednoczone Królestwo: connect.ti/pesticides/view?objectid=6020. Polska: Preparaty biobójcze zarejestrowane do stosowania w przemyśle pieczarkarskim zostały opublikowane w magazynie Pieczarki (dr J. Szumigaj-Tarnow, M. Sc. Zbigniew Uliński and Dr M. Lewandowski. (2014) Terminarz ochrony pieczarki na lata Pieczarki 2, pp ). Zrównoważone stosowanie pestycydów Dyrektywa 2009/128/EC Parlamentu Europejskiego i Komisji Unii Europejskiej z dnia 21 października 2009 ustanowiła program ramowy dla działań wspólnotowych pomocny w zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin (w tym środków biobójczych). Jest ona najczęściej nazywana Dyrektywą o zrównoważonym stosowaniu. Zgodnie z artykułem 14 tej dyrektywy kraje członkowskie Unii Europejskiej powinny podjąć wszelkie konieczne kroki zmierzające do promowania wszędzie tam, gdzie jest to możliwe w pierwszym rzędzie nie chemicznych metod ochrony roślin. Oznacza to, że stosujący pestycydy wybiorą spośród wszystkich dostępnych metod zwalczania danej choroby takie praktyki i produkty, w których możliwie ograniczony został stopień ryzyka dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Ochrona roślin z niskim udziałem pestycydów zakłada zintegrowaną ochronę plonów i stosowanie środków biobójczych. Kraje członkowskie Unii Europejskiej powinny opisać w Narodowym Planie Działania, jak zagwarantują wdrożenie ogólnych zasad zintegrowanej ochrony plonów opisane w aneksie III przez wszystkich producentów na skalę handlową od 1 stycznia Bezpieczeństwo zdrowotne przy pracy Kontakt i stosowanie pestycydów (w tym biocydów) wymaga ustalenia minimalnych wymogów w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego w miejscu pracy, które obejmą ryzyko związane z ekspozycją pracowników na działanie tego typu produktów, jak również szczególne kroki zapobiegawcze, które pomogą je zniwelować. Kroki takie zostały już opisane w Dyrektywie Rady Europejskiej 98/24/EC z dnia 7 kwietnia 1998 dotyczącej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w związku ze stosowaniem środków chemicznych podczas pracy oraz dyrektywie 2004/37/EC Parlamentu Europejskiego i Komisji Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2004 dotyczącej ochrony pracowników przed ryzykiem kontaktu z substancjami rakotwórczymi lub mutagennymi. Poszczególne kraje członkowskie Unii mają własne przepisy krajowe dotyczące ograniczania substancji szkodliwych dla zdrowia pracowników. Oznakowanie produktu dostarczy wskazówek, jak stosować środek dezynfekcyjny bez szkodzenia sobie, innym czy przyrodzie oraz określi, czy podczas jego stosowania konieczna będzie odzież ochronna lub dodatkowy sprzęt. COSHH W Zjednoczonym Królestwie Regulacja o Kontroli Substancji Szkodliwych dla Ludzkiego Zdrowia (Control of Substances Hazardous to Health (COSHH) Regulations) zawiera wytyczne dotyczące redukowania ryzyka związanego ze stosowaniem środków odkażających podczas pracy. Szóste wydanie kodeksu postępowania zostało zaktualizowane w 2013 roku i jest dostępne do pobrania ze strony: Code= Wszystkie środki dezynfekujące opisane w niniejszej broszurze i inne, które także można stosować przy produkcji żywności podlegają kontroli zawartych tam przepisów. Należy zawsze czytać: Oznakowanie produktu. Informacje na ulotce informacyjnej na temat bezpieczeństwia produktu lub materiału Informacje te można też uzyskać jako pliki do pobrania od producenta. Dostarczają one niezbędnych wskazówek na temat odzieży ochronnej i możliwych zastosowań w produkcji

8 rolniczej. Pobranie ulotki informacyjnej z danymi na temat bezpieczeństwa stanowi wymóg w ocenie COSHH. Utylizacja roztworów preparatów dezynfekcyjnych po ich zastosowaniu Utylizacja odpadów po środkach dezynfekujących podlega ścisłym uregulowaniom. Potrzebę utylizacji można zredukować lub wyeliminować poprzez przygotowanie takiej ilości roztworu preparatu odkażającego, jaka jest realnie potrzebna. Rozpuszczony preparat można zastosować ponownie do celów drugorzędowych, np. spłukania mniej krytycznych powierzchni podlegających odkażeniu. Utylizacja zużytych środków odkażających niesie ze sobą ryzyko dla środowiska. Są one zaklasyfikowane jako ściek poprzemysłowy i ich usunięcie z terenu zakładu może wymagać zgody odpowiednich władz. Oznakowanie produktu określa bezpieczne metody utylizacji resztek preparatów dezynfekcyjnych oraz pozostałych po nich opakowań. Dalsze informacje Broszury informacyjne MushTV 02/15; Zapobieganie wirusowi brązowienia kapelusza pieczarki wywołanej przez wirus X) 03/15; Zielone pleśnie Trichoderma aggressivum w podłożu fazy III luzem 04/15; Choroby grzybowe pieczarek i ich zwalczanie HDC Broszury informacyjne i publikacje 03/14; Zastosowanie chemicznych środków odkażających w chronionych uprawach roślin ozdobnych 10/08; Rozpoznanie i zwalczanie daktylium w uprawie pieczarkach 09/08; Rozpoznanie i zwalczanie suchej zgnilizny w uprawie pieczarek HDC Podsumowania i raporty dla producentów pieczarek Do znalezienia na stronie internetowej HDC ( kopie M 57 i informacje o projekcie MushTV Podziękowania W tym miejscu składamy podziękowania dla Roba Maasa, Guya Claessensa, Briana O Reillyiego i Dermota Callaghana za ich pomocne uwagi podczas przygotowywania niniejszej broszury. Prawa autorskie do zdjęć djęcia użyczone dzięki uprzejmości i chronione prawem autorskim C4C Holding. Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa (Agriculture and Horticulture Development Board) działająca poprzez oddział HDC dokłada wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym dokumencie były dokładne w momencie oddania ich do druku, nie udziela ona jednak w tej kwestii żadnej gwarancji i do maksymalnej granicy dopuszczalnej prawem nie przejmuje odpowiedzialności za straty, szkody czy też wypadki spowodowane (łącznie z powstałymi wskutek zaniedbania) których doznano bezpośrednio lub pośrednio w związku z informacjami i opiniami podanymi lub pominiętymi w niniejszym dokumencie. Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa Żadna z części niniejszej publikacji nie może być powielana w jakiejkolwiek formie materialnej (w tym także kopiowana ani przechowywana w jakiejkolwiek postaci na nośniku elektronicznym) ani też kopiowana, adaptowana, publikowana ani rozpowszechniana (w formie fizycznej, elektronicznej ani żadnej innej) bez uzyskania uprzednio pisemnej zgody Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa. Dopuszczalne jest jedynie reprodukowanie zawartych tutaj informacji w ich oryginalnej formie w celu solidnego posłużenia się nimi, z podaniem jako źródła informacji Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa lub zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i patentowym Wszystkie prawa zastrzeżone. Contact us Project Co-ordinator Dr. Helen Grogan Teagasc, Ashtown Research Centre, Dublin 15, Ireland Tel: helen.grogan@teagasc.ie Communications Co-ordinator Ruth Ashfield HDC, Stoneleigh Park, Warwickshire, UK Tel: (0) ruth.ashfield@hdc.ahdb.org.uk For more information visit