Grzyby uprawne w produkcji żywności tradycyjnej

Transkrypt

1 TRAFOON project is funded by the European Community's Seventh Framework Programme (FP7/ ) under grant agreement no Grzyby uprawne w produkcji żywności tradycyjnej Warsztaty szkoleniowe dla producentów i przetwórców grzybów Bratoszewice,

2 Wpływ stanu sanitarnego pieczarkarni i stosowania dezynfekcji na zdrowotność upraw pieczarki Zbigniew Uliński Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice Pracownia Grzybów Uprawnych

3 Do ochrony upraw pieczarki przed chorobami pozostał już tylko jeden, wysłużony fungicyd - Sporgon 50 WP, którego skuteczność i zakres działania są jednak ograniczone. W tej sytuacji szczególnego znaczenia w ochronie upraw nabiera szeroko pojęta profilaktyka. Jednym z najważniejszych jej elementów jest zapewnienie w obiekcie wysokiego poziomu higieny poprzez m.in. właściwe stosowanie odpowiednich zabiegów i środków dezynfekcyjnych.

4 W latach w Pracowni Grzybów Uprawnych przeprowadziliśmy obszerne badania stanu sanitarnego krajowych pieczarkarni i zdrowotności prowadzonych w nich upraw oraz wpływu na nie kilku wybranych czynników. Badania te polegały na: 1. lustracji obiektów uprawowych połączonej z akcją ankietową ; 2. ocenie laboratoryjnej skuteczności środków dezynfekcyjnych stosowanych w pieczarkarniach; 3. ocenie skuteczności metod aplikacji dezynfektantów.

5 W latach przeprowadzono lustrację 104 pieczarkarni zlokalizowanych na terenie 16 województw. Województwo Liczba monitorowanych zakładów Łącznie Dolnośląskie + Opolskie Lubelskie Lubuskie + Zachodnio-Pom Łódzkie Małopolskie + Podkarpackie Mazowieckie + Podlaskie Pomorskie + Kujawsko-Pom Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Łącznie

6 Zróżnicowanie obiektów wizytowanych w latach Wielkość powierzchni uprawowej [m 2 ] Liczba pieczarkarni Średnia liczba hal uprawowych w obiekcie Częstotliwość zakładania w obiekcie upraw na podłożu z fazy III do ,1 ok. 1 uprawy / 2 tyg ,1 ok. 1 uprawy / tydz ,9 1,5 uprawy / tydz ,3 ponad 3 uprawy / tydz. pow ,7 ok. 4 upraw / tydz. 6

7 Lustracje pieczarkarni dotyczyły: 1. Oceny ogólnego stanu sanitarnego obiektów, w tym m.in.: Porządku wewnątrz i w bezpośrednim otoczeniu pieczarkarni; Dostosowania konstrukcyjnego obiektów do prawidłowego prowadzenia dezynfekcji (kanalizacja, nachylenia posadzek, stan płyty manewrowej); Wyposażenia obiektów w filtry powietrza, opryskiwacze, zamgławiacze, wytwornice pary, myjki ciśnieniowe itd.; Sposobu i skali izolowania ognisk chorobowych w uprawach. Częstotliwości używania do zbiorów skrzynek z wtórnego obiegu, których nie poddano myciu i dezynfekcji. 2. Asortymentu stosowanych środków dezynfekcyjnych oraz częstotliwości i metod ich stosowania. 3. Sposobu i częstotliwość mycia i dezynfekcji hal uprawowych, korytarzy komunikacyjnych i pomieszczeń socjalnych. 4. Ustalenia przesłanek decydujących o wyborze środków dezynfekcyjnych. 7

8 Lustracje dotyczyły również: 6. Oceny ogólnej zdrowotności upraw - nasilenia w nich chorób w okresie12 miesięcy poprzedzających lustrację, wg skali 1-5, gdzie: 1. Bardzo duże nasilenie chorób w większości upraw zmuszające często do przedwczesnej ich likwidacji, oraz powodujące dużą redukcję plonu, zagrażającą opłacalności produkcji. 2. Duże nasilenie chorób w większości upraw, powodujące dość duże straty finansowe oraz duże zagrożenie dla nowo zakładanych upraw. 3. Umiarkowane lub zmienne nasilenie chorób występujących w znacznym procencie upraw, powodujące znaczne straty finansowe. 4. Niewielkie nasilenie chorób występujących w ograniczonym procencie upraw, powodujących niewielkie straty finansowe 5. Znikome nasilenie chorób - sporadyczne ogniska chorobowe nie mające istotnego wpływu na plony i ogólny stan sanitarny obiektu. 8

9 Zróżnicowanie stan sanitarny pieczarkarni monitorowanych w latach Jednostka skali 1-4 Stan sanitarny Dotyczy obiektów liczba % 1 Niedostateczny 14 13,5 2 Dostateczny 35 33,6 3 Dobry 36 34,6 4 Bardzo dobry 19 18,3 47,1 52,9 9

10 Porządek wewnątrz pieczarkarni 10

11 Porządek wewnątrz pieczarkarni 11

12 Porządek na zewnątrz pieczarkarni 12

13 Porządek na zewnątrz pieczarkarni 13

14 Zróżnicowanie stanu sanitarnego 32 monitorowanych pieczarkarni o powierzchniach uprawowych do m 2 Jednostka skali 1-4 Stan sanitarny Dotyczy obiektów liczba % 1 Niedostateczny 10 31,3 2 Dostateczny Dobry 5 15,6 4 Bardzo dobry 1 3,1 81,3 18,7 14

15 Zróżnicowanie stanu sanitarnego 35 monitorowanych pieczarkarni o powierzchniach uprawowych od do m 2 Jednostka skali 1-4 Stan sanitarny Dotyczy obiektów liczba % 1 Niedostateczny 3 8,6 2 Dostateczny Dobry 13 37,1 4 Bardzo dobry 5 14,3 48,6 51,4 15

16 Zróżnicowanie stanu sanitarnego 19 monitorowanych pieczarkarni o powierzchniach uprawowych powyżej m 2 Jednostka skali 1-4 Stan sanitarny Dotyczy obiektów liczba % 1 Niedostateczny Dostateczny 2 10,5 10,5 3 Dobry 9 47,4 4 Bardzo dobry 8 42,1 89,5 16

17 Zdrowotności upraw w okresach 12 miesięcy poprzedzających lustrację, w pieczarkarniach monitorowanych w latach Jednostka skali Nasilenie chorób w uprawach Dotyczy obiektów liczba % 1 B. duże 3 2,8 2 Duże 13 12,2 3 Umiarkowane 47 43,9 4 Niewielkie 36 33,6 5 Znikome 8 7,5

18 Zdrowotności upraw w okresach 12 miesięcy poprzedzających lustrację, w pieczarkarniach monitorowanych w latach Jednostka skali Nasilenie chorób w uprawach Do 1000 m 2 Dotyczy obiektów [%] m m 2 Pow m 2 1 B. duże 3, Duże 25,0 5,7 11,1-3 Umiarkowane 53,1 54,3 33,3 21,0 4 Niewielkie 15,6 34,3 27,8 63,2 5 Znikome 3,1 5,7 27,8 15,8 18

19 Zdrowotność upraw Zależność między stanem sanitarnym obiektu a zdrowotnością upraw ( r.) y = 0,6727x + 1,6639 R² = 0, Stan sanitarny obiektu Współczynnik korelacji r = 0,732 19

20 Zdrowotność upraw Zdrowotność uprawy Zależność między stanem sanitarnym obiektu a zdrowotnością upraw 2012 r y = 0,7768x + 1,2768 R² = 0, Stan sanitarny obiektu Wsp. korelacji r = 0, r y = 0,9397x + 1,0862 R² = 0, Stan sanitarny obiektu Wsp. korelacji r = 0,763

21 Stosowanie dezynfekcji termicznej hal przed opróżnieniem, w pieczarkarniach monitorowanych w latach TAK - 36 obiektów (34,6%) TAK/NIE - 8 obiektów (7,7%) NIE - 60 obiektów (57,7%) Stosowanie dezynfekcji termicznej Dotyczy obiektów [%] Do 1000 m m m 2 Pow m 2 TAK 25,0 31,4 44,4 68,4 TAK/NIE 9,4 2,9 - - NIE 65,6 65,7 55,6 31,6 Stosowanie dezynfekcji termicznej Średnia ocena zdrowotności upraw TAK 3,69 TAK/NIE 263 3,5 NIE 3,25 21

22 Wpływ wybranych czynników na plon pieczarek (2012 r.) Na podstawie 90 ankiet opisujących analizowane cykle uprawy pieczarek, przeprowadzono analizę metodą regresji wielokrotnej, aby oszacować wpływ 5 zmiennych niezależnych na plon owocników pieczarki: Zmienna Odniesienie y plon owocników (zmienna zależna) x1 faza kompostu x2 częstotliwość parowania hal x3 stan sanitarny x4 suma ognisk chorobowych x5 % powierzchni porażonej przez T. aggressivum Otrzymano następujące równanie: y = 2,397x1 + 0,197x2 + 3,016x3 0,009x4 0,232x5 + 12,345 R = 0,901; R 2 = 0,825; Błąd standardowy estymacji: 2,771 Spośród zmiennych użytych w równaniu tylko zmienna x2, czyli częstotliwość parowania hal, pozostała bez istotnego wpływu na poziom plonu owocników.

23 Wpływ wybranych czynników na plon pieczarek (2013 r.) Na podstawie 105 ankiet opisujących analizowane cykle uprawy pieczarek, przeprowadzono analizę metodą regresji wielokrotnej, aby oszacować wpływ 5 zmiennych niezależnych na plon owocników pieczarki: Zmienna Odniesienie y plon owocników (zmienna zależna) X 1 faza kompostu X 2 częstotliwość parowania hal X 3 stan sanitarny X 4 suma ognisk chorobowych X 5 % powierzchni porażonej przez T. aggressivum Otrzymano następujące równanie: y = X 1 2,530 X 2 0,222 + X 3 1,028 X 4 0,009 X 5 0, ,339 R = 0,784; R 2 = 0,615; Błąd standardowy estymacji 3,445 Spośród zmiennych użytych w równaniu tylko zmienna X 2, czyli częstotliwość parowania hal, pozostała bez istotnego wpływu na poziom plonu owocników.

24 Zależność plonu pieczarki od wykonywania parowania hal uprawowych (rok 2011, n = 109) Plon, kg/m Częstotliwość parowania 1 = po każdym cyklu, 2 = 3 lub 4 razy rocznie, 3 = sporadycznie, 4 = nigdy

25 Rok 2012, n = 90 Zależność plonu owocników od wykonywania parowania (1) i nie wykonywania tego zabiegu (4) Plon [kg/m 2 ] x2:y: y = 27,0735-0,5605*x; r = -0,1310; p = 0,2184; r 2 = 0, ,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 Parowanie hal

26 W omawianych 104 pieczarkarniach stwierdzono stosowanie 38 środków dezynfekcyjnych. Liczba stosowanych środków Wykorzystanie dezynfektantów w poszczególnych obiektach: Liczba stosujących obiektów w latach Łącznie obiektów Liczba % jeden ,6 dwa ,2 trzy cztery ,1 pięć ,5 sześć ,7 siedem ,9 dziewięć

27 I co tu wybrać? 27

28 Dezynfektanty najczęściej stosowane w monitorowanych pieczarkarniach. Dezynfektant 1. Aldekol DES 03 Główne substancje aktywne Glutaral [22,5%]; Formaldehyd [15,7%]; Czwartorzędowe sole amoniowe [2,5%] Stosujące je obiekty [%] 2. Podchloryn sodu Podchloryn sodu Mycetox Extra Chlorek didecylodimetyloamonu (9,5%) Armex 5 Stabilizowany dwutlenek chloru ClO 2 [5%] Nadtlenek wodoru Nadtlenek wodoru (30%) Mexept Nadtlenek wodoru [40%]; kwas alkilobenzenosulfonowy [9,5%] 7. Formalina Formaldehyd [ok. 37%] Aldekol DES FF Glutaral (aldehyd glutarowy) [20%]; Czwartorzędowe sole amoniowe [15%[, Chlorek didecylodimetyloamonu [10%]) 9. Q-150 Chlorek didecylodimetyloamonu (15%), Anthium dioxcide Stabilizowany dwutlenek chloru ClO 2 [5%]

29 Najczęściej stosowane dezynfektanty (c.d.). Dezynfektant 11. Lerasept T 430 Główne substancje aktywne Alkohol izopropylowy [14,%] Glioksal (aldehyd szczawiowy) [9,6%]; Chlorek didecylodimetyloamoniowy [8%]; Glutaral [5%]; Formaldehyd [3,7%]; Stosujące je obiekty [%] 12. Systematic Nadtlenek wodoru (580 g/l) Lerades CSR 102 Podchloryn sodu/chloran (I) sodu (2,5-5%) Agrosteril Kwas nadoctowy [10%]; Virocid 16. Glutamex plus Glutaral (aldehyd glutarowy) [24%] Czwartorzędowe sole amoniowe, [5%] Chlorek didecylodimetyloamonu [5%]; Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [15%]; Glutaral (aldehyd glutarowy) [20%]; Chlorek didecylodimetyloamonu [3.5%] Licosil 03 Glutaral (aldehyd glutarowy) [22,5%]; Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [15,7%] Czwartorzędowe sole amoniowe Lerasept FD 406 Nadtlenku wodoru [30%] Dezmex S Podchloryn sodu (13-16%) Prontech Czwartorzędowe związki amonowe [40%] 3 29

30 Pozostałe dezynfektanty stosowane w pieczarkarniach monitorowanych w latach Stosowane tylko w 2 obiektach (8 szt.): Lerasept D 402, Hexades 200, Q-250, Top Mycel 3000, Fungisept, Dantol, Chlorotech i Lerasept Forte Stosowane tylko w 1 obiekcie (10 szt.): Mexipol, P8 Clarin-CSR, Hexades 300, Acticide Bac 50, Aldekol DES LB, Dezfarm 02, DM CID S, Lerasept KBP, Lerapur CDOi Lerades SZ 120

31 W skład omawianych środków dezynfekcyjnych wchodziło 15 substancji aktywnych. *** W poszczególnych środkach występowało od 1 do 5 substancji aktywnych. P8 Clarin-CSR Lerasept T 430 Podchloryn sodu (50-60% wag.) Glioksal (aldehyd szczawiowy) [9,6%]; Glutaral (aldehyd glutarowy) [5%]; Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [3,7%]; Chlorek didecylodimetyloamoniowy [8%]; Alkohol izopropylowy [14,%] 31

32 Tabela. Wykorzystanie substancji aktywnych w środkach dezynfekcyjnych stosowanych w pieczarkarniach monitorowanych w latach L.p. Substancje aktywne Środki dezynfekcyjne Liczba % 1 Glutaral (aldehyd glutarowy) Czwartorzędowe sole amoniowe Chlorek didecylodimetyloamonu Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) Nadtlenek wodoru Podchloryn sodu Glioksal (aldehyd szczawiowy) Kwas nadoctowy 3 12 w 2 środkach - Stabilizowany dwutlenek chloru (ClO 2 ); 2-propanol; w 1 środku - Alkohol izopropylowy, kwas alkilobenzenosulfonowy; poli(oksy-1,2- etanodilo),.alfa.-[2-(didecylmetyloamino)etylo] -.omega. -hydroksy-,propanian; N-(3-aminopropyl)-N-dodecylpropane-1,3-diamine; wodorotlenek sodu; 32

33 Tabela. Wykorzystanie substancji aktywnych znajdujące się w środkach dezynfekcyjnych w pieczarkarniach monitorowanych w 2013 roku. L.p. Nazwa substancji aktywnej Stosujące obiekty Liczba % 1 Podchloryn sodu 10 (3) 67 2 Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) Glutaral (aldehyd glutarowy) 9 (9) 60 4 Czwartorzędowe sole amoniowe Chlorek didecylodimetyloamonu Stabilizowany dwutlenek chloru (ClO 2 ) Nadtlenek wodoru Glioksal (aldehyd szczawiowy) Alkohol izopropylowy kwas alkilobenzenosulfonowy Kwas nadoctowy N-(3-aminopropyl)-N-dodecylpropane-1,3-diamine

34 Wybierając środki dezynfekcyjne producenci grzybów kierowali się: Przesłanka 1. Charakterystyką środka 2. Własną oceną skuteczności 3. Opinią innych producentów 4. Sugestią doradcy Liczba obiektów w latach Liczba obiektów % 4. Ceną Ofertą sklepu Producenci mogli wskazywać więcej niż jedną przesłankę 34

35 Przykładowy zestaw środków dezynfekcyjnych z pieczarkarni X1. Środek Substancja aktywna Substancja aktywna Aldekol DES FF Virocid F Lerasept T 430 Cid 20 Glutaral (aldehyd glutarowy) [20%]; Czwartorzędowe sole amoniowe [15%[, Chlorek didecylodimetyloamonu [10%]) Glutaral (aldehyd glutarowy) [24%] Czwartorzędowe sole amoniowe, [5%] Chlorek didecylodimetyloamonu [5%]; Glioksal (aldehyd szczawiowy) [9,6%]; Glutaral (aldehyd glutarowy) [5%]; Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [3,7%]; Chlorek didecylodimetyloamoniowy [8%]; Alkohol izopropylowy [14,%] Czwartorzędowe sole amoniowe [17,1%] Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [8%]; Glutaral (aldehyd glutarowy)[4%]; Glioksal (aldehyd szczawiowy) [1%]; P-n sodu Podchloryn sodu (ok. 15,5%) Armex 5 Stabilizowany dwutlenek chloru ClO 2 [5%]) Glutaral (aldehyd glutarowy) X 4 Czwartorzędowe sole amoniowe X 3 Chlorek didecylodimetyloamoniowy X 3 Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) X 2 Glioksal x 2 Alkohol izopropylowy Podchloryn sodu 35 Stabilizowany dwutlenek chloru

36 Przykładowy zestaw środków dezynfekcyjnych z pieczarkarni X2. Środek Aldekol DES 03 Substancja aktywna Glutaral (aldehyd glutarowy)[22,5%]; Formaldehyd (aldehyd mrówkowy) [15,7%]; Czwartorzędowe związki amoniowe [2,5%] Mycetox Ekstra Chlorek didecylodimetyloamonu (9,5%) Anthium dioxcide Stabilizowany dwutlenek chloru ClO 2 [5%] 36

37 Zdrowotność upraw Zależność między liczbą środków dezynfekcyjnych stosowanych w obiekcie a zdrowotnością upraw ( r.) y = -0,0112x + 3,4415 R² = 0, Liczba stosowanych dezynfektantów 37

38 Częstotliwość mycia wraz z dezynfekcją korytarzy Jednostka skali Częstotliwość zabiegu Dotyczy obiektów liczby % 1 Sporadycznie 12 11,2 2 Raz na 2 tygodnie 11 10,3 3 Raz w tygodniu 34 31,8 4 Kilka razy w tygodniu 50 46,7 38

39 Zdrowotność upraw Zależność między częstotliwością dezynfekcji korytarzy a zdrowotnością upraw ( r.) 6 5 y = 0,446x + 1,9994 R² = 0, Częstotliwość dezynfekcji korytarzy 39

40 Udział skrzynek z wtórnego obiegu, których nie poddawano dezynfekcji, wśród skrzynek używanych do zbiorów w latach Jednostka skali % brudnych skrzynek Dotyczy obiektów liczby % , , ,9 48,6 51,4 40

41 Zdrowotność upraw Stosowanie skrzynek z wtórnego obiegu bez dezynfekcji a zdrowotnością upraw ( r.) y = 0,256x + 2,7692 R² = 0, Współczynnik korelacji r = 0,358 Udział skrzynek bez dezynfekcji Według skali 1-5 do oceny ogólnej zdrowotności upraw: 3. Umiarkowane lub zmienne nasilenie chorób występujących w znacznym procencie upraw, powodujące znaczne straty finansowe; 4. Niewielkie nasilenie chorób występujących w ograniczonym procencie upraw, powodujące niewielkie straty finansowe; 41

42 W latach zweryfikowano laboratoryjnie skuteczności dziewięciu stosowanych dezynfektantów o zróżnicowanych składach. Nazwa środka Główne substancje aktywne Zalecane stężenie [%] Potwierdzona skuteczne stężenia [%] Armex 5 dwutlenek chloru [5%] 0,1-0,2 2-5% m.a. Systematic nadtlenek wodoru [580 g/l] 7 7 0,1 Q-150 Aldekol DES 03 chlorek didecylodimetyloamonu [15%] + N-(3-aminopropyl)-N-dodecylpropane-1,3-diamine [1,5%] glutaral [22,5%] + formaldehyd [15,7%] + czwartorzędowe związki amoniowe [2,5%] 0,2 0,4 0,5 0,6 Agrosteril kwas nadoctowy [10%] Virocid glutaral [10%] + czwartorzędowe sole amoniowe [17%] + chlorek didecylodimetyloamonu [8%] 0,6-0,7 0,6 Leraspet T 430 Glioksal [9,6%] + alk. Izopropylowy [14%] + glutaral [5%] + chlorek didecylodimetyloamonu [8%] 1 (bakt.) 6 (grzyby) 1 6 Mycetox Extra chlorek didecylodimetyloamonu [9,5%] Podchloryn sodu Podchloryn sodu [<50%; ok. 140 g wolnego chloru / litr] 0,5-1,5 1

43 W ramach badań dokonano też oceny skuteczności trzech metod aplikacji dezynfektantów stosowanych w pieczarkarniach: - oprysku - zamgławiania - nanoszenia Oceny dokonywano na podstawie wyników wzrostu drobnoustrojów na płytkach kontaktowych, odciśniętych na wybranych powierzchniach przed i po dezynfekcji. Skala bonitacyjna (0-3) do oceny wzrostu drobnoustrojów. Jednostka Wzrost drobnoustrojów na płytce po 72 lub 96 godz. inkubacji skali 0 Brak wzrostu 1 Słaby wzrost (kilka kolonii lub porośnięte 1-10% powierzchni płytki) Umiarkowany wzrost (11-30 kolonii lub porośnięte 11-50% 2 powierzchni płytki) 3 Obfity wzrost (> 30 kolonii lub porośnięte > 50% powierzchni płytki) 43

44 Wyniki oceny metod dezynfekcji w warunkach laboratoryjnych Moment wykonania odcisku % prób, w których wzrost drobnoustrojów odpowiadał poszczególnym jednostkom skali Brak wzrostu Słaby wzrost Oprysk Umiarkowany wzrost Obfity wzrost Przed dezynfekcją Po dezynfekcji Zamgławianie Przed dezynfekcją Po dezynfekcji Nanoszenie Przed dezynfekcją Po dezynfekcji

45 Wyniki oceny metod dezynfekcji w warunkach produkcyjnych Moment wykonania odcisku % prób, w których wzrost drobnoustrojów odpowiadał poszczególnym jednostkom skali Brak wzrostu Słaby wzrost Oprysk + Zamgławianie Umiarkowany wzrost Obfity wzrost Przed dezynfekcją Po dezynfekcji Oprysk Przed dezynfekcją Po dezynfekcji Nanoszenie Przed dezynfekcją Po dezynfekcji

46 Podsumowanie efektów badań: 1. Wykonano pierwsze w kraju, kompleksowe badania stanu sanitarnego krajowych pieczarkarni i zdrowotności upraw oraz celowości i skuteczności wybranych działań profilaktycznych; 2. Wykazano istotną zależność pomiędzy stanem sanitarnym obiektów, a zdrowotnością prowadzonych w nich upraw; 3. Dokonano analizy asortymentu, składu i zakresu stosowania środków dezynfekcyjnych w pieczarkarniach; 4. Wykazano brak korelacji pomiędzy liczbą dezynfektantów stosowanych w poszczególnych pieczarkarniach, a zdrowotnością prowadzonych w nich upraw; 5. Wykazano istotną korelację pomiędzy częstotliwością dezynfekcji otoczenia hal, a zdrowotnością prowadzonych w nich upraw; 46

47 Podsumowanie efektów badań (c.d.): 6. Wykazano umiarkowaną korelację pomiędzy stosowaniem do zbioru używanych skrzynek bez dezynfekcji, a porażaniem upraw przez choroby; 7. Rozpoznano czynniki decydujące o wyborze środków dezynfekcyjnych; 8. Potwierdzono skuteczności 10 dezynfektantów o zróżnicowanym składzie, w warunkach zachowaniu zalecanych stężeń i czasów zwilżenia; 9. Zweryfikowano skuteczności trzech metod dezynfekcji stosowanych w pieczarkarniach. 47

48 Zalecenia ogólno-sanitarne dla całego obiektu: Systematycznie myć i dezynfekować korytarze, pomieszczenia socjalne i płyty załadowcze oraz sprzęt i urządzenia używane do prowadzenia upraw; Przestrzegać zalecanych stężeń i dawek roztworów dezynfektantów; Przestrzegać wymaganych czasów zwilżenia powierzchni roztworami dezynfektantów. W przypadku ich przedwczesnego wyschnięcia zabiegi należy ponawiać. Nie zamgławiać powierzchni zbyt wilgotnych; Codziennie używać czystą odzież, a brudną prać w temperaturze 90 o C; Skrzynki z wtórnego obiegu myć i dezynfekować przed lub zaraz po ich wprowadzeniu na teren pieczarkarni. Nie składować skrzynek, sprzętu i innych przedmiotów na korytarzach; 48

49 Zalecenia ogólno-sanitarne dla całego obiektu (c.d.) Regularnie zwalczać muchówki na korytarzach komunikacyjnych; Codziennie używać czystą odzież, a brudną prać w temperaturze 90 o C lub w niższej z zastosowaniem środków piorąco-dezynfekujących; Ograniczyć do minimum wędrówki pracowników pomiędzy halami uprawowymi Pracowników przemieszczać od upraw najmłodszych do najstarszych ; Przed drzwiami do hal uprawowych można wyłożyć maty do dezynfekcji obuwia, nasączone roztworem dezynfektanta. Powinien być on jednak regularnie uzupełniany i wymieniany. Aby uniknąć omijania mat, pracownicy powinni posiadać obuwie przystosowane do wymogów takiej dezynfekcji. 49

50 Dziękuję za uwagę Życzę taaaakich pieczarek 50