ŚWIATŁOLECZNICTWO ŚWIATŁOLECZNICTWO

Transkrypt

1 uczestników kursu w, nie ma Światłolecznictwo jest działem fizykoterapii, w którym wykorzystuje się promieniowanie podczerwone, widzialne oraz nadfioletowe. uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

2 jest promieniowaniem niewidzialnym, umiejscowionym w widmie promieniowania elektromagnetycznego między czerwienią widma światła widzialnego a mikrofalami. Jest ono emitowane przez rozgrzane ciała. W lecznictwie wykorzystuje się promieniowanie podczerwone o długości fali od 770 do nm. Promieniowanie widzialne jest promieniowaniem o długości fali od 400 do 760 nm, wywołującym u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne. w widmie promieniowania elektromagnetycznego jest ono umiejscowione między promieniowaniem nadfioletowym a promieniowaniem podczerwonym. Promieniowanie nadfioletowe jest promieniowaniem niewidzialnym o długości fali od 100 do 400 nm. W widmie promieniowania elektromagnetycznego umiejscowione jest ono bezpośrednio za obszarem fioletu widma widzialnego. Do celów leczniczych stosuje się promieniowanie nadfioletowe o długości fali od 200 do 380 nm. uczestników kursu w, nie ma Zdolność przenikania różnych rodzajów promieniowania w światłolecznictwie uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

3 określa się skrótem IR, pochodzącym od angielskich słów infra-red. W zależności od długości fali promieniowanie podczerwone dzieli się na: - promieniowanie krótkofalowe, tzw. bliskie, o długości fali od 770 do 1500 nm, - promieniowanie średniofalowe, o długości fali od 1500 do 4000 nm, - promieniowanie długofalowe, tzw. dalekie, o długości fali od 4000 do Źródłem promieniowania podczerwonego są ciała ogrzane. Długość fali promieniowania zależy, zgodnie z prawem Viena, od temperatury ciała ogrzanego. Tak np. ciała ogrzane do temperatury 400 C emitują promieniowanie, którego maksimum natężenia odpowiada długości fali ok nm, w temperaturze zaś 800 C maksimum natężenia odpowiada długości fali ok nm. Ogrzanie ciał do wyższej temperatury powoduje emitowanie promieni podczerwonych o jeszcze krótszej fali. Jednocześnie ciało ogrzewane zaczyna świecić, czyli emitować promieniowanie widzialne. uczestników kursu w, nie ma Zgodnie z prawem Grotthusa-Drapera skutki biologiczne może wywołać w tkankach tylko energia pochłoniętego przez nie promieniowania. Działanie biologiczne promieni podczerwonych polega na ich wpływie cieplnym na tkanki. Tkanki zawierające dużą ilość wody, dobrze pochłaniają promieniowanie podczerwone, ulegając ogrzaniu w stopniu zależnym od ich pojemności cieplnej. Powstałe w nich ciepło zostaje z prądem krwi przeniesione w głąb ustroju. Padające na skórę promieniowanie podczerwone zostaje od niej odbite w ok. 30%, reszta zaś przenika wgłąb skóry. Zdolność przenikania zależy od długości fali. Promienie krótkofalowe wnikają w głąb tkanek ok. 30 mm, ulegając jednak pochłonięciu głównie w warstwie do głębokości 10 mm. Promienie długofalowe wykazują ograniczoną zdolność przenikania w głąb skóry i osiągają głębokość zaledwie od 0,5 do 3 mm uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

4 Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego na ustrój polega na działaniu ciepła, które powoduje: rozszerzenie naczyń włosowatych skóry, a w związku z tym zwiększony przepływ przez tkanki krwi tętniczej, reakcje ze strony naczyń głębiej położonych, zgodnie z prawem Dastre-Morata, zmniejszenie napięcia mięśni, podwyższenie progu odczuwania bólu, a zatem działanie przeciwbólowe, wzmożenie przemiany materii, pobudzenie receptorów cieplnych skóry, a w następstwie tego wpływy odruchowe na narządy głębiej położone uczestników kursu w, nie ma Odczyn miejscowy występuje w skórze w miejscu jej napromieniowania, obejmując jednak swym zasięgiem sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry, powodującym jej zaczerwienienie; stąd odczyn ten nazywa się rumieniem cieplnym. Rumień cieplny w odróżnieniu od rumienia fotochemicznego wykazuje kilka charakterystycznych cech, a mianowicie: - występuje on w trakcie naświetlania, a jego nasilenie wzrasta w miarę czasu oddziaływania promieni podczerwonych, - zaczerwienienie skóry jest nierównomierne i plamiste w wyniku rozszerzenia głębiej położonych naczyń krwionośnych skóry, - zanika on po pewnym, niedługim czasie od zakończenia naświetlania. Czas utrzymywania się rumienia zależy od dawki promieniowania podczerwonego. Oddziaływanie promieniowania podczerwonego na duże powierzchnie skóry powoduje wystąpienie odczynu ogólnego organizmu na ciepło, co powoduje uruchomienie mechanizmów termoregulacyjnych. uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

5 Używane w lecznictwie fizykalnym urządzenia emitujące promieniowanie podczerwone można podzielić na dwie grupy: promienniki emitujące wyłącznie promieniowanie podczerwone, tzw. nieświetlne generatory podczerwieni, (np. Helios L-8, Helios L-9, Emita VS-700, Emita VT-400 oraz Emita VT-410) lampy terapeutyczne, emitujące promieniowanie podczerwone oraz promieniowanie widzialne, tzw. świetlne generatory podczerwieni (np. Sollux) uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

6 Źródłem promieniowania w specjalnych lampach lub urządzeniach zwanych świetlankami są żarówki o różnej mocy. Promiennik lampy wytwarza promieniowanie podczerwone oraz widzialne. Maksymalne natężenie promieniowania podczerwonego przypada na długość fali około 1400 nm, odpowiadającej krótkofalowemu promieniowaniu podczerwonemu, które wnika głębiej w tkanki aniżeli promieniowanie średnio- i długofalowe Lampa Sollux. Jest to lampa produkowana w wersji statywowej (LSK) i stołowej (LSC) zwaną przenośną. Lampa Sollux LSK statywowa składa się z głowicy oraz statywu na trójnożnej podstawie wyposażonej w kółka ułatwiające jej przemieszczenie oraz z tubusu, który służy do skupienia wiązki promieniowania. uczestników kursu w, nie ma Lampy Sollux wyposażone są w komplet filtrów ze szkła koloru czerwonego i niebieskiego. Szkło koloru czerwonego przepuszcza promienie podczerwone i promienie widzialne czerwone, natomiast szkło koloru niebieskiego przepuszcza głównie niebieskie promienie widzialne. Działanie filtrów: Filtr niebieski ogranicza oddziaływanie promieni podczerwonych. Poza tym światło niebieskie działa uśmierzająco na ból i z tego względu znajduje zastosowanie w leczeniu nerwobólów i przeczulicy. Filtr czerwony stosuje się w naświetlaniu stanów zapalnych tkanek miękkich, leczeniu trudno gojących się ran, w przypadku wystąpienia nadmiernego odczynu rumieniowego po naświetlaniu promieniami materiały szkoleniowe nadfioletowymi. do użytku uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

7 Lampę Sollux na statywie wykorzystuje się do naświetlań dużych powierzchni skóry. Naświetlania takie wykonuje się zwykle z odległości 100 cm. Ważne jest, żeby reflektor ustawić w taki sposób, aby z jednej strony światło obejmowało równomiernie naświetlaną powierzchnię, z drugiej zaś ustawienie głowicy uniemożliwiało oparzenie chorego odłamkami szkła w wypadku pęknięcia żarówki. Do naświetlań miejscowych stosuje się tubus, ograniczając w ten sposób wiązkę promieniowania. Odległość od otworu tubusu do powierzchni naświetlanej wynosi zwykle od 40 do 50 cm. Należy jednak dodać, że odległość ustala się, uwzględniając wrażliwość chorego na ciepło. Również czas ustalamy indywidualnie, najczęściej min. Do naświetlań miejscowych używa się również przenośnej lampy Sollux; ze względu na mniejszą moc żarówki naświetlania wykonuje się z mniejszej odległości. uczestników kursu w, nie ma, zasady obowiązujące przy naświetlaniach Aparatura musi być skutecznie uziemiona. Nie wolno umieszczać lamp w pobliżu urządzeń wodociągowych, ponieważ jednoczesne dotknięcie obudowy lampy i urządzenia wodociągowego może grozić porażeniem prądem elektrycznym. Należy chronić oczy pacjenta okularami ochronnymi, jeśli istnieje ryzyko patrzenia w promiennik. Osoba wykonująca zabiegi światłolecznicze przy użyciu promieni podczerwonych jest obowiązana nosić ciemne okulary przeciwsłoneczne, ponieważ promienie te są jednym z czynników wywołujących zaćmę. Przy wykonywaniu zabiegów światłoleczniczych należy liczyć się z możliwością oparzenia. W czasie zabiegów należy bacznie obserwować chorego ze względu na możliwość oparzenia czy wywołania nieprzyjemnych odczuć. uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

8 , wskazania, przeciwwskazania Promienie podczerwone stosuje się w leczeniu: przewlekłych i podostrych stanów zapalnych, w których możliwe jest miejscowe stosowanie ciepła, przewlekłych i podostrych zapaleń stawów oraz zapaleń okołostawowych, nerwobólów oraz zespołów bólowych, stanów po przebytym zapaleniu skóry i tkanek miękkich pochodzenia bakteryjnego, naświetlania promieniami podczerwonymi można stosować jako zabieg wstępny przed masażem oraz jonoforezą. Przeciwwskazania do stosowania promieni podczerwonych są takie same, jak do stosowania ciepła. Warto jednak podkreślić, że omawianych zabiegów nie wolno wykonywać w: niewydolności krążenia, czynnej gruźlicy płuc, skłonności do krwawień, zaburzeniach w ukrwieniu obwodowych części kończyn, w stanach gorączkowych, w ostrych stanach zapalnych skóry i tkanek miękkich oraz w stanach wyniszczenia. uczestników kursu w, nie ma Promieniowanie nadfioletowe UV Promieniowanie nadfioletowe jest niewidzialnym promieniowaniem elektromagnetycznym o długości fali od 100 do 400 nm. W widmie promieniowania elektromagnetycznego jest ono umiejscowione między obszarem fioletu widma widzialnego a tzw. miękkimi promieniami rentgenowskimi. Promieniowanie nadfioletowe określa się skrótem UV, od słów angielskich ultra-violet Ogólnie przyjęty podział promieniowania nadfioletowego jest uwarunkowany jego działaniem biologicznym. W podziale tym wyróżnia się trzy obszary, a mianowicie: - obszar A o długości fali od 400 do 315 nm, - obszar B o długości fali od 315 do 280 nm, - obszar C o długości fali od 280 do 200 nm uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

9 Promieniowanie nadfioletowe UV Skuteczne właściwości bakteriobójcze wykazują promienie nadfioletowe o długości fali 250 do 270 nm, spośród których najbardziej aktywne jest promieniowanie o długości fali ok. 254 nm. W wyniku reakcji fotochemicznych dochodzi do zmian w strukturze białek bakterii i zahamowania ich procesów życiowych. Bardzo wrażliwe na promieniowanie nadfioletowe są maczugowce błonicy, prątki gruźlicy, pałeczki okrężnicy, pałeczki duru brzusznego i gronkowce. Bakteriobójcze działanie promieniowania nadfioletowego jest wykorzystywane do wyjaławiania pomieszczeń, narzędzi, wody itp. Do tych celów używa się specjalnych lamp, wyposażonych w palniki emitujące promieniowanie o silnych właściwościach bakteriobójczych. uczestników kursu w, nie ma Promieniowanie nadfioletowe UV Skóra poddana działaniu promieni nadfioletowych staje się lepiej ukrwiona, bardziej elastyczna i mniej podatna na zakażenie. Pod wpływem tych promieni, zwłaszcza o dłuższej fali, występuje też szybszy wzrost komórek naskórka oraz zwiększenie liczby białych krwinek w miejscu naświetlania. Dzięki temu naświetlanie promieniami nadfioletowymi stosuje się m.in. w leczeniu ran i trudno gojących się owrzodzeń, takich jak owrzodzenia troficzne, odleżyny czy owrzodzenia. Do tych celów stosuje się promieniowanie o fali dłuższej niż 280 nm, ponieważ promieniowanie o fali krótszej niż 280 nm, mimo silnie wyrażonego działania bakteriobójczego, powoduje jednak uszkodzenie naskórka lub tkanki ziarninowej ran, czy owrzodzeń. Właściwe dawkowanie energii promieniowania nadfioletowego jest niezbędnym warunkiem uzyskania żądanego efektu leczniczego. Zgodnie z prawem Lamberta natężenie promieniowania padającego na skórę zależy od kąta padania oraz jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości między źródłem promieniowania a osobą naświetlaną. uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma

10 Promieniowanie nadfioletowe UV Ogólne zasady obowiązujące przy wykonywaniu naświetlań promieniami nadfioletowymi. Naświetlania należy wykonywać przy użyciu palnika o znanej emisji. U każdego pacjenta przed rozpoczęciem naświetlań należy określić wartość dawki progowej. Oczy pacjenta poddawanego naświetlaniu należy chronić specjalnymi okularami ochronnymi. Osobę wykonującą naświetlania obowiązuje również noszenie okularów ochronnych (zapalenie spojówek). Przed wykonaniem naświetlania należy dokładnie ustalić żądaną odległość między palnikiem a powierzchnią naświetlaną (zwykle 1 m). Czas naświetlania zależy od wrażliwości osobniczej. Zwiększa się go stopniowo w kolejnych zabiegach. Pomieszczenie, w którym wykonuje się naświetlania, musi być dobrze ogrzane i często wietrzone. W czasie obsługi lampy kwarcowej osoba wykonująca naświetlania musi zachowywać dużą ostrożność i chronić własną skórę przed działaniem promieni nadfioletowych, ponieważ nawet bardzo krótkie, lecz powtarzające się wielokrotnie ekspozycje mogą spowodować w wyniku ich zsumowania się silne odczyny rumieniowe. uczestników kursu w, nie ma Promieniowanie nadfioletowe UV W związku z tylko incydentalnym zastosowaniem w weterynarii, powyższa prezentacja na temat terapeutycznego wykorzystania promieniowania UV, nie wyczerpuje tematu i przedstawia tylko niektóre, istotne aspekty. Aby bezpiecznie i skutecznie stosować promieniowanie UV, należy poszerzyć swoją wiedzę na ten temat. uczestników kursu w, nie ma uczestników kursu w, nie ma