Szczecin, r.

Transkrypt

1

2 Przedsiębiorczość społeczna w praktyce Dobre praktyki i realizacje w Polsce i na świecie Szczecin, r.

3 Przedsiębiorczość społeczna jako rdzeń ekonomii społecznej w aspekcie kryzysu gospodarczego Kryzys uświadomił politykom, ekonomistom i innym obywatelom, że niewidzialna ręka rynku i maksymalizacja zysku nie powinny być głównymi i jedynymi celami światowej gospodarki. Mimo skutków kryzysu, nadal nie wykształciła się systemowa alternatywa. Jedną z takich alternatyw jest ekonomia społeczna, która nabiera coraz większego znaczenia, stając się ważnym elementem składowym systemu rynku.

4 Ekonomia Społeczna i przedsiębiorczość społeczna Nowe narzędzie rozwoju lokalnego. Miejsce Ekonomii Społecznej można określić jako pomost pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym. Działalność sektora Ekonomii Społecznej nakierowana jest na wspieranie i rozwój społeczności lokalnej. EKONOMIA (PRZEDSIĘBIORSTWO DZIAŁAJĄCE NA RYNKU) SPOŁECZEŃSTWO (SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA, DZIAŁANIA SPOŁECZNE) EKONOMIA SPOŁECZNA

5 Ekonomia Społeczna w krajach Unii Europejskiej Według danych statystycznych: 8% wszystkich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej to przedsiębiorstwa społeczne wytwarzają one około 10% całkowitego europejskiego produktu brutto zatrudnionych jest w nich ok. 10 mln pracowników Najwięcej zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych w Unii Europejskiej jest w: Holandii - 14% wszystkich zatrudnionych Niemcy - 10% wszystkich zatrudnionych Dla porównania w Polsce zatrudnienie w przedsiębiorstwach społecznych nie przekracza 1%. Za Raportem: Ekonomia Społeczna - Przyszłość Europy. Szansa na pomoc ( Spoleczna-Przyszlosc-Europy/Szansa-na-pomoc)

6 Badanie znajomości pojęć Klon/Jawor 2005/2006 Wśród ankietowanych Polaków: - niemal 10% Polaków deklaruje, że zna i rozumie pojęcie przedsiębiorstwo społeczne, - kolejne 20% się z nim zetknęło.

7 Przedsiębiorczość a przedsiębiorczość społeczna

8 Przedsiębiorczość Gotowość i zdolność podejmowania i rozwiązywania, w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji, oraz elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków funkcjonowania. W ujęciu przedmiotowym to aktywne działanie w sferze gospodarczej, np. prowadzenie własnej firmy.

9 Cechy charakterystyczne przedsiębiorczości Ekspansywność - dążenie do dorównania najsilniejszym i najlepszym. Wyznaczanie sobie ambitnych celów dla osiągnięcia większych efektów. Innowacyjność - wprowadzanie i ciągłe poszukiwanie wszelkich twórczych ulepszeń.

10 Przedsiębiorstwo To podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na jej formę prawną. Zalicza się tu w szczególności: osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, firmy rodzinne zajmujące się rzemiosłem lub inną działalnością, spółki (konsorcja) prowadzące regularną działalność gospodarczą.

11 Podstawowe formy własności firm Sektor publiczny Własność państwowa (Skarbu Państwa) Własność komunalna (samorządów terytorialnych) Sektor prywatny Własność prywatna osób fizycznych (własność rzemieślników i innych osób fizycznych, prywatnych jednostek organizacyjnych nieposiadąjących osobowości prawnej) Własność prywatna osób prawnych (własność spółdzielni, spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych) Własność zagraniczna (własność osób fizycznych i prawnych mających siedzibę poza granicami Polski) Źródło: Z. Makieta, T. Rachwał, Podstawy przedsiębiorczości, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa

12 Spółdzielnie dobrowolne zrzeszenia, które w interesie swoich członków prowadzą działalność gospodarczą (użytkowników, np. mieszkaniowe; wytwórców, np. rolnicze) są dobrowolne i samorządne mają własne fundusze prowadzą działalność gospodarczą i społecznowychowawczą działają na korzyść członków i środowiska, w którym funkcjonują posiadają osobowość prawną

13 Spółdzielnie socjalne Podobnie jak i inne spółdzielnie, o których mówi prawo spółdzielcze - jest dobrowolnym zrzeszeniem osób, prowadzącym działalność gospodarczą w interesie swoich członków i w oparciu o ich osobistą pracę. Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Do założenia spółdzielni socjalnej potrzeba co najmniej 5 osób.

14 Własność prywatna osoby fizycznej najprostsza forma przedsiębiorstwa nie potrzeba dużych nakładów na rozpoczęcie działalności (nie wymaga się kapitału założycielskiego) jedynym właścicielem jest przedsiębiorca, który odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wobec wierzycieli można wybrać dowolną formę opodatkowania

15 Działalność gospodarczą prowadzą również Fundacje organizacje utworzone do realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, np. ochrona zdrowia, kultura zostają ustanowione przez fundatora, który ustala statut i zarząd oraz przekazuje majątek na działalność osobowość prawną uzyskują po wpisaniu do rejestru fundacji w celu realizacji zadań statutowych mogą prowadzić działalność gospodarczą Źródło: M. Biernacka, J. Korba, Z. Smutek, Podstawy przedsiębiorczości, Wydawnictwo Pedagogiczne Operon, Gdynia

16 Stowarzyszenia dobrowolne i samorządne zrzeszenia o celach niezarobkowych mogą zostać powołane przez 15 osób, które po uchwaleniu statutu dokonują jego rejestracji w sądzie z chwilą wpisania do rejestru otrzymują osobowość prawną działalność gospodarczą mogą prowadzić jedynie jako działalność dodatkową (działalność w każdym zakresie) działalność opiera się na pracy społecznej, ale do prowadzenia można zatrudniać pracowników

17 Przedsiębiorstwo społeczne jako szczególna forma przedsiębiorstwa Prywatne instytucje, które świadczą: - usługi socjalne - inne usługi na rzecz szerszych społeczności zarówno: a) w tradycyjnych obszarach (np. usługi pielęgnacyjne), b) jak i odpowiadają na popyt na nowe usługi, m.in. kursy ochrony obiektów/nieruchomości, przywarsztatowe szkolenia zawodowe, kształcenie i dokształcanie osób do nowych zawodów i umiejętności. Od innych przedsiębiorstw różnią się tym, że wypracowany zysk przeznaczany jest na cele społeczne (np. Stowarzyszenia).

18 Przedsiębiorstwa społeczne (social enterprises)* Organizacje, które przyjmują odmienne formy prawne w poszczególnych krajach, są zorganizowane zgodnie z duchem przedsiębiorczości i realizują zarówno cele społeczne, jak i ekonomiczne. Wyróżnia je zdolność do znajdowania innowacyjnych i dynamicznych rozwiązań wobec problemów bezrobocia i wykluczenia społecznego oraz przyczynianie się do takiego typu rozwoju ekonomicznego, który wzmacnia spójność społeczną, stanowiącą jeden z wymiarów zrównoważonego rozwoju. Cechą organizacji gospodarki społecznej jest to, że zysk nie stanowi ich wyłącznego celu. *Wg raportu OECD dot. przedsiębiorstw społecznych (social enterprises)

19 Przedsiębiorczość społeczna obszary działania

20 Cele przedsiębiorstw społecznych reintegracja z rynkiem pracy osób niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, zagrożonych lub dotkniętych wykluczeniem społecznym (m.in. osoby uzależnione, b. więźniowie, młodzież, która przerwała obowiązek szkolny), pełnienie roli tymczasowych rynków pracy, stanowiących etap przejścia do otwartego rynku pracy, realizacja niezaspokojonych potrzeb społeczności lokalnych poprzez produkcję dóbr i usług (tradycyjnych usług opiekuńczych jak i nowych przedsięwzięć ukierunkowanych na stymulowanie i zaspokojenie popytu na nowe usługi sąsiedzkie), produkcja dóbr i usług wymagających zatrudnienia poszczególnych grup.

21 Rozwój ES w Europie Stopniowy rozwój sektora ekonomii społecznej przebiegał w całej Europie. W poszczególnych krajach przybierał bardzo różne formy ukierunkowane na dostarczanie usług społecznych (głównie pomoc społeczna i działania na rzecz czystego środowiska): spółdzielnie opieki domowej (Anglia) przedsiębiorstwa społeczne tworzące miejsca pracy dla osób długotrwale bezrobornych - korzystające z czasowej pomocy publicznej (Niemcy) spółdzielnie socjalne Typu B ukierunkowane na reintegrację zawodową grup wykluczonych społecznie (Włochy) spółdzielnie pomocy sąsiedzkiej (Szwecja)

22 Najlepsi brytyjscy przedsiębiorcy społeczni Sunderland Home Care Associates Przedsiębiorstwo społeczne świadczące usługi porządkowe i opiekuńcze mieszkańcom Południowej Anglii. Urządź się z Bulky Bob's Przedsiębiorstwo zajmuje się odzyskiwaniem i sprzedażą starych mebli Galeri Caernarfon Cyf Nowoczesny i społeczny ośrodek sztuki i "kreatywnego przemysłu" Green Estate Ltd Zmienili upadłą dzielnicę Yorkshire w kwitnącą oazę Zwycięska drużyna Ten klub piłkarski jest własnością kibiców!

23 Najlepsi brytyjscy przedsiębiorcy społeczni cd. Wyspy skarbów! Mydło, uściski i Szetlandy Organizacja charytatywna prowadzi mydlarnię i zatrudnia niepełnosprawnych umysłowo Nowe życie do zbudowania Firma budowlana, która zatrudnia byłych więźniów według dewizy "o nic nie pytamy" Żadnych dotacji Bryson House - najbardziej biznesowa organizacja pozarządowa w Irlandii Północnej Zarobić tyle kasy, by stawiać ludzi przed zyskiem Chrześcijańska spółdzielnia zatrudnia niepełnosprawnych

24 Formy przedsiębiorczości społecznej w Polsce Spółdzielnia socjalna Centrum integracji społecznej Kluby integracji społecznej Działalność pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego Zakłady aktywności zawodowej Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych pozostałe organizacje spółdzielcze i spółdzielnie pracy, bankowość spółdzielcza oraz Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo Kredytowe.

25 Beneficjenci (odbiorcy) pomocy Osoby znajdujące się w gorszym położeniu i zagrożone wykluczeniem społecznym (m.in. bezrobotni i nieaktywni zawodowo, niepełnosprawni, mniejszości, osoby z terenów wiejskich). Zarząd, pracownicy, wolontariusze i współpracownicy: organizacji pozarządowych i spółdzielni, jednostek świadczących usługi publiczne, administracji publicznej, np. pracownicy socjalni, politycy lokalni jako inicjatorzy lokalnych przedsięwzięć społecznych, przedsiębiorstw publicznych i prywatnych, instytucji otoczenia biznesu, uczelni (w tym również studenci i absolwenci), inne osoby zainteresowane budowaniem kompetencji w zakresie ekonomii społecznej.

26 Województwo zachodniopomorskie obszar - powierzchnia 22,9 tys. m ok. 1,7 mln mieszkańców stopa bezrobocia wynosi ok.16% zarejestrowanych prawie 3400 stowarzyszeń i fundacji oraz ponad 100 pozostałych podmiotów

27 Podmioty w Polsce i najważniejsze problemy[1]: trudności w zdobywaniu środków na działalność (61% organizacji pozarządowych) niski stan wiedzy związany z dostępem do funduszy (20% organizacji aplikowało o środki w latach ) wpływy z działalności gospodarczej uzyskuje zaledwie 7% organizacji. [1] Polski sektor pozarządowy 2008, wyd. w ramach projektu W poszukiwaniu modelu ES

28 Podmioty w Polsce i najważniejsze problemy cd. rozproszenie informacji o źródłach finansowania, przy jednoczesnym dotarciu do nich głównie organizacji działających w obrębie dużych aglomeracji miejskich w konsekwencji z jednej strony wykształciła się grupa podmiotów o ugruntowanej pozycji przedsiębiorstw społecznych. Z drugiej zaś podmioty małe, często ulokowane na terenach wiejskich lub małych miast, cechuje chroniczny brak osób z odpowiednim przygotowaniem do pracy w sektorze ekonomii społecznej (organizacje wykonują zadania i świadczą usługi niskiej jakości i efektywności).

29 Przedstawione problemy potwierdzają także wyniki badań własnych przeprowadzonych w woj. zachodniopomorskim w ramach projektów z Poddziałania POKL w ramach projektów Ekonomia Społeczna w Rozwoju i Ekonomia Społeczna w praktyce Ponad 80 % z 309 osób, (75,6% to kobiety) jako główne przeszkody wymieniali - niewystarczającą wiedzę w zakresie prowadzenia działalności odpłatnej i nieodpłatnej podmiotów ES oraz trudności w uzyskaniu porad w tym zakresie, zwłaszcza na terenach oddalonych od dużych ośrodków regionu, co znacząco hamuje ich rozwój. Wyrażali również chęć uczestnictwa w szkoleniach i doradztwie m.in. z tworzenia organizacji i ich prowadzenia; księgowości; partnerstwa; przygotowywania, realizacji i rozliczania wniosków o dofinansowanie działań własnych.

30 Przedstawione problemy potwierdzają także wyniki badań własnych przeprowadzonych w woj. zachodniopomorskim w ramach projektów z Poddziałania POKL w ramach projektów Ekonomia Społeczna w Rozwoju i Ekonomia Społeczna w praktyce cd. Uczestnicy szkoleń deklarowali chęć / potrzebę uczestnictwa w szkoleniach z następującej tematyki (kryterium wyboru 1 lub więcej propozycji): Rachunkowość 49,44% Pisane, realizacja i rozliczanie projektów 25,84% Źródła finansowania pozabudżetowego 23,59% Zarządzenia projektami 20,22% Sprawozdawczość finansowa 20,22% Prawo podatkowe 15,73% Prawo pracy i kadry 4,49% Partnerstwo lokalne 3,37% Informatyka i zagadnienia IT 2,25% Inne 15,73% Wartości procentowe nie sumują się z uwagi na przyjęte kryterium

31 Odpowiedzią na opisane problemy, są działania przewidziane w programach nakierowanych na wsparcie sektora Ekonomii Społecznej Źródła publiczne Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Działanie 6.2. Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Działanie 6.3. Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej na obszarach wiejskich Priorytet VI. Projekty Innowacyjne Poddziałanie Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym Poddziałanie Wsparcie ekonomii społecznej Działanie 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich

32 Odpowiedzią na opisane problemy, są działania przewidziane w programach nakierowanych na wsparcie sektora Ekonomii Społecznej Źródła pozostałe Partnerstwa publiczno-prywatne Zadania publiczne JST, istotne dla lokalnej społeczności, zlecane zgodnie z art. 4. ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U z późn. zm.) Źródła prywatne Fundacje, np. Fundacja im. Stefana Batorego Sponsorzy Banki (kredyty, pożyczki, itp.)

33 Ekonomia społeczna w najnowszych planach Komisji Europejskiej Ekonomia społeczna osiągnęła sukces w czasie kryzysu. Przedsiębiorstwa społeczne poradziły sobie z nim znacznie lepiej niż pozostałe, m.in. dlatego, że ich głównym celem jest zatrudnienie, a nie maksymalizacja zysku. W najnowszym planie dla wzmocnienia wzrostu gospodarczego Unii, wśród 50 propozycji działania w sferze prawa pracy i wspierania małych i średnich przedsiębiorstw, znalazły się też takie, które wprost odnoszą się do ekonomii społecznej. źródło: Komisja Europejska

34 Komisja Europejska - dostrzegła, że różnorodność form, jakie przybierają podmioty ekonomii społecznej (spółdzielnie, organizacje wzajemnościowe, fundacje), zależy od partykularnych potrzeb twórców i możliwości finansowania. Szanując te rozwiązania, Komisja chce jednocześnie zaproponować nowe środki, które ulepszą formę prawną przedsiębiorstw społecznych i umożliwią im rozwój na jednolitym rynku. Wstępnym terminem zakończenia zapowiedzianych działań jest rok 2012! źródło: Komisja Europejska

35 Dziękuję za uwagę!