Ofiary śmiertelne pożarów w materiale sekcyjnym Katedry

Transkrypt

1 w materiale sekcyjnym Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu w latach Streszczenie Przeanalizowano protokoły sekcyjne Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej w Poznaniu z lat , w których przyczyna zgonu była związana z pożarem. Wykorzystano również materiały Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu z tego samego okresu w których wyszukano przypadki pożarów z odnotowanymi ofiarami śmiertelnymi. Zebrane materiały przeanalizowano pod kątem bezpośredniej przyczyny zgonu, okoliczności, wieku i płci. W latach w ZMS UMP przeprowadzono 62 sekcje w których przyczynę zgonu wiązano bezpośrednio z pożarem, w tym samym okresie Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu odnotowała 45 ofiar śmiertelnych, które przewieziono do ZMS UM w Poznaniu. Pozostałe ofiary kierowano do innych placówek medycyny sądowej. Analiza materiałów ZMS UMP wykazała, że większość pożarów (66,13%) dotyczyła obiektów mieszkalnych, co jest zgodne z raportem WSP. Również zgodne są dane dotyczące rozkładu płci i wieku ofiar tego typu zdarzeń. Mężczyźni stanowili 72,58%, kobiety 27,42%. Przeważały osoby w wieku oraz 56 70, najmniej liczną grupę stanowili nieletni. Jako główne przyczyny zgonu określono oparzenia (32 przypadki) oraz zatrucie tlenkiem węgla (34 przypadki). Poziomy karboksyhemoglobiny u zatrutych wahały się w przedziale 15% - 85%. 62,1% ofiar było pod wpływem alkoholu, najwyższa odnotowana wartość wyniosła 4,63. Wstęp Pomimo wielu szeroko zakrojonych akcji edukacyjnych i działań profilaktycznych, pożary stanowią poważny problem społeczny, pociągając za sobą znaczne straty mienia oraz wiele ofiar w tym śmiertelnych. Dlatego też należy zwrócić szczególną uwagę na współpracę pomiędzy różnymi instytucjami zajmującymi się tym problemem. Analiza materiałów pochodzących z różnych źródeł daje szanse nie tylko porównania, ale także uzupełniania informacji, co można wykorzystać w późniejszych działaniach prewencyjnych. W niniejszej pracy podsumowano przypadki zgonów związanych bezpośrednio z pożarami wybrane z archiwalnych materiałów sekcyjnych Zakładu Medycyny Sądowej w Poznaniu z lat Przeanalizowano je pod kątem oceny wieku, płci, okoliczności i przyczyny zgonu. Ponadto uzupełniono i 1 / 5

2 porównano uzyskane dane ze statystykami Wielkopolskiej Straży Pożarnej i oceniono ich zgodność oraz podjęto próbę wyjaśnienia rozbieżności. W niniejszej pracy podsumowano przypadki zgonów związanych bezpośrednio z pożarami wybrane z archiwalnych materiałów sekcyjnych Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu z lat Cele Celem pracy było przeanalizowanie śmiertelnych ofiar pożarów pod kątem oceny wieku, płci, okoliczności i przyczyny zgonu, a także stężenia hemoglobiny tlenkowęglowej we krwi oraz poziomu alkoholu we krwi. Ponadto porównanie uzyskanych danych ze statystykami Wielkopolskiej Straży Pożarnej i dokonanie ich oceny co do zgodności oraz rozbieżności. Materiały Praca opiera się na archiwalnych danych Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu z lat obejmujący protokoły oględzin oraz sekcji zwłok oraz materiałach uzyskanych z Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu dotyczących zgłoszeń i interwencji oraz zawartych w Wielkopolskim Programie Zapobiegania i Walki z Pożarami. Wyniki i omówienie W latach w tutejszej Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej przeprowadzono 62 sekcje w których przyczynę zgonu wiązano bezpośrednio z pożarem. W tym samym okresie Wielkopolska Straż Pożarna odnotowała 45 ofiar śmiertelnych związanych z interwencjami gaśniczymi na terenie Poznania i jego najbliższych okolic. Wyższa liczba sekcji wynika z faktu, iż część ofiar z miejsca pożaru trafia do szpitala, gdzie pomimo fachowej pomocy umierają. Zwykle każda taka ofiara pożaru, która zmarła w szpitalu ma wykonywaną sekcję zwłok, lecz taki przypadek nie jest traktowany jako ofiara pożaru w statystykach straży pożarnej. Analiza okoliczności wykazuje, że ofiary śmiertelne występują najczęściej w związku z pożarami 2 / 5

3 obiektów mieszkalnych. Na 62 analizowane przypadki 35 dotyczyło mieszkań, 6 domów (co łącznie stanowi 66,13%). Wśród pozostałych przypadków wiodą miejsca wykorzystywane jako prowizoryczne schronienie takie jak altany (7 przypadków), czy piwnice (4 przypadki). Odnotowano po jednym przypadku szałasu, zarośli i zsypu na śmieci, oraz miejsca nieustalonego. Zaledwie 8% ofiar zginęło w pożarach samochodów. Wielkopolski Program Zapobiegania i Walki z Pożarami podaje, że wśród pożarów pociągających za sobą ofiary śmiertelne, 70% dotyczy obiektów mieszkalnych, a 21% środków transportu. [1, 2, 3, 6, 11] Jak widać, oba źródła są zgodne co do wiodącej okoliczności, jednak nie udało się jednoznacznie wyjaśnić dość znacznej rozbieżności dotyczącej środków transportu. Jednakże należy tutaj podkreślić, że wspomniany raport Straży Pożarnej podsumowuje działania na terenie całego województwa, a więc również wypadki na dużych trasach komunikacyjnych, podczas gdy dane zakładu dotyczą przede wszystkim Poznania i jego najbliższej okolicy terenu mocno zamieszkanego, stąd odsetek zgonów w konkretnych okolicznościach może się w obu tych źródłach nieco różnić. Interesujące wydają się również informacje uzyskane od KW PSP w Poznaniu dotyczące pory dnia, w której najczęściej obserwuje się pożary z ofiarami śmiertelnymi najwięcej takich zdarzeń ma miejsce w godzinach rannych 7:00 7:59. Niemal równie znaczący wzrost częstości występuje między 0:00 a 4:00 szczególnie między północą a godziną 1:00. Zdarzenia w godzinach nocnych wydają się łatwe do wytłumaczenia spożywanie alkoholu, zmęczenie jednak znaczny ich wzrost w godzinach rannych jest dość zaskakujący. Eksperci z dziedziny pożarnictwa tłumaczą go dużym pośpiechem i nieuwagą, które stają się przyczyną zaprószenia ognia. [1, 2, 3, 6, 11] 3 / 5

4 Ryc. 1 Zgony w poszczególnych grupach wiekowych w latach Zgodnie z przewidywaniami, największa liczba zdarzeń pożarowych z udziałem ofiar śmiertelnych ma miejsce w okresie zimowym od grudnia do marca. Wśród ofiar przeważali mężczyźni 45 (72,58%). Kobiety stanowiły 17 (27,42%). Wyniki te potwierdza KW PSP w Poznaniu podając odpowiednio 70% mężczyzn i 30% kobiet. Pokrywają się również statystyki związane z wiekiem. Najwięcej zgonów notowanych jest w grupie osób w wieku średnim i starszym: 30,64% w przedziale wiekowym lat, nieco mniej 27,41% w wieku Najmniej wśród nieletnich (3,22%). Przyczyną śmierci związanej z pożarem mogą być zarówno obrażenia wynikające z działania wysokiej temperatury, jak i zatrucie substancjami chemicznymi uwalniającymi się w trakcie pożaru, przede wszystkim tlenkiem węgla. Niejednokrotnie przyczyny te nakładają się na siebie - obserwuje się zarówno rozległe obrażenia termiczne, jak i wysokie, często śmiertelne stężenia tlenku węgla. [8, 9, 10] Wśród opisywanych przypadków jako przyczynę zgonu podano w 32 przypadkach oparzenia, w 34 zatrucie tlenkiem węgla, w 5 nastąpiło całkowite zwęglenie. W 4 przypadkach podano przyczynę ogólną śmierć w płomieniach. Należy również podkreślić, że zgon w okolicznościach pożaru może być spowodowany przyczyną zupełnie z nim nie związaną. W zebranym materiale mieliśmy do czynienia z obrażeniami wielonarządowymi, krwotokiem wywołanym raną kłutą, obrażeniami czaszkowo-mózgowymi w efekcie uderzenia twardym narzędziem oraz niewydolnością krążenia. Stężenia karboksyhemoglobiny wśród wszystkich ofiar znalazły się w przedziale od 0 do 85%. W grupie w której odnotowano zatrucie CO jako jedyną, lub jedną z przyczyn zgonu wartości te wahały się od 15% do 85%. W zależności od płci: kobiety 15 % - 82%, mężczyźni 19% - 85%. Nie zaobserwowano żadnej tendencji do wzrostu lub spadku kiedy zatruciu towarzyszyły rozległe oparzenia. [4, 5, 7, 12] 4 / 5

5 Ryc. Pod (62,1%). wpływem Poziom Blood Średnie Average 0,5 18 1,1 46,48 40,1 3,1 33,6 > Tabela 4,0 wpływem 2. 1,0 2,0 3,0 4,0 alcohol Rozkład alkoholu stężenie 1. Najwyższym COHb Średnie alkoholu level concentration poziomów we COHb ( ) krwi stężenia zaobserwowanym (poziom (%) w karboksyhemoglobiny ( ) (%) COHb etanolu dla we poziomem poszczególnych krwi powyżej wynosiło było wśród 4,63. 0,529% zakresów zatrutych ) znajdowało Wśród -85%. alkoholu tlenkiem zatrutych się 39 we węgla CO osób krwi pod Ryc.3. Wśród 1,61 - Wnioski oraz ofiar. Autorzy Natalia, 1 Poznaniu, Czesław 2 Drogowych Dyrektor 3 zakresie przyczyn Piśmiennictwo [2].Duda Medycyny [3].Wardaszka sekcyjnym Sąd. [4].Seńczuk [5].Grabowska kształtowania [6].Grabowska węgla [7].Rusiecki [8].Molenda 1991, [9].Vincet [10].Markiewicz [11].Szczepańska [12].Wachowiak Med. Summary The records Fire circumstances, In Department between buildings. casualties 41 burns the with p.pl [1].Brodziak w tlenku Katedra Instytut Komenda 4,63. latach pożarach. the toksykologicznej poisoned objective the 55 w i Sąd. Dane Do Ofiarami Większość uzupełniają (32 t. years Krym. i kobiet, Rozkład -5,15. pomieszczeniach godzinach uzyskane cyjanowodorem węgla. Macioszek of XLI, and conducted highest pożarnictwa Żaba Instytutu Ekspertyz U, the [4, pożarów, zdarzeń i Pincet., cases) Both deaths were ul. Sądowej Krym., Zakładu Wojewódzka Kłys uzyskane W, registered W: R: 56 Arch. nr 1999, T, were Święcickiego of się 8 Arch. 7, Z, T, pożarów Wpływ sources 3, Kubikowski age Kołowski Toksykologia. Wśród J, found było recorded poziomów R, this in M, and 2003, 12]. ofiar 70. Niemcunowicz-Janica stężenia z Sybirska Nowicka , caused DiMaio się rannych. pożarowych dr K, Gubała Med. between 5, Członek the 1 62 Tobolski Komendy Sądowych Medycyny analizie Akademii w and Trela, paper Med. hab. Arch. pod Pufnal The Czesław z nawzajem carbon Krakowie autopsies znajdowała stężenia mężczyzn, 45 same listy t. the also Sąd. t. Additionally, są gender. Państwowej mieszkalnych. J, podstawie wpływem concludes 53, F: D.: value minority ofiar Maria by casualties. 47, W: Sąd. cyjanowodoru Med. J, H, is 6, najczęściej P: Department Żaba SO Polskiego males lotnych E: 15 J.: Zatrucia presented fire, time Olszowy Medycyna oxide nr Wojewódzkiej Krym., Przyczynek Medycznej Maliński 3, PZWL Toksykologia Sądowej im. z Żaba pożarów. Zatrucie Wykorzystanie etanolu of 1, Kała pozwalając Sąd udziałem of 85%. collected Cz: Poznaniu, period. 35 Prof was się latach and fire alkoholu poisoning związków archiwalnych 1,2 that 1992, it śmiertelne Zatrucia było The Poznań, Straży i pod, Uniwersytetu Z: Towarzystwa M: 1988, reviews Krym. juvenile. casualties. 62.1% mężczyźni 27.42% the Tomasz dra tlenkiem AM Największą observations of A, Sądowa.Wydawnictwo krwi Arch. the Rola w The Próba analysis pod ofiar wpływem karboksyhemoglobiny Forensic toksyczność Janica t. same Poznaniu Jana w PSP współczesna. (47,05%), majority Pożarnej Rzeczoznawca 42, badań t. 1993, the wśród (34 of Białymstoku criteria nieorganicznych etanolu Med. wpływem chromatografii XXXVIII, records śmiertelnych uzyskanie were The czaba@ump.edu.pl tlenkiem oceny casualties Wiśniewski nr węgla, Sehna Department age cases). protokołów J, w In of 4, Poznaniu 3, Medicine ich Medycznego nad alkoholu. Kryminalistycznego. Sąd. Koc main wieku ofiar females. Arch. the under and w wśród ryzyka częstość fires tlenku jonami nr Poznaniu synergizmem alkoholu same kompleksowych E: data węgla Levels Krym. conclusions causes pełniejszego gender Pracownia PZWL pod 1, średnim w Med. were Zatrucia evaluation (66.13%) SITP dochodzi 3 latach oględzin nich są of casualties, gazowej w The collected śmiertelnego węgla. time Artur wpływem w cyjankowymi Medyczne the 2006, Forensic zgodne of Sąd. under obserwuje Warszawa materiale im. (77,77%) of distribution. w zaobserwowano majority twisniewski@poczta.psp.wlk carboxyhemoglobin lub period, Medical , death krwi 24. zakresie tlenkiem Teżyk Karola Badania p.o. Arch. i broke based najczęściej t. i alkoholu included: Krym. the starszym., obrazu sekcji and collected 56, Biegły ofiar zatruciach Medicine Kierownik: alkoholu were influence was Poznan 1 biologicznym. z Med. się sekcyjnym nr cross-referenced, University Marcinkowskiego 1997, out on poziomami Paweł Postępy ustalania węgla zwłok 72.58% pożarów. Wypadków 1, sądowy aged found the cause Sąd residential poziomy Fire 3, autopsy ZMS tlenkiem Świderski of dr Poznan, between Med. of materiale Krym alcohol, Zakładu of amongst wn. i 0,92 ich UMP Arch. death, med. w 1 5 / 5