PROBLEMATYKA BADANIA CEL GŁÓWNY BADANIA:

Transkrypt

1 Ocena realizacji i efektów projektów partnerskich i zintegrowanych w ramach RPO WSL w kontekście zastosowania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w przyszłym okresie programowania Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata

2 METODOLOGIA BADANIA

3 CELE SZCZEGÓŁOWE V PROBLEMATYKA BADANIA CEL GŁÓWNY BADANIA: Analiza możliwości zastosowania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w poszczególnych kierunkach interwencji w województwie śląskim w przyszłym okresie programowania 1) 2) Analiza i ocena zrealizowanych projektów partnerskich i zintegrowanych w ramach RPO WSL Analiza i możliwości zastosowania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w wymiarze terytorialnym w okresie ) Wskazanie określonych mechanizmów umożliwiających najbardziej efektywną realizację projektów w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w województwie śląskim w okresie

4 METODY I TECHNIKI BADAWCZE Analiza desk research obejmującą: dokumenty programowe RPO WSL, dokumenty strategiczne, dokumentację projektową, dane statystyczne GUS, Wywiady telefoniczne CATI przeprowadzone z: beneficjentami projektów partnerskich (n=40), partnerami projektów partnerskich (n=80), beneficjentami projektów zintegrowanych (30), potencjalnymi beneficjentami (n=133), Wywiady pogłębione IDI z: realizatorami projektów partnerskich (beneficjenci n=2, partnerzy n=2), beneficjentami projektów zintegrowanych PRS (n=2), beneficjantami projektów stanowiących przykłady dobrych praktyk (n=6), przedstawicielami IZ RPO WSL (n=4), przedstawicielem MRR (n=1), Liderami Subregionów (n=4), Wywiady pogłębione ITI z: beneficjentami projektów spoza województwa śląskiego na potrzeby studiów przypadku (n=6), przedstawicielem Wydziału EFS UM WSL, Zogniskowany wywiad grupowy FGI w ramach IZ (n=8), Analiza sieci społecznych, Benchmarking międzyprojektowy.

5 WNIOSKI Z BADANIA I REKOMENDACJE

6 Projekty partnerskie i zintegrowane w ramach RPO WSL Udział projektów partnerskich i zintegrowanych wśród ogółu projektów w poszczególnych ścieżkach wyboru projektów 80% 60% 40% 20% 0% 58,1% 17,4% 13,0% 6,8% 0,0% 3,2% 2,9% 4,2% ścieżka konkursowa projekty kluczowe PRS ogółem projekty zintegrowane projekty partnerskie Formuła partnerska i/lub zintegrowane rzadko wybierana przez projektodawców Najwięcej projektów zintegrowanych w ramach Priorytetu III Turystyka, (szczególnie Poddziałanie Infrastruktura okołoturystyczna/ podmioty publiczne), a partnerskich w Priorytecie II Społeczeństwo informacyjne, Projekty zintegrowane najczęściej występują w przedsięwzięciach zw. z infrastrukturą ICT oraz inną pomocą w zakresie usług turystycznych, zaś partnerskie związane są z: infrastruktura ICT, promocja bioróżnorodności i ochrona natury, infrastruktura mieszkalnictwa. Projekty partnerskie i zintegrowane są generalnie bardziej kosztochłonne

7 Projekty partnerskie i zintegrowane w ramach RPO WSL JST były realizatorem wszystkich projektów zintegrowanych i większości partnerskich, W RPO WSL dominują partnerstwa małych rozmiarów (średnio 1 lider i 4 partnerów). Najwięcej partnerów jest w projektach Priorytetu II Społeczeństwo Informacyjne (ok. 8), najmniej IX Zdrowie i rekreacja (ok. 1), Partnerzy w małym stopniu angażują się finansowo. Przeciętny wkład własny lidera projektu, przewyższa wkład przeciętnego partnera ponad siedmiokrotnie. Najmniejsze dysproporcje w tym zakresie wystąpiły w Priorytecie VII Transport, a największe w IX Zdrowie i rekreacja. Projekty zintegrowane charakteryzują się efektywnością (rozumianą jako kwota projektu przypadającą na jeden utworzony etat w EPC) zbliżoną do projektów niezintegrowanych i niepartnerskich, zaś projekty partnerskie są nieco mniej efektywne 100% 80% 60% 40% 100,1% 96,5% 99,5% 86,6% 43,0% 67,0% średni stopień realizacji wskaźników produktu 20% 0% projekty zintegrowane projekty partnerskie projekty niepartnerskie niezintegrowane średni stopień realizacji wskaźników rezultatu

8 Współpraca i zarządzanie w projektach partnerskich

9 Współpraca i zarządzanie w projektach partnerskich Nieznaczny odsetek partnerstw międzysektorowych Współpraca pomiędzy JST dominującym typem relacji w projektach partnerskich 1/10 partnerstw w postaci: Lider - NGO, partner - JST Analiza Sieci Społecznych Najczęściej występują partnerstwa tworzone wyłącznie przez sektor publiczny Duża gęstość powiązań sieci Tendencja do prowadzenia współpracy z podmiotami tego samego typu

10 Współpraca i zarządzanie w projektach partnerskich komunikacja z Instytucją Zarządzającą zarządzanie projektem monitoring i ewaluacja projektu 1,7% 4,2% 0,0% 1,7% 18,3% 31,9% 94,1% 81,7% 66,4% Podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań w projektach partnerskich Podmioty odpowiedzialne za przepływy finansowe w projektach partnerskich wybór zewnętrznych wykonawców zadań i kontakty z nimi rekrutacja uczestników projektu / podmiotów współpracujących niebędących formalnymi partnerami 5,0% 8,7% 31,1% 29,0% 63,9% 62,3% 14,2% 6,7% promocja projektu 5,0% 42,5% 52,5% 20,8% 58,3% realizacja zadań merytorycznych związanych z celem projektu 2,5% 31,9% 65,5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% tylko lider tylko partner / partnerzy i lider i partner / partnerzy Lider dokonuje płatności Partner / partnerzy dokonują płatności Zarówno lider jak i partnerzy dokonywali płatności inne rozwiązanie

11 Zachęty i bariery w realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych Zachęty do realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych stosowane w RPO WSL Programy Rozwoju Subregionów Kryteria promujące partnerstwo i zintegrowanie: Związane bezpośrednio (L. partnerów zaangażowanych w realizację projektu, Wspólne inicjatywy <różnych podmiotów> służące kompleksowej ochronie obszaru wskazanego w projekcie). Związane pośrednio (Zasięg przedsięwzięcia, Zasięg terytorialny projektu, Kompleksowość projektu, Stopień komplementarności z innymi przedsięwzięciami) Możliwe do zastosowania zachęty Bardziej wnikliwa ocena partnerstwa, np. kryteria dot.: - zasadności partnerstwa, stopnia zaangażowania partnerów, - lokalizacji (obszar funkcjonowania) partnera, - doświadczenia i potencjału partnera, - określenia typu partnera - partnerstwa międzysektorowe Szersze informowanie o zasadach realizacji projektów w poszczególnych formułach.

12 pożądane zachęty dostrzeganie zachęt Zachęty i bariery w realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych Dostrzegane i pożądane zachęty w opinii realizatorów projektów projekty zintegrowane 16,7% projekty partnerskie 9,2% tak nie 26,7% 56,7% 32,5% 58,3% nie wiem / trudno powiedzieć 60% 40% 20% 23,1% 14,0% 7,0% 4,7% 16,3% 38,5% 11,6% 15,4% 4,7% 41,9% 23,1% 0% premiowanie w wyborze projektów udogodnienia w organizacji partnerstw zwiększenie skali środków finansowych udogodnienia formalno - prawne brak potrzeb zachęcania inne nie wiem projekty partnerskie projekty zintegrowane

13 Zachęty i bariery w realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych Ocena znaczenia poszczególnych zachęt do realizacji projektów w ramach ZIT Gwarancja uzyskania dofinansowania w przypadku wpisania na listę projektów zawartą w strategii subregionalnej Uproszczone procedury realizacji projektu w porównaniu z trybem konkursowym 4,44 4,36 Wyższy niż w przypadku projektów konkursowych możliwy do uzyskania poziom dofinansowania 4,23 Większa niż w przypadku projektów konkursowych możliwa do uzyskania kwota dofinansowania Bezzwrotny charakter wsparcia przy jednoczesnym zastosowaniu wsparcia zwrotnego w projektach konkursowych Większa dostępność płatności zaliczkowych w porównaniu z trybem konkursowym 3,81 4,23 4,14 Premie punktowe w ramach trybu konkursowego dla podmiotów realizujących projekty w ramach ZIT 3,

14 Zachęty i bariery w realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych Potencjalni beneficjenci za pozytywny aspekt projektów zintegrowanych i ZIT postrzegają zwiększenie szansy na uzyskanie dofinansowania, a w przypadku projektów partnerskich wzmocnienie prawdopodobieństwa uzyskania zakładanych rezultatów Czynniki mające największy wpływ na sprawność realizacji projektów partnerskich to wg realizatorów przepływ informacji między liderem a partnerem oraz kompetencje personelu pozostałych uczestników partnerstwa. Zaś w przypadku projektów zintegrowanych za najważniejszą kwestie uznano dobrą współpracę z IZ RPO WSL. Znaczna większość beneficjentów projektów zintegrowanych przyznaje, że zdecydowali się na realizację projektu w tej formule tylko dlatego, by zwiększyć szansę uzyskania dofinansowania. Najbardziej uciążliwą kwestią związaną z realizacją projektów w partnerstwie są problemy organizacyjne, zaś w przypadku projektów zintegrowanych są nią trudności w komunikacji i pogodzeniu interesów różnych podmiotów.

15 Zachęty i bariery w realizacji projektów partnerskich i zintegrowanych Występowanie sytuacji polegającej na opuszczeniu partnerstwa przez jednego lub większą liczbę jego członków Najczęstsze problemy zgłaszane we wnioskach o płatność: niedoszacowanie czasu i/lub kosztów realizacji projektu (w projektach partnerskich), problemy z rozliczeniem, błędy rachunkowe i formalne (w projektach zintegrowanych). 4,0% Bariery w zakresie tworzenia partnerstw mają charakter zewnętrzny i dotyczą ograniczeń i niejasności prawnych. tak nie Natomiast w przypadku projektów zintegrowanych większe znaczenie ma wewnętrzny kontekst obejmujący m.in. kulturę współpracy i komunikację. 96,0%

16 Projekty partnerskie i zintegrowane w ramach RPO WSL Komplementarność wewnętrzna projektów zintegrowanych Na podstawie wniosków o dofinansowanie Wg opinii realizatorów Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet V Priorytet VI Priorytet VII 3,7% 0,0% 39,6% 51,8% 50,0% 75,0% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3,3% 0,0% 10,0% 43,3% 30,0% 13,3% Ogółem 21,4% 0% 20% 40% 60% 80%

17 Propozycja podejścia zintegrowanego Objęcie formułą ZIT jest najbardziej uzasadnione w przypadku obszarów: transport (z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie transportu niskoemisyjnego), ochrona środowiska (z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie zagospodarowywania odpadów komunalnych), energetyka (z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie OZE), działania o charakterze rewitalizacyjnym (w tym z uwzględnieniem interwencji w obszarze społecznym na terenach rewitalizowanych) i adaptującym grunty zdegradowane pod tereny inwestycyjne. Obszary tematyczne, w których projekty partnerskie/ zintegrowane mogą przyczynić się do rozwoju poszczególnych subregionów Subregion centralny Promocja samozatrudnienia projekty konkursowe; Kształcenie ustawiczne 12.1 Infrastruktura wychowania przedszkolnego Rewitalizacja obszarów zdegradowanych Subregion północny Poprawa zdolności do zatrudnienia u osób pozostających bez pracy, Wzmacnianie potencjału społeczności lokalnych w ramach ZIT 10.3 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych 10.2 Rozwój infrastruktury społecznej. Subregion Zachodni 5.2 Gospodarka odpadami Infrastruktura kształcenia zawodowego Rozwój usług społecznych w ramach ZIT Promocja samozatrudnienia. Subregion południowy 4.1 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii, 4.2 Niskoemisyjny transport miejski, 5.3 Ochrona różnorodności biologicznej, 10.3 Rewitalizacja Obszarów Zdegradowanych Rozwój usług społecznych w ramach ZIT.

18 Propozycja rozwiązań systemowych dla przyszłych ZIT Działania systemowe zwiększające skuteczność i efektywność realizowanych projektów wsparcie merytoryczne beneficjentów w zakresie organizacji przepływów finansowych w projektach (podpisywanie umów o dofinansowanie ze wszystkimi partnerami) oraz w zakresie aspektów formalno-prawnych realizacji projektów; uproszczenie procedur realizacji projektów; sformułowanie precyzyjnych wytycznych dla beneficjentów dot. umów partnerskich; zachęcenie/zobligowanie realizatorów do wprowadzania w ramach projektów rozwiązań zapewniających ich sprawną realizację (np. wspólna odpowiedzialność finansowa, realizacja projektów przez podmioty zlokalizowane w bliskości terytorialnej); zwiększenie elastyczności IZ RPO WSL w odniesieniu do występujących w projektach partnerskich przesunięć dot. harmonogramu; promowanie podejścia polegającego na jakościowej, a nie tylko cenowej ocenie ofert składanych przez wykonawców określonych zadań w realizowanych projektach; rezygnacja z kryteriów sprzyjających fasadowym partnerstwom.

19 Propozycja rozwiązań systemowych dla przyszłych ZIT Główne kategorie zachęt premiujących partnerstwo w ramach Działań finansowanych z EFS 1) preferencje na etapie realizacji projektów partnerskich (wydłużenie okresu składania wniosków o płatność; dopuszczenie kwalifikowalności kosztów związanych z zawiązywaniem i obsługą partnerstwa lub zwiększenie limitów kosztów zarządzania projektem; dopuszczenie możliwości wnoszenia wkładu własnego w formie pozafinansowej; uelastycznienie zasad wyboru partnerów spoza sektora finansów publicznych), (2) rozwiązania niwelujące negatywne oddziaływanie najważniejszych barier realizacji projektów partnerskich (3) działania promocyjne i szkoleniowe zorientowane na wzmacnianie potencjału projektodawców w zawiązaniu funkcjonalnych partnerstw, które faktycznie kreują określoną wartość dodaną (promocja korzyści wynikających z projektów partnerskich oraz funkcjonalnych rozwiązań w ich zarządzaniu; wspomaganie merytoryczne realizatorów projektów partnerskich). Konieczność zapewnienia czytelności systemu wsparcia i jego możliwie maksymalnego uproszczenia (jednoznaczne określenie wyboru trybu realizacji projektów w ramach ZIT).

20 Propozycja rozwiązań systemowych dla przyszłych ZIT Proponowane rozwiązania: Należy opracować i wdrożyć mechanizmy rotowania projektów pomiędzy zasadniczą listą rankingową i listą rezerwową. Podstawowym kryterium weryfikującym powinna być gotowość do rozpoczęcia realizacji projektu przez danego projektodawcę. Związki ZIT powinny otrzymać kompetencje i narzędzia dotyczące systematycznego monitoringu realizowanych projektów, gł. w kontekście przyczyniania się przez nie do realizacji celów Strategii ZIT. Należy sformułować możliwe ścieżki zapewnienia finansowania dla par projektów (finansowanych z ESF i EFRR), które zapewnią uzyskanie rzeczonego finansowania (np. ogłaszanie naborów wniosków dla powiązanych Działań w tym samym czasie lub gwarantowanie uzyskania dofinansowania dla realizowanych w późniejszym czasie projektów uzupełniających tj. finansowanych z drugiego funduszu, ale powiązanych z chronologicznie pierwszym realizowanym projektem). Proponowane obszary łączenia środków EFS i EFRR edukacja ochrona środowiska transport ochrona dziedzictwa kulturowego wspieranie i promocja przedsiębiorczości

21 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Pracownia Badań i Doradztwa Re-Source Ul. Spławie 53, Poznań Tel. (61) Fax (61) biuro@re-source.pl