Gaz ze skał łupkowych - Aspekty Środowiskowe

Transkrypt

1 Gaz ze skał łupkowych - Aspekty Środowiskowe Talisman Energy Polska Sp. z o.o. Wrzesień, 2011 THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE.

2 Spis treści 1. Talisman Energy Polska działania w Polsce; 2. Aspekty środowiskowe faza poszukiwań gazu; 3. Proces szczelinowania hydraulicznego; 4. Wnioski; 2

3 Talisman Energy Polska Talisman Energy Polska Sp. z o.o THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE

4 ZASOBY GAZU W POLSCE Smoking GAZ w ZŁOśACH SKALNYCH zalega w trzech Basenach Basen BAŁTYCKI (Płd Bałtyk) Basen Mazowiecki Basen Lubelski TALISMAN ENERGY / SAN LEON posiada 3 koncesje: GDANSK BRANIEWO SZCZAWNO 4

5 Aspekty środowiskowe Faza poszukiwań gazu Talisman Energy Polska Sp. z o.o THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE.

6 Obawy opinii publicznej 1. Ochrona środowiska naturalnego i zasobów wody podziemnej; 2. Technologia oraz uŝycie związków chemicznych; 3. Znaczne zuŝycie wody; 4. ZagroŜenie związane z pracami górniczymi; 5. Uszkodzenie dróg. 6

7 Akty prawne Prawo Ochrony Środowiska, 27 kwiecień 2001 (Dz. U. Nr 25 poz.150); Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, 3 październik 2008 (Dz. U. Nr 199 poz.1227.); Prawo Górnicze i Geologiczne 4 luty 1994 (Dz. U. Nr. 228 of 2005, poz. 1947); Prawo wodne, 18 czerwca 2001 (Dz. U. Nr. 239 of 2005 poz.2019.); Ustawa o odpadach, 27 czerwca 2001 (Dz. U. Nr 39, poz. 251); Ustawa o odpadach wydobywczych, 10 czerwca 2008 (Dz. U. Nr 138 poz.865); Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, 9 listopad 2010 (Dz. U. Nr 213, poz.1397); 7

8 Ograniczenia prawne Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko: Przedsięwzięcie mogące potencjalnie oddziaływać na środowisko: urządzenia umoŝliwiające pobór wody podziemnej o zdolności poboru wody nie mniejszej niŝ 10 m3/h; Otwory wiertnicze o głebokości większej niŝ 1000m; Dla operacji wykonywanych w terminie poźniejszym niŝ data rozpoczęcia obowiązywania Ustawy, konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Decyzja wydawana jest przez odpowiednią komórkę administracyjną. Do wniosku o wydanie decyzji środowiskowej dołącza się Raport Oddziaływania na Środowisko; Dla prac poszukiwawczych, dla których koncesje zostały wydane przed październikiem 2010 nie jest konieczne uzyskiwanie ww. decyzji. 8

9 Faza przygotowawcza unikaj ryzyka Badania studyjne oraz lokalizacja odwiertów Identyfikacja współpracujących podmiotów włącznie z odpadami, wodą i z gospodarkąściekami; Przygotowanie terenu pod urządzenie wiertnicze Plan rekultywacji terenu oraz plan zarządzania rozlewami paliw i chemikaliów; Źródła wody: Pozwolenie Wodnoprawne wydawane przez Starostwo (na wykonanie urządzeń wodnych oraz szczególne korzystanie z wód polegające na poborze wód gruntowych). Plan gospodarki wodą / ściekami; Odpady: stare koncesje: odpady niebezpieczne Starostwo, odpady wydobywcze Marszałek/OUG, nowe koncesje: wszystkie rodzaje odpadów Marszałek; Zarządzanie podwykonawcami Wiedz z kim współpracujesz, przeprowadzaj audity; Zarządzanie transportem; Ścisłe przestrzeganie ochrony środowiska na terenie i w otoczeniu wiertni wszystko zaleŝy od poprawnej komunikacji z podwykonawcami; 9

10 MoŜliwe oddziaływanie na środowisko podczas fazy poszukiwania złóŝ węglowodorów Zanieczyszczenia powierzchni ziemi (rozlewy); Zanieczyszczenia wód powierzchniowych; Zanieczyszczenia wody podziemnej (odpowiednie wykonanie odwiertu eksploatacyjnego oraz racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych np. studnie wiercone na wiertni). Zaburzenie reŝimu wód podziemnych; Emisja uciąŝliwego hałasu; Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego; MoŜliwe ucieczki gazu ziemnego do środowiska. 10

11 ZagroŜenia lokalne odziaływanie na powierzchnię ziemi W przeszłości odwierty pionowe; W chwili obecnej otwory wielodenne; 11

12 ZagroŜenia lokalne zanieczyszczenie powietrza oraz emisja hałasu Emisja zanieczyszczeń ze spalania paliw CO 2 CO NO x SO 2 VOC PM10 Źródła hałasu Samochody Pompy Kompresory Generatry/agregaty prądotwórcze Standardy emisyjne hałasu: Pora dzienna 55 db Pora nocna 45 db 12

13 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie na środowisko Oddziaływanie jest krótkotrwałe - ok. 2 miesięcy; Ograniczona ilość pobieranej wody podziemnej do 10 m3/h lub korzystanie z alternatywnego źródła wody; Hałas odpowiednia lokalizacja (zdala od zabudowań) oraz naturalne ograniczenie emisji hałasu w postaci wałów ziemnych wokół wiertni; Odpady: Umowy tylko z autoryzowanymi podmiotami posiadającymi stosowne decyzje administracyjne w gospodarowaniu odpadami, poprawne składowanie odadów na terenie wiertni; Ograniczenie emisji zanieczyszczeń: Stosowanie dobrej jakości paliwa, przeprowadzanie przeglądów technicznych urządzeń; Utrzymywanie w czystości dróg dojazdowych i terenu wiertni;. Stosowanie sorbentów w przypadku wycieków; 13

14 Szczelinowanie hydrauliczne Talisman Energy Polska Sp. z o.o THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE.

15 Odziaływanie na środowisko podczas szczelinowania hydraulicznego. WzmoŜony ruch samochodowy; Zapotrzebowanie na znaczne ilości wody (krótkotrwałe) oraz rozłoŝone w czasie powstawanie ścieków tzw. wody odzyskanej o trudnym do określenia składzie chemicznym; Znaczny hałas pompy, kompresory oraz silniki spalinowe; Dodawanie środków chemicznych do cieczy szczelinującej; Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. 15

16 Skład cieczy szczelinującej 16

17 Skład cieczy szczelinującej Rodzaj Główny związane chemiczny Przezanczenie Zastosowanie w powszechnym uŝyciu Proppant Piasek kwarcowy Pozwala na utrzymanie rozwarcia szczelin i przepływ gazu Filtracja wody pitnej, budownictwo Rozcieńczony kwas solny (15%) HCl Rozpuszcza niektóre minerały i inicjuje wytwarzanie szczelin w skale Baseny pływackie -środek czyszczący i dezynfekujący Biocydy Aldehyd glutarowy Eliminuje bakterie w wodzie, które przyczyniają się do korozji Środek dezynfekujący - wykorzystywany do sterylizacji i jako substancja konserwująca Breaker Nadsiarczan amonu Opóźnia rozpad łańcuchów polimerowych w tworzeniu się Ŝelu Stosowany w detergentach, w przemyśle kosmetycznym oraz jako odczynnik laboratoryjny. Inhibitor korozji Dimetyloformamid Zapobiega korozji rur okładzinowych W przemyśle farmaceutycznym, do produkcji włokien akrylowych i plastiku Crosslinker (odczynnik sieciujący) Sole kwasu borowego Utrzymuję lepkość cieczy pomimo zwiększania temperatury W detergentach do prania, mydło i kosmetyki Reduktory tarcia Poliakrylamid Oleje mineralne Zmniejsza tarcie pomiędzy cieczą a ścianą rury Uzdatnianie wody i gleby Do zmywania makijaŝu, środki przeczyszczające, słodycze śel Guma guar lub hydroksyetyloceluloza Zagęszcza ciecz aby utrzymywać piasek w zawieszeniu Kosmetyki, pasty do zębów, sosy, wypieki, lody Odczynnik regulujący zawartość Ŝelaza Kwas cytrynowy Zapobiega wytrącaniu się tlenków metali Dodatek do Ŝywności i napojów Chlorek potasu KCl Tworzy solankę nośną Niskosodwa sól spoŝywcza Odczynniki wiąŝące tlen Dwusiarczan amonu Usuwa tlen z wody aby zapobiec korozji rur Kosmetyki, przetwarzanie Ŝywności i napojów, uzdatnianie wody Odczynnik regulujący ph Węglan sodu lub potasu Podtrzymuję efektywność działania innych składników jak np. odczynników sieciujących Soda czyszcząca, detergenty, mydło, zmiękczanie wody, przemysł szklarski i ceramiczny Inhibitor kamienia Glikol etylowy Zapobiega osadzaniu kamienia na rurach okładzinowych OdmraŜacze, domowe środki czyszczące, Surfaktanty Izopropanol Zwiększa lepkość cieczy szczelinującej Środek do czyszczenia szkła, antiperspirant, do farbowania włosów 17

18 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie na środowisko Odpowiednie zarządzanie ruchem samochodowym; Sposób magazynowania wody: zbiorniki ziemne na czystą wodę (jako element wiertni nie wymagają uzyskania pozwolenia). W innym przypadku zgłoszenie; Odpowiednia gospodarka odpadami po frakcjonowaniu ( * inne niewymienione odpady?!); konieczność prowadzenia wstępnego oczyszczania. Magazynowanie odpadów płynnych z opcją ponownego wykorzystania; Hałas odpowiednia lokalizacja oraz zastosowanie wałów ziemnych; Związki chemiczne pod kontrolą REACH; Zastosowanie pochodni dla spalanego gazu z odwiertu. 18

19 Oczyszczanie ścieków / wody odzyskanej TDS (zawiesina ogólna) < : Odwrócona osmoza dla skał organicznych i glin; < TDS < Odparowanie najczęściej stosowana metoda; TDS > Krystalizacja (odparowanie); Wstępne oczyszczanie: proces trudny Zastosowanie procesów sedymentacji do usuwania zawiesiny skuteczność do 100% (w zaleŝności od koncentracji oraz wielkość ziaren). 19

20 Sposoby zagospodarowania ścieków ze szczelinowania hydraulicznego Smoking Wody solankowe pozostałe po procesie odparowywania (krystalizacji) są zatłaczane do wyznaczonych studni; Większość oczyszczonych ścieków (skład zbliŝony do wód złoŝowych) zatłaczane jest do górotworu; Uwarunkowania gospodarki oczyszczonymi ściekami: Kanada: Prowincje Alberta i Kolumbia Brytyjska zabroniły zrzutów tych ścieków do wód powierzchniowych bez wględu na metodę oczyszczania; USA: 3 mld m3 rocznie oczyszczonych ścieków zatłaczanych jest do górotworu; W stanie Teksas znajduje się ponad studni, którymi zatłacza się oczyszczone ścieki. Proces regulowany przez prawo; Warstwy, do których zatłaczane są oczyszczone ścieki są naturalnie odizolowane od głównych zbiorników wód podziemnych; Pensylwania: udzielono zgody na wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych, a później ją wycofano. 20

21 Wnioski Talisman Energy Polska Sp. z o.o THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE.

22 Potrzeba systemowych działań... Skala i technologia prac wchodzących w zakres wydobycia gazu ziemnego ze złoŝ niekonwencjonalnych wymagają uwzględnienia w obowiązujących w Polsce aktach prawnych zapisów, umoŝliwiających firmom zgodną z prawem eksploatację tych zasobów; Preferowane, ze względów organizacyjnych i bezpieczeństwa, będzie podejście systemowe które powinno być rozwijane na skalę lokalną; Rozwiązania: Określenie właściwego dla parametrów ścieków sposobu oczyszczania ścieków ze szczelinowania hydraulicznego oraz gospodarki odpadami; Odpowiednio przygotowane nowe składowiska odpadów z monitoringiem jakości wód gruntowych; Inne sposoby w fazie rozwoju: Uznanie związków chemicznych stosowanych do szczelinowania; Opcja proponowana przez przemysł: substancje chemiczne szeroko stosowane w przemyśle spoŝywczym. 22

23 Potrzeba systemowych działań cd. Zapewnienie jednolitych procedur w zakresie dostępu do obszarów przewidzianych pod rozwój wydobycia gazu ze złoŝ niekonwencjonalnych; Ograniczenia w dostępności zasobów ludzkich i technicznych, by sprostać zakresowi prac przy wydobyciu gazu i jego ilości dostarczonej na rynek; Konieczny rozwój infrastruktury do obsługi wydobycia i przesyłu gazu ze złóŝ niekonwencjonalnych. 23

24 Pamiętajmy, Eksploatacja niekonwencjonalnych złóŝ gazu ziemnego wymaga niekonwencjonalnego myślenia Kilkukrotnie w przeszłości myśleliśmy, Ŝe zasoby ropy naftowej się kończą, gdy tymczasem kończyły się wyłącznie nasze pomysły Profesor Parke A. Dickley Uniwersytet Geologii Naftowej w Tulsa, USA Wrzesień, 1958 rok. 24

25 Dziękuję za uwagę, Dariusz Łątka, Dyrektor ds. Obszaru HSE Talisman Energy Polska Sp. z o.o THINK SAFE. WORK SAFE. HOME SAFE.