Objaśnienia do założeń do ustawy Prawo wodne

Transkrypt

1 Objaśnienia do założeń do ustawy Prawo wodne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., poz. 145, z późn. zm.) obowiązująca od dnia 1 stycznia 2002 r., zwana dalej ustawą Prawo wodne, jest aktem normatywnym regulującym gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzania zasobami wodnymi. Ustawa reguluje także problematykę własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami w odniesieniu do majątku Skarbu Państwa. Zakres przedmiotowy regulacji ustawy Prawo wodne, uprawnia więc do stwierdzenia, że jest to akt normatywny o zasadniczym znaczeniu dla gospodarki wodnej w Polsce, określający fundamentalne regulacje zarówno w płaszczyźnie przedmiotowej jak i podmiotowej. Obowiązująca ustawa Prawo wodne dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw UE: 1) dyrektywy 75/440/EWG z dnia 16 czerwca 1975 r. dotyczącej wymaganej jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich (Dz. Urz. WE L 194 z ); 2) dyrektywy 76/160/EWG z dnia 8 grudnia 1975 r. dotyczącej jakości wody w kąpieliskach (Dz. Urz. WE L 31 z ); 3) dyrektywy 76/464/EWG z dnia 4 maja 1976 r. w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 129 z ); 4) dyrektywy 78/659/EWG z dnia 18 lipca 1978 r. w sprawie jakości słodkich wód wymagających ochrony lub poprawy w celu zachowania życia ryb (Dz. Urz. WE L 222 z ); 5) dyrektywy 79/869/EWG z dnia 9 października 1979 r. dotyczącej metod pomiaru i częstotliwości pobierania próbek oraz analizy wód powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej w państwach członkowskich (Dz. Urz. WE L 271 z ); 6) dyrektywy 79/923/EWG z dnia 30 października 1979 r. w sprawie wymaganej jakości wód, w których żyją skorupiaki (Dz. Urz. WE L 281 z ); 7) dyrektywy 80/68/EWG z dnia 17 grudnia 1979 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne (Dz. Urz. WE L 20 z ); 1

2 8) dyrektywy 82/176/EWG z dnia 22 marca 1982 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla ścieków i wskaźników jakości wód w odniesieniu do zrzutów rtęci z przemysłu elektrolizy chlorków metali alkalicznych (Dz. Urz. WE L 81 z ); 9) dyrektywy 84/491/EWG z dnia 9 października 1982 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla ścieków i wskaźników jakości wód w odniesieniu do zrzutów heksachlorocycloheksanu (Dz. Urz. WE L 274 z ); 10) dyrektywy 83/513/EWG z dnia 26 września 1983 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla ścieków i wskaźników jakości wód w odniesieniu do zrzutów kadmu (Dz. Urz. WE L 291 z ); 11) dyrektywy 84/156/EWG z dnia 8 marca 1984 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla ścieków i wskaźników jakości wód w odniesieniu do zrzutów rtęci z sektorów innych niż przemysł elektrolizy chlorków metali alkalicznych (Dz. Urz. WE L 74 z ); 12) dyrektywy 86/280/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla ścieków i wskaźników jakości wód w odniesieniu do zrzutów niektórych substancji niebezpiecznych zawartych w wykazie I Załącznika do dyrektywy 76/464/EWG (Dz. Urz. WE L 181 z ); 13) dyrektywy 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z ); 14) dyrektywy 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanym przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz. Urz. WE L 375 z ); 15) dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327 z , str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, str. 275); 16) dyrektywy 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. dotyczącej zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylającej dyrektywę 76/160/EWG (Dz. Urz. UE L 64 z , str. 37); 17) dyrektywy Dyrektywa 2006/11/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje niebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 64 z , str ); 2

3 18) dyrektywy 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu Dz. Urz. UE L 372 z , str ); 19) dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dz. Urz. UE L 288 z , str. 27); 20) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/UE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiającej ramy działań wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (Dz. Urz. UE L nr 164, z dni , str ); 21) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej, zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy Rady 82/176/EWG, 83/513/EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG oraz zmieniającej dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 348 z , str. 84); 22) dyrektywy Komisji 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r. ustanawiającej, na mocy dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, specyfikacje techniczne w zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego wód (Dz. Urz. UE L 201 z , str ). Na przełomie 10 lat obowiązywania ustawy Prawo wodne ujawniły się okoliczności wymagające wprowadzenia do jej tekstu normatywnego licznych zmian. W szczególności zasadniczych zmian ustawy Prawo wodne dokonano ustawami zmieniającymi z 2005 oraz 2011 r., którymi wdrożono postanowienia dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, zwanej dalej Ramową Dyrektywą Wodną oraz dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, zwanej dalej Dyrektywą Powodziową. Zmiany ustawy Prawo wodne nie wyeliminowały wszystkich problemów prawnych, w tym wynikających z niepełnej transpozycji prawa UE, a dodatkowo istotnie naruszyły jej spójność i uczyniły nieprzejrzystą. Dlatego też, za opracowaniem nowej ustawy Prawo wodne przemawiają zarówno względny formalne ( 84 Zasad techniki prawodawczej) jak i względy merytoryczne, wskazujące na konieczność wprowadzenia odmiennych regulacji w wielu obszarach przedmiotu regulacji tej ustawy. 3

4 W założeniach do ustawy Prawo wodne należy wyróżnić trzy podstawowe obszary projektowanych zmian: 1) reforma organów administracji publicznej właściwych w sprawach gospodarowania wodami, ze szczególnym uwzględnieniem rozdzielenia kompetencji w zakresie inwestycji i utrzymania mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną od funkcji administracyjnych i planistycznych; 2) systemowe rozwiązanie problemu niedofinansowania zadań z zakresu gospodarki wodnej; 3) zapewnienie komplementarności polityce opłat za wodę z uwzględnieniem zasady zwrotu kosztów za usługi wodne, będącej odpowiedzią na warunki ex-ante z załącznika IV do projektu rozporządzenia ogólnego KE dot. przyszłej polityki spójności, które Polska musi spełnić przed rozpoczęciem się nowej perspektywy finansowej przewidzianej na lata Zakładany zakres regulacji nowej ustawy Prawo wodne powinien umożliwić osiągnięcie fundamentalnego celu Ramowej Dyrektywy Wodnej, jakim jest pełna realizacja zlewniowej polityki gospodarowania wodami spełniającej kryteria funkcjonalności i bezpieczeństwa oraz zrównoważonego rozwoju, efektywności ekonomicznej, trwałości ekosystemów i akceptacji społecznej, to jest takiego ukształtowania rozwiązań prawnych, organizacyjnych, finansowych i technicznych w gospodarowaniu wodami, które zapewnią trwały i zrównoważony społecznogospodarczy rozwój kraju, z uwzględnieniem adaptacji do przewidywanych zmian klimatu. W szczególności należy mieć na względzie: 1) osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi ekosystemów; 2) zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia wodę do spożycia i dla celów sanitacji; 3) zaspokojenie społecznie i ekonomiczne uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki; 4) konieczność adaptacji do zmian klimatu oraz wzrastające ryzyko występowania gwałtownych zjawisk pogodowych; 5) możliwości tkwiące w polityce oszczędzania wody; 6) ewentualne zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym w kontekście ograniczania alokacji zasobów w przestrzeni. 4

5 I. Analiza aktualnych rozwiązań systemowych. Obowiązująca ustawa Prawo wodne w zakresie struktury prawno-organizacyjnej organów w zakresie gospodarki wodnej przewiduje funkcjonowanie Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jako centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach gospodarowania wodami, a w szczególności w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z wód oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej jako organów administracji rządowej niezespolonej właściwych w sprawach gospodarowania wodami w regionie wodnym. System ten na przestrzeni 10 lat obowiązywania ustawy Prawo wodne ujawnił liczne dysfunkcje mające zasadniczy wpływ na trudną sytuację w sektorze gospodarki wodnej. Zakres kompetencji Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, jest określony w ustawie Prawo wodne bardzo szeroko, natomiast zakres uprawnień ministra właściwego na tyle wąsko, że realny wpływ tego ministra, a co za tym idzie Rady Ministrów, na gospodarkę wodną jest zasadniczo ograniczony. Znacząco utrudnia to ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej możliwość efektywnej i skutecznej interwencji w przypadkach tego wymagających ze względu na realizację polityki Rady Ministrów w obszarze gospodarki wodnej oraz działalności inwestycyjnej w gospodarce wodnej. Dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej wykonuje kompetencje zarówno na płaszczyźnie administracyjnej (stanowienie prawa miejscowego, wydawanie pozwoleń wodnoprawnych) jak i na płaszczyźnie zarządzania majątkiem Skarbu Państwa oraz prowadzi kluczowe procesy inwestycyjne w obszarze gospodarki wodnej. Połączenie w jednym organie dwóch rodzajów kompetencji o zupełnie odmiennym charakterze niekorzystnie oddziałuje na efektywność, skuteczność oraz terminowość działań podejmowanych w ich zakresie. Szczególną troskę budzą liczne problemy ujawniające się w zakresie procesu inwestycyjnego w gospodarce wodnej. Charakter inwestycji w gospodarce wodnej, mających w dużej mierze wpływ na życie i zdrowie oraz mienie ludności uzasadnia stworzenie takich uwarunkowań prawnoorganizacyjnych w obszarze gospodarki wodnej, żeby proces inwestycyjny, zarówno na etapie planowania, jak i na etapie realizacji, był prowadzony terminowo, rzetelnie oraz efektywnie. Aktualna struktura prawno-organizacyjna gospodarki wodnej nie daje gwarancji na spełnienie tego postulatu. Konieczne jest także zapewnienie realnej i efektywnej władzy wodnej i adekwatnego wpływu ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej oraz podległych mu organów na wszystkie decyzje dotyczące gospodarki wodnej, w tym w szczególności planowania w gospodarowaniu wodami, ochrony wód oraz pozwoleń 5

6 wodno-prawnych. Organy te powinny mieć także decydujące zdanie w zakresie kierunków prowadzenia inwestycji w gospodarce wodnej, mających wpływ na osiągnięcie celów Ramowej Dyrektywy Wodnej w jednolitych częściach wód, w tym inwestycji prowadzonych przez wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych podległe marszałkom województw. Zasadne jest więc dokonanie głębokich zmian w sferze prawno-organizacyjnej sektora gospodarki wodnej. I. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej W świetle planowanej regulacji nowej ustawy Prawo wodne, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej będzie nadal sprawował kluczową funkcję w systemie organów tego sektora. Będzie organem kreującym kierunki polityki wodnej kraju oraz pełniącym funkcję prawotwórczą na poziomie aktów wykonawczych (rozporządzeń). Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej będzie reprezentował sektor zarówno przed Radą Ministrów, jak i przed Parlamentem. Oznacza to utrzymanie jego dotychczasowej funkcji naczelnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach gospodarowania wodami. Wzmocnieniu ulegnie natomiast pozycja ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej w stosunku do Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej zarówno w obszarze koordynacji realizacji zadań w gospodarce wodnej jak i w obszarze nadzoru. W ramach koordynacji realizacji zadań w gospodarce wodnej, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej uzyska formalne uprawnienie do wydawania Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wiążących wytycznych i poleceń co do sposobu realizacji kluczowych zadań w tym obszarze oraz żądania przekazania informacji na temat realizacji tych zadań we wskazanym przez ministra terminie. Dodatkowo, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie obowiązany uzgadniać z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej decyzje podejmowane w zakresie kluczowych zadań w gospodarce wodnej, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru planistycznego i inwestycyjnego. Nadzór ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej nad Prezesem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, zostanie uzupełniony o ustawową podstawę do sporządzenia oceny okresowej Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ocenę okresową dotyczącą pracy w danym roku kalendarzowym, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej będzie sporządzał 6

7 w terminie do dnia 30 czerwca roku następnego. Celem oceny okresowej będzie w szczególności przekazanie Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej informacji na temat skuteczności, jakości i celowości podejmowanych przez niego działań, oczekiwań dotyczących efektów i jakości pracy oraz preferowanych kierunków rozwoju. Ocena okresowa będzie sporządzana w szczególności, w oparciu o informacje zawarte w rocznej ocenie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz sprawozdanie z realizacji zadań ustawowych Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ocenę okresową Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej sporządzi na piśmie minister właściwy do spraw gospodarki wodnej sporządza się na piśmie, w ciągu trzech miesięcy od zatwierdzenia rocznej oceny Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Ocena okresowa Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej może być pozytywna, pozytywna z zastrzeżeniami albo negatywna. Przyznanie konkretnej oceny należy uzasadnić na piśmie. Przyznanie oceny negatywnej będzie stanowiło formalną podstawę do wystąpienia przez Ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Mając na względzie planowane poddanie dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych oraz zarządów dorzeczy państwowych osób prawnych nadzorowi Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, w nowej ustawie Prawo wodne minister właściwy do spraw gospodarki wodnej formalną podstawę prawną do wydawania tym podmiotom wiążących wytycznych i poleceń co do sposobu realizacji kluczowych zadań w gospodarce wodnej oraz żądania przekazania informacji na temat realizacji tych zadań we wskazanym przez ministra terminie. W pozostałym zakresie, nadzór ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej nad Prezesem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie polegał w szczególności na zatwierdzaniu programów realizacji zadań związanych z utrzymywaniem wód lub urządzeń wodnych oraz inwestycji w gospodarce wodnej, zatwierdzaniu corocznego sprawozdania z realizacji zadań ustawowych Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, zatwierdzaniu planu kontroli gospodarowania wodami oraz poleceniu przeprowadzenia kontroli nieujętych w planie kontroli. II. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Nowa ustawa Prawo wodne utrzyma Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w charakterze centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach gospodarowania wodami. Zakres zadań ustawowych tego organu oraz wymagania stawiane 7

8 osobom ubiegającym się o powołanie do pełnienia tej funkcji nie będzie istotnie modyfikowany w stosunku do regulacji prawnych obowiązujących w tym obszarze. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie w szczególności właściwy w sprawach planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy, programu wodno-środowiskowego kraju, planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy. Utraci natomiast, na rzecz dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego, kompetencję do aktualizacji map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej utrzyma także dotychczasowe kompetencje w obszarze ochrony środowiska wód morskich. Wskutek zmian planowanych w strukturze gospodarki wodnej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie nadzorował dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych oraz Zarządy Dorzeczy państwowe osoby prawne. Nadzór Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej nad dyrektorami urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych będzie polegał w szczególności na zatwierdzaniu planów działalności i sprawozdań z ich wykonania, a także na poleceniu przeprowadzenia kontroli doraźnej w zakresie gospodarowania wodami w regionie wodnym. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie także nadzorował proces inwestycyjny w gospodarce wodnej prowadzony przez Zarządy Dorzeczy państwowe osoby prawne. III. Dyrektorzy urzędów gospodarki wodnej regionu wodnego 1. W miejsce dotychczasowych 7 dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, planuje się powołanie 6 dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych. Dyrektorzy urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych będą, analogicznie jak dotychczasowi dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, organami administracji rządowej niezespolonej właściwymi w sprawach gospodarowania wodami w zakresie wynikającym z nowej ustawy Prawo wodne. Co do zasady, zadania i kompetencje dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będą analogiczne z zadaniami dotychczasowych dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, z wyłączeniem zadań i kompetencji w zakresie utrzymywania wód i inwestycji w gospodarce wodnej. Dyrektorzy urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych będą wykonywać swoje zadania i kompetencje przy pomocy urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych, które będą urzędami w rozumieniu ustawy o służbie cywilnej, oraz państwowymi jednostkami budżetowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Organizację urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego określi statut nadany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej w drodze 8

9 zarządzenia. Przewiduje się, że w każdym urzędzie gospodarki wodnej regionu wodnego będzie funkcjonował pion odpowiedzialny za realizację zadań w zakresie żeglugi śródlądowej. Nabór na stanowisko dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie prowadzony przez zespół powołany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej zaś nabór na stanowiska zastępców dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie prowadzony przez zespół powołany przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Nabór na wolne stanowiska pracy w urzędzie gospodarki wodnej regionu wodnego będzie się odbywał w trybie określonym w ustawie o służbie cywilnej. Dyrektor urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie powoływany przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej będzie odwoływał dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego. Zastępca dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie powoływany przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, z tym, że zastępcę dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego właściwego w sprawach żeglugi śródlądowej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie powoływał w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej oraz ministrem właściwym do spraw transportu. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie odwoływał zastępcę dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego z tym, że zastępcę dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego właściwego w sprawach żeglugi śródlądowej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej będzie odwoływał w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej oraz ministrem właściwym do spraw transportu. Przedmiotowe powołanie będzie stanowić nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Stanowisko dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie mogła zajmować osoba, która: 1) posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny; 2) jest obywatelem polskim; 3) korzysta z pełni praw publicznych; 4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; 5) posiada kompetencje kierownicze; 6) posiada co najmniej 5-letni staż pracy, w tym co najmniej 2 letni staż pracy na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych. 9

10 2. Przewiduje się, że wymagania na stanowisko zastępcy dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będą co do zasady analogiczne z tym że, wymagany staż pracy będzie wynosił co najmniej 4 lata, w tym na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych, co najmniej rok. 3. Nadzór merytoryczny nad dyrektorem urzędu gospodarki wodnej będzie sprawował Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Nadzór merytoryczny będzie polegał w szczególności na zatwierdzaniu programów realizacji zadań, zatwierdzaniu rocznego sprawozdania z działalności, zatwierdzeniu planu kontroli gospodarowania wodami, poleceniu przeprowadzenia kontroli doraźnej, uzgadnianiu projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego. Nadzór personalny będzie realizowany przez kompetencje do powoływania i odwoływania dyrektora urzędu gospodarki wodnej oraz jego zastępców i będzie podzielony między ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej oraz Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. 4. Dyrektorowi urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego zostaną przypisane dotychczasowe zadania dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej, z wyłączeniem zadań związanych z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, inwestycjami w gospodarce wodnej, ustanawianiem i znoszeniem obwodów rybackich, zawieraniem umów w przedmiocie oddania w użytkowanie obwodu rybackiego. Dyrektor urzędu gospodarki wodnej będzie więc podejmował działania na rzecz osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód zgodnie z celami Ramowej Dyrektywy Wodnej, wydawał pozwolenia wodnoprawne w szerszym niż dotychczas zakresie, dokonywał uzgodnień związanych z inwestycjami na obszarze dorzeczy, uzgadnianie planów zagospodarowania przestrzennego wszystkich szczebli (w tym studiów, wskazań lokalizacyjnych, decyzji o lokalizacji) oraz stanowił prawo w zakresie gospodarki wodnej na poziomie prawa miejscowego, z uprawnieniem do wydawania instrukcji, regulaminów, warunków technicznych dla wszystkich urządzeń wodnych, a także wykonywał kontrolę gospodarowania wodami w zakresie zgodności gospodarowania z wydanymi pozwoleniami wodnoprawnymi oraz planami gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy, planami zarządzania ryzykiem powodziowym, planami przeciwdziałania skutkom suszy, planami utrzymania wód oraz programami działań i innymi dokumentami planistycznymi. Dyrektor urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie także określał linię brzegu, w tym dla 10

11 wód granicznych oraz śródlądowych dróg wodnych oraz przyjmował w drodze aktu prawa miejscowego, planów utrzymania wód, wykonywanych przez jednostki utrzymujące wody to jest Zarządy Dorzeczy państwowe osoby prawne oraz jednostki organizacyjne samorządu województwa. Dyrektor urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego będzie także właściwy do sporządzenia aktualizacji map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. Przekazanie temu organowi tej kompetencji, przypisanej aktualnie do właściwości Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, jest uzasadnione zakresem kompetencyjnym tego organu. 5. Kompetencja do wydawania pozwoleń wodnoprawnych zostanie przypisana dyrektorowi urzędu gospodarki wodnej w regionie wodnym (z wyłączeniem pozwoleń wodnoprawnych przypisanych do kompetencji starosty) w następującym zakresie: 1) w przypadku gdy szczególne korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń wodnych, w całości lub w części, odbywa się na terenach zamkniętych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 2) jeżeli szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych lub eksploatacja instalacji bądź urządzeń wodnych są związane z przedsięwzięciami lub instalacjami, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska; 3) jeżeli pozwolenia wodnoprawne, o których mowa w art. 122 ust. 1 ustawy Prawo wodne, dotyczą korzystania z wód i wykonywania urządzeń wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących, będących przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko; 4) na wykonanie budowli przeciwpowodziowych; 5) na przerzuty wody i wykonanie niezbędnych do tego urządzeń wodnych; 6) na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów; 7) pozwolenia wodnoprawne na: a) gromadzenie ścieków, a także innych materiałów, prowadzenie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów, b) wznoszenie obiektów budowlanych oraz wykonywanie innych robót; c) wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie d) na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, jeżeli wydano decyzje zwalniające od zakazów obowiązujących na tych obszarach; 11

12 8) na wydobywanie z wód powierzchniowych kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów; 9) na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska pochodzących z eksploatacji instalacji związanej z przedsięwzięciami, o których mowa w pkt 1; 10) wszystkie, o których mowa w art. 122 ustawy Prawo wodne, wymagane dla przedsięwzięcia, jeżeli będzie organem właściwym do wydania jednego z tych pozwoleń; 11) na wspólne korzystanie z wód, o którym mowa w art. 130 ustawy Prawo wodne, jeżeli będzie organem właściwym do wydania pozwolenia wodnoprawnego dla jednego z zakładów. IV. Konsolidacja struktur gospodarki wodnej - zniesienie dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej Reforma struktury organów administracji publicznej sektora gospodarki wodnej zakłada połączenie potencjału nowotworzonych urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych z potencjałem urzędów żeglugi śródlądowej. Uzasadnieniem dla tej propozycji jest koncepcja umiejscowienia kluczowych zadań związanych z gospodarką wodną w jednym wyspecjalizowanym organie administracji rządowej, co jest odzwierciedleniem wynikającego z Ramowej Dyrektywy Wodnej postulatu zlewniowego zarządzania w gospodarce wodnej. Analiza stanu prawnego w zakresie struktury organów administracji rządowej wykonujących zadania związane z gospodarką wodna uzasadnia przyjęcie założenia zniesienia dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej jako organów administracji rządowej niezespolonej terenowych organów administracji żeglugi śródlądowej oraz likwidacji urzędów żeglugi śródlądowej jako urzędów administracji rządowej niezespolonej zapewniających obsługę dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej. Ustawowe zadania dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej zostaną przypisane dyrektorom urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych. Wprowadzenie takiego rozwiązanie będzie wymagało dokonania daleko idących zmian w przepisach ustawy o żegludze śródlądowej, w szczególności w zakresie podziału kompetencji między ministra właściwego do spraw transportu oraz ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej. Przewiduje się, że minister właściwy do spraw transportu utrzyma swoje dotychczasowe kompetencje w zakresie polityki transportowej, Funduszu Żeglugi Śródlądowej i Funduszu Rezerwowego, regulacji prawnomiędzynarodowych dotyczących 12

13 przewozu pasażerów i towarów po śródlądowych drogach wodnych oraz bezpieczeństwa żeglugi. Natomiast minister właściwy do spraw gospodarki wodnej wraz z podległymi mu organami, będzie realizować pozostałe zadania określone w ustawie o żegludze śródlądowej. Zadania te będą obejmować w szczególności problematykę warunków uprawiania żeglugi, prowadzenia rejestrów, śródlądowych dróg wodnych oraz pilotażu. Minister właściwy do spraw transportu będzie miał ponadto istotny wpływ na obsadę stanowiska zastępcy dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego nadzorującego pion żeglugi śródlądowej, gdyż zostanie mu przydana kompetencja do uzgadniania kandydatury na to stanowisko. Przydanie dyrektorowi urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego dodatkowych zadań realizowanych aktualnie przez dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej, pozwoli na utworzenie organu o pełnym katalogu kompetencji, obejmującym wszystkie obszary kluczowe dla zarządzania gospodarką wodną. Jednolite zarządzanie obszarem gospodarki wodnej przyczyni się do lepszej koordynacji zadań podejmowanych w obszarze gospodarki wodnej w ścisłym ujęciu jak i w obszarze żeglugi śródlądowej. Należy bowiem podkreślić, że aktualnie dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej realizują już zadania w zakresie śródlądowych dróg wodnych. W pierwszej kolejności należy wskazać na prowadzenie przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej inwestycji na śródlądowych drogach wodnych. Jako przykład należy podać jedną z największych inwestycji w gospodarce wodnej realizowaną w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, jaką jest modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego, realizowana przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Jest to zadanie o zasadniczym znaczeniu dla infrastruktury dróg wodnych oraz dla żeglugi śródlądowej. Ponadto w ramach osi 7.5 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, regionalne zarządy gospodarki wodnej realizują projekty mające na celu lepsze wykorzystanie śródlądowych dróg wodnych w Polsce. Należy bowiem mieć na względzie, że zgodnie z art. 43 ust. 4 ustawy o żegludze śródlądowej, utrzymanie śródlądowych dróg wodnych w stanie zapewniającym bezpieczną żeglugę należy do jednostek organizacyjnych ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, które ta ustawa określa jako administrację drogi wodnej. Istotne znaczenie ma także aspekt ograniczenia liczby urzędów, co w szczególności przełoży się na zdecydowanie bardziej racjonalną gospodarkę środkami publicznymi z budżetu państwa. Należy podkreślić, że w miejsce 7 regionalnych zarządów gospodarki wodne oraz 8 urzędów żeglugi śródlądowej powstanie 6 nowych urzędów o pełnym katalogu kompetencji. Pozwoli to na zmniejszenie poziomu zaangażowania środków publicznych z budżetu państwa przeznaczanych aktualnie na działalność 15 urzędów. 13

14 V. Pracownicy likwidowanych jednostek Planowane zmiany w strukturze organizacyjnej organów właściwych w zakresie gospodarowania wodami będą miały wpływ na zatrudnienie członków korpusu służby cywilnej likwidowanych jednostek oraz na pracowników tych jednostek niebędących członkami korpusu służby cywilnej. Zakłada się bowiem, że nie wszyscy pracownicy mogą otrzymać nowe propozycje warunków pracy i płacy. Szczegółowy zakres proponowanych rozwiązań prawnych w tej materii docelowo będzie określony w części dotyczącej regulacji przejściowych i dostosowujących. Ustawa Prawo wodne ureguluje więc sytuację prawną pracowników likwidowanych regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz urzędów żeglugi śródlądowej, z uwzględnieniem, że: 1) stosunki pracy z pracownikami likwidowanych podmiotów wygasają z dniem zakończenia likwidacji, najpóźniej po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowej, jeżeli na 30 dni przed terminem zakończenia likwidacji albo nie później niż przed upływem 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowej, nie zostaną im zaproponowane odpowiednio przez dyrektora generalnego urzędu zapewniającego obsługę ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, dyrektora urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego albo organy państwowych osób prawnych, nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich nieprzyjęcia w terminie 15 dni od dnia złożenia propozycji, 2) propozycja nowych warunków pracy lub płacy może obejmować nawiązanie stosunku pracy: a) na stanowisku urzędniczym, w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505), w urzędzie zapewniającym obsługę ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, Krajowym Zarządu Gospodarki Wodnej albo w urzędzie gospodarki wodnej regionu wodnego, b) na stanowisku pracy w państwowej osobie prawnej; 3) pracodawca będzie obowiązany zawiadomić na piśmie pracowników o zmianach, jakie mają nastąpić w zakresie ich stosunków pracy, w tym o skutkach nieprzyjęcia nowych warunków pracy lub płacy - przepisy art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy będą stosowane odpowiednio; 14

15 4) jeżeli zmiana w zakresie stosunku pracy określona w zawiadomieniu, o którym mowa w pkt 3, obejmie zmianę miejsca świadczenia pracy, pracownik będzie mógł złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu stosunku pracy w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia; 5) w razie złożenia oświadczenia, o którym mowa w pkt 4: a) stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia, b) pracownikom będą przysługiwać odpowiednie świadczenia przewidziane dla pracowników, z którymi stosunek pracy rozwiązuje się z przyczyn niedotyczących pracowników, 6) wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę z pracownikami likwidowanych jednostek będzie mogło nastąpić za wypowiedzeniem, 7) w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w pkt 1 lub wypowiedzenia, o którym mowa w pkt 6, pracownikom będą przysługiwać odpowiednie świadczenia przewidziane dla pracowników, z którymi stosunek pracy rozwiązuje się z przyczyn niedotyczących pracowników, 8) z dniem następującym po dniu zakończenia likwidacji, najpóźniej po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowej, pracownicy likwidowanych jednostek, staną się pracownikami odpowiednio urzędu zapewniającego obsługę ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, urzędu gospodarki wodnej regionu wodnego albo państwowej osoby prawnej, o ile ich stosunki pracy nie ulegną wygaśnięciu, albo rozwiązaniu, 9) regulacja zawarta w pkt 1 oraz w pkt 6 nie będzie stosowana do urzędników służby cywilnej, do których będzie stosowana regulacja przepisów rozdziału 5 ustawy o służbie cywilnej, 10) część pracowników regionalnych zarządów gospodarki wodnej niebędących członkami korpusu służby cywilnej jest objęta Ponadzakładowym Układem Zbiorowy Pracy w Jednostkach Gospodarki Wodnej państwowej sfery budżetowej, obowiązującym od dnia 4 kwietnia 2008 r., z którego wynikają następujące szczególne rozwiązania dotyczące stosunku pracy tych pracowników: a) o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony, pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy - przepisy art. 30 ust. 2 i 2 1 ustawy o związkach zawodowych stosuje się odpowiednio, 15

16 b) jeżeli zakładowa organizacja związkowa uzna wypowiedzenie za nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w lit. a, zgłosić pracodawcy umotywowane na piśmie zastrzeżenia, c) w razie nieuwzględnienia zastrzeżeń organizacji zakładowej, zgłoszonych w powyższym terminie pracodawca przedstawia sprawę zakładowej organizacji związkowej, która wypowiada się w tej kwestii w ciągu 5 dni od przedstawienia sprawy, d) po rozpatrzeniu stanowiska zakładowej organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez tę organizację stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, e) w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, dokonanego przez pracownika, przysługuje mu zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w wymiarze dwóch dni roboczych w okresie wypowiedzenia, nie przekraczającego jednego miesiąca, albo trzech dni roboczych w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, a także w przypadku jego skrócenia, f) w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, dokonanego przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w wymiarze trzech dni roboczych w okresie wypowiedzenia nie przekraczającego jednego miesiąca, albo pięciu dni roboczych w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, a także w przypadku jego skrócenia, g) jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn, niedotyczących pracownika, określonych w odrębnych przepisach, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do jednego miesiąca; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia - przepis art Kodeksu pracy stosuje się, h) dni na poszukiwanie pracy mogą być dzielone, i) pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, w razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar powrotu do zakładu pracy 16

17 w ciągu roku od dnia rozwiązania stosunku pracy, w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy. VI. Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w gospodarce wodnej W nowej ustawie Prawo wodne zostanie utrzymane funkcjonowanie Krajowej Rady Gospodarki Wodnej w dotychczasowej formule prawno-organizacyjnej. Zakres kompetencji Krajowej Rady zostanie jednak zmodyfikowany przez zniesienie kompetencji opiniodawczych w kwestiach kształtowania polityki kadrowej. Krajowa Rada Gospodarki Wodnej będzie się więc koncentrować na wyłącznie na problemach związanych z gospodarowaniem wodami oraz ochroną przed powodzią i suszą na szczeblu centralnym. Zniesienie dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej pociągnie za sobą likwidację rad gospodarki wodnej regionów wodnych. Mając jednakże na uwadze istotne znaczenie czynnika społecznego w gospodarowaniu wodami, w nowej ustawie Prawo wodne będzie przewidziane funkcjonowanie organów opiniodawczo-doradczych dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych. Zakres działania nowych organów opiniodawczo-doradczych będzie jednakże zmodyfikowany, co oznacza pozbawienie tych organów prawa do opiniowania kwestii związanych z kształtowaniem polityki kadrowej. Oznacza to, że nowe organy opiniodawczo-doradcze będą się koncentrować wyłącznie na problemach związanych z gospodarowaniem wodami oraz ochroną przed powodzią i suszą na szczeblu regionalnym. Członków organów opiniodawczo-doradczych dyrektorów urzędów gospodarki wodnej regionów wodnych, będą powoływali ci dyrektorzy, spośród kandydatów zgłoszonych przez organy samorządu terytorialnego, organizacje gospodarcze, rolnicze, rybackie oraz społeczne związane z gospodarką wodną, a także przez zakłady korzystające z wód oraz właścicieli wód nienależących do Skarbu Państwa. Kadencja członków organów opiniodawczo-doradczych będzie trwała 4 lata. Wydatki związane z działalnością organów opiniodawczo-doradczych dyrektorów urzędów gospodarki wodnej, będą pokrywane ze środków budżetowych tych urzędów. VII. Finansowanie w gospodarce wodnej Obowiązujące uregulowania prawne w zakresie finansowania gospodarki wodnej nie zapewniają satysfakcjonującego poziomu przeznaczania środków publicznych na utrzymanie wód oraz innego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, jak również na 17

18 kontynuowane i nowe inwestycje w gospodarce wodnej. Sytuacja sektora finansów publicznych nie pozwala zakładać zwiększonego udziału środków budżetowych w finansowaniu gospodarki wodnej. Dlatego też, niezbędne są zasadnicze zmiany systemu finansowania gospodarki wodnej, zmierzające do zapewnienia adekwatnego do potrzeb zaangażowania środków publicznych innych niż środki pochodzące z budżetu państwa w wydatki na utrzymanie wód oraz innego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, jak również na kontynuowane i nowe inwestycje w tym zakresie. Plany utworzenia dwóch nowych jednostek sektora finansów publicznych państwowych osób prawnych, wynikają zarówno konieczności usprawnienia działań polegających na utrzymywaniu wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną oraz działań inwestycyjnych w tym obszarze, jak również z braku środków publicznych koniecznych do zapewnienia adekwatnego poziomu realizacji zadań publicznych obejmujących utrzymywanie wód oraz inwestycje w gospodarce wodnej. Mając powyższe na względzie projektowane zmiany w zakresie regulacji prawno-finansowych, należy założyć, że koszty reformy w tym zakresie zostaną zbilansowane zwiększeniem wydatkowania pozabudżetowych środków publicznych na utrzymanie wód oraz inwestycje w gospodarce wodnej. Państwowe osoby prawne zostaną beneficjentami środków pochodzących z systemu finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej określonego w ustawie - Prawo ochrony środowiska z opłat i kar za korzystanie ze środowiska (z opłat za pobór wód oraz administracyjnych kar pieniężnych za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w zakresie poboru wód), które aktualnie stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Oznacza to brak istotnej ingerencji w system finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej określony w ustawie Prawo ochrony środowiska. Pozostałe wymienione w projekcie założeń źródła przychodów państwowych osób prawnych będą zawarte w nowej ustawie Prawo wodne. Przedmiotowe rozwiązanie powinno zapewnić państwowym osobom prawnym pozyskiwanie środków publicznych w wysokości umożliwiającej adekwatny poziom finansowania utrzymywania wód oraz inwestycji w gospodarce wodnej. W ustawie Prawo ochrony środowiska zostanie więc wprowadzona regulacja zobowiązująca Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do przekazywania Zarządom Dorzeczy państwowym osobom prawnym, w formie dotacji, środków w wysokości będącej równowartością części przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pochodzących z wpływów z opłat i kar środowiskowych generowanych w obszarze gospodarki wodnej, to jest z opłat za pobór wód i oraz administracyjnych kar 18

19 pieniężnych za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w zakresie poboru wód) oraz z nowych opłat za pobór wód na cele energetyki wodnej i na potrzeby związane z wytwarzaniem energii cieplnej lub elektrycznej, na potrzeby nawadniania wodami powierzchniowymi użytków rolnych i gruntów leśnych oraz na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych. Zaletą takiego rozwiązania jest minimalna ingerencja w materię ustawową ustawy Prawo ochrony środowiska oraz pozostawienie tym wpływom statusu przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, co oznacza, że będą one ujmowane jako przychody w planie finansowym tego Funduszu, który stanowi załącznik do ustawy budżetowej. Kolejną zaletą jest brak konieczności tworzenia w strukturze Zarządów Dorzeczy państwowych osób prawnych wyspecjalizowanych komórek finansowych zajmujących się gromadzeniem przychodów z tytułu przedmiotowych opłat i kar. System dotacyjny jest zaś systemem z powodzeniem stosowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w obszarze finansowani i dofinansowania aktywności na rzecz środowiska i gospodarki wodnej. Granicą obszaru działania zarządów dorzeczy będzie granica między obszarem dorzecza Wisły oraz obszarem dorzecza Odry z tym, że do obszaru działania danego zarządu dorzecza będą należeć wyłącznie tzw. wody rządowe znajdujące się na obszarach dorzeczy po odpowiedniej stronie tej granicy. Ta zasada będzie stosowania również do określenia kierunku redystrybucji środków finansowych pobieranych przez te podmioty. Podsumowując powyższe należy przyjąć, że pozyskiwanie i gromadzenie wpływów generowanych przez gospodarkę wodną, jak również ich wydatkowanie na inwestycje w gospodarce wodnej oraz utrzymanie wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną na wodach rządowych, to zadanie państwowych osób prawnych. Te podmioty będą pełniły wiodącą rolę w określaniu kierunków działalności inwestycyjnej. Należy jednak pamiętać, że minister właściwy do spraw gospodarki wodnej będzie nadzorował te podmioty, dlatego też, wpływ tego ministra na kierunki działalności inwestycyjnej będzie znaczący. Nie ulega także wątpliwości, że planowane zmiany w regulacjach prawno-finansowych, w szczególności propozycja przekazywania Zarządom Dorzeczy - państwowym osobom prawnym części dotychczasowych przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Widnej w postaci wpływów z opłat za pobór wód oraz administracyjnych kar pieniężnych za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w zakresie poboru wód, będą miały wpływ na poziom przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zarządy dorzeczy (państwowe osoby prawne) 19

20 nie będą udzielały wsparcia finansowego innym podmiotom realizującym zadania związane z gospodarką wodną. Tego rodzaju działalność realizowana w formie dotacji i pożyczek, jest aktualnie i pozostanie domeną Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zakłada się wprowadzenie następujących rozwiązań prawnych. 1. Utworzenie nowych podmiotów w formie dwóch państwowych osób prawnych w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych, to jest Zarządu Dorzecza Wisły oraz Zarządu Dorzecza Odry, które przejmą zarówno pozyskiwanie i gromadzenie istotnej części wpływów generowanych przez gospodarkę wodną, jak również ich wydatkowanie na inwestycje w gospodarce wodnej oraz utrzymanie wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, z uwzględnieniem podziału wód publicznych na tzw. wody rządowe oraz tzw. wody samorządowe. 2. Określenie źródeł przychodów tych państwowych osób prawnych, na które powinny się składać w szczególności: 1) dotacje z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej stanowiące równowartość przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pochodzących z: a) wpływów z części opłat i kar środowiskowych generowanych w obszarze gospodarki wodnej, to jest z opłat za pobór wód i oraz administracyjnych kar pieniężnych za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzją w zakresie poboru wód, b) wpływów z opłat za pobór lub wykorzystanie wód do celów energetyki wodnej i do celów chłodniczych w energetyce klasycznej, c) wpływów z opłat za pobór wód z tytułu nawadniania wodami powierzchniowymi użytków rolnych i gruntów leśnych oraz z opłat za pobór wód na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych; 2) przychody z tytułu zbycia energii elektrycznej oraz ze sprzedaży praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii odnawialnej; 3) przychody z opłat za eksploatację kruszywa, piasku i innych materiałów pobieranych z wód; 4) wpływy z należności za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych oraz urządzeń wodnych stanowiących własność Skarbu Państwa, usytuowanych na śródlądowych wodach powierzchniowych; 20

21 5) wpływy z opłat rocznych z tytułu oddania w użytkowanie gruntów pokrytych wodami, stanowiących własność Skarbu Państwa; 6) przychody z opłat z tytułu umów dotyczących wykonywania rybactwa śródlądowego. 7) dotacje z budżetu państwa przeznaczane zarówno na potrzeby z zakresu inwestycji jak i utrzymywania wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną; 8) środki wnoszone przez jednostki organizacyjne, przedsiębiorców oraz osoby fizyczne z tytułu usług wykonywanych przez państwowe osoby prawne odpłatnie; 9) należności z tytułu najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, obejmujących składniki majątkowe Skarbu Państwa powierzone państwowym osobom prawnym oraz inne przychody z tytułu gospodarowania mieniem Skarbu Państwa związanym z gospodarką wodną; 10) dobrowolne wpłaty, zapisy, darowizny i środki pochodzące z fundacji oraz wpływy z przedsięwzięć organizowanych na rzecz gospodarki wodnej; 11) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej z przeznaczeniem na potrzeby inwestycyjne; 12) przychody z tytułu emisji obligacji własnych oraz innych papierów wartościowych. Przychodów Zarządu Dorzecza Wisły i Zarządu Dorzecza Odry państwowych osób prawnych nie będą stanowiły wpływy z opłat za przygotowanie i udostępnienie danych pochodzących z katastru wodnego. Powyższe wpływy, analogicznie jak obowiązującym stanie prawnym, będą stanowiły przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i będą przeznaczane na utrzymanie katastru wodnego. VIII. Zarządy Dorzeczy Przedmiotem regulacji nowej ustawy Prawo wodne będzie także określenie: 1) zadań Zarządów Dorzeczy - państwowych osób prawnych, 2) struktury organizacyjnej i organów Zarządów Dorzeczy - państwowych osób prawnych, uwzględniającej lokalizację obszarów działania w odniesieniu do obszaru dorzecza Wisły oraz obszaru dorzecza Odry oraz zasady prowadzenia naboru na wolne stanowiska pracy; 3) zasad gospodarki finansowej Zarządów Dorzeczy - państwowych osób prawnych; 21