Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły

Transkrypt

1 PREZENTACJA Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły Materiały szkoleniowe dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

2

3 PREZENTACJA Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły Materiały szkoleniowe dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Warszawa 2014

4 Autor: Michał Wroński Projekt i opracowanie graficzne: Prezentacja wydana w ramach projektu Szkoła Współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Prezentacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Wydawca: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Plac Inwalidów Warszawa biuro@frdl.mazowsze.pl Druk i oprawa: AGENT PR Sylwester Wolak Nakład: 1000 egz. Prezentacja jest rozprowadzana bezpłatnie.

5 1 Szkolenie dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Cele szkolenia 2 Przekazanie uczniom głównych założeń projektu Szkoła Współpracy Pokazanie możliwości prawnych, jakie mają samorządy uczniowskie Pokazanie przykładów skutecznych działań SU Zastanowienie się, co pomaga, a co przeszkadza młodym ludziom we współpracy z nauczycielami i rodzicami Poznanie warunków udanej współpracy Przygotowanie uczniów do przeprowadzenia badania poziomu współpracy w ich szkołach Szkoła współpracy Szkoła współpracy to przestrzeń, w której każde dziecko i młody człowiek, każdy rodzic i nauczyciel zaproszeni są do wspólnej rozmowy, pracy, uczenia się i zabawy. 3 Szkoła współpracy oznacza, że uczniowie i uczennice w szkole uczą się współpracy. Chodzi o uczenie współpracy dzieci i młodych ludzi przez odpowiednie metody dydaktyczne (praca w grupach, projekty, debaty itp.); przez zajęcia pozalekcyjne sprzyjające współpracy, a także codzienną aktywność i współdecydowanie o sprawach szkoły. 5

6 4 Współpraca, jaką chcemy rozwijać i promować w ramach naszego projektu, jest: Włączająca wszystkich zainteresowanych: nauczycieli, uczniów, rodziców. Systematyczna, czyli podejmowana z pewną regularnością, zapisana w dokumentach szkoły, zawierających pewne stałe formy współpracy. Ucząca zarówno dla uczniów, jak i rodziców. Wielotematyczna. Współpraca powinna dotyczyć organizacji pracy szkoły, sposobów uczenia, finansów szkolnych, oferty obowiązkowej i ponadobowiązkowej, celu i form współpracy z partnerami pozaszkolnymi itp. Prowadzona w odpowiednich, różnorodnych formach. Oparta na jasnych regułach. Wewnątrz szkoły oraz wykraczająca poza nią. Kapitał Ludzki vs vs Kapitał Społeczny Rola Kapitału Ludzkiego rozwijać się się indywidualnie, dzięki osobistym kompetencjom, wiedzy, doświadczeniu, znajomości języków,, zdrowiu,, etc. 5 Rola Kapitału Społecznego rozwijać się się we we współpracy zespołowej, dzięki właściwym relacjom społecznym, zaufaniu, optymalnemu przepływowi wiedzy i doświadczenia, i docenianiu różnorodności. Kapitał społeczny 6 Kapitał społeczny to relacje, które budowane są na zaufaniu, sprzyjają współpracy, komunikacji i kreatywności oraz wiążą jednostkę ze społeczeństwem w sposób umożliwiający jej współdziałanie z innymi i realizowanie wspólnych celów. Zależy nam na wzmacnianiu pomostowego kapitału społecznego. Kapitał budujący pomosty odnosi się do sieci, związków, które łączą zupełnie różnych ludzi, reprezentujących różne grupy.

7 Nowoczesna szkoła to: 7 Nowoczesne metody: tu szczególnie związane ze współpracą, zabawą, nowymi technologiami, o ile te ostatnie dają nowe możliwości dydaktyczne. Aktualne treści: zajęcia szkolne realizując podstawę programową są reakcją na aktualne problemy i wydarzenia, istotne dla społeczności lokalnej, ale także szerszych społeczności. Otwartość na współpracę z podmiotami zewnętrznymi wzbogacanie nauczania dzięki zasobom zewnętrznym. Relacja nauczyciel uczeń ma charakter podmiotowego traktowania. Nauczyciel jest przewodnikiem, osobą wspierającą uczniów w procesie poznawania i rozwoju. Cebula współpracy Cebula współpracy 8 Czego potrzebujemy, by budować KS w szkole? 9 Komunikacja - nastawienie na słuchanie drugiej strony oraz jasne komunikowanie swoich potrzeb i wątpliwości. Proaktywność - gotowość i wola do działania na rzecz dobra wspólnego oraz branie odpowiedzialności za innych. Sieci społeczne - kontakty i relacje międzyludzkie, znajomości (szczególnie nieformalne). Zaufanie - dawanie przestrzeni innym osobom na realizację ich pomysłów, wiara w to, że mogą być pomocni. Wzajemność - inwestycja na przyszłość, a nie wymiana 1 za 1.

8 Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? 10 Źródło: Raport Roczny Programu Społecznego Szkoła bez przemocy, Warszawa 2009, s. 98. Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? 11 Źródło: Opinie i Diagnozy 19, Centrum Badania Opinii Społecznej i Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii 2011, s. 33. Co powinien robić samorząd wg uczniów? 12

9 artykuł 55 Ustawy o systemie oświaty, pkt 5 Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: 1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami; 2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu; 13 3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań; 4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej; 5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem; 6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu. Co to znaczy reprezentować uczniów? 14 Samorząd uczniowski reprezentuje uczniów poprzez: konsultowanie, czyli włączenie w proces podejmowania ważnych decyzji z życia szkoły; realizowanie oddolnych projektów; organizowanie debat; udział w regularnych, cyklicznych spotkaniach z dyrekcją; udział w radach pedagogicznych (rozpoczynających i kończących semestr lub rok szkolny); udział w radach rodziców; rzecznictwo praw uczniów. Konsultacje Konsultowanie to proces zasięgania opinii adresatów decyzji. Opinie nie są wiążące dla dyrekcji. 15 Typy konsultacji: Konsultacje otwarte dla wszystkich uczniów, dotyczące konkretnych zagadnień Stała obecność uczniów w ciałach kolegialnych: rada pedagogiczna, rada rodziców Udział uczniów w zbieraniu danych potrzebnych do podjęcia decyzji uczeń jako badacz

10 Jakie decyzje warto skonsultować z uczniami? 16 Oto kilka przykładów z polskich szkół: udział szkoły w ogólnopolskich programach i akcjach, organizowanych przez zewnętrznych partnerów szkoły, m.in. organizacje pozarządowe lista i tematyka zajęć pozalekcyjnych tematyka apeli szkolnych zmiany w systemie oceniania wybór nagród dla najlepszych uczniów zmiany w statucie szkoły zmiany związane z aranżacją wnętrz, wystrojem szkoły zasady zmiany obuwia długość przerw Źródła Oddolne finansowania projekty uczniowskie -przykłady 17 Działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki, w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności: 1) z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie, 2) ze środków pochodzących z działalności samorządu uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły, 3) ze środków wypracowanych przez uczniów, 4) ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły, a także osoby fizyczne i prawne. Źródła finansowania -przykłady 18 Działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki, w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności: 1) z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie, 2) ze środków pochodzących z działalności samorządu uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły, 3) ze środków wypracowanych przez uczniów, 4) ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły, a także osoby fizyczne i prawne. 10

11 Debatowanie główne zasady 19 By debata była udana, kluczowe jest sformułowanie jej tematu. Do udziału w debacie warto zaprosić wszystkich uczniów i nauczycieli. Trzeba wyznaczyć osobę, która będzie prowadziła debatę. Konieczne jest zakreślenie czasu dyskusji. Trzeba zarezerwować czas na wypracowanie rekomendacji, czyli propozycji, jak zmienić niekorzystną sytuację. Plan debaty Wprowadzenie do dyskusji zawierającej opis obecnego stanu realizacji: np. liczba sprawdzianów w tygodniu. 2. Wystąpienie przedstawiciela SU i nauczyciela na tezy zawarte we wprowadzeniu do dyskusji. 3. Dyskusja uczestników diagnoza stanu obecnego. 4. Dyskusja uczestników rekomendacje dla zmian. 5. Wystąpienie przedstawiciela nauczycieli, dyrekcji, propozycje działań, zmian, postulaty młodzieży. 6. Podsumowanie debaty, powtórzenie rekomendacji wypracowanych przez młodzież. 7. Upublicznienie tych rekomendacji np. w gazetce szkolnej. Regularne spotkania z dyrekcją 21 Dzięki nim samorząd uczniowski będzie wiedział, jakie są plany dyrekcji dotyczące funkcjonowania szkoły. Dyrektorzy będą mieli okazję do rozmowy na temat problemów uczniów, planów samorządu uczniowskiego. Spotkania takie sprzyjają planowaniu wspólnych działań uczniów i nauczycieli oraz mogą przyczynić się do przełamania antagonizmu nauczyciele uczniowie. Są okazją do wypracowywania wspólnych rozwiązań różnego rodzaju problemów. 11

12 Co powinna robić szkoła, by budować swój kapitał społeczny? 22 Relacje/klimat społeczny: warunkiem współpracy w szkole jest stworzenie opartych na szacunku i zaufaniu relacji uczniów z nauczycielami i rodzicami. Organizacja pracy szkoły: uzgadniana w dialogu z rodzicami i uczniami. Dydaktyka: stosowanie pewnych metod dydaktycznych sprzyja rozwijaniu kreatywności, samodzielności i gotowości do współpracy. Przestrzeń szkoły: urządzenie sal, korytarzy, szatni powinno sprzyjać współpracy, rozmowie i zaufaniu. Przestrzeń nie powinna separować. Organizacja pracy szkoły 23 Istotny jest współudział uczniów i rodziców w tworzeniu reguł szkolnych (statutu, regulaminów i kodeksów szkolnych). Ważny jest udział uczniów i rodziców w wyborze sposobów codziennego funkcjonowania szkoły: przerwy, organizacja szatni, recykling, korzystanie z sal gimnastycznych itp. Udział uczniów i rodziców w wyborze treści i metod nauczania (w zakresie dopuszczalnym przez prawo). Udział w decyzjach dotyczących finansów szkolnych, zarówno rady rodziców, jak i budżetu szkolnego. Udział w ewaluacji pracy szkoły i wpływ na wprowadzanie zmian, wynikających z rekomendacji ewaluacyjnych. Dydaktyka Zakładamy, że stosowanie pewnych metod edukacyjnych sprzyja rozwijaniu umiejętności psychospołecznych i gotowości do współpracy. Należą do nich: praca metodą projektów edukacyjnych; 24 praca w podgrupach, częste mieszanie zespołów; debatowanie, dyskusje; samodzielne podejmowanie decyzji; zapraszanie rodziców jako ekspertów; włączanie rodziców w proces edukacyjny - np. wspólne wywiadówki rodzice, uczniowie i nauczyciel. 12

13 Przestrzeń szkoły 25 Dla rodziców Konieczne są miejsca spotkań rodziców, miejsca, gdzie nauczyciel może spokojnie zaprosić rodzica i porozmawiać z nim w cztery oczy. Chodzi także o organizację przestrzeni na zebraniach. Dla uczniów Miejsca dla współpracy, wspólnej zabawy (korytarze, boisko szkolne, skwer przed szkołą...) i nauki (wspólne stoliki, kąciki zainteresowań, pomoce szkolne...). D Narzędzie badawcze Dziękujemy za uwagę! 13

14 14

15

16 PREZENTACJA Projekt Szkoła Współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły rozwija w szkołach i przedszkolach współpracę pomiędzy uczniami, rodzicami i nauczycielami. W ten sposób pomagamy szkołom i przedszkolom realizować ich misję w zakresie edukacji i wychowania. Zachęcamy do wzmacniania współpracy, która: Tworzy przyjazną atmosferę w szkole i przedszkolu. Szkoła i przedszkole jako miejsce współdziałania sprzyja budowaniu więzi i zaufania. W takiej atmosferze lepiej się pracuje i chętniej się uczy! Pomaga w wychowaniu. Rodzice, nauczyciele i uczniowie rozmawiają na temat reguł, zasad obowiązujących w szkole i przedszkolu. Mają udział w ich tworzeniu, dzięki czemu lepiej je rozumieją, uznają za wspólne i są bardziej skłonni do ich przestrzegania. Współpraca nauczycieli z rodzicami pozwala na poznanie środowiska ucznia. To poznanie jest ważne do tworzenia skutecznego wsparcia dla rozwoju każdego dziecka w przedszkolu i ucznia w szkole. Pomaga w uczeniu. Gdy współpraca uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczy treści nauczania, tworzymy swoisty sojusz edukacyjny. Rodzice współpracując z nauczycielami dowiadują się, jakie są aktualne wymagania, zadania edukacyjne stawiane przed ich dziećmi oraz jakie metody nauczania są stosowane. Dzięki temu rodzice, pomagając w nauce swoim dzieciom, skutecznie uzupełniają pracę przedszkola i szkoły. Rozwija kompetencje społeczne. Uczniowie i uczennice współpracują z rodzicami i nauczycielami podejmując różnorodne, wspólne działania. Liczne doświadczenia współpracy w przedszkolu i w szkole przygotowują dzieci i młodych ludzi do wyzwań życia zawodowego. Umiejętność pracy zespołowej to obecnie jedno z najważniejszych kryteriów dobrego pracownika. Mobilizuje zasoby. Spotykając się, rozmawiając, wspólnie działając, poznajemy różne zasoby (wiedzę, pasje, zasoby materialne, kontakty społeczne itp.) uczniów, rodziców i nauczycieli. Dzięki temu przedszkole i szkoła mają szansę na tworzenie pełniejszej oferty edukacyjnej i wzbogacenie bazy materialnej. Szkoła i Przedszkole Współpracy wzmacniają społeczność lokalną. Doświadczenie współpracy, jakie zdobywają uczniowie, rodzice i nauczyciele, wzmacnia więzi między mieszkańcami, buduje zaufanie i zachęca do zaangażowania na rzecz swojej wsi czy miasta. W ten sposób szkoła i przedszkole przyczyniają się do budowy kapitału społecznego. LIDER: Ministerstwo Edukacji Narodowej al. J. Ch. Szucha Warszawa PARTNER: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Centrum Mazowsze ul. Żurawia Warszawa