RAPORT Z OGÓLNOPOLSKIEGO BRANŻOWEGO/ TEMATYCZNEGO SPOTKANIA SIECIUJĄCEGO DLA DORADCÓW BIZNESOWYCH OWES

Transkrypt

1 RAPORT Z OGÓLNOPOLSKIEGO BRANŻOWEGO/ TEMATYCZNEGO SPOTKANIA SIECIUJĄCEGO DLA DORADCÓW BIZNESOWYCH OWES Warszawa, 9-10 kwietnia 2019 r.

2 I. WSTĘP W dniach 9 i 10 kwietnia 2019 r., w Hotelu Arkadia Royal w Warszawie (ul. Bronisława Czecha 10), odbyło się ogólnopolskie branżowe/tematyczne spotkanie sieciujące dla doradców biznesowych OWES. Spotkanie było elementem projektu pn. Forum Aktywności OWES, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Oś priorytetowa II: Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie 2.9 Rozwój ekonomii społecznej. W wydarzeniu udział wzięło 22 uczestników, w tym 21 przedstawicieli ośrodków wsparcia ekonomii społecznej oraz 1 przedstawiciel regionalnych ośrodków polityki społecznej. Realizatora projektu, Fundację Fundusz Współpracy, reprezentowały: Jolanta Kalinowska, Marzena Lisiecka - Pożoga oraz Monika Laskowska. Spotkanie było moderowane przez Marię Brzeziak oraz Ewę Roman. Cele spotkania: 1) wymiana doświadczeń przez doradców biznesowych OWES; 2) poszerzenie wiedzy w takich obszarach jak: mechanizmy zwrotne, w tym fundusz gwarancyjny, współpraca PES z JST, społeczne zamówienia publiczne, negocjacje z biznesem, szukanie partnerów w ramach CSR, impact investment, anioły biznesu, 3) rozwój współpracy środowiska OWES (sieciowanie). II. PRZEBIEG SPOTKANIA Podczas spotkania zrealizowano wszystkie zaplanowane punkty programu. Przebieg spotkania przedstawiał się następująco: Dzień 1 ( r.): 11:15-11:40 Fundusz Gwarancyjny BGK gwarancje dla PES jako zabezpieczenie kredytów komercyjnych, Agnieszka Waszkiewicz, Menedżer Zespołu Finansowania Ekonomii Społecznej w Departamencie Programów Europejskich Banku Gospodarstwa Krajowego,

3 11:40-12:40 Prezentacja na temat rozwoju impact investment w Europie, Ewa Konczal, Menedżer European Venture Philanthropy Association na Europę Środkowo-Wschodnią, Przewodnicząca Rady Fundacji Valores w Polsce, 12:40-13:00 Przerwa kawowa, 13:00-14:00 Współpraca administracji publicznej z przedsiębiorstwami społecznymi. Klauzula społeczna jako forma wspierająca funkcjonowanie przedsiębiorstw społecznych na wolnym rynku. Bariery w stosowaniu odpowiedzialnych zamówień publicznych przez władze samorządowe, Prof. dr hab. Zdzisława Janowska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Uniwersytet Łódzki, Prezes Zarządu Spółdzielni Socjalnej "Łódzka Szansa", 14:00-15:00 Obiad, 15:00-18:00 Przygotowanie przedsiębiorstwa społecznego do prowadzenia rozmów oraz negocjacji dot. sprzedaży, współpracy barterowej lub pozyskiwania partnerów w ramach CSR, Marta Czapla-Bystrowska, 18:00 Kolacja. Dzień 2 ( r.): 09:00-10:00 Anioły biznesu: czy możliwa jest współpraca na linii przedsiębiorstwo społeczne - anioł biznesu? Dr Jacek Adamski, Doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan, Szef Lewiatan Business Angels. 10:00-11:00 Prezentacja podręcznika opracowanego w projekcie Spójna Integracja Regionalna Ekonomii Społecznej pt. Budowanie powiązań pomiędzy biznesem a ekonomią społeczną, Maciej Kolczyński, Fundacja Idea Rozwoju, 11:00-11:15 Przerwa kawowa 11:15-13:00 Moderowana sesja wymiany doświadczeń pt. Wyzwania w pracy doradcy biznesowego OWES (inspiracje, pomysły, oczekiwania, bariery, trudności) prowadzona przez moderatorów we współpracy z doradcami biznesowymi. Podczas pracy warsztatowej w grupach stolikowych, zostały poruszone następujące tematy: 1) Biznesplan w kontekście stawki jednostkowej doświadczenia regionów; 2) Najciekawsze, inspirujące pomysły biznesowe przedsiębiorstw społecznych oraz determinanty sukcesu PS;

4 3) Możliwości wsparcia istniejących PS przez OWES, w tym rola doradcy biznesowego w pozyskiwaniu zamówień dla PS. Zakres merytoryczny wystąpień poszczególnych prelegentów przedstawiony został na prezentacjach, które stanowią załącznik do niniejszego sprawozdania.

5 III. PYTANIA, WNIOSKI I REKOMENDACJE ZE SPOTKANIA Ad. Fundusz Gwarancyjny BGK gwarancje dla PES jako zabezpieczenie kredytów komercyjnych W odniesieniu do omówionej prezentacji, przedstawiciele OWES dyskutowali o problematycznych kwestiach związanych z udzielaniem pożyczek i gwarancji, w szczególności: zwrócono uwagę na nieprecyzyjne informacje, pojawiające się na stronach pośredników finansowych dotyczące wysokości oprocentowania pożyczek. Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że oprocentowanie ulega obniżeniu w przypadku deklaracji pożyczkobiorcy dotyczącej utworzenia miejsca pracy w ramach przedsięwzięcia finansowanego z pożyczki oraz zadeklarował, że wyjaśni błędne informacje pojawiające się na stronach internetowych pośredników; w związku z tym, że do tej pory nie wpłynął żaden wniosek o udzielenie gwarancji do BGK celem zabezpieczenia kredytu udzielonego przez bank spółdzielczy uczestnicy spotkania zastanawiali się, co może być powodem tak niewielkiego zainteresowania tym instrumentem. Uzyskanie gwarancji jest ściśle powiązane z posiadaniem zdolności kredytowej, a wysoka dostępność innych instrumentów finansowych (pożyczki BGK, gwarancje de minimis) powoduje obecnie mniejsze zapotrzebowanie na gwarancje. Ponadto barierą dla wielu PES może być uzyskanie zdolności kredytowej, tym samym mimo zainteresowania tym instrumentem, jest on nieosiągalny; podkreślono, że zgodnie z dokumentacją dot. gwarancji, instrument ten może być udzielany do 80% wartości uzyskanego kredytu, tym samym 20% musi mieć inne zabezpieczenie, co może powodować trudności po stronie PES (bank będzie żądał twardego zabezpieczenia); w związku z tym, że warunkiem uzyskania niższego oprocentowania jest utrzymanie przez 6 miesięcy miejsca pracy (osoba zatrudniona na umowę o pracę, na co najmniej 0,5 etatu) pojawiły się wątpliwości związane ze skutkami przerwania ciągłości zatrudnienia (np. jeśli pracownik wypowie umowę po 3 miesiącach świadczenia pracy). Pytano, czy okres zatrudnienia uprawniający do preferencyjnych warunków pożyczki liczony będzie od nowa (po zatrudnieniu kolejnego pracownika), czy okresy zatrudnienia tych pracowników będą się sumowały. Obecnie BGK pracuje nad przewodnikiem dla pośredników finansowych i kwestie zatrudnienia są ponownie rozpatrywane. Uczestnicy zaproponowali, aby preferencyjne warunki związane z zatrudnieniem były zbieżne do tych

6 obowiązujących w ramach wsparcia finansowego OWES (tj. obowiązek utrzymania miejsca pracy przez wyznaczony w umowie okres, ale z możliwością zmiany osoby, która otrzymała dofinansowanie, w sytuacji zakończenia stosunku pracy z inicjatywy pracownika przedsiębiorstwa społecznego). Motywacją do szybkiego uzupełnienia stanowiska pracy może być podniesienie wysokości oprocentowania w czasie, kiedy zatrudnienie zostało przerwane. Uzgodniono, że obowiązujące w OWES zapisy, odnoszące się do sytuacji związanej z utrzymaniem miejsca pracy, zostaną przesłane do BGK; pojawiły się wątpliwości czy osoba zatrudniona w przedsiębiorstwie społecznym w ramach bezzwrotnej dotacji może być równocześnie zaliczona jako miejsce pracy obniżające oprocentowanie pożyczki BGK (np. 0,5 etatu w ramach dotacji i kolejne 0,5 w związku z uzyskaniem pożyczki). Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że miejsce pracy powstałe z preferencyjnej pożyczki nie może być współfinansowane ze środków unijnych czy publicznych, w związku z czym taka sytuacja jest niedopuszczalna; pytania dotyczyły również statusu osoby, która powinna być zatrudniona w ramach uzyskanej pożyczki na preferencyjnych warunkach, tj. czy status powinien być np. tożsamy z tym wymaganym w ramach udzielania wsparcia dotacyjnego. Przedstawiciel BGK wyjaśnił, że status osoby zatrudnianej nie jest badany, a więc osoba ta nie musi spełniać kryteriów dotacyjnych; pytano o możliwości uzyskania pożyczki na pokrycie VAT, w związku z uzyskaniem dotacji na rozpoczęcie działalności w ramach przedsiębiorstwa społecznego. Uzyskano informację, że obecnie taki instrument nie funkcjonuje.

7 Ad. Prezentacja na temat rozwoju impact investment w Europie W tym temacie nie było pytań ani dodatkowych rekomendacji. Ad. Współpraca administracji publicznej z przedsiębiorstwami społecznymi. W nawiązaniu do tematu wystąpienia, uczestnicy spotkania dzielili się refleksjami na temat uwarunkowań rozwoju efektywnej współpracy na linii JST - PES z wykorzystaniem mechanizmów społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w swoich regionach: przykładem wzorcowej współpracy jest gmina Józefów (województwo lubelskie), w której działa dziewięć spółdzielni socjalnych, zatrudniających ogółem 120 osób. OWES działający na tym terenie organizuje wizyty studyjne, podczas których Burmistrz Józefowa dzieli się z uczestnikami wiedzą nt. pozytywów i barier związanych z prowadzenem działalności w tym sektorze; zwrócono uwagę, że samorządy lokalne wciąż potrzebują edukacji, zarówno w zakresie stosowania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych jak i zwiększenia świadomości na temat korzyści dla rozwoju lokalnego jakie płyną z wykorzystywania instrumentów ekonomii społecznej. Kluczowe jest kierowanie takich działań do samych decydentów oraz osób ściśle zaangażowanych w przeprowadzanie zamówień publicznych; stwierdzono, że szkolenia, wizyty studyjne i inne działania w zakresie edukacji będą bardziej efektywne, jeśli będą miały ciągły charakter, nie będą działaniami tylko projektowymi; zmiana władzy w samorządzie ma często decydujący wpływ na dalsze być albo nie być przedsiębiorstwa społecznego, w związku z czym bazowanie tylko na zleceniach z JST jest bardzo ryzykowne dla PES; mimo obowiązku stosowania zamówień publicznych zawierających aspekty społeczne przy realizowaniu wielu projektów ze środków europejskich, wciąż brakuje chętnych do realizowania takich zleceń; PES wymagają wsparcia przy wyszukiwaniu zleceń oraz konstruowaniu oferty, przygotowaniu niezbędnej dokumentacji; uczestnicy zwrócili uwagę, że podmioty ekonomii społecznej często nie radzą sobie z realizacją dużych zleceń. Wymaga to dużego zaangażowania i wsparcia po stronie zleceniodawców, na etapie realizacji zamówienia.

8 Ad. Przygotowanie przedsiębiorstwa społecznego do prowadzenia rozmów oraz negocjacji dot. sprzedaży, współpracy barterowej lub pozyskiwania partnerów w ramach CSR. W trakcie tego punktu programu skoncentrowano się na pracy warsztatowej, podczas której uczestnicy mieli możliwość przejścia poszczególnych etapów nawiązywania relacji z klientem, która ma doprowadzić do podjęcia współpracy oraz sprzedaży. Warsztat bazował na doświadczeniach spółdzielni socjalnej zatrudniającej osoby z zespołem downa, której głównymi zleceniodawcami są duże firmy z branży kosmetycznej. Doradcy biznesowi pracowali w małych grupach, przechodząc przez poszczególne etapy przygotowania przedsiębiorstwa społecznego poprzez: 1) zdefiniowanie cech idealnego klienta; 2) określenie wartości emocjonalnej oferowanych produktów; 3) stworzenie prospect listy; 4) przygotowanie do pierwszego kontaktu z klientem; 5) budowanie relacji; 6) sprzedaż.

9 Ad. Anioły biznesu: czy możliwa jest współpraca na linii przedsiębiorstwo społeczne anioł biznesu? Dyskusja, jaka rozgorzała w tym punkcie programu dotyczyła możliwości połączenia działalności w sferze ekonomii społecznej z działalnością aniołów biznesu, którzy co do zasady czerpią korzyści finansowe ze wspieranych przedsięwzięć. Uczestnicy spotkania stoją na stanowisku, że dla działających na rynku przedsiębiorstw społecznych, aniołami biznesu mogą być np. samorządy, które włączając się w powstawanie takich przedsięwzięć (angażując swoje środki finansowe oraz kadry) uzyskują wymierne korzyści społeczne. Należy podejmować dyskusję, zastanawiać się w jaki sposób łączyć świat biznesu ze światem ekonomii społecznej. Być może szansą na to jest wspieranie przedsiębiorstw społecznych w ramach CSR, uzyskując w ten sposób zysk społeczny jako wartość dodaną swoich działań. Ad. Prezentacja podręcznika opracowanego w projekcie Spójna Integracja Regionalna Ekonomii Społecznej Budowanie powiązań pomiędzy biznesem a ekonomią społeczną W tym temacie nie było pytań ani dodatkowych rekomendacji. Ad. Moderowana sesja wymiany doświadczeń pt. Wyzwania w pracy doradcy biznesowego OWES (inspiracje, pomysły, oczekiwania, bariery, trudności) Sesja składała się z trzech tematów. Każdy temat był inicjowany przez moderatorów, a następnie uczestnicy mieli możliwość dyskusji na forum. Biznesplan w kontekście stawki jednostkowej doświadczenia regionów. Wśród uczestników spotkania nie było osób, które rozpoczęły już prace nad dokumentami dotacyjnymi, uwzględniającymi nowe regulacje związane ze stawką jednostkową. Mimo to, uczestnicy wyrazili swoje obawy wynikające z proponowanej zmiany: problem z rozliczeniem przyznanej dotacji, w sytuacji gdy zaplanowane wydatki są opisane w sposób niewystarczający tzn. nie zawierają parametrów techniczno - jakościowych, zawartych do tej pory

10 w harmonogramie rzeczowo-finansowym przedsięwzięcia; zastanawiano się w jakim stopniu harmonogram rzeczowo - finansowy będzie mógł ulec modyfikacjom na etapie realizacji przedsięwzięcia oraz na jakich zasadach będzie aktualizowany; zwrócono uwagę, aby nie pozbawić OWES narzędzi nadzoru/ kontroli nad dotowanymi przedsięwzięciami; stwierdzono, że wprowadzenie stawki jednostkowej może przyczynić się do odbiurokratyzowania OWES, jednak istnieje obawa, że w sytuacji wykrycia nieprawidłowości skutkujących zwrotem dofinansowania, OWES ze względu braki danych będzie miał trudności z uzyskaniem należności. Najciekawsze, inspirujące pomysły biznesowe przedsiębiorstw społecznych oraz determinanty sukcesu PS. W tym temacie uczestnicy dzielili się doświadczeniami z pracy z grupami inicjatywnymi oraz przedsiębiorstwami społecznymi, wskazując na sprawdzone pomysły biznesowe oraz czynniki wpływające na sukces przedsiębiorstw społecznych. Elementy, na które zwrócili uwagę doradcy biznesowi, mające wpływ na odniesienie sukcesu to: sprawdzenie się w działaniu, przetestowanie pomysłu jeszcze przed rozpoczęciem działalności, świadomy i kompetentny lider, a także współodpowiedzialny zespół pracowników. Wśród prezentowanych konkretnych przedsięwzięć znalazły się: przykład innowacji w ekonomii społecznej fotowoltaika; ekologiczna żywność uprawiana przy udziale Fundacji Barka; Spółdzielnia Socjalna Słomiane Domy; Fundacja ProOmnis z Bydgoszczy; Spółdzielnia Socjalna Serowa Kraina z Rajczy; AS Mława.

11 Duże nadzieje uczestnicy spotkania wiążą również z włączeniem kół gospodyń wiejskich do sektora podmiotów ekonomii społecznej. Ekonomizacja tego typu organizacji stanowi szansę na aktywizację osób zamieszkujących obszary wiejskie. Możliwości wsparcia istniejących PS przez OWES, w tym rola doradcy biznesowego w pozyskiwaniu zamówień dla PS. Ze względu na duże opóźnienie czasowe, uczestnicy skoncentrowali się tylko na wskazaniu form wsparcia, które obecnie nie są dostępne w ramach oferty OWES, a które z perspektywy doradców biznesowych byłyby ważne dla samych PES. Proponowano włączenie do oferty OWES: zagranicznych wizyt studyjnych, które pomogą w nawiązaniu kontaktów biznesowych z innymi przedsiębiorstwami oraz poznaniu rozwiązań/ dobrych praktyk stosowanych w innych krajach; bony na usługi, tzw. koszyk usług, dowolnie do wykorzystania przez przedsiębiorstwo społeczne na usługi rozwojowe czy finansowe (przekazywanych PS po wykorzystaniu wsparcia pomostowego). Doradcy biznesowi podkreślili, że niezbędne jest stworzenie ogólnopolskiego portalu działającego na zasadach allegro bądź olx, który będzie platformą sprzedażową, dedykowaną tylko przedsiębiorcom społecznym. Serwis powinien być aktualizowany na bieżąco oraz powinien umożliwiać wyszukiwanie produktów i usług przedsiębiorstw społecznych zarówno pod kątem branż jak i regionu, w którym działa PS.