Rozwijanie umiejętności językowych uczniów gimnazjalnych na różnych poziomach zaawansowania.

Transkrypt

1 Rozwijanie umiejętności językowych uczniów gimnazjalnych na różnych poziomach zaawansowania. Opracowanie: Anna Walkowiak Maria Płóciennik CEN Koszalin 1

2 Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) 2

3 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Czynne posługiwanie się językiem, czyli produkcja powinna być poprzedzona wcześniejszą pracą nad rozumieniem i rozróżnianiem elementów języka. Jest ono podstawą samodzielnych wypowiedzi i niezbędną umiejętnością w komunikacji. 3

4 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Słuchamy ze zrozumieniem, gdy: mamy po temu określony powód gdy stoi przed nami konkretne zadanie słuchamy selektywnie 4

5 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Niekompletność i niepewność towarzysząca słuchaniu wynika z faktu, że słuchanie wiąże się z niepełnym zrozumieniem. Tendencje do wysłuchania i zrozumienia wszystkich elementów tekstu są sprzeczne z samą istotą tej sprawności. 5

6 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Słuchamy skutecznie, gdy pozwala na to znajomość elementów języka, a więc wtedy, gdy nasza znajomość dźwięków, wyrazów i struktur gramatycznych jest na tyle dobra, by pozwolić nam zrozumieć tekst w całości lub przynajmniej jego ogólny sens. 6

7 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Zadanie nauczyciela w toku rozwijania tej sprawności jest podjęcie działań mieszczących się w trzech sferach: nauczanie elementów języka (wyrazów, zwrotów, struktur, które są niezbędne do zrozumienia sensu ogólnego) postawienie przed uczniem określonego zadania, które jest bodźcem do uważnego słuchania zapewnienie przejścia do innych sprawności (mówienia, czytania, pisania) 7

8 1. Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Techniki rozwijania umiejętności słuchania to zarazem techniki kontroli zrozumienia, a więc testowania. Ucząc sprawności nie wystawiamy ocen, a jedynie informujemy o tym, czy odpowiedzi są właściwe oraz pomagamy w prawidłowym wykonaniu. 8

9 PRZYKŁADY Sprawność rozumienia ze słuchu (recepcja) Wszystkie przykłady ćwiczeń zostały opracowane w oparciu o literaturę metodyczną. Z reguły stanowią punkt wyjściowy do dalszych działań nauczyciela. 9

10 Dźwięki ciszy Uczniowie zamykają oczy i koncentrują się na słuchaniu przez około 30 sek. Co słyszą? Następnie nazywają dźwięki w języku obcym i zapisują je. Nauczyciel poleca uczniom zamknąć oczy, a sam hałasuje. Uczniowie po rozpoznaniu dźwięku zapisują nazwy. Oto parę pomysłów: pisanie na tablicy otwieranie okna przysunięcie krzesła do biurka gniecenie papieru gwizdanie stukanie otwieranie okna 10

11 Co usłyszysz dalej? Nauczyciel opowiada uczniom historyjkę, pauzując co pewien czas i zachęcając uczniów do wyrażania swoich pomysłów - co stanie się dalej? Idealna jest krótka, dowcipna anegdota z wyraźną pointą. 11

12 Zgadywanie niedosłyszanych słów Nauczyciel czyta uczniom tekst i w trakcie czytania niewyraźnie artykułuje niektóre słowa (nie powinno ich być więcej niż 1 na 20 innych słów). Zadaniem uczniów jest odgadnięcie słów niewyraźnych. Uczniowie zadają pytania, proszą o powtórzenie. Każdy uczeń powinien spróbować choć raz. 12

13 Efekty dźwiękowe Nauczyciel przygotowuje lub odgrywa 5 dźwięków i prosi uczniów o ich zidentyfikowanie. Uczniowie w grupach przygotowują historyjkę, uwzględniając dźwięki. Grupy odgrywają swoje historyjki. 13

14 Pocięta historyjka Anegdotę albo dowcip należy pociąć na 6-7 kawałków. Chętny uczeń przygotowuje się do odczytania historyjki, ułożonej w dowolnej kolejności Uczniowie słuchają i zapisują, ile zdążą. Następnie w parach układają historyjkę. 14

15 Rysunek z opisu Nauczyciel przygotowuje opis, np. pokoju i prosi uczniów by najpierw wysłuchali ogólnej oceny. Następnie czyta opis i zadaje pytania. Uczniowie rysują pokój. 15

16 Obrazek i historyjka Nauczyciel rozdaje uczniom obrazek, do którego zadaje różne pytania. Następnie czyta im początek historyjki, a następnie prosi uczniów o dokończenie. 16

17 Biegające dyktando rozróżnianie podobnych dźwięków Nauczyciel pisze na dużej kartce tekst, bądź słowa. Dzieli uczniów na grupy. W każdej grupie jest jeden posłaniec i jeden sekretarz. Posłaniec odczytuje słowa bądź tekst, a sekretarz zapisuje. Po zakończeniu następuje poprawa błędów. Aby utrudniććwiczenie, można wykorzystać zdania zawierające wyrazy o podobnym brzmieniu, np. back pack, bag - beg 17

18 Quiz Nauczyciel rozdaje uczniom kopie quizu, a następnie prosi o wyjaśnienie różnic pomiędzy zdaniami. Nauczyciel czyta po jednym zdaniu z każdej pary, a zadaniem uczniów jest zaznaczenie właściwej, np. 1. a) The way to serve it b) The waiter served it 2. a) I won t go. b) I want to go. 18

19 Piosenki Nauczyciel odpowiednio przygotowuje tekst piosenki: usuwa niektóre słowa, np. Oh the weather outside is daje możliwość wyboru, np. dreadful/frightful/wonderful uczniowie otrzymują pełny tekst pocięty na paski w tekście znajdują się inne niż właściwe słowa,np. The fire is quickly dying 19

20 Przesiewamy dyktando Nauczyciel czyta powoli tekst, z którego uczniowie wyławiają tylko słowa lub zwroty określone przez nauczyciela, np. przymiotniki określające charakter wyrażenia związane z ochroną przyrody idiomy Zebrane słowa posłużą do dalszych ćwiczeń. 20

21 Bingo Uczniów dzielimy na pary, a każda para otrzymuje kartę do gry, na której znajdują się przygotowane przez nauczyciela słowa. (back-pack). Jeden uczeń czyta z gotowej listy słowa, a ta para, która odnajdzie to słowo na swojej kartce, podnosi rękę. Nauczyciel prosi o wyjaśnienie słowa, ułożenie zdania i dopiero wtedy można to słowo wykreślić. Para, która jako pierwsza wykreśli wszystkie słowa, woła BINGO. 21

22 Sprawność pisania (produkcja) 22

23 2. Sprawność pisania (produkcja) Sprawność ta uważana jest za najmniej potrzebną i najrzadziej stosowaną przez przeciętnego użytkownika języka. W codziennym posługiwaniu się językiem umiejętność ta ogranicza się do wypełniania podstawowych formularzy, pisania okolicznościowych życzeń i listów. 23

24 2. Sprawność pisania (produkcja) Pisanie jako sprawność samodzielna dotyczy głównie: zgłaszania uczestnictwa i wypełniania kart wypełnianie formularzy wizowych pisanie prostych kartek, i i listów odpowiadania na korespondencję notowania prostych informacji 24

25 2. Sprawność pisania (produkcja) Rola sprawności pisania w nauce sprowadza się często do funkcji wspierającej zapamiętywanie nowego materiału językowego. Nie jest to rozwijanie sprawności samodzielnego pisania, a raczej wykorzystanie pisania jako środka pomocnego w utrwalaniu nowego materiału leksykalno-gramatycznego. 25

26 2. Sprawność pisania (produkcja) Pisanie w swej funkcji wpierającej zastępuje też często pracę nad innymi sprawnościami. I tak nauczyciele zalecają zapisanie np. dialogu lub scenki, wypisanie pytań, które stanowią podstawę przeprowadzenia wywiadu, pisemne odpowiedzi na pytania. Należy pamiętać, że dialog, scenka, wywiad, wypowiedź monologowa to elementy trenowania sprawności mówienia. 26

27 Czego potrzebują uczniowie? informacji-muszą dokładnie rozumieć, czego się od nich oczekuje języka zwrotów, zdań, słownictwa pomysłów wzorów i schematów rodzaje tekstów 27

28 PRZYKŁADY Sprawność pisania (produkcja) 28

29 Pisanie dla wzmocnienia Nauczyciel poleca uczniom napisanie zdania z wykorzystaniem ostatnio poznanych struktur, np. napisz o dwóch rzeczach, które cię zadowoliły z wykorzystaniem III trybu warunkowego. napisz zdanie o przyjacielu, wykorzystując przynajmniej dwa z podanych przymiotników 29

30 Pisanie przygotowawcze opinia Nauczyciel poleca uczniom dokończenie zdania typu: Lubię/ Nie lubię chodzić, ponieważ. 30

31 Pisanie jako przygotowanie do słuchania i mówienia Uczniowie są proszeni o przygotowanie ankiety na temat, np. ulubionego rodzaju muzyki. Po przeprowadzeniu ankiety wśród koleżanek i kolegów w klasie przygotowują zbiorcze opracowanie wyników. Opracowują graficzne przedstawienie wyników, a następnie omawiają ustnie, np. połowa uczniów w naszej klasie słucha muzyki, 20% uczniów / co drugi uczeń 31

32 Whisper writing głuchy telefon Uczeń otrzymuje kartkę ze zdaniem: Alistair Mcdonald lives in Yorkshire. Wolno mu chwilę przyjrzeć się zdaniu, następnie zapisuje je z pamięci na kartce dla innego ucznia, itd. Na końcu nauczyciel pisze oryginalne zdanie na tablicy. 32

33 Alliterative sentences wszystkie wyrazy w zdaniu zaczynają się taką samą literą Nauczyciel pisze na tablicy przykłady zdań na tę samą literę. Ellie the elephant eats eggs in the evenings. Smooth snakes slide silently. Busy Brenda buys bananas by the bunch. Perfect Peter plays the piano perfectly. 33

34 Następnie rysuje cztery dymki, w których uczniowie będą umieszczać odpowiednio czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i nazwy własne. Wyboru liter początkowych można dokonać losowo. silly sunny silver Sarah Sam sing sleep step summer song stars sky 34

35 Tworzenie paragrafu Nauczyciel rozdaje uczniom tabelę z informacjami i prosi o napisanie pełnego tekstu. Name Occupation Jane Austen one of England s most famous writers Date of birth 1775 Place of birth Steventon, Hampshire Lived Bath and Southampton/cities in the south of the /UK/ Examples of work six novels, including Emma and Mansfield Park Died 1817, Winchester 35

36 Rozwijanie zdań Uczniowie otrzymują krótkie zdanie, np. The woman saw the man. Ich zadaniem jest rozwinąć to zdanie tak bardzo, jak potrafią. When the pale, red-headed woman, who had arrived earliert han the time they had agreed on the night before, saw the tall, bearded man leaning unhappily against a poster advertising a new perfume, she knew at once that 36

37 Początek/koniec Zdanie początkowe bądź końcowe wykorzystywane jest, aby pobudzić wyobraźnię. When she looked out of the window she saw a red car parked across the street. or He told himself that he would never go to the cinema by himself again. 37

38 Circle story (pisanie w grupie) Uczniowie siedzą w kółku. Każdy uczeń otrzymuje kartkę papieru, na której pisze zdanie podyktowane przez nauczyciela. Dawno, dawno temu, w pałacu nad rzeką mieszkała piękna królewna. Każdy uczeń dopisuje następne zdanie i podaje kartkę uczniowi siedzącemu po lewej stronie. Praca trwa tak długo, aż każdy uczeń otrzyma z powrotem swoją kartkę. 38

39 Note making (sporządzanie notatek) Nie należy uczniom narzucać sposobu sporządzania notatek. Można natomiast pokazać im różne sposoby i pozwolić rozwinąć własny. 39

40 Spaghetti Dlaczego turystyka jest tak popularna? It s fun People need to relax. Helps people understand each other Provides jobs. Good idea to get away from work. People experience different cultures. 40

41 Spidergram /mapa mentalna MOUNTAINS off the beaten track cruise Swimming BACKPAKING HOLIDAYS TOURIST RESORTS HOLIDAY HOLIDAYS SIGHTSEEING Campsite galleries monuments 41

42 Uporządkowane punkty Are holidays good for you? 1 Introduction a More and more people go on holiday b Holidays are cheaper than ever c People think they have a right to holidays 2 Why we like holidays? a A chance to get away from it all b A chance to get to know other people/cultures c Physical exercise/fresh air 3 Holiday problems a People often eat and drink too much b Travelling can be stressful 42

43 Argumenty za i przeciw Uczniowie przygotowują argumenty za i przeciw w grupach. Uczniowie otrzymują gotowe argumenty, ale pomieszane; muszą wybrać, które są za, a które przeciw. Następnie rozwijają każdy argument, dopisując po jednym zdaniu. 43

44 Personal narrative (opowiadanie) Smell taste sight Sound Childhood memory touch or feel emotions or feelings 44

45 Przygotowanie uczniów do pisania egzaminacyjnego List gimnazjalny KFU DFU opowiadanie opis recenzja rozprawka 45

46 Nauczanie mówienia (produkcja) 46

47 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Podstawą nauczania sprawności mówienia jest uprzednio wprowadzenie ćwiczeń przedkomunikacyjnych. Cele rozwijania sprawności mówienia to rozwój: informacyjnej skuteczności wypowiedzi płynności wypowiedzi poprawności językowej stosowności wypowiedzi do sytuacji 47

48 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Jakie warunki muszą być spełnione, aby uczeń chciał mówić w języku obcym? nie stawiać ocen za wypowiedzi ustne (przynajmniej na początku) nie poprawiać błędów w trakcie wypowiedzi ucznia nagradzać mówienie i długość wypowiedzi, a nie jej poprawność 48

49 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Należy wyraźnie oddzielić kwestie poprawnościowe od rozwijania sprawności płynnego, swobodnego mówienia. 49

50 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Należy oddzielić nauczanie gramatyki od rozwijania sprawności płynnego i swobodnego mówienia. Drugi warunek to zapewnienie bodźca, który zachęci do wypowiedzi (elicytacja prowokowanie do wypowiedzi) Ułatwienie uczniom zaplanowania treści wypowiedzi (np. poprzez postawienie pytań naprowadzających, dostarczenie pomysłów postaci podpunktów, planu czy obrazków) 50

51 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Techniki prowokowania wypowiedzi: 1. odgadywanie treści obrazka 2. zgadywanki obrazkowe 3. wyszukiwanie różnic 4. przerabianie obrazka na komiks 5. historyjki obrazkowe 6. pytania i odpowiedzi 7. opisy sytuacji 8. streszczanie 9. wypowiedzi według podanych podpunktów 10. wywiad 11. odgrywanie ról 12. symulacja 13. wypowiedzi na podstawie dokumentów autenczycznych 14. dźwięk jako bodziec 15. nagranie tekstu z przerwami na wypowiedzi ucznia 51

52 3. Nauczanie mówienia (produkcja) Techniki i zasady umożliwiają uczniom skuteczne wypowiadanie się w obrębie: ról, w jakich będzie w przyszłości się posługiwał językiem sytuacji, w których będzie musiał się posłużyć językiem tematów, na jakie będzie musiał się wypowiedzieć intencji, jakie będzie musiał umieć przekazać (zaproszenie, proponowanie, zgoda, odmowa) form, w jakich będzie musiał wypowiadać się (monolog, dialog, rozmowa w większym gronie) stylu, w jakim bęzie się posługiwał (potoczny, formalny) 52

53 PRZYKŁADY Nauczanie mówienia (produkcja) 53

54 Zwroty, zwroty, zwroty! Nauczyciel przygotowuje na osobnych kartkach zwroty dnia codziennego, idiomy, itp. i umieszcza je na tablicy. No way! Have it your own way! Over my dead body! Dzieli uczniów na pary i prosi o wyjaśnienie, w jakich sytuacjach używa się tych wyrażeń. Następnie uczniowie przygotowują krótkie dialogi, które prezentują. 54

55 Projektujemy koszulkę SWIMMING IS GOOD FOR YOUR HEART 55

56 Projektujemy koszulkę Temat hasła powinien być związany z tematem lekcji. Następnie uczniowie przygotowują ustne wyjaśnienie swojego pomysłu. Można też zaprezentować wszystkie koszulki na tablicy, uczniowie wybierają ich zdaniem najlepszą i to oni podają uzasadnienie. 56

57 Historia bez końca Nauczyciel rozpoczyna historyjkę, w której przeplatają się szczęśliwe i nieszczęśliwe zbiegi okoliczności: I went out for a walk. Unfortunately, it began to rain. Fortunately, I had an umbrella. Unfortunately.. Dla ułatwienia można podać uczniom wcześniej bank czasowników lub całych wyrażeń. 57

58 Musisz się wytłumaczyć! Explain yourself Nauczyciel prosi uczniów, aby wyobrazili sobie siebie nawzajem w zabawnej sytuacji i zapisali zadanie na kartce. I saw you yesterday morning, you were kissing a frog in the street! Następnie zbiera kartki i rozdaje je w innej kolejności. Uczniowie muszą się wytłumaczyć, a reszta klasy może zadawać pytania. Nie uznajemy wyjaśnień typu nie pamiętam, to był ktoś inny. 58

59 Guided role plays (rozmowy sterowane) Uczeń A wita się pyta o cenę dziwi się, że tak drogo decyduje się na zakup dziękuje Uczeń B odpowiada na przywitanie podaje cenę wyjaśnia dlaczego tak drogo wyjaśnia jak dbać o.. żegna się 59

60 Guided role plays (rozmowy sterowane) Uczniowie słabsi dostają taki szkielet i według niego przygotowują dialogi. Uczniowie lepsi bazują na szkielecie, ale ich zadaniem jest rozwinięcie dialogu. 60

61 Role play sytuacje dnia codziennego Spotykasz przyjaciela, którego nie widziałeś przez parę miesięcy, bo był za granicą. Opowiedz mu, co u ciebie słychać i wypytaj go, co u niego. 61

62 Dobra rada Asking for advice I have a problem with.. I seem to have a problem with I need your advice because.. What can/should I do about..? Giving advice If I were you.. I think you should I think you had better Why don t you? It would be a good idea to.. 62

63 What s in a name? Nauczyciel poleca uczniom napisanie swojego imienia pionowo i dopasowanie do pierwszych liter innych słów, które mogą osobę charakteryzować, np. J jolly O optimistic H happy N nice 63

64 What s in a name? Następnie prosi uczniów o przygotowanie 5 ulubionych i pięć nielubianych imion dla dziewcząt i chłopców. Uczniowie podają powody. Uczniowie przygotowują pomysły na informacje o imionach, wg planu. skąd pochodzi twoje imię tradycje rodzinne, przekazywanie imion jakie imiona są popularne w naszym kraju jakie były za czasów rodziców i dziadków czy obchodzimy urodziny czy imieniny dlaczego niektórzy ludzie zmieniają nazwiska skąd się biorą nicknames i po co są jak znaleźć imiona dla zwierząt 64

65 Obrazki i mówienie Mary Russell / go/ Nepal / work / hospital 65

66 Myślące kapelusze Tematem poddanym ocenie uczniów jest Uczniowie dzielą się na grupy, losując kartki w kolorach białym, żółtym i czarnym. Wybieramy jedna osobę, która otrzymuje kartkę w kolorze niebieskim. Jej zadaniem będzie kierowanie dyskusją oraz dokonanie podsumowania. 66

67 Myślące kapelusze Uczniowie, którzy wylosowali kolor: BIAŁY podają znane sobie fakty/obiektywne informacje na temat ŻÓŁTY uzupełniają zdanie: I like because CZARNY uzupełniają zdanie: I hate because Uczniowie piszą zdania na plakatach, a następnie odczytują. Dokonują wyboru najtrafniejszych argumentów. Na bazie tak przygotowanego materiału uczniowie przygotowują ustną wypowiedź, zawierającą elementy opinii. 67

68 Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) 68

69 4. Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) Czytanie to czynność, którą podejmujemy w celu zdobycia informacji, ale także w celu przyjemnego spędzenia czasu. W nowoczesnych metodach komunikacyjnych dużą rolę przypisuje się przydatnym na co dzień tekstom informacyjnym i publicystycznym. 69

70 4. Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) W nauce czytania i rozumienia ze słuchu jest wiele elementów wspólnych. Najczęściej poznajemy się z tekstem wtedy gdy: przyświeca nam cel poszukujemy informacji gdy stoi przed nami zadanie, do wykonania którego niezbędne jest zapoznanie się z tekstem kiedy tekst jest ciekawy lub przydatny 70

71 4. Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) Kryteria doboru tekstów. Tekst: powinien odpowiadać celom nauczania powinien zainteresować ucznia nie powinien być za trudny, jeśli służy rozwijaniu umiejętności szczegółowych, może jednak znacznie przekraczać poza możliwości językowe ucznia 71

72 4. Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) Zadaniem nauczyciela jest: doprowadzenie ucznia do poziomu zrozumienia tekstu poprzez wcześniejsze zapoznanie z potrzebnym słownictwem i strukturami gramatycznymi postawienie zadania, do którego wykonania zrozumienie tekstu jest niezbędne zapewnienie ćwiczeń łączących z innymi sprawnościami tak jak w nauce rozumienia ze słuchu są potrzebne ćwiczenia przed, w trakcie i po przeczytaniu tekstu. 72

73 4. Sprawność czytania ze zrozumieniem (recepcja) Czytanie ze zrozumieniem pozwala uczniowi: wydobyć najważniejsze wątki odnaleźć w tekście informacje szczegółową oddzielić fakty od opinii przekazać w skrócie uzyskane informacje w mowie i piśmie odpowiedzieć na pytania do tekstu przedstawić uzyskane informacje np. w formie tabeli, diagramu czy wykresu wyciągnąć wnioski 73

74 Tekst z błędami Aoccdrnig to rscheearch at Cmabridge Uinervtisy, it deosn t mttaer in waht oredr the ltteers in a wrod are, the olny iprmoatnt tihng is taht the frist and lsat ltteer be at the rghit pclae. The rset can be a toatlmses and you can sitll raed wouthit a porbelm. Tihs is bcuseae the huamn mnid deos not raed ervey lteter by istlef, but the wrod as a wlohe. 74

75 Zagadkowa historyjka What s a floppa? 1. You can carry a floppa. 2. A floppa is not usually very expensive to buy 3 Black is a popular colour for floppas. 4 Women usually have smaller and prettier floppas than men. 5 People are usually happy when they don t have to use a floppa. 6 A floppa is difficult to use when it is very windy. 7 A floppa is useful when it s raining. Nauczyciel odsłania po jednym zdaniu, a zadaniem uczniów jest odgadnięcie słowa-klucza. Tego typu ćwiczenie mogą uczniowie sami przygotować i urządzić konkurs. 75

76 Kolejność wydarzeń They got engaged. They got on very well. She had twin girls, Emma and Katie. Mark proposed to Lucy. They got married. Lucy became pregnant. He asked her out on a date. Mark and Lucy started to have rows. They started going out together. They split up. They fell in love with each other. Lucy asked for a divorce. Mark had an affair. They went on their honeymoon. 76

77 Ustaw fragmenty A-C tak, aby powstał spójny tekst. A B C Kolejność wydarzeń After a time he began to feel sleepy and decided to lie down. The police found him the next morning asleep upstairs in the bedroom. French house burglar got into a house in the village of Lachelle in When he was inside he began to feel hungry, so he searched for the fridge. There he found his favourite cheese. Naturally, he could not leave without trying some. He then found some bread and three bottles of wine. Dopasuj nagłówki do fragmentów teksu. 1 Looking for something to eat 2 Eating and drinking 3 Falling asleep 77

78 Szybkie rozpoznawanie rodzaju tekstu 1. I am writing to ask if you kindly 2. Once upon a time 3. heavy rain, but also some sunny spells two tablespoons of sugar, cover and cook for 5. Tony Blair, who arrived in Poland yesterday, said 6. friendly internationals are football wars 7. the company also agreed to pay $50m to the Coca-Cola Foundation 8. I m in my mid 30s and facing a career crisis a) wiadomości sportowe b) list z prośbą o radę c) bajka d) wiadomości polityczne e) horoskop f) list formalny g) przepis kulinarny h) prognoza pogody i) wiadomości gospodarcze 78

79 Oddzielanie faktu od opinii 1. The farm is located at the end of a blind alley. 2. To some people, it is a pleasant, quiet place. 3. According to the text, there are only two neighbours in the area. 4. There seems to be a building site right on your doorstep. 5. The house is built of wood and brick. 6. If you ask me, the land hasn t been cultivated for years. 79

80 Język na tabliczkach FOREIGN EXCHANGE Afternoon Tea Served NO CYCLING ON THE FOOTPATHS PLEASE DO NOT FEED THE ANIMALS QUEUE THIS SIDE PLEASE 80

81 Kto dziś czyta gazety? BOY FINDS 65,400 IN AN ebay parcel Crime Rates fall by 8% 15 die in hotel fire Cold weather continues 81

82 Dziękujemy za uwagę 82