Arginine, clonidine and L-Dopa test for growth hormone secretion an assessment and interpretation of the results
|
|
- Oskar Stefaniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Streszczenia / Abstracts Test z argininą, z klonidyną oraz z L-Dopa na wydzielanie hormonu wzrostu (GH) wykonanie testów i ich interpretacja Arginine, clonidine and L-Dopa test for growth hormone secretion an assessment and interpretation of the results Maria Ginalska-Malinowska, Anna Malinowska Klinika Chorób Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii, Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa Adres do korespondencji: Słowa kluczowe: somatotropinowa niedoczynność przysadki; testy stymulacyjne; test z argininą; test z klinidyną; test z L-Dopa Key words: growth hormone deficiency; GH provocative test; arginine; clonidine; L-Dopa Streszczenie/Abstracts Leczenie hormonem wzrostu jest stosowane u dzieci i młodzieży od wielu lat. Coraz częściej zdarza się, że terapię hormonem wzrostu prowadzi się nie tylko u chorych z całkowitą niedoczynnością przysadki, ale także u osób z częściowym niedoborem hormonu wzrostu. Diagnostyka niezbędna przed rozpoczęciem terapii jest wielokierunkowa, opiera się m.in. na wykonaniu dynamicznych testów hormonalnych. W pracy omówiono trzy rodzaje testów stymulacyjnych rezerwy przysadkowej w zakresie hormonu wzrostu, stosowanych w diagnostyce niskorosłości u dzieci i młodzieży. Growth hormone replacement therapy has been offered to children and adolescents for many years. Nowadays short children not only with severe growth hormone deficiency but also with mild forms of GH insufficiency may be considered for growth hormone replacement. Several investigations are required during diagnostic procedure with growth hormone provocation tests included. In the paper we present three out of several pharmacological stimulation tests for GH assessment. Diagnostyka niedoboru hormonu wzrostu (ang. GHD, Growth Hormone Deficiency) u dzieci jest złożonym procesem, wymagającym wnikliwej oceny klinicznej i auksologicznej w połączeniu z badaniami biochemicznymi osi GH IGF-1 oraz z badaniami obrazowymi [1]. Ocena wydzielania hormonu wzrostu przez przysadkę jest trudna z uwagi na jego pulsacyjny charakter. Pulsacyjne wydzielanie GH odbywa się zarówno w dzień, jak i w nocy. Fizjologicznie nocne wyrzuty (pulsy) hormonu wzrostu są znacznie wyższe i w tym właśnie okresie, czyli w nocy, gdy obniża się fizjologiczne stężenie kortyzolu, zachodzi najistotniejsze dla procesu wzrastania działanie GH na chrząstkę wzrostową. W ciągu dnia stężenie GH we krwi jest niskie, stąd badanie stężenia hormonu wzrostu w dzień w jednorazowej próbce nie jest zalecane w diagnostyce GHD [2,3]. W praktyce do oceny rezerwy przysadkowej w zakresie hormonu wzrostu stosuje się testy dynamiczne, w których ocenia się maksymalne stężenie GH w odpowiedzi na stymulację środkiem farmakologicznym. Do często stosowanych substancji farmakologicznych należy zaliczyć klonidynę, argininę oraz L-Dopa. Niekiedy dla wzmocnienia wyrzutu hormonu wzrostu używa się dwóch stymulatorów jednocześnie, np. argininy i L-Dopa lub GHRH i argininy [4]. Mechanizmy wydzielania hormonu wzrostu są złożone. W regulacji sekrecji GH bierze udział wiele peptydów i neurotransmiterów. Nadrzędną rolę pełnią czynniki podwzgórzowe, tj. soma- 23
2 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 toliberyna (GHRH, GH-releasing hormone) i somatostatyna (SRIH, somatotropin-release-inhibiting hormone). Bodźce stymulujące wyrzut GH działają za pomocą różnych neuroprzekaźników i neurohormonów, które jako agoniści lub antagoniści łączą się ze zlokalizowanymi w podwzgórzu receptorami adrenergicznymi, dopaminergicznymi, serotoninergicznymi, gabaergicznymi lub cholinergicznymi i w efekcie wpływają na sekrecję GHRH i/ lub SRIH. Tak więc stymulacja wydzielania GH może odbywać się poprzez pobudzenie somatoliberyny lub przez blokowanie działania somatostatyny, jak również przez działanie niektórych hormonów bezpośrednio na poziomie przysadki [5, 6]. Zgodnie z Konsensusem ustalonym w roku 2000 przez Growth Hormone Research Society nie ma wysoce swoistego i czułego badania pozwalającego na pewne rozpoznanie lub wykluczenie somatotropinowej niedoczynności przysadki (SNP) u dzieci i młodzieży. Dlatego zalecane jest wykonanie oznaczeń hormonu wzrostu w testach stymulacyjnych, a także badanie czynników wzrostowych i ich białek wiążących (IGF-I, IGFBP-3) [1]. Istnieje wiele ograniczeń związanych z wykonaniem testów stymulacyjnych. Należy pamiętać, że są one niefizjologiczne i nie zawsze odzwierciedlają indywidualny rytm wydzielania GH. Ponadto testy są dość kosztowne, niezbyt komfortowe dla pacjenta oraz niosą ryzyko działań niepożądanych [2]. Przy interpretacji wyniku trzeba również brać pod uwagę fakt, że w zależności od metody oznaczania hormonu wzrostu stosowanej w danym laboratorium (np. RIA, IRMA) można oznaczyć różne krążące izoformy GH (nieaktywne cząsteczki GH), co może dawać fałszywie ujemny wynik testu [7]. Interpretacja wyników jest uzależniona od wielu czynników, jak np. od wieku, płci, stadium pokwitania oraz wartości BMI [4, 8, 9]. W okresie przed pokwitaniem większe stężenia GH obserwuje się u chłopców, natomiast w fazie pokwitania wyższe wartości GH stwierdza się u dziewcząt. Wyraźnie mniejsze stężenia hormonu wzrostu notuje się u dzieci i młodzieży z nadwagą i otyłością, choć u osób tych szczególnie z otyłością prostą bardzo rzadko występuje niedobór wzrostu. Dokładny mechanizm neuroendokrynny obniżenia GH w tych przypadkach nie jest poznany; sugeruje się zmniejszone uwalnianie GHRH oraz nieco podwyższone wydzielanie somatostatyny. Sytuacja ta może mieć wpływ na wyniki standardowych testów stymulacyjnych, ponieważ bodziec farmakologiczny zastosowany do testu może być niewystarczający do odpowiedniego pobudzenia przysadki i wyrzutu GH z przewlekle hamowanych endogenną somatostatyną komórek somatotropowych [10]. Według wielu źródeł [2, 4, 6, 11] tzw. priming, czyli podawanie hormonów płciowych (estradiolu dziewczętom, a testosteronu chłopcom) przez kilka dni przed wykonaniem testu, znacząco zwiększa wyrzut GH i służy różnicowaniu między SNP a KOWR (konstytucjonalnie opóźniony przebieg wzrostu i rozwoju). Obecnie nie ma jednolitych ustaleń, w jakim wieku należy stosować priming i czy u wszystkich pacjentów będzie on skuteczny [12]. Mając na uwadze niską powtarzalność pojedynczego testu stymulacyjnego oraz celem wykluczenia wyniku fałszywie dodatniego lub fałszywie ujemnego standardowo w diagnostyce niedoboru GH wykonuje się dwa testy z użyciem różnych stymulatorów [1, 3, 4, 7, 8]. Według danych z bazy KIGS istnieją różnice co do stosowania poszczególnych testów w różnych krajach. Np. w Szwecji, Francji lub Wielkiej Brytanii jako pierwszy w diagnostyce SNP stosuje się test z insuliną, test z klonidyną jest preferowany w USA i Izraelu, zaś test z argininą w Niemczech i Japonii [cyt. za 4]. W diagnostyce niedoczynności przysadki u dzieci w Polsce obowiązuje również zasada wykonania dwóch testów stymulacyjnych, bez preferencji co do kolejności użytego stymulatora farmakologicznego [13]. W Polsce dla potwierdzenia rozpoznania niedoboru hormonu wzrostu niezbędne jest także wykonanie testu nocnego wydzielania GH [13]. Według niektórych autorów [7,14,15] zbędne jest przeprowadzanie kilku testów dynamicznych w celu potwierdzenia rozpoznania SNP u dzieci po operacjach guzów mózgu okolicy przysadki lub naświetlaniu OUN z powodu choroby nowotworowej. Ogólne zasady wykonywania testów Wykonanie testów hormonalnych wymaga hospitalizacji pacjenta celem dokładnego przygotowania do badania, w tym oceny stanu pacjenta (badanie podmiotowe i przedmiotowe), wyko- 24
3 Streszczenia / Abstracts nania podstawowych badań laboratoryjnych, a ponadto obserwacji ewentualnych działań niepożądanych, mogących wystąpić w trakcie i/lub po zakończeniu testu. Przed kwalifikacją do testu należy wykluczyć niedoczynność tarczycy oraz choroby przewlekłe (np. zaburzenia wchłaniania), które zwiększają możliwość uzyskania fałszywie dodatniego wyniku testu. Test wykonuje się w godzinach porannych, po spoczynku nocnym, u pacjenta pozostającego na czczo. Zwykle badanie rozpoczyna się w godzinach W czasie całego badania pacjent pozostaje w pozycji leżącej w przystosowanym do wykonywania tego typu testów gabinecie zabiegowym, pod opieką pielęgniarki, z możliwością natychmiastowej pomocy lekarza (w razie potrzeby). Ok. 30 minut przed rozpoczęciem testu należy założyć dojście dożylne celem zminimalizowania stresu i związanego z tym przedwczesnego wyrzutu GH. Niezbędne jest również założenie mankietu do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, aby w trakcie trwania testu szczególnie przy teście z klonidyną możliwy był pomiar ciśnienia krwi, najrzadziej co pół godziny. Krew pobiera się w określonych odstępach czasu, w różnych sekwencjach, zależnych od rodzaju testu (p.niżej). W czasie trwania testów pacjent może pić wodę. Test z argininą L-Arginina jest aminokwasem, który stosuje się głównie w leczeniu hiperamonemii. Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku znalazła również zastosowanie jako bodziec do wydzielania GH w testach stymulacyjnych (podawana dożylnie) [16]. Mechanizm działania: arginina powoduje wyrzut GH z przysadki poprzez zahamowanie wydzielania somatostatyny oraz prawdopodobnie stymuluje wydzielanie GHRH na drodze pobudzenia receptorów α-adrenergicznych. Przeciwwskazania: ciężkie choroby wątroby, niewydolność nerek, kwasica metaboliczna i oddechowa. Dawka: 0,5 g/kg m.c, maksymalna dawka 30 g. Lek w postaci 10% chlorowodorku argininy (np. preparat L-Arginin-hydrochlorid 21% f-my Braun, amp. a 20 ml) podaje się w 30-minutowym wlewie dożylnym w roztworze 0,9% NaCl. Test trwa łącznie 150 minut. Krew na oznaczenie hormonu wzrostu pobiera się w odstępach półgodzinnych, z czego pierwsze pobranie wykonuje się w czasie 30 min., czyli przed rozpoczęciem wlewu argininy, następne w czasie 0 min., czyli po zakończeniu wlewu. Kolejne pobrania następują po 30, 60, 90 i 120 minutach. U dzieci z podejrzeniem wielohormonalnej niedoczynności przysadki w trakcie testu należy również pobierać krew celem kontroli glikemii. Interpretacja: maksymalne stężenie GH zwykle następuje w minucie testu. Działania niepożądane występują rzadko: nudności, wymioty, zaczerwienienie skóry w miejscu podawania wlewu, bóle głowy. Istotnym działaniem niepożądanym jest późna hipoglikemia (arginina stymuluje wyrzut insuliny [15]), ujawniająca się nieraz dopiero po zakończeniu badania. Według Ranke (6) dokładność pojedynczego testu z argininą w predykcji SNP została oceniona pomiędzy 86% (punkt odcięcia dla wartości GH 3 ng/ml) a 75% (dla wartości GH 10 ng/ml). Według Zadika średnie maksymalne wartości GH uzyskane w teście z argininą u dzieci zdrowych w różnych stadiach pokwitania wynoszą 13,1 ± 6,1 ng/ml [3]. Test z klonidyną Klonidyna (N-[2,6-Dichlorofenylo]-4,5-dihydro-1H-imidazolo-2-amina) jest lekiem stosowanym w nadciśnieniu tętniczym. Jako preparat stymulujący wydzielanie GH stosowana jest od lat 70. ub. wieku, a test z klonidyną według niektórych autorów zalecany jest nadal jako test skriningowy w diagnostyce niedoczynności przysadki u dzieci [17]. Mechanizm działania: klonidyna stymuluje wydzielanie GH na drodze pobudzenia presynaptycznego receptora adrenergicznego α2 i w efekcie powoduje zwiększenie wydzielania GHRH. Przeciwwskazania: zaburzenia rytmu serca zespół chorego węzła zatokowego, blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia, umiarkowana bradyarytmia, hipotensja (przed wykona- 25
4 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 niem testu konieczny pomiar ciśnienia tętniczego!), zespół Raynauda, niewydolność wątroby i nerek, zaburzenia krążenia mózgowego. Preparaty: Iporel (Jelfa) (tabl. a 0,075 mg); Haemiton (Asta Medica) (tabl. a 0,075 mg, 0,15 mg, 0,3 mg); Catapresan (Boehringer Ingelheim) tabl. 0,075 mg. Dawka: najczęściej stosowana wynosi 0,15 mg/m 2 pow. ciała. Zdaniem niektórych autorów odpowiednie pobudzenie wydzielania GH uzyskuje się także po zastosowaniu mniejszej dawki klonidyny: 0,05 lub 0,10 mg/m 2 pow. ciała [5, 18, 19, 20]. Test trwa 120 minut. Krew pobiera się w czasie: 0, 30, 60, 90, 120 minut (według niektórych autorów również po 150 i 180 min. [21] U dzieci z podejrzeniem wielohormonalnej niedoczynności przysadki w trakcie testu należy również pobierać krew celem kontroli glikemii. Interpretacja: maksymalne stężenie GH zwykle jest widoczne w minucie testu. Działania niepożądane: senność, osłabienie, obniżenie ciśnienia tętniczego (z tego względu niezbędna jest kontrola ciśnienia tętniczego co 30 min. w trakcie testu oraz dodatkowo przez ok. godzinę po zakończeniu badania). Długotrwała senność i związane z nią przedłużone głodzenie może spowodować hipoglikemię, dlatego jak najszybciej po zakończeniu testu dziecko powinno spożyć posiłek. Wyrzut GH w odpowiedzi na stymulację klonidyną jest wprost proporcjonalny do zastosowanej dawki leku [22]. Obecnie zalecana jest dawka 0,15 mg/ m 2 pow. ciała, choć w niektórych publikacjach [5, 18, 20] opisuje się również jako skuteczne dawki 0,05 lub 0,1 mg/m 2 pow. ciała. Zdaniem Ranke [6] dokładność pojedynczego testu z klonidyną w predykcji niedoboru hormonu wzrostu oceniana jest na ok. 80% przy wartości granicznej GH 10 ng/ml. Średni maksymalny wyrzut GH w teście z klonidyną u zdrowych dzieci niezależnie od stadium pokwitania wynosi ng/ml [6]. Według Obary i wsp. [19] dokładność testu z klonidyną (zastosowaną w dawce 0,1 mg/ m 2 pow. ciała) wynosi 72%, z czułością na poziomie 50% i swoistością na poziomie 86,7%. Test z L-Dopa Lewodopa (3-Hydroksy-L-tyrozyna) jest naturalnym aminokwasem prekursorem dopaminy. Jest lekiem stosowanym najczęściej w chorobie Parkinsona lub zespołach parkinsonowskich na różnym tle. Mechanizm działania: L-Dopa stymuluje wyrzut GH z przysadki poprzez pobudzenie GHRH za pośrednictwem receptorów α-adrenergicznych i dopaminergicznych. Ponieważ lewodopa hamuje również sekrecję GH poprzez pobudzenie receptorów β-adrenergicznych, dlatego niekiedy stosowana jest w testach stymulacyjnych oceniających rezerwę przysadkową w zakresie GH łącznie z β-blokerem (propranolol) [23]. Przeciwwskazania: zaburzenia psychiczne, ostrożnie w przypadku jaskry, w niewydolności wątroby i nerek, zmianach skórnych o charakterze czerniaka. Dawka: 300 mg/m 2 pow. ciała [5] lub w zależności od masy ciała: <15 kg: 125 mg; kg: 250 mg; >35 kg: 500 mg doustnie (np. preparat Larodopa, tabl. 500 mg) Test trwa 2 godziny. Krew pobiera się co pół godziny w czasie: 0, 30, 60, 90 i 120 minut, a według niektórych autorów również po 150 i 180 min. U dzieci z podejrzeniem wielohormonalnej niedoczynności przysadki należy również pobierać krew celem kontroli glikemii. Interpretacja: maksymalne stężenie GH zwykle w minucie testu. Działania niepożądane (u ok. 1/3 pacjentów): najczęściej mdłości, rzadziej wymioty, zawroty i/lub ból głowy, zmęczenie. Według naszych doświadczeń objawy uboczne (nudności, wymioty) występowały w znacznym procencie u dzieci poddawanych badaniu (obecnie testu z L-Dopa w IPCZD nie stosuje się). Według Ranke [6] dokładność pojedynczego testu z L-Dopa w predykcji SNP została oceniona pomiędzy 81% (punkt odcięcia dla wartości GH 6 ng/ml) a 56% (dla wartości GH 7 ng/ml). Średni maksymalny wyrzut GH u zdrowych dzieci w teście z L-Dopa wynosi od 11 do 21 ng/ml. Zdaniem Obary i wsp. [19] dokładność testu z L-Dopa wynosi 75%, z czułością 77,8% i swoistością 72,7%. 26
5 Streszczenia / Abstracts Wszystkie opisane w pracy testy stymulacyjne wykonywane są w wielu ośrodkach endokrynologii dziecięcej w celu diagnostyki SNP u dzieci i młodzieży. Szczególnie test z klonidyną i z argininą należy do grupy najczęściej (po teście z insuliną) stosowanych testów diagnostycznych SNP w Europie [24]. Test z L-Dopa jest testem obecnie już rzadziej wykonywanym, według Juul i wsp. w Europie wybierany jest w celu diagnostyki SNP najrzadziej ze wszystkich testów [24]. Być może jest to związane z faktem, iż według danych z bazy KIGS L-Dopa jest najsłabszym, a klonidyna najsilniejszym stymulatorem wyrzutu GH [cyt. za 4]. Wielu autorów uważa, iż odpowiedź GH po zastosowaniu klonidyny jest znacząco wyższa niż po zastosowaniu innych bodźców farmakologicznych [3, 17, 22]. Z badań polskich [25] wynika również, że klonidyna (w dawce 0,15 mg/ m 2 pow. ciała) jest silniejszym stymulatorem niż insulina i glukagon. Natomiast zdaniem Obary i wsp. klonidyna jest słabszym stymulatorem niż insulina i L-Dopa [19]. Podobnie z najnowszych badań Petriczko i wsp. wynika, że L-Dopa jest lepszym bodźcem stymulującym wydzielanie GH niż klonidyna [26]. Dotychczas nie podano norm wydzielania GH dla zdrowych, prawidłowo rosnących dzieci czy też zdrowych niskorosłych (ISS, idiopathic short stature). Istnieje umowna graniczna wartość wyrzutu GH, określona na 7, 7,5 lub na 10 ng/ml, co może odpowiadać stężeniom 14, 15 lub 20 µiu/ml [1, 2, 25]. Wartości GH poniżej tego poziomu mogą świadczyć o niedoborze hormonu wzrostu. Niektórzy wyróżniają pacjentów z częściowym niedoborem hormonu wzrostu przy wartościach GH w granicach µiu/ml [4,14]. Należy jednak bardzo ostrożnie interpretować wyniki testów, biorąc pod uwagę ich czułość i swoistość. Wiadomo bowiem, że również część zdrowych, prawidłowo rosnących dzieci ma niskie wyrzuty GH w testach stymulacyjnych; liczba takich dzieci według danych z piśmiennictwa wynosi od 15 20% [19] do 30% [25]. Dlatego istnieje ryzyko uzyskania wyników fałszywie dodatnich w ok. 15% testów [27]. Około 5% zdrowych dzieci po przeprowadzeniu dwóch testów stymulacyjnych może być mylnie zdiagnozowane jako SNP [19]. Z drugiej strony ocenia się, że w ok. 20% [8], a nawet 27% [27] wyników testów stymulacyjnych otrzymuje się wynik fałszywie ujemny. Z uwagi na wspomnianą możliwość uzyskania wyników fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych wszystkie testy mają ograniczoną (<80%) czułość i swoistość. Ponadto powtórzenie tego samego testu u danego pacjenta wskazuje na zgodność jedynie w 50 70%, co świadczy o niskiej powtarzalności testów [4, 14, 15, 25]. Po latach stosowania różnych testów stymulacyjnych oceniających wydzielanie hormonu wzrostu można powiedzieć, że badania te są pomocne głównie w identyfikacji pacjentów z całkowitym niedoborem GH, mają zaś ograniczoną wartość w różnicowaniu zdrowych niskorosłych oraz dzieci z częściowym niedoborem GH. Dlatego asortyment badań niezbędnych do wykonania w trakcie diagnostyki SNP jest różnorodny i wymaga wraz z postępem wiedzy dalszych modyfikacji. Piśmiennictwo/references [1] Growth Hormone Research Society: Consensus guidelines for the diagnosis and treatment of growth hormone (GH) deficiency in childhood and adolescence: summary statement of the GH Research Society. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2000:85, [2] Richmond E.J., Rogol A.D.: Growth hormone deficiency in children. Pituitary, 2008:11, [3] Zadik Z., Chalew S., Kowarski A.: Assessment of growth hormone secretion in normal stature children using 24-hour integrated concentration of GH and pharmacological stimulation. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1990,71(4), [4] Tenenbaum-Rakover Y.: The need to revise the cut-off level for the diagnosis of GH deficiency in children. Ped. Endocrinol. Rev., 2008:5(4), [5] Romer T.E.: Zaburzenia hormonalne u dzieci i młodzieży. Omnitech Press, Warszawa [6] Ranke M.B.: Diagnostics of endocrine function in children and adolescents. Johann Ambrosius Barth Verlag (Edition J&J), Heidelberg-Leipzig [7] Shalet S.M., Toogood A., Rahim A. et al.: The diagnosis of growth hormone deficiency in children and adults. Endocr. Rev., 1998:19(2), [8] Mazzola A., Meazza C., Travaglino P. et al.: Unreliability of classic provocative tests for the diagnosis of growth hormone deficiency. J. Endocrinol. Invest., 2008:31,
6 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 [9] Rosenfeld R.G., Albertsson-Wikland K., Cassorla F. et al.: Diagnostic controversy: the diagnosis of childhood growth hormone deficiency revisited. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1995:80, [10] Loche S., Foschini M.L.: The diagnosis of growth hormone deficiency in obese children and adolescents. Daily Issues in Paediatric Endocrinology Series 1; [11] Molina S., Paoli M., Camacho N. et al.: Is testosterone and estrogen priming prior to clonidine useful in the evaluation of the growth hormone status of short peripubertal children? J. Pediatr. Endocrinol. Metab., 2008:21(3), [12] Lazar L.: Steroid priming of GH stimulation in the peripubertal age. Daily Issues in Paediatric Endocrinology - Series 1; org/clinical/ clinical_daily1.html; [13] Walczak M., Romer T., Korman E. i wsp.: Zasady postępowania w przypadku niskorosłości uwarunkowanej somatotropinową niedoczynnością przysadki. Klinika Pediatr., 2005:13, [14] Drake A., Kelnar C.: The evaluation of growth and the identification of growth hormone deficiency. Arch. Dis. Child. Educ. Pract. Ed., 2006:91, [15] Hindmarsh P.C., Swift P.G.: An assessment of growth hormone provocation tests. [16] Root A.W., Saenz-Rodriguez C., Bongiovanni A.M. et al.: The effect of arginine infusion on plasma growth hormone and insulin in children. J. Pediatr., 1969:74, [17] Gil-Ad I., Topper E., Laron Z.: Oral clonidine as growth hormone stimulation test. Lancet, 1979:314, [18] Rymkiewicz-Kluczyńska B., Szarras-Czapnik M., Romer T.: Comparison of growth hormone responses to classical stimulation tests and to intravenous administration of growth hormone releasing factor (GRF 1-44 ) in children with growth hormone deficiency. Endokrynol. Pol., 1987:38, [19] Obara-Moszyńska M., Kędzia A., Korman E. et al.: Usefulness of growth hormone (GH) stimulation tests and IGF-I concentration measurement in GH deficiency diagnosis. J. Pediatr. Endocrinol. Metab., 2008:21, [20] Lanes R., Recker B., Fort P. et al.: Low-dose oral clonidine. A simple and reliable growth hormone screening test for children. Am. J. Dis. Child., 1985:139, [21] Galluzzi F., Stagi S., Parpagnoli M. et al.: Oral clonidine provocative test in the diagnosis of growth hormone deficiency in childhood: should we make the timing uniform? Horm. Res., 2006:66, [22] Menon P.S., Gupta P., Karmarkar M.G.: High and low dose clonidine tests for the diagnosis of growth hormone deficiency. Indian Pediatr., 1994:31(2): [23] Collu R., Leboeuf G., Letarte J. et al.: Stimulation of growth hormone secretion by Levodopa-Propranolol in children and adolescents. Pediatrics, 1975:56, [24] Juul A, Bernasconi S, Clayton P. et al.: European audit of current practice in diagnosis and treatment of childhood growth hormone deficiency. Horm. Res., 2002:58, [25] Hilczer M., Smyczyńska J., Lewiński A.: Limitations of clinical utility of growth hormone stimulating tests in diagnosing children with short stature. Endocrine Regul., 2006:40, [26] Petriczko E., Szmit-Domagalska J., Horodnicka-Józwa A. et al.: Wartość prognostyczna testu z L-Dopą i klonidyną u pacjentów z endogennym niedoborem hormonu wzrostu oceniana retrospektywnie po zakończeniu leczenia obserwacje własne. Endokrynol. Diabetol. Chor. Przem. Materii Wieku Rozw., 2009:15, [27] Tillmann V., Buckler J.M.H., Kibirige M.S. et al.: Biochemical tests in the diagnosis of childhood growth hormone deficiency. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1997:82, [28] Hilczer M., Smyczyńska J., Stawerska R. et al.: Stability of IGF-I concentration despite divergent results of repeated growth hormone stimulating tests indicates poor reproducibility of test results. Endocrine Regul., 2006:40,
Evaluation of GH secretion rates exercise test and nocturnal in the diagnostics of short children
Test wysiłkowy i test oceny nocnego wydzielania hormonu wzrostu w diagnostyce dzieci z niedoborem wzrostu Evaluation of GH secretion rates exercise test and nocturnal in the diagnostics of short children
Bardziej szczegółowoTest z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja
Test z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja Adam Dudek, Marek Niedziela Poradnia Endokrynologiczna dla Dzieci, Szpital Wojewódzki
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology U którego z dzieci niedobór hormonu wzrostu utrzyma się przez całe życie? Which child will be the growth hormone deficient adult?
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Piekarski R. i inni: Katecholainy a Szewczyk wzrost sekrecji L. i inni hormonu Aktywność wzrostu opioidowa podczas u dziewcząt testów z nadczynnością stymulacyjnych i niedoczynnością u dzieci niskorosłych
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoPrzydatność testów stymulacyjnych z GHRH oraz z GHRH i argininą w diagnostyce somatotropinowej niedoczynności przysadki
Streszczenia / Abstracts Przydatność testów stymulacyjnych z GHRH oraz z GHRH i argininą w diagnostyce somatotropinowej niedoczynności przysadki Usefulness of GHRH and GHRH-arginine stimulation tests in
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 4(9) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Wskazania do przeprowadzania testu hipoglikemii poinsulinowej po zakończeniu leczenia hormonem wzrostu Indications for insulin tolerance
Bardziej szczegółowoTESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot
TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) wyjaśnienie występowania hormonalnych zaburzeń gruczołu tarczycowego np. nadczynności tarczycy, rzadziej niedoczynności.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 9/2010 Nr 1(30) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Uwarunkowania tempa wzrastania chłopców z somatotropinową niedoczynnością przysadki leczonych hormonem wzrostu The Growth Rate Determinations
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoAnna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak
IMiD, Wydawnictwo Aluna Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 2 Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak Klinika Pediatrii i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoIV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?
Bardziej szczegółowoDefinicja i przyczyny niskorosłości oraz kryteria diagnostyczne niedoboru hormonu wzrostu
Definicja i przyczyny niskorosłości oraz kryteria diagnostyczne niedoboru hormonu wzrostu Urszula Oczkowska Poradnia Endokrynologiczna Instytutu Matki i Dziecka Adres do korespondencji: lek. med. Urszula
Bardziej szczegółowoCzęść VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu:
Część VI: Streszczenie Planu Zarządzania Ryzykiem dla produktu: Olamide, 10 mg, tabletki VI.2 VI.2.1 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Olamide przeznaczone do wiadomości
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Krukowska-Andrzejczyk B. i inni: Efekty terapii rekombinowanym hormonem wzrostu dzieci z przejściowym częściowym niedoborem hormonu wzrostu... Vol. 12/2013 Nr 1(42) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoŹródło: WGL II ,
Komunikat nr 96/2018 dla świadczeniodawców realizujących świadczenia w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie programy lekowe w sprawie udostępnienia do użytku na platformie elektronicznego systemu monitorowania
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Smyczyńska J.: Wskaźniki auksologiczne przydatne w diagnostyce dzieci z niedoborem wzrostu i w monitorowaniu skuteczności ich leczenia Vol. 12/2013 Nr 2(43) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć Obowiązujące podręczniki: 1. Pediatria, Kawalec, Grenda, Ziółkowska. 2013, 2. Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 9
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 9 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku European Society of Endocrinology Clinical
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Biczysko-Mokosa A. i inni: Ocena wybranych parametrów i metod przewidywania wzrostu końcowego u pacjentów z trwałym i przejściowym niedoborem hormonu... Vol. 11/2012 Nr 3(40) Endokrynologia Pediatryczna
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów gospodarki lipidowej u dzieci z mikrosomią Evaluation of selected lipid metabolism in children with microsomia
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego,i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego,i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA 67 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej produktów leczniczych
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 16
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 16 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 64-letnia kobieta leczona w powodu depresji. W
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Witkowska-Sędek E. i inni: Przydatność markerów obrotu kostnego Szewczyk dla oceny L. i efektów inni Aktywność leczenia opioidowa i indywidualizacji u dziewcząt terapii z nadczynnością hormonem i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 879 Poz. 133 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 3(12) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena auksologicznych wskaźników skuteczności leczenia hormonem wzrostu dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w zależności
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoLeki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Miacalcic, 50 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Miacalcic, 100 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Calcitoninum salmonis Należy zapoznać się z treścią
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoParametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający.
Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy (niedoczynności rzadziej nadczynności).parametr mało specyficzny,
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1 Karłowatość, gdzie indziej niesklasyfikowana
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Załącznik nr 39 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 r. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Bardziej szczegółowoIGF-1 generation test for diagnosis of the complete growth hormone insensitivity.
Test generacji IGF-1 w rozpoznawaniu zespołu całkowitej niewrażliwości na hormon wzrostu IGF-1 generation test for diagnosis of the complete growth hormone insensitivity. Streszczenia / Abstracts Tomasz
Bardziej szczegółowoHipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Hipoglikemia Hipoglikemia Hipoglikemia, zwana inaczej niedocukrzeniem, oznacza obniżanie stężenia glukozy we krwi do wartości poniżej 55 mg/dl (3,1 mmol/l) Niekiedy objawy hipoglikemii mogą wystąpić przy
Bardziej szczegółowoLeki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13
Spis treści Przedmowa................ 11 1. Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi.................. 13 Najważniejsze problemy diagnostyczne....... 13 Ból w klatce piersiowej........... 14 Ostry
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoPowikłania ostre w cukrzycy typu 1. Anna Noczyńska
Powikłania ostre w cukrzycy typu 1 Anna Noczyńska Cukrzycowa kwasica ketonowa Kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy jest ciężkim powikłaniem powodującym stan zagrożenia życia. Śmiertelność związana z
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoWpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym
Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoOcena wydzielania hormonu wzrostu po zaœniêciu jako badanie przesiewowe w diagnostyce somatotropinowej niedoczynnoœci przysadki
Prace oryginalne Copyright 2006 Cornetis; www.cornetis.com.pl Endokrynologia, Diabetologia i Choroby Przemiany Materii Wieku Rozwojowego 2006, 12, 4, 274-279 ISSN 1234-625X Ocena wydzielania hormonu wzrostu
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki Loratadinum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki Loratadinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA PYLOX 10 mg, tabletki Loratadinum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta LORATADYNA PYLOX 10 mg, tabletki Loratadinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Bardziej szczegółowoWPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH."
WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH." Sympozjum Neuronauka a dziecko 9.03.2013 Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Natalia Bezniakow
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
Bardziej szczegółowoPL.EDU.ELI PRZEWODNIK DLA LEKARZY
PRZEWODNIK DLA LEKARZY Przewodnik dla Lekarzy Produkt leczniczy CERDELGA jest wskazany do długotrwałego leczenia dorosłych pacjentów z chorobą Gauchera typu 1, ze słabym (PM, ang. poor metaboliser), średnim
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoOsteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D
Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017
Bardziej szczegółowo6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488
Bardziej szczegółowoHipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Hipoglikemia - niedocukrzenie Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Holstein A, Patzer OM, Machalke K i wsp.: Substantial increase in incidence of severe hypoglycemia between 1997-2000 and
Bardziej szczegółowoStarzenie układu endokrynnego: melanopauza, somatopauza. Cechy fizjologiczne, możliwości terapeutyczne, zasadność terapii
Starzenie układu endokrynnego: melanopauza, somatopauza. Cechy fizjologiczne, możliwości terapeutyczne, zasadność terapii Dr n. med. Marta Jonas Zespół Kliniczno-Badawczy Epigenetyki Człowieka Instytut
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowo2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16
INTENSYWNA TERAPIA STANU ASTMATYCZNEGO 1. Definicja... 13 2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16 3. Obraz kliniczny... 17 3.1. Rozpoznanie... 17 3.2. Diagnostyka
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce
Bardziej szczegółowoHiperkaliemia. Dzienne zapotrzebowanie. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska. 1 meq/kg/dobę. 1 meq K + - 2,5cm banana
Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Dzienne zapotrzebowanie 1 meq/kg/dobę 1 meq K + - 2,5cm banana Dzienne zapotrzebowanie osoby 70 kg = 30 cm banana 1 Prawidłowe wartości potasu w
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Załącznik nr 18 do Zarządzenia Nr 16/2009 Prezesa NFZ z dnia 10 marca 2009 roku LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Bardziej szczegółowo50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 100/2014 z dnia 31 marca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia opieki zdrowotnej obejmującego
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 158/2013 z dnia 5 sierpnia 2013 r. w sprawie oceny leku Signifor (pasyreotyd), kod EAN 5909990958238 we wskazaniu
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoLECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PROGRAMU
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 1(14) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Łagodne nadciśnienie śródczaszkowe u pacjenta z wielohormonalną niedoczynnością przysadki w przebiegu leczenia hormonem wzrostu,
Bardziej szczegółowoZaburzenie równowagi energetycznej
Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL, 5 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?
Hiperglikemia Jak postępować przy wysokich poziomach cukru? POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU STWIERDZENIA WYSOKIEGO POZIOMU GLUKOZY WE KRWI, CZYLI HIPERGLIKEMII Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy)
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów przemiany lipidowej u dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w trakcie leczenia hormonem wzrostu
Bardziej szczegółowoSymago (agomelatyna)
Ważne informacje nie wyrzucać! Symago (agomelatyna) w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Poradnik dla lekarzy Informacja dla fachowych pracowników ochrony zdrowia Zalecenia dotyczące: -
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta.
Aneks III Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta. Uwaga: Poszczególne punkty Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta są wynikiem zakończenia
Bardziej szczegółowoNiedociśnienie tętnicze. IKARD r dr Radosław Sierpiński
Niedociśnienie tętnicze IKARD 15.12.2015r dr Radosław Sierpiński Definicja Przez niedociśnienie tętnicze, czyli hipotonię, rozumiemy trwale utrzymujące się niskie ciśnienie tętnicze, zazwyczaj skurczowe
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowo