Wp yw dzietnoêci matki na mas urodzeniowà noworodka

Transkrypt

1 Wp yw dzietnoêci matki na mas urodzeniowà noworodka The influence of parity on the body mass of neonates KuÊ Ewa 1, Nowacka Agata 2, Berner-Tràbska Marlena 1, Kowalska-Koprek Urszula 1, Kazimierak Wojciech 1, BrzozowskaMaria 1, Âwierczewski Arkadiusz 2, Karowicz-Biliƒska Agata 3 1 Klinika Patologii Cià y I Katedry Ginekologii i Po o nictwa UM w odzi 2 Studenckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w odzi 3 Zak ad Patofizjologii Narzàdu Rodnego Uniwersytetu Medycznego w odzi Streszczenie Cel: Celem pracy by o zweryfikowanie tezy o dodatniej korelacji masy cia a noworodka z dzietnoêcià matki. Materia i metody: Retrospektywnà analizà obj to grup 86 wieloródek rodzàcych trzykrotnie. Do badanej grupy kwalifikowano ywe, donoszone noworodki bez cech hipotrofii pochodzàce od zdrowych matek. Uzyskane dane opracowano statystycznie z wykorzystaniem programu Excel i Statistica. Wyniki: W 65,1% przypadków masa drugiego dziecka w momencie narodzin przewy sza a mas dziecka z pierwszego porodu. Natomiast w przypadku drugiego i trzeciego porodu ju tylko 51,2% przypadków wykazywa o podobnà zale noêç. W 2,3% ogólnej liczby przypadków nie zaobserwowano adnych zmian w tym parametrze. Wszystkie przypadki podzielono na 2 grupy w celu ich porównania i dalszego zró nicowania. Wnioski: Stwierdzono istotne ró nice mi dzy masà noworodków pochodzàcych z kolejnych porodów pierwszego i drugiego. Nie wykazano podobnej korelacji mi dzy masà noworodków pochodzàcych z trzeciego lub dalszych porodów w odniesieniu do masy noworodka z drugiego porodu. S owa kluczowe: noworodek / dzietnoêç / poród / masa cia a / Adres do korespondencji: Ewa KuÊ Klinika Patologii Cià y I Katedry Ginekologii i Po o nictwa UM w odzi ódê, ul. Wileƒska 37 agakar@interia.pl Otrzymano: Zaakceptowano do druku: Nr 5 /2008

2 KuÊ E, et al. Abstract Objectives: The purpose of the study was to determine whether there exists a positive correlation between the mother's parity and the child's weight on delivery. Materials and methods: A retrospective study has been conducted on a selected group of 86 multiriparas with three deliveries. Only in term babies of healthy mothers were taken into consideration. Data derived from cases has been analyzed by means of Microsoft Excel and Statistica 6.0 software. Results: In 65,1% of the cases, the birth weight of the second neonate exceeded the weight of the first one. The rate diminishes to 51,2% when we compare the third child with the second. In 2,3% of the records no changes have been observed. The abovementioned criteria enabled us to form three groups out of the initial cohort and perform further analysis. Conclusions: Significant correlation between birth weight of the first and second newborn has been found. No such correlation was found in the case of the second compared to the third delivery. Key words: neonate / parity / delivery / body weight / Wst p Mimo bogatego piêmiennictwa na ten temat nie ma jasno- Êci, czy wysoka rodnoêç u kobiet ma niekorzystny wp yw na przebieg cià y i porodu oraz na sposób rozwiàzania. Choç wczeêniejsze doniesienia sugerujà, e dzietnoêç matki jest czynnikiem ryzyka dla nieprawid owego przebiegu cià y i porodu, to najnowsze dane z literatury tego nie potwierdzajà [1, 2, 3, 4, 5, 6]. Poza wysokà rodnoêcià znaczenie ma równie wiek matki, jej status socjoekonomiczny oraz poziom opieki prenatalnej [7, 8, 9]. U wielokrotnych wieloródek mogà wyst powaç ró ne powik ania po o nicze, a szczególnie patologie o yskowe (np. o ysko przodujàce) oraz cz Êciej stwierdza si makrosomi p odu wraz z kolejnym porodem [1, 2, 4, 6, 10]. RodnoÊç kobiet cz sto jest badana w korelacji z ich masà cia a, w zale noêci od rasy, miejsca zamieszkania, wieku, pochodzenia, wykszta cenia, rodzaju wykonywanej pracy i stanu cywilnego [3, 9, 11, 12, 13]. Uwa a si, e wzrost rodnoêci u kobiet wp ywa na zawartoêç tkanki t uszczowej u noworodka. Mo e to wynikaç ze sposobu od ywiania si kobiety ci arnej, a tak e z ró nych czynników sercowo-naczyniowych lub immunologicznych [14, 15]. Niektóre doniesienia sugerujà wp yw wysokiej rodnoêci matki na wyst powanie ostrej bia aczki limfoblastycznej u dziecka oraz innych nowotworów [16]. W wielu badaniach wskazuje si na dzietnoêç jako istotny czynnik predykcyjny w odniesieniu do masy noworodka. Badania populacyjne potwierdzajà dodatnià korelacj mi dzy masà urodzeniowà dziecka a iloêcià dotychczasowych porodów przebytych przez matk [3, 7, 8, 11, 13, 14, 17]. Cel pracy Celem pracy by a ocena wp ywu dzietnoêci kobiet na mas cia a noworodka. Materia i metody Do retrospektywnej analizy w àczono wieloródki rodzàce trzykrotnie oraz ich potomstwo z uwzgl dnieniem tygodnia ukoƒczenia cià y i ich masy ocenianej bezpoêrednio po urodzeniu, hospitalizowane w Klinice Patologii Cià y I Katedry Ginekologii i Po o nictwa Uniwersytetu Medycznego w odzi wlatach Kryteria kwalifikacji zak ada y zakoƒczenie cià y nie wczeêniej ni w 37 tygodniu oraz dolnà granic masy cia a noworodka wynoszàcà 2500g. Warunkiem w àczenia by równie brak chorób przewlek ych u matki oraz powik aƒ w przebiegu cià y. Warunki te spe nia a grupa 86 kobiet ci arnych, którà poddano dalszej analizie. Pozosta e parametry uwzgl dniane przy grupowaniu przypadków obejmowa y: wiek w momencie poszczególnych porodów, indeks masy cia- a (BMI), przyrost masy cia a w czasie cià y, d ugoêç przerw mi dzy kolejnymi porodami, p eç noworodków oraz inne wskaêniki, jak: stan cywilny, miejsce zamieszkania, status socjoekonomiczny. Do opracowania zebranych danych pos u y pakiet Statistica 6.0 PL oraz program Microsoft Excel. W poszukiwaniu zale noêci mi dzy masami kolejnych dzieci danej matki pos u- ono si testem t-studenta dla prób zale nych. Hipotezy statystyczne testowano przy poziomie istotnoêci α=0,05. Za hipotez zerowà przyj to brak ró nicy w masach cia a p odów z poszczególnych porodów. Wyniki Rozk ady mas noworodków wykazujà podobieƒstwo do rozk adu normalnego, co potwierdza reprezentatywnoêç próby dla opisywanej populacji. Ârednia masy noworodka z pierwszego porodu by a istotnie ni sza ni z kolejnych porodów i wynosi a przeci tnie 3276g (p=0,004), natomiast nie wykazano takiego zwiàzku mi dzy masà drugiego i trzeciego dziecka tej samej matki (p=0,907). Prawid owoêç t, która sta a si g ównym kryterium podzia u na dwie grupy ilustruje rycina Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 353

3 Wp yw dzietnoêci matki na mas urodzeniowà noworodka. Rycina 1. Masa noworodków z kolejnych porodów. Rycina 4. Zale noêç masy cia a kolejnego noworodka od p ci poprzedniego w klasie m1>m wszystkie m1<m2 m1>m2 masa1 úr masa2 úr masa3 úr Rycina 2. Masa cia a noworodków z kolejnych porodów z podzia em na klasy. Rycina 5. Proporcje p ci noworodków w grupie m1<m2 w kolejnych porodach. Rycina 3. Zale noêç masy cia a kolejnego noworodka od p ci poprzedniego w klasie m1<m2. Rycina 6. Proporcje p ci noworodków w grupie m1>m2 w kolejnych porodach. 354 Nr 5 /2008

4 KuÊ E, et al. Mimo statystycznie wi kszej masy dziecka w drugim porodzie, nie wszystkie dzieci z niego pochodzàce posiada y mas wi kszà od masy uzyskanej przez pierwsze dziecko. W analizowanej próbie w 65,1% przypadków stwierdzono progresj wzrostu masy noworodka pochodzàcego z drugiego porodu w porównaniu z masà noworodka uzyskanà w pierwszym porodzie. W wypadku drugiego i trzeciego porodu ju tylko 51,2% przypadków wykazywa o podobnà zale noêç. Wzajemna korelacja mas noworodków pochodzàcych od tej samej matki z dwóch kolejnych cià by a podstawà do podzielenia przypadków na dwie grupy. W pierwszej z nich (m1<m2) znalaz o si 56 przypadków, dla których masa dziecka z drugiej cià y przewy sza a mas dziecka z pierwszej. Do drugiej grupy (n=30) w àczono przypadki, w których masa pierwszego noworodka by a wy sza lub co najmniej równa masie drugiego (m1>m2). W tak utworzonych grupach zbadano obecnoêç innych czynników mogàcych mieç wp yw na mas noworodka a wyniki przedstawiono w tabeli I. (Tabela I). Tabela I. Masa cia a noworodków z kolejnych porodów z podzia em na klasy. W obydwu grupach w pierwszym porodzie dominuje p eç m ska (53,6% dla porodu pierwszego i 56,7% dla drugiego) zaê w drugim widaç wyraênà dominacj p ci eƒskiej (55,4% i 60,0% odpowiednio). Ró nica w obu profilach cz stoêci wyst powania danej p ci zwiàzana jest z trzecim porodem, gdzie wyst powa a przewaga noworodków m skich w grupie pierwszej (60,7%), a eƒskich w grupie drugiej (53,3%). Do podobnych wniosków dojdziemy, gdy przeanalizujemy zmian masy kolejnego noworodka przy za o eniu, e pierwsze dziecko jest okreêlonej p ci. W wypadku p ci m skiej obserwujemy, e w kolejnym porodzie 51,1% noworodków mia o mas wy szà ni noworodki pochodzàce z pierwszej cià y. Gdy jako pierwsza urodzi si dziewczynka to 48,7% dzieci z kolejnej cià y osiàga wy szà mas cia a w momencie urodzenia od dziecka poprzedniego. W tej sytuacji bioràc pod uwag, e odsetek dziewczynek i ch opców dla ka dego z porodów w poszczególnych grupach by podobny, wp yw p ci zarówno na uzyskany wynik, jak i na determinacj przyrostu masy w obecnej oraz nast pnych cià ach uznano za nieistotny statystycznie. Oceniono korelacje mi dzy masà cia a noworodka w kolejnych porodach a niektórymi wspó istniejàcymi czynnikami, co przedstawiono w tabeli II, III, IV i V. (Tabela II, III, IV, V). Tabela II. Masa cia a, przyrost masy cia a i wysokoêç cia a matki z podzia em na klasy. Chocia Êrednia masy drugiego noworodka w stosunku do pierwszego wynika z przyj tego kryterium podzia u i jest najmniejsza w grupie m1>m2, przyjmuje wartoêci Êrednie dla ca- ej badanej populacji i jest najwi ksza dla grupy m1<m2, to dok adnie odwrotnà zale noêç mo na obserwowaç w odniesieniu do masy noworodka w trzecim porodzie. W tym wypadku masa trzeciego noworodka jest najwi ksza dla grupy, gdzie drugie dziecko wa y o mniej ni pierwsze a najmniejsza w grupie m1<m2. Zale noêç t przedstawiono na rycinie 2. (Rycina 2). Ró nice te jednak nie sà statystycznie istotne (p>0,05). Osobnym zagadnieniem jest wp yw p ci potomstwa na osiàgni tà w yciu p odowym mas cia a. Ogólne proporcje tego parametru przedstawiono na rycinie 3 i 4. (Rycina 3 i 4). W przeprowadzonym badaniu na 258 noworodków 134 (51,2%) by y p ci m skiej zaê 124 p ci eƒskiej (48,8%), w grupie z progresjà masy odpowiednio 89 (53,0%) i 79 (47,0%), a w grupie, gdzie zaobserwowano ni szà mas potomstwa z drugiej cià y ten stosunek wynosi 43 (47,8%) i 47 (52,2%). We wszystkich badanych grupach masa noworodka m skiego by a statystycznie istotnie wi ksza (p<0,05) od masy noworodka eƒskiego (3416,4±468,2g vs 3300,9±403,6g), to jednak wzrost masy p odu pochodzàcego z drugiej cià y, w odniesieniu do masy noworodka przy pierwszym porodzie nie by zwiàzany z wi kszà cz stoêcià wyst powania p ci m skiej (a wr cz przeciwnie w grupie tej dominowa y noworodki p ci eƒskiej). Aby to potwierdziç porównano proporcje wyst powania p ci w kolejnych porodach. (Rycina 5 i 6). Tabela III. Wiek matki w chwili urodzenia kolejnego dziecka. Tabela IV. D ugoêç przerw mi dzy kolejnymi porodami. Tabela V. Wp yw statusu socjoekonomicznego na mas cia a kolejnego noworodka Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 355

5 Wp yw dzietnoêci matki na mas urodzeniowà noworodka. Stwierdzono, e wy szej masie urodzeniowej dziecka pochodzàcego z drugiego porodu towarzyszy d u sza przerwa mi dzy kolejnymi odbytymi porodami, wi ksza masa cia a przed cià à i przyrost masy cia a matki podczas cià y, wy sza Êrednia wzrostu kobiety rodzàcej oraz m odszy wiek w momencie pierwszego porodu. Ró nice te sà nieistotne statystycznie, a jedynie istotna okaza a si ró nica wieku kobiety rodzàcej trzecie dziecko (p<0,05). W grupie tej wi kszy jest równie odsetek kobiet niepracujàcych i zam nych w porównaniu z populacjà ogólnà i grupà, gdzie masa drugiego dziecka w momencie urodzenia by a ni sza ni masa pierwszego. Dyskusja Wp yw dzietnoêci kobiety na przebieg kolejnych cià, sposób rozwiàzania i stan noworodka mo na by uznaç za wyja- Êniony. Jednak wiele pytaƒ nadal pozostaje bez odpowiedzi lub ich wyjaênienie nie jest jeszcze satysfakcjonujàce. Niezaprzeczalny wp yw majà zmieniajàce si warunki spo- eczno-ekonomiczne i ich potencjalny wp yw na badane czynniki, modyfikujàce przebieg cià y i porodu [3, 6, 12]. Wydaje si, e osiàgn liêmy taki poziom zabezpieczenia socjalnego spo eczeƒstwa, i czynniki natury biologicznej (np. potencja genetyczny osobnika) nie odgrywajà ju tak znaczàcej roli jak dawniej. Podobnie jak w krajach Europy Zachodniej, tak i w Polsce wysoka rodnoêç matek (tzn. powy ej trojga dzieci) jest ju rzadko spotykana, a wraz z nià rzadziej wyst pujà powik ania po o nicze cz ste u wielokrotnych wieloródek [1, 2, 4, 13, 17, 18]. Badane przez nas zró nicowanie masy noworodków z kolejnych cià jest nieznaczne mi dzy drugim i trzecim noworodkiem, natomiast widoczne jest mi dzy urodzeniowà masà cia- a pierwszego dziecka a masà nast pnych. Podobne wyniki uzyskali inni badacze [7, 17, 19]. T ni szà mas cia a pierwszego noworodka t umaczy si cz sto m odym wiekiem matki, a jest to szczególnie widoczne u pierwiastek poni ej 18 roku ycia. Za wy szà mas cia a kolejnego noworodka odpowiada te d u sza przerwa mi dzy kolejnymi porodami, wy sza masa cia a matki przed cià à oraz wi kszy wzrost masy cia a ci arnej w czasie cià y, szczególnie cz sto obserwowany u kobiet z zaburzeniami przemiany materii np. w przebiegu cukrzycy. Uzyskane w badaniach wyniki sà zgodne z wynikami innych badaczy [5, 9, 11, 13, 14, 15, 20]. Interesujàce jest, e najwy sza masa cia a trzeciego noworodka wyst puje w przypadku, gdy drugi nie przewy sza swojà masà cia a pierwszego. W piêmiennictwie brak jest wyja- Ênienia tego zjawiska. Odnotowana przez nas Êrednia masa cia a ch opców oceniana w momencie porodu by a nieco wy sza ni dziewczynek. Obserwacj t potwierdzajà dane z pi- Êmiennictwa [21]. Nie odnotowaliêmy natomiast istotnej zale noêci mi dzy p cià pierwszego noworodka a masà urodzeniowà drugiego i trzeciego dziecka, co równie znajduje potwierdzenie w literaturze [7, 19]. Warto równie zwróciç uwag na stan cywilny oraz wykonywanà prac przez kobiety w okresie cià y jako istotne czynniki modyfikujàce przebieg cià y i stan noworodka. Kobiety prowadzàce oszcz dzajàcy tryb ycia w czasie cià y i majàce wsparcie m a rodzà dzieci o wi kszej masie. Mo emy zatem przypuszczaç, e znaczàcà rol w determinowaniu masy cia a noworodka majà warunki spo eczno-ekonomiczne oraz (w przypadku pierwszego dziecka) wiek matki [5, 9, 13]. Prawid owa wieloprofilowa opieka nad kobietà ci arnà daje gwarancj urodzenia noworodka lepiej przystosowanego do ycia poza organizmem matki. Potwierdzeniem tej hipotezy sà doniesienia z krajów Afryki Subsaharyjskiej, gdzie obserwuje si wysokà rodnoêç matek, a przez to szereg z nià zwiàzanych powik aƒ przebiegu cià y i porodu [1, 2, 4, 5, 12, 17, 18, 21]. Wnioski 1. Liczba porodów odbytych przez kobiet jest ma o istotnym czynnikiem prognostycznym w odniesieniu do masy cia a kolejnych noworodków. 2. Wy szej masy cia a noworodka mo na si spodziewaç wdrugim porodzie, nie mo na jednak odnieêç tego do trzeciego kolejnego porodu. 3. P eç dziecka nie determinuje wielkoêci zmian masy cia a wkolejnych porodach oraz nie ma wp ywu na kierunek iwielkoêç zmian masy cia a dziecka w odniesieniu do poprzedniego noworodka. 356 Nr 5 /2008

6 KuÊ E, et al. PiÊmiennictwo 1. Aliyu M, Salihu H, Keith L, [et al.]. High parity and fetal morbidity outcomes. Obstet Gynecol. 2005, 105, Aliyu M, Jolly P, Ehiri J, [et al.]. High parity and adverse birth outcomes: exploring the maze. Birth. 2005, 32, Arad I, Baras M, Gofin R, [et al.]. Does parity affect the neonatal outcome of very-lowbirth-weight infants? Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2001, 94, Bai J, Wong F, Bauman A, [et al.]. Parity and pregnancy outcomes. Am J Obstet Gynecol. 2002, 186, Ndiaye O, Ba M, Diack-Mbaye A, [et al.]. Risk factors for low birth weight: influence of maternal age, parity, gestational age, nutritional status and maternal pathology. Dakar Med. 1998, 43, Matusiak R, Szymusik I, Kosiƒska-Kaczyƒska K, [et al.]. Czy wielokrotne wielorództwo jest po o niczym czynnikiem ryzyka? Ginekol Pol. 2006, 77, Guihard-Costa A, Papiernik E, Kolb S. Maternal predictors of subcutaneous fat in the term newborn. Acta Paediatr. 2004, 93, Lee S, Sobal J, Frongillo E, [et al.]. Parity and body weight in the United States: differences by race and size of place of residence. Obes Res. 2005, 13, Rodrigues M, Da Costa T. Association of the maternal experience and changes in adiposity measured by BMI, waist:hip ratio and percentage body fat in urban Brazilian women. Br J Nutr. 2001, 85, Ceg owska A. Przebieg cià y, porodu i po ogu u wieloródki z guzem Êledziony. Ginekol Pol. 2003, 74, Blackmore-Prince C, Iyasu S, Kendrick J, [et al.]. Are interpregnancy intervals between consecutive live births among black women associated with infant birth weight? Ethn Dis. 2000, 10, Brooke O, Anderson H, Bland J, [et al.]. Effects on birth weight of smoking, alcohol, caffeine, socioeconomic factors, and psychosocial stress. BMJ. 1989, 298, Hirnle L, Kowalska M, Petrus A, [et al.]. Analiza czynników predysponujàcych do makrosomii p odu oraz przebieg cià y i porodu w przypadkach cià powik anych du à masà p odu. Ginekol Pol. 2007, 78, Joshi N, Kulkarni S, Yajnik C, [et al.]. Increasing maternal parity predicts neonatal adiposity: Pune Maternal Nutrition Study. Am J Obstet Gynecol. 2005, 193, Vohr B, McGarvey S, Coll C. Effects of maternal gestational diabetes and adiposity on neonatal adiposity and blood pressure. Diabetes Care. 1995, 18, Dockerty J, Draper G, Vincent T, [et al.]. Case-control study of parental age, parity and socioeconomic level in relation to childhood cancers. Int J Epidemiol. 2001, 30, Onah H. Nigerian women s reproductive aspirations in relation to their knowledge of the obstetric risks associated with grandmultiparity as seen at the University of Nigeria Teaching Hospital, Enugu, Nigeria. Niger Postgrad Med J. 2004, 11, Yasmeen S, Danielsen B, Moshesh M, [et al.]. Is grandmultiparity an independent risk factor for adverse perinatal outcomes? J Matern Fetal Neonatal Med. 2005, 17, Feleke Y, Enquoselassie F. Maternal age, parity and gestational age on the size of the newborn in Addis Ababa. East Afr Med J. 1999, 76, Harris H, Ellison G, Holliday M. Is there an independent association between parity and maternal weight gain? Ann Hum Biol. 1997, 24, Dhall K, Bagga R. Maternal determinants of birth weight of north Indian babies. Indian J Pediatr. 1995, 62, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 357