Doświadczenia innych państw w zakresie ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych

Transkrypt

1 Doświadczenia innych państw w zakresie ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych dr Małgorzata Więcko-Tułowiecka Główny Specjalista w Wydziale Prawnym Biura Rzecznika Ubezpieczonych Warszawa 15 maja 2013

2 Unia Europejska Główny cel ochrona konsumenta szczególnie w odniesieniu do usług finansowych i szczególnie po przejściu ostatniego kryzysu finansowego, do którego przyczyniła się nieodpowiedzialna sprzedaż produktów finansowych (w tym inwestycyjnych). Przyczyny szczególnej ochrony : - znaczna nierówność informacyjna i brak wiedzy konsumentów w zakresie usług finansowych

3 Umowa ubezpieczenia czy instrument finansowy?

4 Instytucje Unii Europejskiej Aktualnie od 2008 r. prace nad dyrektywą PRIPs Packaged Retail Investment Products tłumaczone jako pakietowe produkty inwestycyjne tak naprawdę powinny być tłumaczone jako dyrektywa dotycząca opakowanych produktów inwestycyjnych w tym ubezpieczenia na życie z UFK. Już sama nazwa dokumentu jasno wskazuje, iż tego typu umowy podlegają regulacjom dot. produktów inwestycyjnych, a na potrzeby tej dyrektywy są produktami inwestycyjnymi.

5 Instytucje Unii Europejskiej Przyczyny prac legislacyjnych: - Dyrektywa MiFID nie zapewniła pełnej ochrony inwestorów - zdefiniowane w MiFID pojęcie instrumentu finansowego okazało się zbyt łatwe do obejścia - tego rodzaju opakowanie może zwiększać skomplikowanie produktu, a także ryzyko z nim związane, jak również może generować problem konfliktu interesów

6 Instytucje Unii Europejskiej - ten sam podstawowy produkt inwestycyjny może być opakowany jako ubezpieczenie, fundusz UCITs lub inne. Klienci detaliczni nie są w stanie w pełni zrozumieć konsekwencji tych różnic. - sprzeciw przedsiębiorców oferujących instrumenty finansowe zobowiązanych w znacznie szerszym zakresie niż podmioty oferujące produkty opakowane

7 Instytucje Unii Europejskiej - ubezpieczenia z UFK, które uregulowano w dyrektywie Dyrektywą Rady 90/619/EWG z dnia 8 listopada 1990 r. miały zupełnie inny charakter niż dzisiejsze produkty. Były również w zupełnie inny sposób dystrybuowane. Od czasu uchwalenia przepisów dyrektywy, inwestycyjne produkty ubezpieczeniowe w sposób znaczący ewoluowały. Definicja ubezpieczeń na życie z UFK wprowadzona w latach 90-tych nie jest adekwatna w odniesieniu do dzisiejszych umów tego rodzaju. - nowe podejście zaprezentowano w PRIPs bardziej, niż na definicji legalnej, należy skupić się na efektach ekonomicznych zawieranej umowy -> ubezpieczenie na życie z UFK jest produktem inwestycyjnym.

8 Włochy Kierunek interpretacji wytyczyły sądy powszechne : Ubezpieczenia inwestycyjne generalnie nie powinny być uznawane za umowy ubezpieczenia, a za instrumenty finansowe. Aby ustalić charakter konkretnej umowy należy badać jej dominujące elementy i stosować przepisy regulujące dominujący charakter umowy. Trzy główne cechy przesądzają o tym, że ubezpieczenie jest instrumentem finansowym: - składka jednorazowa - zdarzenie ubezpieczeniowe dożycie - zysk oparty na ryzyku finansowym, a nie demograficznym

9 Włochy Umowa, w której ubezpieczyciel, za zapłatą składki jednorazowej zobowiązuje się do wypłaty kwoty powiązanej z indeksami jest umową z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, jednak nie stanowi umowy ubezpieczenia na życie, gdyż nie uwzględnia ryzyka demograficznego (Sąd Okręgowy w Cagliari, wyrok z dnia 2 listopada 2010 r.) Umowy ubezpieczenia na życie z UFK, w których usługi świadczone przez ubezpieczyciela są bezpośrednio powiązane z wartością jednostek w funduszach inwestycyjnych, bez żadnej gwarancji uzyskania dochodu, bez względu na nazwę, dotyczą tak naprawdę zakupu instrumentu finansowego, a Bank, który dokonał sprzedaży tego produktu musi wykonać wszystkie obowiązki informacyjne określone w odniesieniu do sprzedaży instrumentów finansowych (Sąd Okręgowy w Trani, wyrok z dnia 11 marca 2008 r.)

10 Francja Ubezpieczenie nie powinno być produktem inwestycyjnym, a ochronnym i bazować na ryzyku związanym z życiem danej osoby. Szczególne regulacje prawne: - przedłużony okres odstąpienia od umowy ubezpieczenia z UFK (nawet w złej wierze) - szeroko zakrojone obowiązki informacyjne pośrednika, a także obowiązek udzielenia rzetelnej rekomendacji, w tym sprawdzenia sytuacji finansowej konsumenta

11 Francja Szczególne regulacje prawne: - obowiązek umieszczenia w umowie ubezpieczenia informacji o braku gwarancji wypłaty środków pieniężnych Niespełnienie określonych w ustawie obowiązków może prowadzić do nieważności umowy. - preferencje podatkowe jedynie w sytuacji, gdy umowa była wykonywana przez co najmniej 8 lat

12 Wielka Brytania Brak ustawowej definicji umowy ubezpieczenia cechy charakterystyczne: zapłata składki za ochronę przed ryzykiem straty/uszczerbku wynikającego z wypadku najczęściej mającej charakter zapłaty określonej kwoty. Silna pozycja organu nadzoru (FSA obecnie FCA i PRA) rekomendacja produktów oferowanych klientom detalicznym. Produkty ocenione przez organ nadzoru nierekomendowane do sprzedaży detalicznej.

13 Niemcy Niemiecki Sąd Federalny (BGH) po raz pierwszy w 2012 r. stwierdził, że umowy ubezpieczenia na życie z UFK są często produktami stricte inwestycyjnymi Tego rodzaju umowy powinny być oferowane po spełnieniu ostrzejszych wymogów informacyjnych (zarówno przed zawarciem umowy, jak i odnoszących się do treści umowy (OWU), w szczególności w zakresie informacji o ryzyku utraty środków pieniężnych. Sąd podkreślił przywiązanie konsumentów niemieckich do tradycyjnych umów na życie z UFK, co może skutkować niezrozumieniem zasad inwestycji bardziej skomplikowanych.

14 OPŁATY

15 Indie Organ Nadzoru Finansowego przedstawił rekomendacje dotyczące ubezpieczeń na życie z UFK oraz umów, w których suma ubezpieczenia zależy od wartości indeksów, dotyczące: - maksymalna wysokości prowizji: maksymalnie 15% - umowy do 5 lat, maks. 30% - umowy do 10 lat maks. 35% - powyżej 12 lat Zakaz udzielania prowizji w przypadku sprzedaży bezpośredniej przez pracowników zakładu ubezpieczeń.

16 Indie - minimalna wartość wykupu: co najmniej 30% - w roku 2 i 3 umowy co najmniej 70% - w 4 roku umowy co najmniej 90% - 5,6 i 7 rok umowy - minimalna suma ubezpieczenia: w umowach ze składką jednorazową 125% wpłaconej składki w umowach ze składką regularną wyższa z dwóch wartości: 10-ciokrotność składki rocznej lub 105% wszystkich składek wpłaconych do dnia zgonu

17 Austria Przepisy umożliwiają zwrot prowizji za niewykorzystany okres ochrony w przypadku wypowiedzenia umowy w ciągu pierwszych 5 lat jej trwania. Pośrednik ma obowiązek zwrócić (rozliczyć) ubezpieczycielowi nadpłaconą część prowizji. Kwota wykupu zwiększa się o nadpłaconą prowizję.

18 Dziękuję za uwagę i zapraszam do korzystania z serwisu prawnego na stronie Rzecznika Ubezpieczonych: dr Małgorzata Więcko-Tułowiecka Biuro Rzecznika Ubezpieczonych 18