Recenzje i artykuły recenzyjne
|
|
- Krystyna Sawicka
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 316 byłoby zastosowanie dużo większych skali map. Z doświadczenia wiadomo, że w dużych miastach występują specyficzne getta ludności romskiej, których w skali prezentowanych map nie da się odnaleźć. Warto też poznać morfologię istniejących osiedli romskich, ich struktury wewnętrzne. Ograniczono się też w opracowaniu, z oczywistych powodów, jedynie do terytorium Słowacji, podczas gdy już z rozmieszczenia osadnictwa romskiego widać, że ma ono ciągłość przestrzenną z osadami polskiej grupy Bergitka Roma, a także z Romami na Węgrzech i być może także na Ukrainie Zakarpackiej. Prezentowane opracowanie Atlas społeczności romskich na Słowacji przynosi ogrom materiału nadającego się do dalszych studiów i analiz, jest pierwszą w regionie kompleksową kartograficzną monografią poświęconą Romom i odpowiedzią słowackiego środowiska geograficznego na apel Unii Europejskiej o podjęcie badań nad wykluczeniem społecznym mniejszości romskiej w krajach członkowskich, co odnosi się głównie do nowych państw UE z Europy Środkowo-Wschodniej. Marek Sobczyński Wydział Nauk Geograficznych UŁ Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych Przywracanie pamięci o odbudowanej dumie narodowej Alina Cała Ochrona bezpieczeństwa fizycznego Żydów w Polsce powojennej. Komisje Specjalne przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2014, 461 ss. Dnia 2 rb. [1946 przyp. A.R.] bandyci NSZ-owcy dokonali bestialskiego mordu na Żydach w okolicach [Kro]ścienko. Niedaleko tego miasteczka zostało [ ] zatrzymane auto ciężarowe, które wiozło dwudziestu kilku Żydów: mężczyzn, kobiet i dzieci. Bandyci wylegitymowali wszystkich pasażerów poczym otworzyli ogień z automatów. W rezultacie 12 Żydów poniosło śmierć na miejscu a sześciu zostało rannych (s. 177). Informację o tym tragicznym wydarzeniu, opatrzoną suchym, ale wymownym tytułem Szczegóły zamordowania dwunastu Żydów w Krakowskiem, zamieścił 8 maja 1946 r. Biuletyn Żydowskiej Agencji Prasowej, nr 49 (169). Nie był to odosobniony przypadek mordu na tych, którzy wyszli z ukrycia, powrócili z obozów lub innych miejsc przetrwania. Ten sam organ prasowy systematycznie donosił bowiem o kolejnych zbrodniczych napaściach na ocalałych o Ohydnym morderstwie na rodzinie żydowskiej w Myszkowie koło Zawiercia, Zabójstwie Żyda zdemobilizowanego żołnierza, Zamordowaniu Żyda w Wielu-
2 317 niu, Morderstwie na 7-miu Żydach w Janowie Podlaskim, Zamordowanie trzech Żydów w Szczecinie, Nowych mordach na Żydach. Wraz z innymi tekstami archiwalnymi, artykuły opatrzone takimi dramatycznymi nagłówkami złożyły się na liczącą 197 wypisów część (II, źródłową) książki zatytułowanej: Ochrona bezpieczeństwa fizycznego Żydów w Polsce powojennej. Komisje Specjalne przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce. Jej zasadniczy rozdział (I) poświęcono utworzeniu i likwidacji tytułowych komisji. Autorką, liczącej ogółem 461 stron, pracy (całości dopełnia słownik ważniejszych terminów, wykaz skrótów, bibliografia, indeks osób oraz aneksy w postaci archiwalnych planów, opisów i zdjęć chronionych obiektów) jest Alina Cała antropolożka i historyczka, wybitna badaczka historii stosunków polsko-żydowskich, w tym polskiego antysemityzmu. Na dorobek autorki składają się tak fundamentalne prace z historii społecznej polskich Żydów (zwłaszcza ich relacji z większością chrześcijańską), jak: Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim ( ): postawy, konflikty, stereotypy (1989), Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej (1992), Dzieje Żydów w Polsce: Teksty źródłowe (we współautorstwie z Heleną Datner, 1997), Żyd wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła (2012). Ostatnia z wymienionych pozycji stanowi pierwszą na gruncie krajowym syntezę dziejów ideologii antysemityzmu w Polsce (począwszy od XIX w. a na pierwszej dekadzie XXI stulecia skończywszy). Alina Cała podjęła się w niej niezwykle trudnej próby wyjaśnienia genezy i trwałej obecności antysemityzmu w Polsce. Próby zarazem odważnej (również w sensie dosłownym!), wszak bowiem każda jego interpretacja musi się liczyć z polemiką płynącą nie tylko ze strony badaczy (po upowszechnieniu drukiem rezultatów swoich badań, autorka stała się obiektem publicznych ataków ze strony środowisk skrajnie prawicowych, nacjonalistycznych i neofaszystowskich; kilku protestów przed gmachem Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, w którym była wówczas zatrudniona). W pracy Żyd wróg odwieczny?, poza wyjaśnieniem źródeł wyobrażeń i przesądów antysemickich oraz kształtowania się wizerunku i stereotypu Żyda na ziemiach polskich, zidentyfikowała drogi rozpowszechniania się tego negatywnego zjawiska oraz określiła formy, jakie ono przyjmowało (na ile były swoiste, a na ile zapożyczone i przekształcone na badanym obszarze). Przedstawiła tzw. nośność społeczną propagandy antysemickiej oraz odwołujących się do tej ideologii ruchów społecznych we współczesnej Europie Środkowo-Wschodniej, w tym zwłaszcza w Polsce. Szczegółowa analiza i synteza problemu (istne kompendium wiedzy, składające się na swoisty podręcznik akademicki) dały autorce asumpt do sformułowania własnej definicji fenomenu zjawiska, jakim jest antysemityzm.
3 318 Ryc. 1. Okładka najnowszej książki Aliny Całej Monumentalne dzieło o antysemityzmie stanowiło w dużym stopniu podsumowanie dotychczasowych badań Aliny Całej. Było zarazem punktem wyjścia do podjęcia dalszych, tym razem bardziej szczegółowych, rozważań nad organizowaniem własnych form ochrony bezpieczeństwa (życia) przez tych, którzy przeżyli Zagładę (ryc. 1). Badany problem wyrastał bowiem ze specyficznego układu relacji międzyetnicznych (międzyreligijnych), jaki przez wiele stuleci, a szczególnie w pierwszej połowie XX w., kształtował się na ziemiach polskich. Do ponurego obrazu stosunków polsko-żydowskich przed drugą wojną światową autorka nawiązuje już we wstępie pierwszego rozdziału. Opisuje gęstniejącą atmosferę wrogości wobec żydowskich współobywateli, tworzoną przez skrajnie prawicowe ugrupowania (m.in. Stronnictwo Narodowe, Młodzież Wszechpolską, Obóz Radykalno-Narodowy), którym dojście Hitlera do władzy w Niemczech, a później śmierć marszałka Józefa Piłsudskiego dały impuls do jeszcze radykalniejszych działań (m.in. domagania się odebrania praw obywatelskich i zakazu studiowania Żydom, wprowadzenia dla nich tzw. gett ławkowych). Autorka przypomina przedstawiając w uporządkowany sposób przyczyny oraz przebieg kształtowania się postaw, nastrojów i zajść antysemickich że napastliwej działalności i agitacji antysemickiej wtórowała przytłaczająca część prasy katolickiej. Ukształtowane pod wpływem takiego oddziaływania społeczeństwo polskie stało się, zdaniem Aliny Całej, mniej lub bardziej biernym świadkiem Zagłady dokonanej przez nazistów. Czerpiąc ze swojego bogatego dorobku naukowego oraz dokonań badaczy z Centrum Badań nad Zagładą, m.in. B. Engelking (2011) i J. Grabowskiego (2011), autorka wyciąga wniosek o istnieniu ciągłości postaw i nastrojów antyżydowskich co najmniej od lat 30. XX w., wzmocnionych okupacyjnym systemem prawnym i zmasowaną antysemicką propagandą hitlerowską. Po wymordowaniu (po 1943 r.) w obozach zagłady większości populacji żydowskiej, Niemcy usprawnili wyjaśnia Cała system zmuszania ludności polskiej, zwłaszcza mieszkańców wsi, do obligato-
4 319 ryjnego wyłapywania ukrywających się Żydów oraz zadbali o to, by ich zniknięcie postrzegała ona w kategoriach korzyści ekonomicznych. W rezultacie niemała część Polaków zinternalizowała okupacyjne prawodawstwo rasistowskie, które wykluczało Żydów nie tylko ze wspólnoty narodowej czego domagały się przed wojną ugrupowania skrajnie prawicowe ale ze wspólnoty ludzkiej. Warto dodać do nakreślonej przez autorkę ciągłości postaw i nastrojów antyżydowskich, że również przed usprawnieniem systemu Zagłady i atakiem zmasowanej, antysemickiej propagandy hitlerowskiej, dochodziło do bestialskich ataków na Żydów. Na zdobytych przez Niemców terenach, należących zwłaszcza do byłej radzieckiej strefy okupacyjnej, miejscowa ludność ( sąsiedzi ) wywołała wiele pogromów, najczęściej tam, gdzie dominowali etniczni Polacy, m.in. w 1941 r. w Jedwabnem, Wąsoszu (Gross 2000, Bikont 2004, Żbikowski 2006). Pisze o tym obszernie m.in. Witold Mędykowski, polsko- -izraelski historyk, pracujący w jerozolimskim Instytucie Yad Vashem, w książce z 2012 r. nieodnotowanej w Ochronie bezpieczeństwa pt. W cieniu gigantów. Pogromy Żydów 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy. Cząstką tej wojennej traumy konkluduje na tym etapie rozważań Alina Cała stało się przeczucie nieczystego, czy nie całkiem czystego sumienia. Cały ten bagaż zachowań i doświadczeń, zarówno przedwojennych, jak i zwłaszcza wojennych, rzutował, jej zdaniem, na powojenne postawy wobec ocalałych z Zagłady. Pisze o nich w podrozdziale (1) Stan bezpieczeństwa ludności żydowskiej w latach Autorka przedstawia w nim wiele, nie mniej tragicznych od przywołanego na wstępie, przypadków mordów na Żydach, dla których wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej nie oznaczało bezpieczeństwa. Do zbrodni, których przykłady zamieszczono w książce, doszło (odwołując się tylko do nazw miejscowości, a nie liczby śmiertelnych ofiar i rannych) m.in. w: Sokołach (powiat Wysokie Mazowieckie), Leżajsku, Czorsztynie, Nowym Sączu, Parczewie, Siedlcach, Klimontowie, Zwoleniu, Żelechowie, Działoszycach, Gliwicach, Lublinie, Chełmie, Janowie Podlaskim, Tarnowie, Kaliszu, Kolbuszowej, Radzyniu, Krakowie. Poza tymi oraz innymi zwartymi skupiskami osadniczymi, morderstw dokonywano wzdłuż dróg oraz podczas tzw. akcji pociągowej. Areną zdecydowanej większości aktów przemocy skierowanej wobec ludności żydowskiej były tereny wschodniej i południowo-wschodniej oraz centralnej Polski. W latach , w różnych okolicznościach, często w wyniku działalności antykomunistycznego podziemia (m.in. poakowskiego, NSZ), zamordowanych zostało jak wylicza autorka na podstawie szacunków prezentowanych w literaturze naukowej prawie tysiąc osób narodowości żydowskiej. Na podstawie zidentyfikowanych przez Całą przyczyn aktów zbiorowej
5 320 przemocy, można dojść do wniosku, że mordów na nich dokonywano za to właśnie, że byli Żydami, a podłoże ich było zróżnicowane: od przesądów rasistowskich i religijnych (związanych najczęściej z legendą mordu rytualnego), poprzez pełnienie funkcji w strukturach nowej władzy, aż po rabunek mienia żydowskiego i zapobieżenie odzyskaniu go przez ocalałych. Do wzmocnienia nastrojów antyżydowskich, zdaniem autorki, przyczyniły się również: wojenna trauma, brak stabilizacji politycznej i ekonomicznej, poczucie niepewności. Z nakreślonym przez Całą procesem kształtowania się niektórych powojennych postaw uprzedzeń i wrogości wobec ocalałych korespondują wnioski z badań nad więzią społeczną ludności żydowskiej, które w latach prowadziła Irena Hurwic-Nowakowska. W pracy będącej ich podsumowaniem a nieodnotowanej wśród pozycji bibliograficznych jej autorka, wyjaśniając przyczyny tak licznych po wojnie aktów antysemickiej przemocy, stwierdziła, że części społeczeństwa polskiego dość naturalne wydawało się tępienie Żydów, będące kontynuacją wszczepionych [podczas okupacji przyp. A.R.] wartości i pojęć (Hurwic-Nowakowska 1996, s. 140). Na powszechność ekscesów wpłynęła po części ich bezkarność. Autorka Ochrony bezpieczeństwa tłumaczy to, odwołując się do wybranych przykładów (m.in. z Miechowa, Ostrowca Świętokrzyskiego, Skarżyska-Kamiennej, Kozienic, Chmielnika, Chrzanowa), małą sprawnością odpowiedzialnych za bezpieczeństwo organów porządkowych oraz niechęcią, czy wręcz wrogością wobec Żydów ze strony urzędników instytucji strzegących prawa, reprezentujących różne szczeble administracji terenowej (od gminnej po wojewódzką). W dużym stopniu pod wpływem skrytobójczych mordów i zorganizowanych napadów uzbrojonych band, Żydzi uczestniczyli w legalnej i najczęściej nielegalnej emigracji z Polski oraz przemieszczeniach wewnątrz kraju: z mniejszych miast do większych, bardziej bezpiecznych i stwarzających perspektywę osiągnięcia względnej stabilizacji. Świadomie lub nie, zdaniem Całej, dokonywała się na polskiej prowincji czystka etniczna, zapoczątkowana deportacjami przeprowadzonymi przez hitlerowców, a zakończona ekspulsją Żydów Polski w 1968 r. Na podstawie lektury recenzowanej książki można dojść do wniosku, że akty zbiorowej przemocy dokonywane na wydobywających się z traumy osobistych przeżyć i zmagających z bólem po stracie najbliższych układały się by ująć je metaforycznie w gruby sznur korali, nawlekanych gęsto od czasu wyzwalania kolejnych ziem spod okupacji niemieckiej. Aż do 4 lipca 1946 r., kiedy pod wpływem najcięższego z nich pogromu w Kielcach wszystko pękło. Liczba śmiertelnych ofiar tego największego po wojnie aktu antysemickiej zbrodni w Polsce, wywołanego plotką o porwaniu kilkuletniego chłopca, w celu dokonania na nim mordu rytualnego, przekroczyła 42, ponadto było 40 ciężko
6 321 pobitych, wśród nich dwie kobiety w ciąży, pielęgniarka, która usiłowała udzielić pomocy rannym, trójka młodych ludzi w wieku lat, dwoje małych dzieci oraz niemowlę. Erupcja spontanicznej przemocy, do jakiej doszło w Kielcach, była bezpośrednią przyczyną zorganizowania samoobrony, choć wysiłki środowiska żydowskiego w celu zapewnienia bezpieczeństwa fizycznego Żydom podejmowano już wcześniej. W podrozdziale (2) Geneza żydowskiej samoobrony, autorka w chronologicznym porządku opisuje nie tylko pierwsze próby tworzenia uzbrojonych grup strażników obiektów żydowskich, ale całą serię interwencji przedstawicieli żydowskich ugrupowań u najwyższych władz państwowych, podczas których składano prośby i propozycje zaradzenia bestialskim aktom przemocy antysemickiej. Przytacza przykłady wystąpień posłów żydowskich do Krajowej Rady Narodowej (zalążka sejmu), poświęconych drastycznym zabójstwom Żydów oraz ich apeli do rządu w sprawie wszczęcia szerokiej akcji społecznej przeciw antysemityzmowi. To m.in. pod wpływem tych wszystkich wysiłków wszedł w życie dekret (16 listopada 1945 r.) O przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa, który w kilku artykułach precyzyjnie przez autorkę opisanych odnosił się do przestępstw na tle narodowościowym, religijnym i rasowym. Niestety, dekret nie przyczynił się do zapewnienia pełnego bezpieczeństwa (dlatego m.in., że sprawców napaści i zabójstw Żydów nieczęsto udało się zidentyfikować i doprowadzić przed oblicze sądu; władza państwowa ze względu na skalę godzącego również w jej wizerunek zjawiska starała się wyciszyć wszelkie o nich doniesienia, a sądy unikały wydawania najwyższego wyroku kary, by nie nastawić w ten sposób społeczeństwa polskiego wrogo wobec sił nowego porządku). Fiaskiem zakończyły się też podejmowane po Kielcach przez posłów działających w Ogólnopolskiej Lidze do Walki z Rasizmem apele z dużą wnikliwością odtworzone przez autorkę na podstawie materiałów źródłowych o wydanie specjalnego dekretu zwalczającego antysemityzm. Wobec małej skuteczności wspomnianego dekretu z listopada 1945 r. (jego nową wersję opublikowano 12 lipca 1946 r.), zarzucenia projektu ustawy o zwalczaniu antysemityzmu oraz rozszerzającej się fali terroru antyżydowskiego, której kulminacją był pogrom w Kielcach, rozpoczęto tworzenie ujednoliconej, ogólnopolskiej straży chroniącej ludność żydowską. W odtworzonej z niezwykłą precyzją przez Alinę Całą dyskusji nad powołaniem odrębnej formacji zbrojnej pojawiały się nawet postulaty wznowienia działalności przez Żydowską Organizację Bojową (konspiracyjną organizacjię zbrojnego oporu Żydów w czasie drugiej wojny światowej). Na podstawie szeroko zakrojonych badań autorka ustaliła jednoznacznie, że choć brakuje śladów dokumentacyjnych, to podczas wizyt przedstawicieli środowiska żydowskiego u prezydenta
7 322 KRN, w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwie Sprawiedliwości zapadły decyzje o powstaniu żydowskiej formacji paramilitarnej w celu zapewnienia Żydom bezpieczeństwa, które niepoprzedzone zostało ani dekretem, ani rządową lub sejmową uchwałą. Dalej Alina Cała dowodzi wykazując duże doświadczenie badawcze i umiejętność interpretacji materiałów źródłowych pełnych luk i tajemniczo brzmiących zdań że całe przedsięwzięcie władze potraktowały jako ściśle tajne, podobnie zrobili Prezydium Centralnego Komitetu Żydów w Polsce (największej i najważniejszej organizacji polskich Żydów, dążącej do reprezentowania ich w charakterze monopolisty w stosunkach z polskim rządem i tzw. zagranicą) oraz przywódcy partii wchodzących w jego skład. Ponadto autorka, nie znajdując również w prasie żydowskiej choćby wzmianki o powstaniu i działalności formacji, ustaliła ramy czasowe podjęcia przez czynniki rządowe decyzji w powyższej sprawie na okres między 13 a 24 lipca 1946 r. Pod koniec tego miesiąca Centralna Komisja Specjalna taką nazwę na szczeblu centralnym, przy CKŻP, przyjęła nowa jednostka organizacyjna działała już pełną parą, choć nie bez przeszkód. Centralna Komisja skoncentrowała się przede wszystkim na zorganizowaniu ochrony i obrony instytucji żydowskich, pomocy władzom w zapewnianiu bezpieczeństwa Żydom, zapobieganiu panice emigracyjnej, umożliwieniu spokojnej pracy nad odbudową życia Żydów w Polsce. Strukturą działalności w terenie nawiązywała w dużym stopniu do CKŻP. Centralnej Komisji, według schematu opracowanego przez Całą, podlegały Wojewódzkie Komisje Specjalne, utworzone przy Wojewódzkich Komitetach Żydowskich (terenowych organach CKŻP), tym zaś powiatowe, okręgowe (rejonowe) lub miejskie (tylko na Dolnym Śląsku) Komisje Specjalne. Z wyliczeń autorki wynika, że utworzono 200 uzbrojonych grup wartowniczych, składających się z ok. 2,5 strażników, ochraniających całodobowo ok. 390 obiektów następujących instytucji: Komitetów Żydowskich, domów dziecka, domów starców, domów repatriantów, szkół, stołówek, spółdzielni żydowskich, fabryk zatrudniających większą liczbę Żydów, partii żydowskich, kibuców (ryc. 2). Autorka nie poprzestała tylko na zliczeniu ochraniających i ochranianych. Szacunkiem objęła również uzbrojenie, na które według niej składało się ok. 1 tys. karabinów, 100 sztuk broni automatycznej, ponad 1 tys. pistoletów i 120 granatów. Szczegółowo działalność poszczególnych formacji autorka opisała w ostatniej, analitycznej części (4): Komisje Specjalne na terenie kraju. Przedstawiła w niej informacje o stanie bezpieczeństwa ludności żydowskiej oraz strukturze organizacyjnej i interwencjach Komisji w: Warszawie i województwie warszawskim, Białymstoku, Lublinie, Łodzi i województwie łódzkim, Krakowie i województwie krakowskim, Przemyślu, Częstochowie i województwie kieleckim, Katowicach i województwie śląsko-dąbrowskim, Wrocławiu i wielu miastach
8 323 Dolnego Śląska oraz Olsztynie, Bydgoszczy, Szczecinie i Gdańsku. Utworzenie Komisji spełniło swoje zadanie przeprowadzono ok. 2 tys. interwencji; najtrudniejsze w: Białymstoku, Bielawie, Bytomiu, Krakowie, Legnicy, Otwocku, Rychbachu (Dzierżoniowie) i Szczecinie (do strzelaniny doszło w: Rabce i Białymstoku). Wydaje się, że cenne dla lepszego zrozumienia struktury terenowej oraz warunków powstania, działalności i likwidacji poszczególnych Komisji Specjalnych byłoby nakreślenie tła w postaci powojennych skupisk żydowskich ich liczebności i rozmieszczenia. Wyjaśniłoby to, dlaczego formacjom na Dolnym Śląsku (powołanym nawet w bardzo małych miastach) autorka poświęciła relatywnie najwięcej rozważań. Ryc. 2. Straż Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego we Wrocławiu Źródło: Dział Dokumentacji Zabytków i Archiwum Fotografii Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie Likwidacja Komisji Specjalnych (przedstawiona w części 3), podobnie jak ich powołanie, nie ma, zdaniem Aliny Całej, potwierdzenia w dokumentach. Według ustaleń autorki do ich rozwiązania mogło dojść między 13 stycznia a 6 marca 1947 r. Do głównych przyczyn zniesienia odrębności i względnej samodzielności samoobrony żydowskiej należy zaliczyć postępującą stabilizację sytuacji politycznej w kraju i wzrost bezpieczeństwa polskich Żydów oraz żądania władz państwowych niezaakceptowane przez część środowiska żydowskiego by dotychczasowe struktury wcielić do Ochotniczych Rezerw Milicji Obywatelskiej.
9 324 Zdaniem A. Grabskiego (2015) autora pracy z tej samej, co recenzowana książka serii: Z dziejów Centralnego Komitetu Żydów w Polsce żydowskie oddziały samoobrony utworzono zbyt późno, a wynikało to z błędnych oczekiwań Komitetu, że bezpieczeństwo Żydów zapewnią odpowiednie organy polskiej władzy. Zachowanie sił porządkowych podczas pogromu kieleckiego (bierne, a częściowo nawet wspierające jego uczestników) rozwiało te złudzenia, a reprezentacja polskiego żydostwa uznała, że może liczyć tylko na własne oddziały. Analizowany problem bezpieczeństwa fizycznego Żydów wydaje się być nieco wyizolowany z szerszego kontekstu społeczno-politycznego tużpowojennych lat. Mając do czynienia z zarysowanym tłem historycznym, czytelnikowi łatwiej byłoby się poruszać po niezwykle skomplikowanych meandrach ówczesnej rzeczywistości, w której dość osobliwe miejsce zajęli Żydzi. Byli jedyną mniejszością narodową w Polsce co warto w tym miejscu przypomnieć która ustanowiła swoistą formę autonomii instytucjonalnej. W jej ramach odbudowali nie tylko podstawy biologicznej i materialnej egzystencji, ale rozwinęli narodową kulturę, stworzyli sygnalnie przez autorkę przywołaną zróżnicowaną ideologicznie scenę partyjną, a było to przecież ewenementem w tamtych realiach ustrojowych. Rzucenie szerszego światła na tak wnikliwie przedstawione zagadnienie samoorganizowania się Żydów w celach obronnych pozwoliłoby uchwycić złożony stosunek obozu rządowego do polskich Żydów. Deklarowane oficjalnie stanowisko jego organów przedstawicielskich stało często w sprzeczności z rzeczywistymi działaniami, np. w sprawie emigracji. Rząd, manifestując poparcie tylko dla jej legalnej formy, był w dużym stopniu zainteresowany zniknięciem ludności żydowskiej z polskiej przestrzeni. Zakładał, że zmniejszenie jej skupienia przyczyni się do przełamania żywych w sporej części społeczeństwa stereotypów łączących Żydów w organicznym związku z obozem władzy, a przy tym zapobiegnie pogromom i innym aktom antysemickiej przemocy, podważającym wiarygodność nowego rządu zagranicą, o którą godząc się m.in. na pewną formę żydowskiej autonomii narodowo- -kulturalnej bardzo zabiegał. Brak bezpieczeństwa po Zagładzie a zapewnienie go sobie i garstce najbliższych było, po traumie wojennej, głównym pragnieniem Żydów należy więc spróbować odczytać w szerszym kontekście: okaleczonego świata ruin, chaosu, rozbitych struktur społecznych, nędzy, masowych repatriacji i emigracji (w tym żydowskiej), niepewności co do przebiegu granic, nieufności wobec sił nowego porządku, strachu przed Armią Czerwoną, bandytyzmu. Książka Aliny Całej jest znakomita warsztatowo. Podobnie jak większość jej prac powstała na podstawie solidnej bazy źródłowej, pozyskanej podczas badań archiwalnych (w Archiwum ŻIH, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Instytutu
10 325 Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwum Sejmowym), bibliotecznych i terenowych. Posługiwanie się złożonym aparatem naukowym i właściwości podejścia interdyscyplinarnego (antropologicznego, historycznego, socjologicznego), to nieodłączne cechy stylu badawczego autorki rozprawy. Zróżnicowane i wszechstronnie dobrane pod kątem stosowanych metod materiały źródłowe pozwoliły badany problem przedstawić również gdy mowa o działalności komisji specjalnych w poszczególnych skupiskach żydowskich w kraju przy zastosowaniu klucza przestrzennego. Można więc z uznaniem dla autorki przyjąć, że reprezentowane dotychczas przez nią podejście interdyscyplinarne poszerzyło się o jeszcze jedno spojrzenie: geograficzne (podkreśla je zamieszczony w pracy materiał ilustracyjny w postaci archiwalnych szkiców planów chronionych obiektów i terenów wokół nich). Książka Aliny Całej jest poza tym świetnie napisana. Niezależne od talentu mówienia, z wyjątkową dokładnością i szczerością, o historii stosunków polsko- -żydowskich, zadecydował o tym jej emocjonalny, empatyczny stosunek do tych, którzy doświadczywszy straszliwych tragedii podczas okupacji hitlerowskiej, naruszających dogłębnie ich poczucie ludzkiej godności, podjęli, w obliczu powojennego braku bezpieczeństwa, próbę odbudowania dumy osobistej i narodowej, a jedną z jej form była zbrojna samoobrona. Na naszą pracę stwierdził kierownik Centralnej Komisji Specjalnej trzeba patrzeć z perspektywy czasowej, aby ukazało się całe jej piękno i znaczenie. Wierzę, że przyjdzie jeszcze jakiś historyk i się nią zainteresuje. Na szczęście przyszedł. Literatura Bikont A., 2004, My z Jedwabnego, Warszawa. Cała A., 1989, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim ( ): postawy, konflikty, stereotypy, Warszawa. Cała A., 1992, Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa. Cała A., Datner H., 1997, Dzieje Żydów w Polsce: Teksty źródłowe, Warszawa. Cała A., 2012, Żyd wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa. Engelking B., 2011, Jest taki piękny słoneczny dzień... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej , Warszawa. Grabowski J., 2011, Judenjagd. Polowanie na Żydów Studium dziejów pewnego powiatu, Warszawa. Grabski A., 2015, Centralny Komitet Żydów w Polsce ( ). Historia polityczna, Warszawa. Gross J.T., 2000, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny.
11 326 Hurwic-Nowakowska I., 1996, Żydzi polscy ( ). Analiza więzi społecznej ludności żydowskiej, Warszawa. Mędykowski W., 2012, W cieniu gigantów. Pogromy Żydów 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Kontekst historyczny, społeczny i kulturowy, Warszawa. Żbikowski A., 2006, U genezy Jedwabnego. Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej wrzesień 1939-lipiec 1941, Warszawa. Andrzej Rykała Wydział Nauk Geograficznych UŁ Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych
Demografia społeczności żydowskiej w Polsce po Zagładzie
Powojnie: historia społeczności żydowskiej w Polsce po 1945 roku materiały edukacyjne MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELKI/NAUCZYCIELA Autor: Piotr Kowalik Etap edukacyjny: VIII klasa szkoły podstawowej Czas trwania:
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce 1764-1989 Spis treści Do Czytelnika..... 11 Przedmowa....... 13 Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw
Opublikowane scenariusze zajęć:
mgr Magdalena Tomczyk nauczyciel dyplomowany historii, wiedzy o społeczeństwie oraz wychowania do życia w rodzinie w Gimnazjum Nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Tarnowie. Naukowo zajmuje się historią XIX i
ZADANIE 3. Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie.
ZADANIE 3 Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie. 1. Samorząd gminny przywrócono w Polsce w roku: a) 1989 b) 1990 c) 1998 d) 1999. 2. W
HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski
HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE 1764-1989 Autor: Wojciech Witkowski Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy 1.1. Pojęcie administracji i biurokracji 1.2.
Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran. Wojna. po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach
Wojna po wojnie Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran Wojna po wojnie Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach 1944 1953 Gdaƒsk Warszawa 2012 Wydawnictwo Naukowe
Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo
Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Dopuszczający -Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm,
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Nie potrafi wymienić
Spis treści. Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski. Do Czytelnika Przedmowa... 13
Spis treści Do Czytelnika.............................................. 11 Przedmowa................................................ 13 Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część
Spis treści. Wykaz skrótów... XIX Przedmowa... XXV. Część I. Administracja w okresie II Rzeczypospolitej
Spis treści Wykaz skrótów... XIX Przedmowa... XXV Część I. Administracja w okresie II Rzeczypospolitej Rozdział I. Pojęcie oraz geneza II Rzeczypospolitej... 7 1 1. Problem tożsamości i ciągłości państwa
Spis treści. Wstęp Rozdział III
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I Wiadomości ogólne o konstytucji jako najważniejszym w państwie akcie prawnym... 13 1. Pojęcie, geneza i funkcje konstytucji... 13 2. Konstytucja ustawą zasadniczą państwa...
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający wymagania w zakresie wiadomości omawia najważniejsze postanowienia i konsekwencje traktatu wersalskiego definiuje pojęcie totalitaryzmu omawia główne
Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski
Spis treści Do Czytelnika Przedmowa Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Renata Karpińska Departament Mecenatu Państwa Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konferencja Dziedzictwo w sieci 30 listopada 2012 r.
Renata Karpińska Departament Mecenatu Państwa Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Konferencja Dziedzictwo w sieci 30 listopada 2012 r. Podstawa prawna: Uchwała Rady Ministrów nr 176/2010 z dn.
CZEGO NIE MOGLIŚMY WYKRZYCZEĆ ŚWIATU
DZIAŁANIA EDUKACYJNE WOKÓŁ WYSTAWY STAŁEJ CZEGO NIE MOGLIŚMY WYKRZYCZEĆ ŚWIATU WWW.ONEGSZABAT.ORG WWW.JHI.PL DZIAŁANIA EDUKACYJNE WOKÓŁ WYSTAWY STAŁEJ 1. CZĘŚĆ Oprowadzanie po wystawie Czego nie mogliśmy
musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert
IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany
Antony Polonsky. Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika
Antony Polonsky Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje uczestnika Antony Polonsky Stosunki polsko-żydowskie od 1984 roku: Refleksje
Spis treści. Część I. Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320)
Spis treści Do Czytelnika 5 Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320) 1.1. Początki i rozwój państwa polskiego (do 1138). Rozbicie dzielnicowe i dążenia
HISTORIA USTROJU POLSKI. Autor: Marian Kallas
HISTORIA USTROJU POLSKI Autor: Marian Kallas Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Przykłady błędów w komunikatach prasowych dotyczących badań sondażowych. Etyka dziennikarska czy niewiedza?
Przykłady błędów w komunikatach prasowych dotyczących badań sondażowych Etyka dziennikarska czy niewiedza? Co jest niezbędne? podstawowe informacje o sondażu Na podstawie: artykułu Zasady prezentacji
Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939
Spis treści str. 10 str. 12.12 str. 20 sir. 21 Wprowadzenie Wstęp Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Seria Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości tom VII Redaktor naukowy serii: prof. dr hab. Andrzej Szpociński Recenzent: prof. dr hab. Jan Jacek Bruski Redaktor
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 206/207 dla klasy I a Nauczyciel prowadzący: Jacek Foszczyński Liczba tygodni nauki: 38 Liczba godzin w tygodniu: 2 Liczba godzin do wypracowania
Politologia studia niestacjonarne Seminaria dyplomowe w roku akademickim 2017/2018 Spis treści
Politologia studia niestacjonarne Spis treści HARMONOGRAM SPOTKAŃ... 2 Prof. UAM dr hab. Anita Adamczyk... 3 Prof. UAM dr hab. Edward Jeliński... 4 Prof. UAM dr hab. Andrzej Stelmach... 5 1. Ni 28 Sty
Zbiory kartograficzne Część 1
Nr 20/2018 08 02 18 Zbiory kartograficzne Część 1 Autor: Bogumił Rudawski (IZ) Zbiory kartograficzne Archiwum II Wojny Światowej Instytutu Zachodniego obejmują kilkadziesiąt planów i map. Są to dokumenty
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny.
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić
PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy)
2016-09-01 HISTORIA PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy) SZKOŁY BENEDYKTA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń porządkuje i synchronizuje
GRUPA A. a) odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego.
Sprawdzian nr 6 Rozdział VI. II wojna światowa GRUPA A 1. Oblicz, ile lat minęło od: odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego. 6 zakończenia I wojny światowej
STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ. mgr Marcin Druszcz ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE DZIAŁAŃ PODODDZIAŁÓW POLICJI NA TERYTORIUM KRAJU W LATACH
STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ mgr Marcin Druszcz /Autor rozprawy/ ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE DZIAŁAŃ PODODDZIAŁÓW POLICJI NA TERYTORIUM KRAJU W LATACH 2010-2015.... /Temat rozprawy/ dr hab. Andrzej Czupryński..
ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII
ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII Zakładane osiągnięcia uczniów to wiadomości i umiejętności, którymi uczeń powinien się wykazywać po zakończeniu nauki w szkole podstawowej. Dzięki przyporządkowaniu
- Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm, faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja.
Indywidualne wymagania edukacyjne dla ucznia klasy VI dostosowane do specyficznych trudności w nauce Przedmiot: historia i społeczeństwo Opinia PPP: 4223.357.2015 Niedostateczny Nie spełnia wymogów na
Spis treści. Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI
Spis treści Wykaz skrótów... XIII Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI Rozdział I. Zagadnienia wstępne... 1 1. Uwagi terminologiczne... 1 2. Elementy charakterystyczne
Dostarczenie uczniom wiedzy na temat kultury żydowskiej Przekazanie wiedzy na temat Holocaustu
Dostarczenie uczniom wiedzy na temat kultury żydowskiej Przekazanie wiedzy na temat Holocaustu Uczestniczyliśmy w dodatkowych zajęciach na temat historii i kultury Żydów. Wzięliśmy udział w obchodach Międzynarodowego
-w Wprowadzenie 12 Wstęp
Spis treści -w Wprowadzenie 12 Wstęp str. 12 str. 20 str. 21 Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów
Dz. U. Nr 211, poz. 1633 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów Na podstawie art. 114 ust. 6 ustawy z dnia 27
HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny
HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - wymienia datę kongresu wiedeńskiego, cele i główne państwa - wie, na czym polegała rewolucja przemysłowa - potrafi wymienić nowe idee polityczne
Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI. Przedmiot: historia i społeczeństwo. Ocena dopuszczająca. ocena dostateczna
Orzeczenie PPP.258.263.2015 Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI Przedmiot: historia i społeczeństwo ocena niedostateczna nie spełnia wymogów na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca PRACUJE PRZY
Potencjał Branży Ochrony Osób i Mienia w Polsce do wykorzystania w systemie obronności Państwa
Potencjał Branży Ochrony Osób i Mienia w Polsce do wykorzystania w systemie obronności Państwa POLSKA IZBA OCHRONY Członek Założyciel Klubu Europejskich Organizacji Branży Ochrony ESBOC cele i kierunki
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
AKCJA SPOŁECZNO-EDUKACYJNA ŻONKILE 19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM
19 IV 1943 ROCZNICA POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM GETTO WARSZAWSKIE I POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM Utworzenie getta: W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół
SCENARIUSZ LEKCJI HISTORII DLA UCZNIÓW SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ
Parys J., Scenariusz lekcji historii dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej nt.: Początek końca... Los ludności żydowskiej w pierwszych miesiącach niemieckiej okupacji Tarnowa w: Tarnowskie Studia Historyczne,
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum OKUPACJA NIEMIECKA ZIEM POLSKICH Wykorzystanie programu multimedialnego Historia Świata i Polski 1914-1948, Wojny światowe mgr Maria Kosterkiewicz Gimnazjum nr 12
HARMONOGRAM PRZEDSIĘWZIĘĆ PATRIOTYCZNYCH W MAŁOPOLSCE W 2015 ROKU
HARMONOGRAM PRZEDSIĘWZIĘĆ PATRIOTYCZNYCH W MAŁOPOLSCE W 05 ROKU STYCZEŃ 70 rocznica wyzwolenia hitlerowskiego obozu w Płaszowie 5.0 teren byłego obozu w Płaszowie Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie Dni Europejskie na Uniwersytecie Gdańskim, 6 maja 2014 r. Artur Jabłoński (Kaszëbskô Jednota) Europa nie jest homogeniczna. Oprócz państw narodowych,
Warszawa, dnia 31 marca 2014 r. Poz. 413
Warszawa, dnia 31 marca 2014 r. Poz. 413 OBWIESZCZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części
Roman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946
Roman Kabaczij WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946 SPIS TREŚCI Wstęp 11 Rozdział I. Koncepcja wysiedlenia Ukraińców z Polski w kontekście
Przedmiot: Dzieje ustroju i administracji na ziemiach polskich (XIX w.)
Przedmiot: Dzieje ustroju i administracji na ziemiach polskich (XIX w.) Kod: ECTS: 08.3-xxxx-140 Punkty ECTS: 1 Rodzaj studiów: studia stacjonarne I stopnia, rok III spec. archiwistyka Liczba godzin: 22
HOLOCAUST SIEDLECKICH ŻYDÓW
HOLOCAUST SIEDLECKICH ŻYDÓW Żydzi osiedlili się w Siedlcach w połowie XVI wieku. Początkowo zajmowali się karczmarstwem, a później także rzemiosłami i kupiectwem. W roku 1794 została wybudowana żydowska
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 21 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Marian Kallas Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:
Dz.U. 1999 Nr 78 poz. 880 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 78 poz. 880 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 23 września 1999 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów. Na podstawie art.
Rozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/
Rozkład materiału kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Lp. Temat jednostki lekcyjnej Zagadnienia 1. I wojna światowa geneza, przebieg, skutki Proponowana Scenariusz lekcji liczba godzin str.
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 24 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Marian Kallas Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:
Warszawa, dnia 19 czerwca 2018 r. Poz. 1177
Warszawa, dnia 19 czerwca 2018 r. Poz. 1177 OBWIESZCZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 28 maja 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części
Wymagania edukacyjne dla przedmiotu WOS z wykładowym językiem angielskim.
Wymagania edukacyjne dla przedmiotu WOS z wykładowym językiem angielskim. Na ocenę bardzo dobrą : 2. Uczeń potrafi określić swoją tożsamość oraz opisać swój styl życia. 3. Rozpoznaje własne potrzeby i
Koło historyczne 1abc
Koło historyczne 1abc Autor: A.Snella 17.09.2015. Zmieniony 05.10.2016.,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.'' JÓZEF
1. Polskie miesiące. Wystąpienia przeciw władzy w okresie PRL projekt edukacyjny
1. Polskie miesiące. Wystąpienia przeciw władzy w okresie PRL projekt edukacyjny a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości 1. Cele ogólne: a. Uczeń rozumie charakter wystąpień społecznych przeciw władzy w okresie
ZADANIA I ORGANIZACJA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
ZADANIA I ORGANIZACJA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Państwowa Straż Pożarna została powołana l lipca 1992 r. jako zawodowa, umundurowana i wyposażona w specjalistyczny sprzęt formacja, przeznaczona do walki
Debaty Lelewelowskie 2013/1
Debaty Lelewelowskie 2013/1 Wymiary polskiej suwerenności w XIX stuleciu. Stosunki władzy, autonomia polityczna i okoliczności ją kształtujące dyskusja z udziałem Andrzeja Chwalby Jarosława Czubatego Malte
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny
Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Niedostateczny - Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. - Nie potrafi wymienić
POLSKA W LATACH 1944-1947 WALKA O WŁADZĘ. Łukasz Leśniak IVti
POLSKA W LATACH 1944-1947 WALKA O WŁADZĘ Łukasz Leśniak IVti W początkowej fazie drugiej wojny światowej rząd polski w skutek działań wojennych musiał ewakuować się poza granice kraju. Po agresji sowieckiej
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA Opinia PPP.4223.378.2017 Ocena niedostateczna Nie spełnia wymogów programowych na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca
Seria Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości tom VI
Warszawa 2013 Seria Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości tom VI Redaktor naukowy serii: prof. dr hab. Andrzej Szpociński Recenzent: dr hab. prof. UW Jerzy Bartkowski Redaktor prowadząca:
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel
Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia w Kielcach ul. Warszawska 5 tel. 696 826 381 LUTY 2016 WYDARZENIA OTWARTE WYSTAWY Armia Krajowa 1939 1945 Wystawa w przestępny sposób ukazuje dzieje organizacji
Literatura przykładowa
Literatura przykładowa Samorząd terytorialny w RP Zbigniew Leoński Podręcznik "Samorząd terytorialny w RP" omawia formy organizacyjne lokalnego życia publicznego, tj. gminy, powiatu i województwa. Tok
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego http://www.zporr.gov.pl/
Oficjalne serwisy poświęcone funduszom pomocowym Fundusze strukturalne http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/ Fundusz Spójności http://www.funduszspojnosci.gov.pl/ Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
WYMAGANIA EDUKACYJNE - HISTORIA, HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO, HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA
WYMAGANIA EDUKACYJNE - HISTORIA, HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO, HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna Uczeń porządkuje i synchronizuje wydarzenia z historii powszechnej
Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych
Sprawdź Swoją wiedzę na temat Żołnierzy Wyklętych Wypełnij kartę odpowiedzi Imię i nazwisko Klasa Szkoła UWAGA Test zawiera 25 pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru. Za każdą kompletną poprawną odpowiedź
Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2013/11/D/HS5/01413
Recenzje: dr hab. Elżbieta Karska, prof. UKSW prof. dr hab. Roman Wieruszewski Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Anna Kaniewska Projekt okładki: Katarzyna Juras Na okładce wykorzystano
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: DZIEJE I KULTURA ŻYDÓW 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: DZIEJE I KULTURA ŻYDÓW 2. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 4 6. LICZBA GODZIN: 30 WY/30 CA
Organizacje kombatanckie i patriotyczne
Organizacje kombatanckie i patriotyczne STOWARZYSZENIE DZIECI WOJNY W POLSCE (ZARZĄD GŁÓWNY I ODDZIAŁ ŁÓDZKI) Integracja środowiska dzieci wojny, pomoc w zakresie: ochrony zdrowia, opieki społecznej, prawnej,
PROJEKT EDUKACYJNY Irena Sendlerowa pro memoriam. Dialog międzykulturowy
PROJEKT EDUKACYJNY Irena Sendlerowa pro memoriam. Dialog międzykulturowy 1. ORGANIZATOR:, Al. Tysiąclecia 12 (tel. 23 692 06 41, e-mail: zszrusz@wp.pl). 2. KOORDYNATORZY: Dorota Sobocińska, Anna Świerczewska
Nalot bombowy na Wieluń 1 września
Nr 7/2016 30 08 16 Nalot bombowy na Wieluń 1 września 1939 r. Autor: Bogumił Rudawski (IZ) We wczesnych godzinach porannych 1 września 1939 r. lotnictwo niemieckie przeprowadziło atak bombowy na Wieluń
PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK
Lp. PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Nazwa przedmiotu: I Semestr II Wykłady obowiązkowe Historia starożytna Zbo/1 - -. Główne nurty
Wykaz ważniejszych skrótów... 7 Wstęp... 9
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów.... 7 Wstęp.... 9 Rozdział I Usytuowanie Policji w systemie organów administracji publicznej. 13 1. Geneza Policji... 13 2. Źródła prawa dotyczące Policji... 16 3.
Andrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA
Andrzej Jezierski Cecylia Leszczyńska HISTORIA Wydawnictwo Key Text Warszawa 2003 Spis treści Od autorów 13 Rozdział 1 Polska w średniowieczu 1.1. Państwo 15 1.2. Ludność 19 1.2.1. Zaludnienie 19 1.2.2.
1. Temat projektu edukacyjnego: WOLNA, NIEPODLEGŁA- POLSKA Szkoła Podstawowa im. Jana Jarczaka w Gaszynie rok szkolny 2017/ 2018
1. Temat projektu edukacyjnego: WOLNA, NIEPODLEGŁA- POLSKA Szkoła rok szkolny / 2. Cele i założenia programu. Rozpoczęcie obchodów 100 rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, ukazanie uczniom
POLICJA.PL OGÓLNOPOLSKIE ĆWICZENIE TARCZA 16. Strona znajduje się w archiwum.
POLICJA.PL Źródło: http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/131953,ogolnopolskie-cwiczenie-tarcza-16.html Wygenerowano: Piątek, 21 lipca 2017, 14:09 Strona znajduje się w archiwum. OGÓLNOPOLSKIE ĆWICZENIE
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE "PRZED 75 LATY, 27 WRZEŚNIA 1939 R., ROZPOCZĘTO TWORZENIE STRUKTUR POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO. BYŁO ONO FENOMENEM NA SKALĘ ŚWIATOWĄ. TAJNE STRUKTURY PAŃSTWA POLSKIEGO, PODLEGŁE
Spis treści. Wprowadzenie. Łączenie realizmu z wizją przyszłości... 13
Spis treści Wprowadzenie. Łączenie realizmu z wizją przyszłości............... 13 1. Polska granica zachodnia a zjednoczenie Niemiec w świetle stanowiska polskiego................................. 33 1.
Organizacje kombatanckie i patriotyczne
Organizacje kombatanckie i patriotyczne STOWARZYSZENIE DZIECI WOJNY W POLSCE (ZARZĄD GŁÓWNY I ODDZIAŁ ŁÓDZKI) Integracja środowiska dzieci wojny, pomoc w zakresie: ochrony zdrowia, opieki społecznej, prawnej,
KRAJOWY REJESTR SĄDOWY. Stan na dzień godz. 03:32:26 Numer KRS:
Strona 1 z 6 CENTRALNA INFORMACJA KRAJOWEGO REJESTRU SĄDOWEGO KRAJOWY REJESTR SĄDOWY Stan na dzień 09.12.2016 godz. 03:32:26 Numer KRS: 0000282784 Informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu Z REJESTRU
dr Jacek Wilczur Dokumenty odnoszące się do różnych problemów Romów polskich, proweniencji okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
dr Jacek Wilczur Dokumenty odnoszące się do różnych problemów Romów polskich, proweniencji okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zespół znajdujących się w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie.
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA MAJ 2014 2 Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Zadanie 1. (0 3) Obszar
Czas Cele Temat Metody Materiały
Aleksandra Kalisz, Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Konspekt dnia studyjnego w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau "Dyskryminacja, prześladowanie,
Temat projektu edukacyjnego: WOLNA, NIEPODLEGŁA- POLSKA Szkoła Podstawowa im. Jana Jarczaka w Gaszynie rok szkolny 2017/ 2018
Temat projektu edukacyjnego: WOLNA, NIEPODLEGŁA- POLSKA Szkoła rok szkolny / 1. Cele i założenia programu. Rozpoczęcie obchodów 100 rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, ukazanie uczniom postaw
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 FORMUŁA DO 2014 ( STARA MATURA ) WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ MWO-R1 MAJ 2016 Uwaga: Akceptowane są wszystkie
Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... DZIAŁ PIERWSZY. PODSTAWY PRAWA... 1
Wstęp... Wykaz skrótów... XI XIII DZIAŁ PIERWSZY. PODSTAWY PRAWA... 1 Część I. Konstytucja RP... 3 Rozdział 1. Pojęcie prawa konstytucyjnego... 3 Rozdział 2. Zasady oraz podstawowe pojęcia... 3 Rozdział
Trwałość geograficzna wyników wyborów w Polsce
Mariusz Kowalski Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN Trwałość geograficzna wyników wyborów w Polsce Warszawa, 26 stycznia 2016 r. lewica prawica Główne osie podziałów polityczny w
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie przeprowadzonego w roku szkolnym 2012/2013
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie przeprowadzonego w roku szkolnym 2012/2013 Do egzaminu przystąpiło 109 uczniów, 107 pisało egzamin
PRZEDMIOTOWY REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU Z HISTORII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2019/2020
PRZEDMIOTOWY REGULAMIN I WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU Z HISTORII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2019/2020 KIELCE ROK SZKOLNY 2019/2020 Rozdział 1 Informacje ogólne
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Spis treści CZĘŚĆ PIERWSZA U ŹRÓDEŁ USTROJU MARCOWEGO. I. Powrót na mapę polityczną Europy. Wstęp... 11
Spis treści Wstęp.............................................................. 11 CZĘŚĆ PIERWSZA U ŹRÓDEŁ USTROJU MARCOWEGO I. Powrót na mapę polityczną Europy Rozdział 1. Ziemie polskie w latach 1917
Autor: Błażej Szyca kl.vii b.
1795 1918 Autor: Błażej Szyca kl.vii b. Pod koniec XVIII wieku Polska utraciła niepodległość. Wówczas Rosja, Prusy, Austria wykorzystując osłabienie naszego kraju podzielili ziemie Polski między siebie.
Opinie Polaków na temat obronności kraju. Październik 2014 roku
Opinie Polaków na temat obronności kraju Październik 2014 roku Podsumowanie (1/2) Co trzeci badany (38%) uważa, że w ciągu najbliższych 10-lat może dojść do wybuchu konfliktu zbrojnego (wojny) z udziałem
Mniejszości narodowe i etniczne na Mazowszu
Mniejszości narodowe i etniczne na Mazowszu - Działania Pełnomocnika Wojewody Mazowieckiego do spraw mniejszości narodowych i etnicznych. Warszawa, dnia 11 czerwca 2013 r. Przestawione dane dotyczą społeczności